Η ιστορική προέλευση της ιρανικής επανάστασης και τα καθήκοντα των επαναστατών μαρξιστών, 11 Ιουνίου 2010
Ιρανικές εκλογές: Το φιάσκο των "κλεμμένων εκλογών": του καθηγητή James Petras, 18 Ιουνίου 2009
Ο ρόλος του Ιράν στην περιοχή - Hisham Bustani, 25 Ιούνη 2007
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Ιράν. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Εμφάνιση αναρτήσεων με ετικέτα Ιράν. Εμφάνιση όλων των αναρτήσεων
Κυριακή 12 Μαΐου 2024
Παρασκευή 29 Οκτωβρίου 2010
Η ιστορική προέλευση της ιρανικής επανάστασης και τα καθήκοντα των επαναστατών μαρξιστών - ΣΤ Μέρος
Πηγή: In Defence of Marxism 27/7/2010
<< << Ε' Μέρος
Οι εξελίξεις που έρχονται, προοπτικές και ζητήματα
Οι άρχουσες τάξεις είναι πάντα έτοιμες να ρίξουν το «φταίξιμο» της επανάστασης στους ώμους μεμονωμένων ταραχοποιών στοιχείων, που έχουν την ικανότητα να υπνωτίζουν εκατομμύρια κόσμο. Το τωρινό ιρανικό κίνημα υπήρξε τόσο αυθόρμητο και ήταν αποτέλεσμα των μεγάλων αντιθέσεων της ιρανικής κοινωνίας και όχι της δουλειάς «κομμουνιστικών ταραξιών».
Αυτό δείχνει ξεκάθαρα πως το αληθινό φταίξιμο για την επανάσταση είναι της άρχουσας τάξης και του τρόπου που υπάρχει! Υπάρχουν βέβαια αρκετοί ταραξίες και ακτιβιστές που έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στο κίνημα. Αλλά σε ένα άλλο επίπεδο, η έλλειψη μιας οργανωμένης ηγεσίας με σαφές πρόγραμμα είναι το κρίσιμο στοιχείο που υπαγορεύει τα γεγονότα και θα συνεχίσει να το κάνει. Είναι ένα θέμα που το κίνημα θα συναντάει σε κάθε στροφή του και για το οποίο πρέπει να βρεθεί μια λύση.
Σε κάποιο σημείο, για να αναπτυχθεί το κίνημα, χρειάζεται έναν φορέα, μια οργάνωση που θα ενεργήσει για τις μάζες. Ποιος όμως θα δημιουργήσει αυτόν τον φορέα; Στην επιφάνεια του, το κίνημα έχει υπάρξει τα πάντα εκτός από οργανωμένο, αλλά αυτή δεν είναι ολόκληρη η ιστορία. Στην πραγματικότητα, η νεολαία έχει παίξει σημαντικό ρόλο στο κίνημα, ειδικά οι φοιτητές στα πανεπιστήμια και οι μαθητές, που κινητοποιήθηκαν ακούραστα για μέρες χωρίς να κοιμηθούν.
Λόγω της απουσίας ενός κατάλληλου φορέα που να εκφράζει τα αιτήματα τους, οι μάζες των φοιτητών ενώθηκαν με οργανώσεις της προεκλογικής εκστρατείας των ρεφορμιστών και τις μετέτρεψαν σε μαζικές οργανώσεις νεολαίας. Φανταστείτε «εκστρατείες» να λειτουργούν σαν μαζικές οργανώσεις με δέκα χιλιάδες μέλη, να συζητούν για την πολιτική σε καθημερινή βάση και να εκλέγουν αντιπροσώπους από την βάση προς τα πάνω! Αυτές οι οργανώσεις συμπεριλάμβαναν πολλούς επαναστάτες που επέλεξαν να δουλέψουν με αυτές. Γενικά, το όραμα της νεολαίας που οργανώθηκε σε αυτούς τους σχηματισμούς ήταν πολύ πιο προοδευτικό και η πίστη της στους ρεφορμιστές ηγέτες πολύ μικρότερη από ότι θα μπορούσε κάποιος να φανταστεί. Όταν ο Μουσαβί και οι υπόλοιποι ήταν έτοιμοι να δεχτούν το αποτέλεσμα, αυτοί οι άνθρωποι συνέχιζαν να οργανώνονται. Ο Μουσαβί βρισκόταν πάντα πιο πίσω από το κίνημα, αλλά αναγκάστηκε να παρουσιαστεί ότι ήταν πιο ριζοσπαστικός, από φόβο μήπως χάσει τελείως τον έλεγχο πάνω σε αυτό. Αν απογοήτευε αυτό το στρώμα, θα είχε αποχωρήσει με πλήρη εθνική οργανωτική δομή και πλήρη ανεξαρτησία από το κράτος. Ο Μουσαβί έπρεπε να το ακολουθήσει, ελπίζοντας πως θα κατάφερνε να το εκτροχιάσει.
Το στρώμα αυτό των νέων, έπαιξε σπουδαίο ρόλο, αλλά είχε και μεγάλες αδυναμίες. Για τώρα, είναι τελείως αποκομμένοι από την εργατική τάξη. Αν αυτό το στρώμα και αυτό το κίνημα θέλουν να έχουν επιπλέον πλεονεκτήματα, πρέπει να συνδεθούν με την εργατική τάξη. Αν καταφέρουν να ενωθούν με τους εργάτες, θα μπορούν να γίνουν τεράστια άλματα.
Αν οι νέοι αναδείκνυαν τα αιτήματα των εργατών, όπως αυξήσεις στους μισθούς, 35 ώρες εργασίας την εβδομάδα, αξιοπρεπές επίδομα ανεργίας, το δικαίωμα και κυρίως η ιδιοποίηση των εργοστασίων κάτω από τον δημοκρατικό έλεγχο των εργατών, θα είχαν τέτοια ανταπόκριση που ούτε να την ονειρευτούν δεν μπορούν. Το να συμμαχήσουν οι νέοι με τους εργάτες δεν είναι κάτι καινούριο. Η πλειοψηφία των μελών του Τουντέχ αρχικά ήταν οι διανοούμενοι, οι φοιτητές και οι νέοι. Αλλά μόνο όταν ένωσε τις δυνάμεις του με τους εργάτες μέσω κάποιων λίγων κομμουνιστών αρχηγών, άρχισε να μεγαλώνει.
Αν μείνουν μόνοι τους οι φοιτητές, θα πέσουν σύντομα σε μια κατάσταση πεσιμισμού και παράδοσης, κινούμενοι δεξιά ή αριστερά. Αν όμως καταφέρουν να αναπτύξουν μια συνεπή αντίληψη για το ρόλο κλειδί της εργατικής τάξης, θα μπορούν να συνεισφέρουν σε πολλά πράγματα, με την οργάνωση, την εμπειρία και το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης, αν και θα πρέπει να μυηθούν στις παραδόσεις και στις μεθόδους των εργατών. Οι εργάτες θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν τις πηγές αυτού του στρώματος για να επεκτείνουν και να ενώσουν την δική τους οργάνωση. Θα πρέπει να υπάρξει μια κατανόηση ότι ίσως μόνο η ιρανική εργατική τάξη, η δημιουργός όλης της παραγωγής στην κοινωνία, θα μπορούσε να είναι η αποφασιστική δύναμη που θα αλλάξει το Ιράν.
Ένα άλλο στρώμα που θα μπορούσε να παίξει κάποιο ρόλο, έστω και μικρό, είναι οι εναπομείναντες της παλιάς φρουράς της επανάστασης του 1979, δηλαδή χιλιάδες Μαρξιστές, Σοσιαλιστές και Κομμουνιστές που είχαν ηγετικό ρόλο στην προηγούμενη επανάσταση. Αν και οι παραδοσιακές εργατικές και αριστερές οργανώσεις καταστράφηκαν και έχουν χάσει σχεδόν όλη τη δύναμη, ίσως να μην έχουν εξαντλήσει τον ρόλο τους. Κάτω από την επιφάνεια, αυτές οι αριστερές οργανώσεις δεν έχουν πεθάνει. Οι ίδιοι κομμουνιστές που συγκεντρώνονταν στους πυρήνες, στους κύκλους και στις περιφερειακές επιτροπές στα νιάτα τους, εξακολουθούν να μαζεύονται, μόνο που τώρα φέρνουν μαζί τους και τις γυναίκες και τα παιδιά τους. Οι κοινωνικές τους σχέσεις είναι οι μόνες που επιβίωσαν από το χτύπημα της αντεπανάστασης. Και παρόλο που δεν μοιράζονται ένα κοινό ιδεολογικό σημείο αναφοράς, μοιράζονται ακόμα τις ίδιες προσδοκίες, τάσεις και πάνω απ’ όλα, έχουν κοινές αναμνήσεις, μια κοινή ιστορία για την οποία είναι υπερήφανοι και μοιράζονται τις δυνατές κομμουνιστικές παραδόσεις του Ιράν. Στο μέλλον, ίσως αυτό το στρώμα να μπορέσει να σηκωθεί και με τον δικό του τρόπο, να βοηθήσει στην ανοικοδόμηση του κόμματος της εργατικής τάξης που θα μπορεί να γίνει σημείο αναφοράς. Μπορεί να συμβάλλει με την πολύτιμη εμπειρία του και να επιταχύνει τις διαδικασίες των επαναστατικών γεγονότων.
Ωστόσο, το στρώμα κλειδί που μπορεί να δώσει ώθηση στα γεγονότα, είναι η οργανωμένη εργατική τάξη, η οποία έχει κάνει προόδους στην τελευταία δεκαετία και αναπτύσσεται με ταχύτητα φωτός. Η απουσία παραδοσιακής γραφειοκρατίας βοήθησε αυτή την πρόοδο. Αλλά ο κύριος λόγος ήταν η απόλυτη αύξηση της μεγάλης κλίμακας παραγωγής και η φούσκα στην οικοδομή, που προκάλεσε μια προσωρινή ανάκαμψη στην κατασκευαστική βιομηχανία. Η σχετική αυτή βελτίωση της εργασίας – αν και στην πραγματικότητα ήταν μάλλον μια πιο ήπια πτώση- και η αύξηση των εταιρικών κερδών σε αντίθεση με τα βιοτικά στάνταρς που έπεφταν, οδήγησε στον σχηματισμό και την επιτυχία κάποιων οργανώσεων. Αυτό με την σειρά του οδήγησε στην γρήγορη εξέλιξη του πολιτικού επιπέδου των εμπλεκόμενων εργατών. Το επαναστατικό κίνημα χρειάζεται επειγόντως την εργατική τάξη να έρθει στο προσκήνιο. Μια γενική απεργία θα είναι το αποκορύφωμα για την ανατροπή του καθεστώτος. Εκτός από το κίνημα, οι εργάτες θα καταλάβουν πως χρειάζονται την δική τους ανεξάρτητη πολιτική οργάνωση/παράταξη. Όταν καταφέρουν να δημιουργήσουν αυτή την οργάνωση, θα γίνουν κυρίαρχοι παίχτες στα γεγονότα που θα ακολουθήσουν.
Ό, τι κι αν συμβεί, η νεολαία και οι εργάτες θα πρέπει να προσπαθήσουν να ενωθούν. Αν παραμείνουν χωριστά, θα χαθεί πολύτιμος χρόνος, εμπειρία και ενέργεια. Αν, από την άλλη, καταφέρουν να ενωθούν, η επαναστατική πρόοδος θα προχωρήσει καλώς προς την αποκορύφωση της.
Οι επαναστάτες Μαρξιστές πρέπει να έχουν ως στόχο να κερδίζουν τα καλύτερα στοιχεία των εργατών και των νέων, προσανατολίζοντας τα προς την εργατική τάξη και τις οργανώσεις της και με υπομονή να τα εκπαιδεύσει στις μεθόδους και στις ιδέες μας. Το μέλλον θα φέρει περισσότερες συγκρούσεις, σε πολύ υψηλότερα επίπεδα απ’ ότι έχουμε δει. Το κλίμα έχει σοβαρέψει και οι επαναστάτες έχουν γίνει πιο αδιάλλακτοι. Οι δυνατές κομμουνιστικές παραδόσεις της ιρανικής κοινωνίας αναβιώνουν με γοργούς ρυθμούς. Το ισλαμικό καθεστώς πέτυχε να περιορίσει τον μαρξισμό και τον κομμουνισμό από την κοινωνία με το να σκοτώσει δέκα χιλιάδες κομμουνιστές αντάρτες την δεκαετία του ’80, αλλά από τότε η ιδέα του μαρξισμού απέκτησε νέα δημοτικότητα ανάμεσα στους νέους. Υπάρχουν χιλιάδες ανάμεσα στους φοιτητές και στους νέους σε όλο το Ιράν και ανάμεσα τους προνομιούχα τμήματα της εργατικής τάξης, που θεωρούν τους εαυτούς τους σοσιαλιστές και μαρξιστές και πολύ περισσότεροι τείνουν προς τις σοσιαλιστικές ιδέες. Επιπρόσθετα των παλιών σχηματισμών της επανάστασης του 1979, που μπορεί να επιζούν με τον ένα ή άλλο τρόπο, κυρίως λόγω των παλιών ακτιβιστών τους (βλέπε παραπάνω), την τελευταία δεκαετία στο Ιράν έχουν ιδρυθεί και συνεχίζονται να ιδρύονται νέες οργανώσεις. Μερικές από τις μεγαλύτερες κομμουνιστικές οργανώσεις έχουν τις ρίζες τους στον εργατικό κομμουνισμό που τον χαρακτηρίζουν τα έργα του Μανσούρ Χεκμάτ. Οργανώσεις όπως το Εργατικό Κομμουνιστικό Κόμμα του Ιράν και κάποιες αποσχισθέντες ομάδες, έχουν βιώσει σημαντική ανάπτυξη από την αρχή του κινήματος, αντανακλώντας το αυξανόμενο ενδιαφέρον για τις ιδέες του κομμουνισμού ανάμεσα στην νέα γενιά και τους εργάτες ακτιβιστές. Επίσης αναπτύσσεται και το Κομμουνιστικό Κόμμα του Ιράν, με την παραδοσιακή οργάνωση στο Κουρδιστάν, το Κομαλάχ και με νέους πυρήνες σε όλο το Ιράν.
Τα παραδείγματα που αναφέρθηκαν εδώ για την ανάπτυξη των κομμουνιστών μορφωμάτων είναι μόνο μια ματιά σε ότι πρόκειται να έρθει. Την ερχόμενη περίοδο θα γίνουμε μάρτυρες μεγάλων ανασυντάξεων στις υπάρχοντες οργανώσεις και την εμφάνιση νέων.
Η Επανάσταση θα βάλει σε δοκιμασία όλες τις τάσεις. Αυτό που χρειάζεται τώρα είναι ένα κλιμάκιο από εκπαιδευμένα μέλη, που θα βασίζεται στις ιδέες του Μαρξισμού που θα μπορεί να ρίξει ρίζες μέσα στο εργατικό κίνημα. Όπως και το 1979, και πολύ περισσότερο τώρα, εκατοντάδες χιλιάδες ακόμα κι εκατομμύρια θα νοιώσουν έλξη για τις ιδέες του Σοσιαλισμού. Μέσα από την εμπειρία τους στον αγώνα, οι μάζες θα καταλάβουν πως ο αγώνας για δημοκρατικά αιτήματα μπορεί να γίνει αντιληπτός μόνο ως τμήμα του αγώνα για Σοσιαλισμό. Αυτή τη στιγμή, πρέπει να σιγουρέψουμε ότι το κίνημα έχει μια σωστή ηγεσία και στρατηγική που μπορεί να οδηγήσει στην νίκη. Θεωρητικές διευκρινήσεις είναι πολύ σημαντικές. Η ιστορία του Ιράν και του κόσμου δείχνει ότι ακόμα και μια μικρή οργάνωση με σαφή αντίληψη των θεμάτων, μπορεί να γίνει μια δύναμη που θα επηρεάσει την πορεία της επανάστασης, συμμετέχοντας στις μαζικές οργανώσεις που ξεπετάγονται από το κίνημα σαν το πιο προχωρημένο και αποφασιστικό τμήμα τους.
Δεν χρειάζεται πολύ για να καταλάβουμε ότι οι μέρες του ισλαμικού καθεστώτος είναι μετρημένες. Λόγω της απουσίας καθαρής καθοδήγησης και οργανωμένης εργατικής τάξης, το τελειωτικό χτύπημα και η κατάρρευση του καθεστώτος ίσως αργήσει λίγο καιρό, βδομάδες, μήνες ή και μερικά χρόνια. Αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το ισλαμικό καθεστώς θα πέσει και αυτό θα είναι μόνο η αρχή μιας περιόδου έντονων ταξικών συγκρούσεων στο Ιράν.
Οποιαδήποτε φαινομενικά «ήρεμη» κατάσταση μπορεί να παρουσιαστεί, θα είναι σύντομη και ασταθής. Η οικονομική κρίση είναι σαν τα μαύρα σύννεφα στον ουρανό της Τεχεράνης. Το ιερατείο και οι Φρουροί δεν θα έχουν τα μέσα να διατηρήσουν την βάση τους. Απλά δεν θα έχουν τα χρήματα να πληρώσουν όλους τους υποστηρικτές τους. Όσο εντείνεται η μάχη για τον συρρικνωμένο πλούτο, θα μένουν όλο και λιγότερα για τα χαμηλότερα στρώματα. Οι ΗΠΑ φαίνονται πως προτιμούν να παίζουν με τους πιο σκληροπυρηνικούς παράγοντες, αλλά οι παραχωρήσεις που απαιτούνται από τις ΗΠΑ, δεν θα πάνε στον λαό. Στην κορυφή είναι ο καθένας για τον εαυτό του. Η αποσύνθεση και ο αποπροσανατολισμός έχουν αποδυναμώσει το καθεστώς σε τέτοιο βαθμό που, όπως είπαμε νωρίτερα, τελικά η πτώση του θα είναι αναπόφευκτη. Αλλά τι θα το αντικαταστήσει;
Η έλλειψη μιας επαναστατικής ηγεσίας ίσως θα επιτρέψει σε ένα είδος αστικής δημοκρατίας να εδραιωθεί, αλλά δεν θα είναι σταθερό καθεστώς. Θα είναι ένα καθεστώς όπου η μπουρζουαζία θα προσπαθήσει να δυναμώσει τη θέση της, αλλά και που οι εργάτες θα αντισταθούν. Αυτό θα ανοίξει τις ταξικές διαφοροποιήσεις μέσα στο κίνημα σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από ότι έχουμε δει μέχρι σήμερα. Προσθέτοντας και την πολιτική αστάθεια, τα οικονομικά προβλήματα, η ύφεση, ο πληθωρισμός, η ανεργία και η κάθετη πτώση των επενδύσεων, δεν είναι κάτι που φεύγουν με «καθαρό» καπιταλισμό. Η σημερινή οικονομική κρίση έχει χτυπήσει το Ιράν πιο σκληρά από τις άλλες χώρες. Στενεύει αρκετά τα περιθώρια σε οποιοδήποτε μελλοντικό καθεστώς να κάνει μανούβρες. Ακόμα και ο Χομεϊνί, που ανέβηκε στην εξουσία στις πλάτες δεκάδων εκατομμυρίων τον Φεβρουάριο, αντιμετώπισε μεγάλες απεργίες και διαδηλώσεις ανέργων τον Μάιο. Πιέστηκε τόσο πολύ που τον Ιούνιο φυλάκισε αρχηγούς των εργατών για παρακίνηση σε απεργία.
Οι συνθήκες μιας σχετικής ελευθερίας που θα ακολουθήσουν την πτώση του καθεστώτος, θα είναι η καλύτερη ευκαιρία να φτάσουν στις μάζες των εργατών και φοιτητών οι μαρξιστικές ιδέες . Η ιστορική εμπειρία δείχνει πως τέτοιες συνθήκες ευνοούν την ραγδαία ανάπτυξη των εργατικών οργανώσεων και των επαναστατικών τάσεων.
Η ερώτηση του ποιος ελέγχει τις πηγές της κοινωνίας θα έρθει στο προσκήνιο αργά ή γρήγορα. Αν οι μάζες είχαν ένα κόμμα εκείνη την ώρα, αυτά τα γεγονότα θα γινόντουσαν γρηγορότερα παρά αργότερα, αλλά με το παρών κενό ίσως να καθυστερήσει. Σε κάθε περίπτωση, μόνο η σοσιαλιστική επανάσταση μπορεί να λύσει τα προβλήματα της ιρανικής κοινωνίας. Οι πολυάριθμοι, καλλιεργημένοι και ενεργητικοί νέοι, οι υπερήφανες και αγωνιστικές γυναίκες, οι συγκεντρωμένοι εργάτες και γενικά όλος ο κόσμος με τις διαφορετικές εθνικότητες και πλούσια κουλτούρα, μπορούν να εκπληρώσουν τον πραγματικό τους σκοπό με μια δημοκρατικά σχεδιασμένη παραγωγή και με σοσιαλιστική κοινωνία.
Ο ανάγκες της ιρακινής κοινωνίας μπορούν να ικανοποιηθούν με την κατάργηση του καπιταλιστικού συστήματος. Με την προϋπόθεση ότι τα επιτακτικά ύψη της οικονομίας (οι μεγάλες τράπεζες, τα εργοστάσια και οι συνεταιρισμοί) που βρίσκονται τώρα στα χέρια των ιδιωτών, θα λειτουργούν βάση σχεδιασμένης παραγωγής κάτω από τον έλεγχο και την διοίκηση των εργατών, θα ήταν απολύτως εφικτό να παρέχεται δωρεάν υγεία, παιδεία και αξιοπρεπής ζωή για όλους. Είναι ο μόνος τρόπος για την έξοδο από την καπιταλιστική αναρχία και προς μια κοινωνία που θα στοχεύει στις καλύτερες δυνατές συνθήκες ζωής για τις μάζες και όχι για την διατήρηση του κέρδους των λίγων.
Το σοσιαλιστικό καθεστώς θα είναι ο πιο επίμονος προασπιστής των δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών και το μόνο που θα καταφέρει να τα επιτύχει. Αυτά θα περιλαμβάνουν πλήρη ελευθερία έκφρασης, λόγου και συνάθροισης, πλήρης διαχωρισμός της εκκλησίας και του κράτους και κατάργηση όλων των μορφών διάκρισης που βασίζονται στο φύλο, τη φυλή, την εθνικότητα ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό στα πλαίσια του νόμου, της εργασίας κλπ και η αναγνώριση του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης για όλες τις εθνικότητες που ζουν στο Ιράν, ενώ θα υπερασπίζεται την ιδέα ότι η επαναστατική ενότητα των μαζών του Ιράν είναι ο μόνος τρόπος να προχωρήσει μπροστά.
Αν επιτευχθεί μια τέτοια νίκη, δεν θα σταματήσει στα σύνορα του Ιράν. Ο Διεθνισμός θα κληρονομηθεί σε κάθε πλευρά της επανάστασης. Από την μία πλευρά η ανάγκη για ραγδαίο εκσυγχρονισμό και ανάπτυξη της βιομηχανίας και της παραγωγής θα αναγκάσει την επανάσταση να διευρύνει τα σύνορα της και από την άλλη, αναπόφευκτα το κίνημα θα εξαπλωθεί σε όλες τις χώρες της περιοχής, με τους λαούς των οποίων μοιραζόμαστε τα βάσανα και τις προσδοκίες μας και μετά σε όλο τον κόσμο.
Μια επιτυχής επανάσταση στο Ιράν θα είναι το σινιάλο για επανάσταση σε όλη την Μέση Ανατολή και Νότια Ασία. Ήδη το επαναστατικό κίνημα των ιρανικών μαζών έχει ταρακουνήσει κάθε κυβέρνηση στην Μέση Ανατολή και άλλαξε την παγκόσμια πολιτική κατάσταση. Η νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης στο Ιράν θα επισκιάσει όλα όσα έχει δει μέχρι σήμερα η ανθρωπότητα. Θα είναι το πρώτο βήμα για την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής ομοσπονδίας στην Μέση Ανατολή, μια παγκόσμια ομοσπονδία σοσιαλιστικών κρατών και ένα σοσιαλιστικό μέλλον για όλη την ανθρωπότητα.
<< << Ε' Μέρος
Οι εξελίξεις που έρχονται, προοπτικές και ζητήματα Οι άρχουσες τάξεις είναι πάντα έτοιμες να ρίξουν το «φταίξιμο» της επανάστασης στους ώμους μεμονωμένων ταραχοποιών στοιχείων, που έχουν την ικανότητα να υπνωτίζουν εκατομμύρια κόσμο. Το τωρινό ιρανικό κίνημα υπήρξε τόσο αυθόρμητο και ήταν αποτέλεσμα των μεγάλων αντιθέσεων της ιρανικής κοινωνίας και όχι της δουλειάς «κομμουνιστικών ταραξιών».
Αυτό δείχνει ξεκάθαρα πως το αληθινό φταίξιμο για την επανάσταση είναι της άρχουσας τάξης και του τρόπου που υπάρχει! Υπάρχουν βέβαια αρκετοί ταραξίες και ακτιβιστές που έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στο κίνημα. Αλλά σε ένα άλλο επίπεδο, η έλλειψη μιας οργανωμένης ηγεσίας με σαφές πρόγραμμα είναι το κρίσιμο στοιχείο που υπαγορεύει τα γεγονότα και θα συνεχίσει να το κάνει. Είναι ένα θέμα που το κίνημα θα συναντάει σε κάθε στροφή του και για το οποίο πρέπει να βρεθεί μια λύση.
Σε κάποιο σημείο, για να αναπτυχθεί το κίνημα, χρειάζεται έναν φορέα, μια οργάνωση που θα ενεργήσει για τις μάζες. Ποιος όμως θα δημιουργήσει αυτόν τον φορέα; Στην επιφάνεια του, το κίνημα έχει υπάρξει τα πάντα εκτός από οργανωμένο, αλλά αυτή δεν είναι ολόκληρη η ιστορία. Στην πραγματικότητα, η νεολαία έχει παίξει σημαντικό ρόλο στο κίνημα, ειδικά οι φοιτητές στα πανεπιστήμια και οι μαθητές, που κινητοποιήθηκαν ακούραστα για μέρες χωρίς να κοιμηθούν.
Λόγω της απουσίας ενός κατάλληλου φορέα που να εκφράζει τα αιτήματα τους, οι μάζες των φοιτητών ενώθηκαν με οργανώσεις της προεκλογικής εκστρατείας των ρεφορμιστών και τις μετέτρεψαν σε μαζικές οργανώσεις νεολαίας. Φανταστείτε «εκστρατείες» να λειτουργούν σαν μαζικές οργανώσεις με δέκα χιλιάδες μέλη, να συζητούν για την πολιτική σε καθημερινή βάση και να εκλέγουν αντιπροσώπους από την βάση προς τα πάνω! Αυτές οι οργανώσεις συμπεριλάμβαναν πολλούς επαναστάτες που επέλεξαν να δουλέψουν με αυτές. Γενικά, το όραμα της νεολαίας που οργανώθηκε σε αυτούς τους σχηματισμούς ήταν πολύ πιο προοδευτικό και η πίστη της στους ρεφορμιστές ηγέτες πολύ μικρότερη από ότι θα μπορούσε κάποιος να φανταστεί. Όταν ο Μουσαβί και οι υπόλοιποι ήταν έτοιμοι να δεχτούν το αποτέλεσμα, αυτοί οι άνθρωποι συνέχιζαν να οργανώνονται. Ο Μουσαβί βρισκόταν πάντα πιο πίσω από το κίνημα, αλλά αναγκάστηκε να παρουσιαστεί ότι ήταν πιο ριζοσπαστικός, από φόβο μήπως χάσει τελείως τον έλεγχο πάνω σε αυτό. Αν απογοήτευε αυτό το στρώμα, θα είχε αποχωρήσει με πλήρη εθνική οργανωτική δομή και πλήρη ανεξαρτησία από το κράτος. Ο Μουσαβί έπρεπε να το ακολουθήσει, ελπίζοντας πως θα κατάφερνε να το εκτροχιάσει.
Το στρώμα αυτό των νέων, έπαιξε σπουδαίο ρόλο, αλλά είχε και μεγάλες αδυναμίες. Για τώρα, είναι τελείως αποκομμένοι από την εργατική τάξη. Αν αυτό το στρώμα και αυτό το κίνημα θέλουν να έχουν επιπλέον πλεονεκτήματα, πρέπει να συνδεθούν με την εργατική τάξη. Αν καταφέρουν να ενωθούν με τους εργάτες, θα μπορούν να γίνουν τεράστια άλματα.
Αν οι νέοι αναδείκνυαν τα αιτήματα των εργατών, όπως αυξήσεις στους μισθούς, 35 ώρες εργασίας την εβδομάδα, αξιοπρεπές επίδομα ανεργίας, το δικαίωμα και κυρίως η ιδιοποίηση των εργοστασίων κάτω από τον δημοκρατικό έλεγχο των εργατών, θα είχαν τέτοια ανταπόκριση που ούτε να την ονειρευτούν δεν μπορούν. Το να συμμαχήσουν οι νέοι με τους εργάτες δεν είναι κάτι καινούριο. Η πλειοψηφία των μελών του Τουντέχ αρχικά ήταν οι διανοούμενοι, οι φοιτητές και οι νέοι. Αλλά μόνο όταν ένωσε τις δυνάμεις του με τους εργάτες μέσω κάποιων λίγων κομμουνιστών αρχηγών, άρχισε να μεγαλώνει.
Αν μείνουν μόνοι τους οι φοιτητές, θα πέσουν σύντομα σε μια κατάσταση πεσιμισμού και παράδοσης, κινούμενοι δεξιά ή αριστερά. Αν όμως καταφέρουν να αναπτύξουν μια συνεπή αντίληψη για το ρόλο κλειδί της εργατικής τάξης, θα μπορούν να συνεισφέρουν σε πολλά πράγματα, με την οργάνωση, την εμπειρία και το υψηλό επίπεδο εκπαίδευσης, αν και θα πρέπει να μυηθούν στις παραδόσεις και στις μεθόδους των εργατών. Οι εργάτες θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν τις πηγές αυτού του στρώματος για να επεκτείνουν και να ενώσουν την δική τους οργάνωση. Θα πρέπει να υπάρξει μια κατανόηση ότι ίσως μόνο η ιρανική εργατική τάξη, η δημιουργός όλης της παραγωγής στην κοινωνία, θα μπορούσε να είναι η αποφασιστική δύναμη που θα αλλάξει το Ιράν.
Ένα άλλο στρώμα που θα μπορούσε να παίξει κάποιο ρόλο, έστω και μικρό, είναι οι εναπομείναντες της παλιάς φρουράς της επανάστασης του 1979, δηλαδή χιλιάδες Μαρξιστές, Σοσιαλιστές και Κομμουνιστές που είχαν ηγετικό ρόλο στην προηγούμενη επανάσταση. Αν και οι παραδοσιακές εργατικές και αριστερές οργανώσεις καταστράφηκαν και έχουν χάσει σχεδόν όλη τη δύναμη, ίσως να μην έχουν εξαντλήσει τον ρόλο τους. Κάτω από την επιφάνεια, αυτές οι αριστερές οργανώσεις δεν έχουν πεθάνει. Οι ίδιοι κομμουνιστές που συγκεντρώνονταν στους πυρήνες, στους κύκλους και στις περιφερειακές επιτροπές στα νιάτα τους, εξακολουθούν να μαζεύονται, μόνο που τώρα φέρνουν μαζί τους και τις γυναίκες και τα παιδιά τους. Οι κοινωνικές τους σχέσεις είναι οι μόνες που επιβίωσαν από το χτύπημα της αντεπανάστασης. Και παρόλο που δεν μοιράζονται ένα κοινό ιδεολογικό σημείο αναφοράς, μοιράζονται ακόμα τις ίδιες προσδοκίες, τάσεις και πάνω απ’ όλα, έχουν κοινές αναμνήσεις, μια κοινή ιστορία για την οποία είναι υπερήφανοι και μοιράζονται τις δυνατές κομμουνιστικές παραδόσεις του Ιράν. Στο μέλλον, ίσως αυτό το στρώμα να μπορέσει να σηκωθεί και με τον δικό του τρόπο, να βοηθήσει στην ανοικοδόμηση του κόμματος της εργατικής τάξης που θα μπορεί να γίνει σημείο αναφοράς. Μπορεί να συμβάλλει με την πολύτιμη εμπειρία του και να επιταχύνει τις διαδικασίες των επαναστατικών γεγονότων.
Ωστόσο, το στρώμα κλειδί που μπορεί να δώσει ώθηση στα γεγονότα, είναι η οργανωμένη εργατική τάξη, η οποία έχει κάνει προόδους στην τελευταία δεκαετία και αναπτύσσεται με ταχύτητα φωτός. Η απουσία παραδοσιακής γραφειοκρατίας βοήθησε αυτή την πρόοδο. Αλλά ο κύριος λόγος ήταν η απόλυτη αύξηση της μεγάλης κλίμακας παραγωγής και η φούσκα στην οικοδομή, που προκάλεσε μια προσωρινή ανάκαμψη στην κατασκευαστική βιομηχανία. Η σχετική αυτή βελτίωση της εργασίας – αν και στην πραγματικότητα ήταν μάλλον μια πιο ήπια πτώση- και η αύξηση των εταιρικών κερδών σε αντίθεση με τα βιοτικά στάνταρς που έπεφταν, οδήγησε στον σχηματισμό και την επιτυχία κάποιων οργανώσεων. Αυτό με την σειρά του οδήγησε στην γρήγορη εξέλιξη του πολιτικού επιπέδου των εμπλεκόμενων εργατών. Το επαναστατικό κίνημα χρειάζεται επειγόντως την εργατική τάξη να έρθει στο προσκήνιο. Μια γενική απεργία θα είναι το αποκορύφωμα για την ανατροπή του καθεστώτος. Εκτός από το κίνημα, οι εργάτες θα καταλάβουν πως χρειάζονται την δική τους ανεξάρτητη πολιτική οργάνωση/παράταξη. Όταν καταφέρουν να δημιουργήσουν αυτή την οργάνωση, θα γίνουν κυρίαρχοι παίχτες στα γεγονότα που θα ακολουθήσουν.
Ό, τι κι αν συμβεί, η νεολαία και οι εργάτες θα πρέπει να προσπαθήσουν να ενωθούν. Αν παραμείνουν χωριστά, θα χαθεί πολύτιμος χρόνος, εμπειρία και ενέργεια. Αν, από την άλλη, καταφέρουν να ενωθούν, η επαναστατική πρόοδος θα προχωρήσει καλώς προς την αποκορύφωση της.
Οι επαναστάτες Μαρξιστές πρέπει να έχουν ως στόχο να κερδίζουν τα καλύτερα στοιχεία των εργατών και των νέων, προσανατολίζοντας τα προς την εργατική τάξη και τις οργανώσεις της και με υπομονή να τα εκπαιδεύσει στις μεθόδους και στις ιδέες μας. Το μέλλον θα φέρει περισσότερες συγκρούσεις, σε πολύ υψηλότερα επίπεδα απ’ ότι έχουμε δει. Το κλίμα έχει σοβαρέψει και οι επαναστάτες έχουν γίνει πιο αδιάλλακτοι. Οι δυνατές κομμουνιστικές παραδόσεις της ιρανικής κοινωνίας αναβιώνουν με γοργούς ρυθμούς. Το ισλαμικό καθεστώς πέτυχε να περιορίσει τον μαρξισμό και τον κομμουνισμό από την κοινωνία με το να σκοτώσει δέκα χιλιάδες κομμουνιστές αντάρτες την δεκαετία του ’80, αλλά από τότε η ιδέα του μαρξισμού απέκτησε νέα δημοτικότητα ανάμεσα στους νέους. Υπάρχουν χιλιάδες ανάμεσα στους φοιτητές και στους νέους σε όλο το Ιράν και ανάμεσα τους προνομιούχα τμήματα της εργατικής τάξης, που θεωρούν τους εαυτούς τους σοσιαλιστές και μαρξιστές και πολύ περισσότεροι τείνουν προς τις σοσιαλιστικές ιδέες. Επιπρόσθετα των παλιών σχηματισμών της επανάστασης του 1979, που μπορεί να επιζούν με τον ένα ή άλλο τρόπο, κυρίως λόγω των παλιών ακτιβιστών τους (βλέπε παραπάνω), την τελευταία δεκαετία στο Ιράν έχουν ιδρυθεί και συνεχίζονται να ιδρύονται νέες οργανώσεις. Μερικές από τις μεγαλύτερες κομμουνιστικές οργανώσεις έχουν τις ρίζες τους στον εργατικό κομμουνισμό που τον χαρακτηρίζουν τα έργα του Μανσούρ Χεκμάτ. Οργανώσεις όπως το Εργατικό Κομμουνιστικό Κόμμα του Ιράν και κάποιες αποσχισθέντες ομάδες, έχουν βιώσει σημαντική ανάπτυξη από την αρχή του κινήματος, αντανακλώντας το αυξανόμενο ενδιαφέρον για τις ιδέες του κομμουνισμού ανάμεσα στην νέα γενιά και τους εργάτες ακτιβιστές. Επίσης αναπτύσσεται και το Κομμουνιστικό Κόμμα του Ιράν, με την παραδοσιακή οργάνωση στο Κουρδιστάν, το Κομαλάχ και με νέους πυρήνες σε όλο το Ιράν.
Τα παραδείγματα που αναφέρθηκαν εδώ για την ανάπτυξη των κομμουνιστών μορφωμάτων είναι μόνο μια ματιά σε ότι πρόκειται να έρθει. Την ερχόμενη περίοδο θα γίνουμε μάρτυρες μεγάλων ανασυντάξεων στις υπάρχοντες οργανώσεις και την εμφάνιση νέων.
Η Επανάσταση θα βάλει σε δοκιμασία όλες τις τάσεις. Αυτό που χρειάζεται τώρα είναι ένα κλιμάκιο από εκπαιδευμένα μέλη, που θα βασίζεται στις ιδέες του Μαρξισμού που θα μπορεί να ρίξει ρίζες μέσα στο εργατικό κίνημα. Όπως και το 1979, και πολύ περισσότερο τώρα, εκατοντάδες χιλιάδες ακόμα κι εκατομμύρια θα νοιώσουν έλξη για τις ιδέες του Σοσιαλισμού. Μέσα από την εμπειρία τους στον αγώνα, οι μάζες θα καταλάβουν πως ο αγώνας για δημοκρατικά αιτήματα μπορεί να γίνει αντιληπτός μόνο ως τμήμα του αγώνα για Σοσιαλισμό. Αυτή τη στιγμή, πρέπει να σιγουρέψουμε ότι το κίνημα έχει μια σωστή ηγεσία και στρατηγική που μπορεί να οδηγήσει στην νίκη. Θεωρητικές διευκρινήσεις είναι πολύ σημαντικές. Η ιστορία του Ιράν και του κόσμου δείχνει ότι ακόμα και μια μικρή οργάνωση με σαφή αντίληψη των θεμάτων, μπορεί να γίνει μια δύναμη που θα επηρεάσει την πορεία της επανάστασης, συμμετέχοντας στις μαζικές οργανώσεις που ξεπετάγονται από το κίνημα σαν το πιο προχωρημένο και αποφασιστικό τμήμα τους.
Δεν χρειάζεται πολύ για να καταλάβουμε ότι οι μέρες του ισλαμικού καθεστώτος είναι μετρημένες. Λόγω της απουσίας καθαρής καθοδήγησης και οργανωμένης εργατικής τάξης, το τελειωτικό χτύπημα και η κατάρρευση του καθεστώτος ίσως αργήσει λίγο καιρό, βδομάδες, μήνες ή και μερικά χρόνια. Αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το ισλαμικό καθεστώς θα πέσει και αυτό θα είναι μόνο η αρχή μιας περιόδου έντονων ταξικών συγκρούσεων στο Ιράν.Οποιαδήποτε φαινομενικά «ήρεμη» κατάσταση μπορεί να παρουσιαστεί, θα είναι σύντομη και ασταθής. Η οικονομική κρίση είναι σαν τα μαύρα σύννεφα στον ουρανό της Τεχεράνης. Το ιερατείο και οι Φρουροί δεν θα έχουν τα μέσα να διατηρήσουν την βάση τους. Απλά δεν θα έχουν τα χρήματα να πληρώσουν όλους τους υποστηρικτές τους. Όσο εντείνεται η μάχη για τον συρρικνωμένο πλούτο, θα μένουν όλο και λιγότερα για τα χαμηλότερα στρώματα. Οι ΗΠΑ φαίνονται πως προτιμούν να παίζουν με τους πιο σκληροπυρηνικούς παράγοντες, αλλά οι παραχωρήσεις που απαιτούνται από τις ΗΠΑ, δεν θα πάνε στον λαό. Στην κορυφή είναι ο καθένας για τον εαυτό του. Η αποσύνθεση και ο αποπροσανατολισμός έχουν αποδυναμώσει το καθεστώς σε τέτοιο βαθμό που, όπως είπαμε νωρίτερα, τελικά η πτώση του θα είναι αναπόφευκτη. Αλλά τι θα το αντικαταστήσει;
Η έλλειψη μιας επαναστατικής ηγεσίας ίσως θα επιτρέψει σε ένα είδος αστικής δημοκρατίας να εδραιωθεί, αλλά δεν θα είναι σταθερό καθεστώς. Θα είναι ένα καθεστώς όπου η μπουρζουαζία θα προσπαθήσει να δυναμώσει τη θέση της, αλλά και που οι εργάτες θα αντισταθούν. Αυτό θα ανοίξει τις ταξικές διαφοροποιήσεις μέσα στο κίνημα σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από ότι έχουμε δει μέχρι σήμερα. Προσθέτοντας και την πολιτική αστάθεια, τα οικονομικά προβλήματα, η ύφεση, ο πληθωρισμός, η ανεργία και η κάθετη πτώση των επενδύσεων, δεν είναι κάτι που φεύγουν με «καθαρό» καπιταλισμό. Η σημερινή οικονομική κρίση έχει χτυπήσει το Ιράν πιο σκληρά από τις άλλες χώρες. Στενεύει αρκετά τα περιθώρια σε οποιοδήποτε μελλοντικό καθεστώς να κάνει μανούβρες. Ακόμα και ο Χομεϊνί, που ανέβηκε στην εξουσία στις πλάτες δεκάδων εκατομμυρίων τον Φεβρουάριο, αντιμετώπισε μεγάλες απεργίες και διαδηλώσεις ανέργων τον Μάιο. Πιέστηκε τόσο πολύ που τον Ιούνιο φυλάκισε αρχηγούς των εργατών για παρακίνηση σε απεργία.
Οι συνθήκες μιας σχετικής ελευθερίας που θα ακολουθήσουν την πτώση του καθεστώτος, θα είναι η καλύτερη ευκαιρία να φτάσουν στις μάζες των εργατών και φοιτητών οι μαρξιστικές ιδέες . Η ιστορική εμπειρία δείχνει πως τέτοιες συνθήκες ευνοούν την ραγδαία ανάπτυξη των εργατικών οργανώσεων και των επαναστατικών τάσεων.
Η ερώτηση του ποιος ελέγχει τις πηγές της κοινωνίας θα έρθει στο προσκήνιο αργά ή γρήγορα. Αν οι μάζες είχαν ένα κόμμα εκείνη την ώρα, αυτά τα γεγονότα θα γινόντουσαν γρηγορότερα παρά αργότερα, αλλά με το παρών κενό ίσως να καθυστερήσει. Σε κάθε περίπτωση, μόνο η σοσιαλιστική επανάσταση μπορεί να λύσει τα προβλήματα της ιρανικής κοινωνίας. Οι πολυάριθμοι, καλλιεργημένοι και ενεργητικοί νέοι, οι υπερήφανες και αγωνιστικές γυναίκες, οι συγκεντρωμένοι εργάτες και γενικά όλος ο κόσμος με τις διαφορετικές εθνικότητες και πλούσια κουλτούρα, μπορούν να εκπληρώσουν τον πραγματικό τους σκοπό με μια δημοκρατικά σχεδιασμένη παραγωγή και με σοσιαλιστική κοινωνία.
Ο ανάγκες της ιρακινής κοινωνίας μπορούν να ικανοποιηθούν με την κατάργηση του καπιταλιστικού συστήματος. Με την προϋπόθεση ότι τα επιτακτικά ύψη της οικονομίας (οι μεγάλες τράπεζες, τα εργοστάσια και οι συνεταιρισμοί) που βρίσκονται τώρα στα χέρια των ιδιωτών, θα λειτουργούν βάση σχεδιασμένης παραγωγής κάτω από τον έλεγχο και την διοίκηση των εργατών, θα ήταν απολύτως εφικτό να παρέχεται δωρεάν υγεία, παιδεία και αξιοπρεπής ζωή για όλους. Είναι ο μόνος τρόπος για την έξοδο από την καπιταλιστική αναρχία και προς μια κοινωνία που θα στοχεύει στις καλύτερες δυνατές συνθήκες ζωής για τις μάζες και όχι για την διατήρηση του κέρδους των λίγων.
Το σοσιαλιστικό καθεστώς θα είναι ο πιο επίμονος προασπιστής των δημοκρατικών δικαιωμάτων και ελευθεριών και το μόνο που θα καταφέρει να τα επιτύχει. Αυτά θα περιλαμβάνουν πλήρη ελευθερία έκφρασης, λόγου και συνάθροισης, πλήρης διαχωρισμός της εκκλησίας και του κράτους και κατάργηση όλων των μορφών διάκρισης που βασίζονται στο φύλο, τη φυλή, την εθνικότητα ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό στα πλαίσια του νόμου, της εργασίας κλπ και η αναγνώριση του δικαιώματος της αυτοδιάθεσης για όλες τις εθνικότητες που ζουν στο Ιράν, ενώ θα υπερασπίζεται την ιδέα ότι η επαναστατική ενότητα των μαζών του Ιράν είναι ο μόνος τρόπος να προχωρήσει μπροστά.
Αν επιτευχθεί μια τέτοια νίκη, δεν θα σταματήσει στα σύνορα του Ιράν. Ο Διεθνισμός θα κληρονομηθεί σε κάθε πλευρά της επανάστασης. Από την μία πλευρά η ανάγκη για ραγδαίο εκσυγχρονισμό και ανάπτυξη της βιομηχανίας και της παραγωγής θα αναγκάσει την επανάσταση να διευρύνει τα σύνορα της και από την άλλη, αναπόφευκτα το κίνημα θα εξαπλωθεί σε όλες τις χώρες της περιοχής, με τους λαούς των οποίων μοιραζόμαστε τα βάσανα και τις προσδοκίες μας και μετά σε όλο τον κόσμο.
Μια επιτυχής επανάσταση στο Ιράν θα είναι το σινιάλο για επανάσταση σε όλη την Μέση Ανατολή και Νότια Ασία. Ήδη το επαναστατικό κίνημα των ιρανικών μαζών έχει ταρακουνήσει κάθε κυβέρνηση στην Μέση Ανατολή και άλλαξε την παγκόσμια πολιτική κατάσταση. Η νίκη της σοσιαλιστικής επανάστασης στο Ιράν θα επισκιάσει όλα όσα έχει δει μέχρι σήμερα η ανθρωπότητα. Θα είναι το πρώτο βήμα για την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής ομοσπονδίας στην Μέση Ανατολή, μια παγκόσμια ομοσπονδία σοσιαλιστικών κρατών και ένα σοσιαλιστικό μέλλον για όλη την ανθρωπότητα.
Δευτέρα 27 Σεπτεμβρίου 2010
Η ιστορική προέλευση της ιρανικής επανάστασης και τα καθήκοντα των επαναστατών μαρξιστών- Ε’ Μέρος
Πηγή: In Defence of Marxism 27/7/2010
Οι συνθήκες για την επανάσταση στο Ιράν, είχαν ωριμάσει πριν τις εκλογές του 2009. Αυτό που χρειαζόταν το μαζικό κίνημα ήταν μια διέξοδος για να εκφραστεί. Μιας και δεν υπήρχε μια μαζική ανεξάρτητη εργατική οργάνωση, το κίνημα βρήκε ένα ρήγμα μέσα στο καθεστώς και το άνοιξε. Ήταν το κίνημα ενάντια στην εκλογική απάτη. Αλλά ο Μουσαβί δεν εκπροσωπεί το κίνημα. Απεναντίας, προσπαθεί να το συγκρατήσει. Αυτό που χρειάζεται είναι μια γνήσια οργάνωση των εργατών και της νεολαίας. Το πρώτο βήμα είναι να συγκεντρώσουμε τα πιο δυνατά στρώματα ανάμεσα στους εργάτες και τους νέους και να τους συνενώσουμε κάτω από έναν επίκαιρο Μαρξισμό μέσα στο κίνημα.
Ο Μιρ Χοσεΐν Μουσαβί και οι εκλογές του 2009
Το κύριο πρόβλημα που είχαν να λύσουν οι μάζες του Ιράν, ήταν η έλλειψη μιας οργάνωσης με καθαρή ηγεσία, για να εκφράσουν τις ανάγκες και τα αιτήματα τους. Γι’ αυτούς είναι η απουσία του εκφραστικού εκείνου φορέα που θα αλλάξει την κοινωνία. Όμως, παρόλη την έλλειψη ενός τέτοιου φορέα που θα μπορούσε να εκφράσει την επαναστατική τους ενέργεια, οι μάζες έπρεπε να δραστηριοποιηθούν κάποια στιγμή. Η πίεση σε κάθε τομέα της καθημερινότητας τους, ήταν αβάσταχτη. Αυτή είναι και η πραγματική αιτία πίσω από την ξαφνική δημοτικότητα του Μιρ Χοσεΐν Μουσαβί.
Ο Μιρ Χοσεΐν Μουσαβί δεν είναι και δεν υπήρξε, τουλάχιστον στην ενεργό πολιτική ζωή του, άνθρωπος του λαού. Βασικά, τα πιο γνωστά πλεονεκτήματα του, το αποδεικνύουν. Ήταν πρωθυπουργός της Ισλαμικής Δημοκρατίας από το 1981 έως το 1989. Αυτή ήταν ίσως και η πιο αιματηρή δεκαετία στα 4000 χρόνια της ιστορίας του Ιράν! Στην αρχή της δεκαετίας, χιλιάδες σκοτώθηκαν και φυλακίστηκαν από το καθεστώς ως «αντεπαναστάτες». Μετά, άρχισε ο πόλεμος με το Ιράκ και το καθεστώς τον παρέτεινε και διήρκεσε οχτώ χρόνια, κοστίζοντας τις ζωές εκατοντάδων χιλιάδων. Και τέλος, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του 1988, όταν τελείωνε η δεκαετία, το καθεστώς εκτέλεσε χιλιάδες αριστερούς και φυλακισμένους, που ήταν αντίθετοι σε αυτό. Τα χέρια του Μουσαβί δεν έχουν λιγότερο αίμα από αυτά των συντρόφων του ή «εχθρών» στις ανώτερες κλίμακες του καθεστώτος.
Όχι, το «μυστικό» των ρεφορμιστών είναι να βρεθούν εν μέσω έλλειψης άλλης εναλλακτικής. Δεν αντιπροσωπεύουν καμία ρήξη με το επικρατών σύστημα- απεναντίας, πάντα το υπερασπίζονταν και συνεχίζουν να υπερασπίζονται. Στο Ιράν, κανένας υποψήφιος για την Προεδρεία ή για το κοινοβούλιο δεν μπορεί να σταθεί, αν δεν είναι πιστός στο σύστημα.
Φυσικά οι ρεφορμιστές έχουν κάποιες διαφορές με τους σκληροπυρηνικούς. Για παράδειγμα, στην εποχή του Χαταμί, η ατμόσφαιρα ήταν λίγο πιο ανοιχτή και υπήρχε ως ένα βαθμό «ελευθερία λόγου». Αλλά η ελευθερία αυτή είναι μόνο ένα εργαλείο έκφρασης και όταν ο λαός άρχισε να εκφράζει τις ανάγκες και τις επιθυμίες του, συνάντησαν τις παλιές μεθόδους καταστολής και καταπίεσης.
Ωστόσο, οδηγούμενοι στις τωρινές εκλογές του Ιράν, υπήρχαν αρκετά σημεία που έδειχναν ότι τα κάποια πράγματα θα άλλαζαν.
Πρώτα απ’ όλα, οι αμερικανικές δυνάμεις στο Ιράκ αναγκάστηκαν να αποσυρθούν και η κυβέρνηση των ΗΠΑ ζήτησε την συνεργασία του Ιράν και της Συρίας για να διατηρηθεί η σταθερότητα στο Ιράκ. Αυτό σήμαινε αρκετά πράγματα: 1) Το καθεστώς πιεζόταν να αλλάξει τον πρόεδρο, που δεν είχε αφήσει πολλές πόρτες ανοιχτές για συνεργασία με τις ΗΠΑ. 2) Η νέα προεδρεία θα έπρεπε με κάποιο τρόπο να αφήσει ανοιχτό πεδίο στους Αμερικανούς να δικαιολογήσουν εσωτερικά μια τέτοια συνεργασία. 3). Αυτό πιθανόν να σημαίνει μια αλλαγή στην εξουσία προς τους Ρεφορμιστές του Ιράν και μια εξασθένηση των σκληροπυρηνικών, ειδικά των Επαναστατικών Φρουρών, που παίζουν ιδιαίτερο ρόλο στις πολιτικές του Ιράκ. Τελικά, αυτή η αποδυνάμωση ίσως να ήταν η κύρια αιτία για το εκλογικό πραξικόπημα, τον Ιούνιο του 2009.
Δεύτερον, όπως αναλύθηκε νωρίτερα, η κοινωνική βάση του Αχμαντινετζάντ, είχε αρχίσει να εξαντλείται. Τα ξεσπάσματα κατά την διάρκεια της κρίσης των καυσίμων και του αερίου, ήταν σαν τις φυσαλίδες που εμφανίζονται πριν βράσει το νερό. Για τις μάζες, ο Αχμαντινετζάντ ήταν το ξεσκέπαστο πρόσωπο του καθεστώτος. Γι’ αυτούς, οι εκλογές βρισκόντουσαν όλο και πιο πολύ στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος-ένας τρόπος να εκφράσουν την αντίθεση τους σε αυτό το πρόσωπο.
Το καθεστώς, βλέποντας το, στην πραγματικότητα έκανε βήματα για να αποτρέψει μια τόση μαζική κινητοποίηση. Δεν εμπιστεύονταν τον Χαταμί-τον πιο διάσημο άντρα στο Ιράν-να ελέγξει ένα τέτοιο κίνημα. Ο Χαταμί είχε χρησιμοποιήσει την προσωπική του δύναμη για να σταματήσει το κίνημα, όσο ήταν στην προεδρεία. Αυτή την φορά, το καθεστώς φοβόταν πως θα αποτύγχανε. Σύμφωνα με το Newsweek, οι σκληροπυρηνικοί αποφάσισαν να συμμαχήσουν με τον Μουσαβί (έναν δεξιό μέσα στο στρατόπεδο των ρεφορμιστών), ξεχωρίζοντας τον από τους ρεφορμιστές, άρα διέσπασαν τις ψήφους τους και ανάγκασαν τον Χαταμί να αποσυρθεί. Ο Μουσαβί μιας και άνηκε στο δεξιό κομμάτι των ρεφορμιστών, θεωρείτο ο πιο κατάλληλος να ενθαρρύνει τις κινητοποιήσεις. Έδειξε την πίστη στου καθεστώς, με το να ρίξει τους τόνους σε όλη την προεκλογική του εκστρατεία, εκτός από τις τελευταίες εβδομάδες. Το Newsweek παραθέτει το σχόλιο ενός άλλου ρεφορμιστή, του Αμπάς Αμπντί, ο οποίος είπε χαρακτηριστικά «Ένας σύγχρονος υποψήφιος κυνηγάει ενεργά την λαϊκή ψήφο. Ο Μουσαβί περιμένει να του προσφέρουν την προεδρεία σε ασημένιο πιάτο». Στο τέλος, τα γεγονότα απέδειξαν την ανικανότητα των γραφειοκρατικών μανουβρών όταν οι συνθήκες για το μαζικό κίνημα είχαν φτάσει σε κρίσιμο σημείο.
Τρίτον, το φιλελεύθερο κόμμα έβλεπε τις εκλογές σαν μια ευκαιρία να ξανακερδίσει την εξουσία που έχασε στην διάρκεια της προεδρίας του Αχμαντινετζάντ. Προσπαθούσαν να διευρύνουν την βάση τους και γι’ αυτό χρειαζόντουσαν τουλάχιστον μια κινητοποίηση. Αυτός είναι και ο λόγος που οργάνωσαν και κινητοποίησαν τόσους νέους και φοιτητές μέσα στα πανεπιστήμια. Φυσικά, έκαναν τα πάντα για να αποτρέψουν τους εργάτες από το να αναμειχθούν, αλλά αυτό που δεν είχαν υπολογίσει σωστά ήταν η εμπειρία και η αγωνιστικότητα του φοιτητικού κινήματος, που γρήγορα άρπαξε την ευκαιρία και άσκησε μεγαλύτερη πίεση στους αρχηγούς των ρεφορμιστών.
Έτσι, όπως μπορούμε να δούμε, αν και επίσημα οι προεδρικές εκλογές δεν ήταν το πιο δυνατό εργαλείο ούτε στα χέρια των κομμάτων ούτε στα χέρια των μαζών, έγινε το επίκεντρο του ενδιαφέροντος για όλα τα κοινωνικά στρώματα. Για τις μάζες ήταν η ευκαιρία να συσπειρωθούν, να κινητοποιηθούν και να δείξουν την αγανάκτηση και την οργή τους. Το πρόβλημα της οργάνωσης λύθηκε εν μέρει από ένα πρόσωπο -το πρόσωπο το Μιρ Χοσείν Μουσαβί έγινε το σημείο συνάντησης. Επίσης μια μικρή ευκαιρία για οργάνωση υπήρχε στο κίνημα των ρεφορμιστών, ειδικά στο Μέτωπο Συμμετοχής και στις εκστρατείες των ρεφορμιστών υποψηφίων. Δεν υπήρχαν άλλες εναλλακτικές. Αν είχαν υπάρξει, γρήγορα θα είχαν αποκτήσει ηγετικό ρόλο.
Άρα, πρέπει να τονίσουμε ότι οι λόγοι και οι κατευθύνσεις του μαζικού κινήματος δεν έχουν τίποτα να κάνουν με τον Μιρ Χοσεΐν Μουσαβί ή με τις πολιτικές του. Την εκστρατεία του την είδαν σαν έναν τρόπο να δείξουν την αντίθεση τους στο καθεστώς ως σύνολο.
Βασικά, αυτό που έγινε σαφές, μετά από βδομάδες κινητοποιήσεων, ήταν ακριβώς η έλλειψη εμπιστοσύνης στον Μουσαβί και στους ρεφορμιστές αρχηγούς. Σε κάθε κρίσιμο σημείο, οι μάζες επέλεγαν να μην ακολουθήσουν τις συμβουλές του Μουσαβί. Στην αρχή είπε πως ο λαός θα έπρεπε να μείνει σπίτι. Κανείς δεν το έκανε. Μετά είπε να πάμε στα τζαμιά και όχι στους δρόμους. Τι έκαναν οι μάζες; Πήγαν στα τζαμιά και μετά στους δρόμους. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα, αυτό όμως που είναι ξεκάθαρο είναι ότι ο Μουσαβί δεν έχει καμία ιδιαίτερη επιρροή στο κίνημα. Στην πραγματικότητα, το πράσινο χρώμα και η εικόνα μιας νεαρής κοπέλας που μαρτύρησε (Νέντα Αχασολτάν), έγιναν πιο «ηγετικά» στοιχεία από τα λόγια και τις πράξεις του κύριου Μουσαβί.
Η λίγη επιρροή που είχε ήταν εξαιτίας του ότι αναγκάστηκε να κινηθεί πιο ριζοσπαστικά από ότι θα ήθελε ο ίδιος, για να προσπαθήσει να «δαμάσει» λίγο το κίνημα, αλλά και γιατί οι δικές του οργανώσεις είχαν ανοίξει τον δρόμο για τους κοινούς θνητούς να συμμετέχουν σε ηγετικά γεγονότα.
Αλλά δεν υπάρχει καμία πιθανότητα ότι θα κινηθεί πιο αποφασιστικά. Η κοινωνική βάση του Μουσαβί και εφ’ όρου ζωής πιστοί του, ήταν και θα συνεχίσει να είναι η άρχουσα τάξη και οι Ιρανοί καπιταλιστές.
Έκρηξη: Η επανάσταση αρχίζει
«Πόσο γλυκιά είναι η ηθική κυριαρχία!»-σκέφτεται κάποιος
Άλλοι-«Ευλογημένος ο Παράδεισος που έρχεται!»
Α, πάρε τα χρήματα στο χέρι και αποχαιρέτα την κούραση
Ω, η γενναία μουσική ενός μακρινού τυμπάνου!
(από τα Ρουμπαγιάτ του Ομάρ Καγιάμ)
«Το πιο αδιαφιλονίκητο γνώρισμα της επανάστασης είναι η άμεση επέμβαση των μαζών στα ιστορικά γεγονότα. Συνηθισμένα, το κράτος, μοναρχικό είτε δημοκρατικό, εξουσιάζει το έθνος· η ιστορία γίνεται από τους ειδικούς του επαγγέλματος: μονάρχες, υπουργούς, γραφειοκράτες, κοινοβουλευτικούς, δημοσιογράφους. Όμως, στις αποφασιστικές καμπές, όταν το παλιό καθεστώς γίνεται ανυπόφορο για τις μάζες, τότε αυτές σπάνε τους φράχτες που τις χωρίζουν από τον πολιτικό στίβο, ανατρέπουν τους πατροπαράδοτους εκπρόσωπούς τους και, μ’ αυτή τους την επέμβαση, δημιουργούν το ξεκίνημα για ένα καινούργιο καθεστώς. Αν αυτό είναι καλό ή κακό, ας το κρίνουν οι ηθικολόγοι. Όσο για μάς, παίρνουμε τα γεγονότα όπως παρουσιάζονται, μέσα στο αντικειμενικό τους ξετύλιγμα. Η ιστορία της επανάστασης είναι για μας πριν απ’ όλα η ιστόρηση της βίαιης εισβολής των μαζών στην περιοχή όπου ρυθμίζονται τα δικά τους πεπρωμένα.» (Ιστορία της Ρωσικής Επανάστασης, Τόμος Ι, Πρόλογος)
«Αν δεν μειώσουμε την οικονομική πόλωση και τις ανισότητες μεταξύ των πλουσίων και των φτωχών και κατά συνέπεια ο λαός δυσαρεστηθεί από το Ισλάμ, τίποτα δεν μπορεί να αποτρέψει την έκρηξη που θα προκληθεί. Και όλοι θα καταστραφούμε» (Αγιατολάχ Χομεΐνι, 1983)
«Το πιο σημαντικό πράγμα τώρα είναι ότι ο λαός έχει ανακαλύψει ότι μπορεί να αλλάξει την ζωή του, αν το θέλει» (20χρονος Ιρανός φοιτητής, 14 Ιουνίου 2009)
Όταν ο Αχμαντινετζάντ και οι σκληροπυρηνικοί (το συντηρητικό ιερατείο και ο Επαναστατικοί Φρουροί) του ιρανικού καθεστώτος, νόθευσαν τις ιρανικές εκλογές, δεν περίμεναν αυτή την εξέλιξη. Στην πραγματικότητα, το είχαν ξανακάνει πριν, αν και σε μικρότερη κλίμακα, όταν ο Αχμαντινετζάντ «κέρδισε» στην πρώτη προεδρική εκστρατεία. Αλλά ο ιρανικός λαός δεν άντεχε άλλο την μιζέρια και την φτώχεια. Δεν είχαν να χάσουν τίποτα και χρησιμοποίησαν τον Μουσαβί σαν σημείο αναφοράς. Τα εκατομμύρια που έβγαιναν έξω τις πρώτες μέρες, δεν περίμεναν κάτι για να ξεκινήσουν.
Η απεραντοσύνη όμως του κινήματος, τους έβγαλε από τον συνηθισμένο τρόπο σκέψης. Σε κάθε στροφή, κέρδιζαν περισσότερη εμπιστοσύνη στις δυνάμεις τους. Εκείνες τις μέρες, οι Ιρανικές μάζες έδειξαν τεράστιες προοπτικές –και χωρίς καθοδήγηση, χωρίς κανένα μέσο επικοινωνίας. Κατάλαβαν πως ο μόνος τρόπος να προχωρήσουν μπροστά ήταν ο αγώνας. Πήραν την ζωή στα χέρια τους και υπερπήδησαν κάθε εμπόδιο. Το τεράστιο μέγεθος του κινήματος, πολλαπλασίασε χίλιες φορές τις εντάσεις και τις αντιθέσεις που υπέβοσκαν στην άρχουσα τάξη. Άρχισαν να εμφανίζονται ρήγματα σε κάθε γωνιά του συστήματος. Ακόμα και μέσα στους Επαναστατικούς Φρουρούς, μπορούσες να συναντήσεις περιπτώσεις όπου οι στρατιώτες έδειχναν την συμπάθεια τους στις μάζες. Ότι φαινόταν να ήταν στέρεο σαν βράχος, έτρεμε σαν πύργος από ζελέ εκείνες τις μέρες.
Ακόμα όμως και ένα τεράστιο κίνημα σαν εκείνο, έχει τις αδυναμίες του. Πρώτα απ’ όλα, δεν υπήρχε μια οργάνωση να αγκαλιάσει όλες τις πλευρές του αγώνα, να τις εστιάσει σε ένα σημείο επίθεσης και να σχεδιάσει τα επόμενα βήματα ενάντια του καθεστώτος. Δεύτερον, η εργατική τάξη δεν μπήκε στο κίνημα σαν τάξη. Παρόλο που οι εργάτες συμμετείχαν στις διαδηλώσεις, ειδικά στις αρχές, δεν ακολούθησαν στις απεργιακές κινητοποιήσεις. Αν οι εργάτες είχαν χτυπήσει το καθεστώς, θα κατέρρεε αμέσως. Αλλά χωρίς αυτές, όλες οι πηγές και οι μοχλοί κίνησης, ήταν ακόμα διαθέσιμα στο καθεστώς. Παρόλο το μεγάλο πλεονέκτημα της ιρανικής εργατικής τάξης, δηλαδή οι επαναστατικές παραδόσεις τους που προσωποποιήθηκαν στην εμπειρία των εργατικών συμβουλίων (Σόρας), ήταν και η μεγαλύτερη αδυναμία, που το προκάλεσε η έλλειψη οργάνωσης. Ποια μικρή οργάνωση υπάρχει (που να αντιπροσωπεύει ένα ελάχιστο κομμάτι της τάξης), δεν έχει αποτύχει να αντιδράσει σύμφωνα με το κίνημα, εξαιτίας των αρχηγών της. Μια σωστή πολιτική για τους ακτιβιστές της εργατικής τάξης, θα ήταν να συμμετέχουν πλήρως στο κίνημα, συνδέοντας τα αιτήματα των εργατών με γενικά δημοκρατικά αιτήματα του κινήματος και να του δώσουν μια καθαρή ηγεσία.
Παρ’ όλες τις αδυναμίες του, το κίνημα κατάφερε να ρίξει ένα δυνατό χτύπημα στο καθεστώς. Έχασε όλες τις εξουσίες και τις δικαιολογίες του στα μάτια των μαζών. Τώρα συμπεριφέρεται σαν πληγωμένο ζώο. Γι’ αυτό και έσφιξε τα λουριά τόσο βίαια. Ένα ζώο είναι ίσως πιο επικίνδυνο όταν είναι πληγωμένο και στριμωγμένο. Αλλά και η ενέργεια του και οι πηγές του, είναι επίσης περιορισμένες. Το καθεστώς δεν μπορεί να διατηρήσει την καταστολή υψηλού επιπέδου επ’ αόριστον. Αναγκάζεται να εναλλάσσει συνέχεια το ραβδί και το καρότο, το ραβδί για τον λαό και το καρότο για τους συνήθεις συμμάχους του, οι άλλοι παράγοντες στην κορυφή των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Η διαίρεση όμως, σαρώνει την Ισλαμική Δημοκρατία εκ των έσω. Κάθε φορά που αποκαθίσταται μια συμμαχία, μια καινούρια διάσπαση λαμβάνει χώρα. Έχει δημιουργηθεί ένα κενό στην εξουσία και παρόλο που καλύπτεται προσωρινά, είναι πιθανό να ξανά αναδυθεί. Όλες οι δυνάμεις της κοινωνίας θα τραβηχτούν σε μάχη, για να γεμίσουν αυτό το κενό.
Τα στοιχεία εκείνα του καθεστώτος που βλέπουν μακριά, το είχαν προβλέψει και είχαν διαχωρίσει τους εαυτούς τους από τους σκληροπυρηνικούς. Αυτός είναι ο λόγος πίσω από τις πράξεις του Ραφσανζανί και άλλων φιλελεύθερων. Δεν υπάρχει κάποια τεχνική για να βάζεις τα χρήματα σου σε σίγουρο στοίχημα. Ξέρουν πως πλησιάζει το τέλος και προσπαθούν να σώσουν ότι μπορούν.
Ένα από τα μεγάλα χαρακτηριστικά του κινήματος είναι η απουσία φόβου και το πόσο ακούραστο είναι. Η λαϊκή μάζα, αν και πολλοί μπορεί να έχουν προσωρινά πάει στα σπίτια τους, δεν τα έχει παρατήσει και θεωρεί τις σύντομες περιόδους «ηρεμίας», σαν ένα μικρό διάλειμμα πριν τις επόμενες εκρήξεις. Στην παρούσα μορφή του, το κίνημα δεν θα μπορεί να προχωρήσει παραπέρα. Χρειάζεται νέα ενέργεια. Αν αρχίσει να κινείται η εργατική τάξη, θα δώσει τον αποφασιστικό παλμό. Η ιρανική εργατική τάξη είναι η μόνη δύναμη που μπορεί να καταστρέψει το παρόν καθεστώς και να δημιουργήσει έναν σταθερό αντικαταστάτη. Όταν οι εργάτες μπουν στην κεφαλή του επαναστατικού κινήματος, σαν τάξη, οι μέρες του καθεστώτος θα είναι μετρημένες και οι πιθανότητες για ένα μελλοντικό σοσιαλιστικό Ιράν, θα είναι εφικτές.
Δευτέρα 13 Σεπτεμβρίου 2010
Η ιστορική προέλευση της ιρανικής επανάστασης και τα καθήκοντα των επαναστατών μαρξιστών- Δ’ Μέρος
Πηγή: In Defence of Marxism 16/7/2010
Τα τελευταία 15 χρόνια έχουμε δει το καθεστώς του Ιράν να αντιμετωπίζει μεγάλα οικονομικά προβλήματα, σε συνδυασμό με την αναβίωση του εργατικού κινήματος, την έκρηξη των διαδηλώσεων της νεολαίας και την αντίστοιχη μείωση στην υποστήριξη του Ισλαμικού καθεστώτος. Η έλλειψη ηγεσίας είναι αυτή που ευθύνεται για το ότι το καθεστώς παραπαίει από κρίση σε κρίση, παρ’ όλες τις εξαιρετικά ευνοϊκές προϋποθέσεις για την ανατροπή του.
Η αναβίωση του εργατικού κινήματος
Η κατάσταση του εργατικού κινήματος στο Ιράν την δεκαετία του ’90 ήταν πλήρως απογοητευτική. Όλες οι οργανώσεις είχαν χτυπηθεί και βρίσκονταν υπό διάλυση. Αυτό δημιούργησε μια κατάσταση, όπου στα υψηλά στρώματα μπορούσες να βρεις τάσεις συνδικαλισμού μαζί και αναρχισμού – ιδέες που ανήκουν στις πρώτες μέρες του εργατικού κινήματος και έχουν αποδειχθεί ότι είναι αδιέξοδες.
Παρόλα αυτά, με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο, ο εργάτης έπρεπε να φάει και να ζήσει. Και αν έπρεπε να οργανωθεί και να πολεμήσει για να φάει, τότε αυτό θα έκανε. Αν και δεν υπάρχουν ακόμα μεγάλα εργατικά σωματεία ή εργατικά κόμματα στο Ιράν, η εργατική τάξη έχει προχωρήσει αρκετά. Οι αντιθέσεις που οξύνονται σε μια φθίνουσα καπιταλιστική κοινωνία, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι δεν υπάρχει το νεκρό φορτίο ενός αντιδραστικού εργατικού γραφείου, βοήθησαν στο να επιταχυνθεί ο σχηματισμός και η ανάπτυξη εμβρυακών εργατικών οργανώσεων, μέσα από πολυάριθμους και εντυπωσιακούς αγώνες ανάμεσα σε όλα τα στρώματα της εργατικής τάξης.
Έχουμε δει την αναβίωση του εργατικού κινήματος στο Ιράν, που είχε κατασταλεί με αίμα, μαζί με άλλες μορφές οργανώσεων στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Η αρχή αυτής της τάσης μπορεί να βρεθεί στην απεργία των εργατών στα πετρέλαια- σε αυτό το ζωτικό κομμάτι της ιρανικής εργατικής τάξης- το 1977. Ήταν μια απεργία που απαιτούσε μεγαλύτερους μισθούς και συλλογικές συμβάσεις. Εκείνη η απεργία έβαλε ένα τέλος στις σχεδόν δύο δεκαετίες σύγχυσης και προανήγγειλε μια νέα εποχή στους αγώνες της εργατικής τάξης.
Τα χρόνια που ακολούθησαν, οι δράσεις των εργατών έχουν αυξηθεί ραγδαία με πολυάριθμες απεργίες και διαδηλώσεις κάθε χρόνο, με την κορυφαία να είναι για την ίδρυση ενός σωματείου για τους εργαζόμενους στα λεωφορεία της Τεχεράνης (Vahed) και άλλες διενέξεις, όπως της Khodro Dizel του Ιράν, της Alborz Tyre, των Δασκάλων, των εργατών στην Haft Tapeh και πιο γενικές προσπάθειες για τον σχηματισμό σωματείων. Υπήρξαν επίσης προσπάθειες να οργανωθούν εργατικά συμβούλια, οι οποίες πάντα είχαν την σκληρότερη αντιμετώπιση.
Ένα παράδειγμα αντί-εργατικού εγκλήματος της Ισλαμικής Δημοκρατίας ήταν το 2003, όταν οι εργάτες στα ορυχεία Khatoon Abad στο Shahre Babak, οργάνωσαν μια μεγάλη συγκέντρωση για να δώσουν μάχη για την απασχόληση και απαιτούσαν εξασφάλιση της εργασίας. Η συγκέντρωση διαλύθηκε από την αστυνομία και πολλοί εργάτες τραυματίστηκαν και συνελήφθηκαν. Μετά από αυτό, ο κόσμος στο Shahre Babak διοργάνωσε μια τεράστια διαδήλωση, όπου υπήρξαν επιδρομές από γη και αέρα και αρκετοί εργάτες σκοτώθηκαν.
Μετά από όλα αυτά, ο κύριος όγκος της εργατικής τάξης στο Ιράν παραμένει εξαιρετικά αποδιοργανωμένος. Αυτή είναι και η μεγαλύτερη αδυναμία των εργατών. Η εργατική τάξη, εξαιτίας του συνεκτικού της χαρακτήρα, της αποφασιστικότητας που επιδεικνύει στις πράξεις της και της σχέσης της με τα μέσα παραγωγής, έχει τεράστιες προοπτικές, αλλά όπως είπε και ο Καρλ Μαρξ, χωρίς οργάνωση η εργατική τάξη είναι ακατέργαστο υλικό προς εκμετάλλευση. Οι προσπάθειες για τον σχηματισμό σωματείων ακόμα αφορούν ένα πολύ μικρό κομμάτι των Ιρανών εργατών. Αυτό το καθεστώς απομόνωσης, σε συνδυασμό με την φθορά της κοινωνίας, οδηγεί σε ένα εργατικό κίνημα που μπορεί να αναπτυχθεί πολύ γρήγορα, αλλά με άνισο τρόπο, με τα μεγάλα πλεονεκτήματα να συνυπάρχουν με τις τεράστιες ελλείψεις και τα κενά. Σε αυτή την διαδικασία, αναπτύχθηκε ένας στενός κύκλος διανόησης ανάμεσα σε κάποιους αρχηγούς και ακτιβιστές του κινήματος. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις όπου αυτοί οι «πρωτοποριακοί εργάτες» έχουν αποτύχει να ηγηθούν των εργατών και να φέρουν εις πέρας το κύριο καθήκον τους, δηλαδή να συνδέσουν τον αγώνα για την διεκδίκηση καλύτερων εργασιακών συνθηκών, με μια πιο γενικευμένη απεργία ενάντια στο Ισλαμικό καθεστώς και για μια Σοσιαλιστική κοινωνία.
1999: Η πρώτη σκηνή της Ιρανικής Επανάστασης
Οι φοιτητές και η νεολαία, όπως και τόσες φορές στις μη επαναστατικές περιόδους, έχουν υπάρξει το πιο ριζοσπαστικό στρώμα της κοινωνίας, δείχνοντας τις πραγματικές τάσεις που υποβόσκουν στις συνειδήσεις των μαζών. Τα κινήματα της νεολαίας συνήθως αντανακλούν τις βαθύτερες διεργασίες της κοινωνίας. Έβαζαν τους εαυτούς τους στην πρώτη γραμμή κάθε σημαντικού κινήματος, σε όλη την δεκαετία του ’90. Και πρόκειται να παίξουν ξανά έναν ρόλο καίριας σημασίας. Τα τελευταία 30 χρόνια, έχουν δεχτεί μερικές από τις χειρότερες μορφές καταστολής της Ισλαμικής Δημοκρατίας, με άγνωστους και ασφυχτικούς κανονισμούς που ελέγχουν και επιτηρούν κάθε πλευρά της ζωής τους. Κάτι αντίστοιχο είναι και οι έντονες διακρίσεις και η καταπίεση των γυναικών. Τους φέρονται σαν να είναι πολίτες δεύτερης κατηγορίας κάτω από τον ισλαμικό νόμο και γι’ αυτό δεν αποτελεί έκπληξη που τελευταία έχουν σχηματίσει ένα από τα πιο θαρραλέα και σημαντικά τμήματα του κινήματος.
Το ιερατείο ίσως σκεφτόταν πως είχε αποκεφαλίσει την επανάσταση με τις μαζικές εκτελέσεις το 1988. Απεναντίας, το μόνο που κατάφερε ήταν να δημιουργηθεί ένας καινούριος στρατός επαναστατών. Τα παιδιά όσων εκτελέστηκαν και νικήθηκαν, μεγάλωσαν στο Ιράν την δεκαετία του ’90 με μίσος για το καθεστώς και με μια καλά ριζωμένη επιθυμία για εκδίκηση, να υποβόσκει μέσα τους. Εκείνη η γενιά έγινε ο βασικός πυλώνας των κινημάτων νεολαίας, που ανέτειλαν στα τέλη της δεκαετίας του ’90.
Το κίνημα που είχε αρχίσει να ετοιμάζεται στα σπλάχνα της κοινωνίας, βρήκε κάποια στιγμή την ευκαιρία να εκδηλωθεί στην προεδρική εκστρατεία του Μοχαμάντ Χαταμί. Η έλλειψη μια μαζικής εναλλακτικής, ανάγκασε τους φοιτητές και τους νέους να συσπειρωθούν γύρω από αυτόν τον λεγόμενο ρεφορμιστή για να εκφράσουν την οργή τους ενάντια στο καθεστώς. Ο Χαταμί όμως ήταν μέρος του κατεστημένου. Δεν μπορούσε να παρουσιάσει ούτε μικρές βελτιώσεις στα δημοκρατικά δικαιώματα του λαού. Στην αρχή της προεδρίας του, το μαζικό κίνημα που είχε τεθεί σε κίνηση στην διάρκεια της εκστρατείας του, ήταν ήρεμο. Του έδινε χρόνο να δείξει τον εαυτό του. Αλλά το 1999, η πίεση γινόταν μεγαλύτερη. Εκτός από το ότι χαλάρωσε την νομοθεσία που αφορούσε τις μαντίλες, δεν είχε αλλάξει τίποτα ουσιαστικό. Η καταπίεση και η εξαθλίωση συνεχίζονταν και η διαφθορά του καθεστώτος ήταν ορατή. Μεγάλες διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν, ειδικά από την νεολαία, αλλά και από πολλούς της μεσαίας τάξης, που κάποτε αποτελούσαν την κοινωνική βάση του καθεστώτος.
Τα πράγματα κορυφώθηκαν στις 8 Ιουλίου, 1999 (18 Τιρ, 1378 στο Ιρανικό Ημερολόγιο) όταν δεκάδες χιλιάδες φοιτητές συμμετείχαν σε μαζικές διαδηλώσεις, λόγω του ότι έκλεισε μια αριστερή εφημερίδα. Οι δυνάμεις ασφαλείας εισέβαλλαν σε έναν κοιτώνα στο πανεπιστήμιο της Τεχεράνης, χτύπησε τους φοιτητές και τους πέταγε από το παράθυρο. Το κίνημα συνεχίστηκε και μετά από λίγες μέρες… «εκτυλίχθηκαν σκηνές που με απόκοσμο τρόπο, θύμιζαν την ιρανική επανάσταση δύο δεκαετίες νωρίτερα. Η αστυνομία έριχνε δακρυγόνα στους χιλιάδες διαδηλωτές και περαστικούς και πυροβολούσαν στον αέρα με τα πιστόλια τους και με ημιαυτόματα όπλα, καθώς οι οδομαχίες μαίνονταν σε μεγάλες λεωφόρους της πρωτεύουσας (New York Times, 13 Ιουλίου, 1999)
Όπως είχαμε γράψει και τότε «Η έκρηξη των φοιτητών, του πιο ευαίσθητου βαρόμετρου των τάσεων που σχηματίζονται μέσα στην κοινωνία, είναι μια προειδοποίηση των εκρήξεων που θα ακολουθήσουν. Είναι οι πρώτες σκηνές της ιρανικής επανάστασης». (The First Shots of the Iranian Revolution, Alan Woods, 17 Ιουλίου 1999).
Το κίνημα, που για πρώτη φορά ταρακούνησε το καθεστώς των μουλάδων, καταστάληκε βίαια. Ήταν κυρίως η δειλία του Χαταμί που αφόπλισε το κίνημα, γιατί έκανε τομείς-κλειδιά του κινήματος να διστάσουν. Όμως, αυτή η ήττα έπαιξε τον ρόλο της και εξαιτίας της, οι «ρεφορμιστές» και όσοι είχαν την αίσθηση του ρεφορμισμού, έχασαν αρκετή από την εξουσία τους. Το βασικό πρόβλημα ήταν πως δεν υπήρχαν εναλλακτικές μαζικές οργανώσεις που θα πήγαιναν τις μάζες πιο πέρα. Παρόλο που οι αντικειμενικοί παράγοντες της επανάστασης ωρίμαζαν, δεν υπήρχε ο ουσιαστικός παράγοντας, το επαναστατικό κόμμα.
Αχμαντινετζάντ- Η άνοδος της αντίδρασης
Όσο το κίνημα έπεφτε, οι πιο αντιδραστικοί παράγοντες του καθεστώτος ετοιμάζονταν να εγκατασταθούν στην προεδρική καρέκλα. Οι προεδρικές εκλογές του 2005, έδειξαν πως στον δεύτερο γύρο συμμετείχε το 48% των 47 εκατομμυρίων Ιρανών ψηφοφόρων, μια μείωση από το 63% που σημειώθηκε ότι συμμετείχαν στην ψηφοφορία του πρώτου γύρου. Για να συγκρίνουμε, το 1997 συμμετείχε το 80%. Το τελειωτικό χτύπημα, που έσπασε τελείως το ηθικό των μαζών, ήταν η σιωπή των ρεφορμιστών, όπου όλοι υποψήφιοι τους αρνήθηκαν εκ των προτέρων την πιθανότητα να διεκδικήσουν την προεδρεία. Στην πραγματικότητα, το ηθικό είχε πέσει τόσο που κανένας δεν αντέδρασε, ακόμα και αν όλοι στο Ιράν ήξεραν πως ο Αχμαντινετζάντ κέρδισε με διαφορά, νοθεύοντας το αποτέλεσμα των εκλογών.
Το καθεστώς είχε χάσει την υποστήριξη του, αλλά σε μια περίοδο περισυλλογής και αξιολόγησης των στόχων και των μεθόδων του κινήματος, δεν υπήρχε κανένας που να ήταν ικανός να αναλάβει την αντίσταση εναντίον του.
Ο Αχμαντινετζάντ προσπάθησε επίσης να απευθυνθεί στις φτωχές μάζες του Ιράν, ειδικά στους αγρότες και σε κομμάτια της αστικής μικρομεσαίας τάξης, υποσχόμενος να βάλει ένα τέλος στις «διακρίσεις», να παλέψει κατά της διαφθοράς και των «προνομίων» και να είναι περισσότερο επίμονος εναντίον της «παγκόσμιας υπεροψίας» (δηλαδή του ιμπεριαλισμού»). Αυτό ίσως να τον βοήθησε αρχικά να κερδίσει μια κάποια στήριξη (ειδικά εις βάρος του υποψηφίου που υποστηριζόταν από τους ρεφορμιστές, τον Ραφσανζανί, το σύμβολο της διαφθοράς και των «δισεκατομμυριούχων μουλάδων»), αλλά δεν κράτησε για πολύ, καθώς οι πενιχρές οικονομικές συνθήκες που αντιμετώπιζε το καθεστώς δεν του επέτρεπαν να δώσει πολλές μεγάλες υποσχέσεις.
Κατά την διάρκεια της προεδρίας του, ο Αχμαντινετζάντ συνέχισε να χάνει την υποστήριξη. Τον Ιούνιο του 2007, άρχισαν να φαίνονται τα πρώτα ρήγματα της βάσης του. Ένα πρόγραμμα για μερίσματα στα καύσιμα, δημιούργησε μια γενικευμένη οργή και πολλοί σταθμοί καυσίμων κυριολεκτικά κάηκαν.
Έξι μήνες αργότερα, ακολούθησε ένα ακόμα μεγαλύτερο σοκ, ένα σοκ που προετοίμασε το έδαφος για το σημερινό μαζικό κίνημα. Κατά την διάρκεια του χειμώνα το 2007, οι ακραίες αντιθέσεις μέσα στην ιρανική κοινωνία βγήκαν στην επιφάνεια, ταρακουνώντας την χώρα από άκρη σε άκρη. Το Middle East Economic Survey γράφει «Τον Ιανουάριο του 2008, με μια παγωνιά άνευ προηγουμένου στο Ιράν, η έλλειψη αερίου έγινε το πιο καυτό πολιτικό και οικονομικό θέμα. Το Ιράν, η δεύτερη χώρα στον κόσμο με αποθέματα αερίου, έμεινε χωρίς αέριο ακόμα και για οικιακή χρήση. Η παροχή στις βόρειες περιφέρειες, γινόταν ή με διακοπές ή με χαμηλή πίεση. Περισσότεροι από 40 εκατομμύρια άνθρωποι ζούσαν σε θερμοκρασίες από -4ο έως -30ο βαθμούς C. Το Τουρκμενιστάν, που προμηθεύει περίπου 9 δις m3 τον χρόνο, έκοψε επίσης την εξαγωγή αερίου εξαιτίας της καθυστέρησης στην πληρωμή και την διαφορά στην τιμή».
Η κρίση του αερίου, που κάποιοι λένε ότι κόστισε πολλές ζωές, ήταν ένα τεράστιο σκάνδαλο. Έβγαλε στην επιφάνια όλη την αναποτελεσματικότητα και την σαπίλα της διεφθαρμένης γραφειοκρατικής διοίκησης της κοινωνίας και της οικονομίας. Αυθόρμητες διαδηλώσεις άρχισαν μπροστά από κυβερνητικά κτίρια και εταιρίες αερίου. Αν εκείνη την στιγμή, είχε υπάρξει έστω και ελάχιστη οργάνωση μερικών εκατοντάδων πειθαρχημένων επαναστατών μέσα στο Ιράν, αυτή η κρίση θα ήταν τώρα το σημείο έναρξης της επαναστατικής κρίσης. Αυτό ήταν και το τελευταίο χτύπημα για πολλούς από τους πρώην υποστηρικτές του Αχμαντινετζάντ. Σε κάθε ταξί και σε κάθε μαγαζί, άκουγες ανθρώπους να καταριούνται το καθεστώς, αψηφώντας το γεγονός ότι θα μπορούσαν να βρεθούν φυλακή ή και κάπου χειρότερα γι’ αυτό που κάνουν. Όμως και πάλι, η έλλειψη ενός μέσου έκφρασης, απέτρεψε το κίνημα από το να αναπτυχθεί περαιτέρω.
Ο Αχμαντινετζάντ και ο ιμπεριαλισμός των ΗΠΑ
«Τα έθνη δεν έχουν σταθερούς φίλους και συμμάχους, έχουν μόνο σταθερά συμφέροντα» είχε πει κάποτε ο Λόρδος Πάλμερστον (Άγγλος πολιτικός, 1784-1865).
Η ρητορική του Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ και οι επιθέσεις του αμερικανικού ιμπεριαλισμού στην κυβέρνηση του Ιράν, οδήγησε πολλούς στο να πιστέψουν πως αυτός ο άντρας είναι τελείως αντίθετος στον αμερικανικό ιμπεριαλισμό. Αυτό με την σειρά, οδήγησε τους ίδιους ανθρώπους να πιστέψουν πως ο Αχμαντινετζάντ βρισκόταν στην ίδια πλευρά με τις καταπιεσμένες μάζες, που υποφέρουν καθημερινά από την αμερικανική εισβολή. Η πραγματικότητα όμως είναι τελείως διαφορετική.
Πρώτα απ’ όλα, το καθεστώς έχει χρησιμοποιήσει την εικόνα μίσους του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού και του ισραηλινού σιωνισμού, σαν τους μεγαλύτερους εχθρούς εκτός χώρας, για να αποσπάσει την προσοχή από τα προβλήματα στο εσωτερικό της. Η υποκριτική φύση του καθεστώτος ίσως φαίνεται καλύτερα από την απόλυτα παθητική στάση της Λιβανέζικης Χεζμπολάχ (που ελέγχει η Δημοκρατία του Ισλάμ) κατά την διάρκεια της σφαγής του παλαιστινιακού λαού στην Γάζα. Ανοίγοντας ένα μέτωπο βόρεια του Ισραήλ, θα είχε βλάψει σοβαρά και θα είχε αποδυναμώσει την ισραηλινή επίθεση, αλλά η Χεζμπολάχ παρέμεινε σιωπηλή, εκτοξεύοντας μόνο μια ρουκέτα «κατά λάθος».
Πέρα από την δημαγωγία, οι σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν είναι μπερδεμένες. Τμήματα του καθεστώτος, ειδικά αυτών που είναι γύρω από τον Ραφσανζανί, είναι υπέρ στο να εδραιωθούν οι σχέσεις με την Αμερική και να είναι κοντά στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Παγκόσμια Τράπεζα. Αυτό απειλεί την θέση άλλων παραγόντων μέσα στο καθεστώς (όπως των ανθρώπων γύρω από τον Αχμαντινετζάντ και τους Επαναστατικούς Φρουρούς), που έχουν τους βασικούς συμμάχους σπίτι τους. Δεν σημαίνει όμως πως ο Αχμαντινετζάντ είναι και εχθρός με τις ΗΠΑ. Στην πραγματικότητα, το Ιράν έχει υπάρξει πολύ πιστό στον ιμπεριαλισμό. Χωρίς την συνεργασία μερικών τμημάτων του καθεστώτος (ειδικά των Επαναστατικών Φρουρών, που ελέγχουν πολλές τρομοκρατικές οργανώσεις), οι ταπεινωτικές εξελίξεις το Ιράκ και το Αφγανιστάν θα μπορούσαν να ήταν εκατό φορές επικίνδυνες για τους Αμερικανούς. Οι πράξεις και οι μανούβρες του Ιρανικού καθεστώτος και του Αμερικανικού ιμπεριαλισμού είναι σε τελική ανάλυση, σχεδιασμένες από την επιθυμία τους να κερδίσουν, να παγιωθούν ή να υπερασπιστούν μια πιο δυνατή θέση στην παγκόσμια αγορά. Έχοντας αυτό κατά νου, είναι πολύ φυσικό κάποιες φορές να συγκρούονται και κάποιες να συνεργάζονται.
Για τώρα, φαίνεται πως η Αμερική προσπαθεί να φτάσει σε μια συμφωνία ώστε να επιτρέψει στο Ιράν να χρησιμοποιήσει την επιρροή του στο Ιράκ και να σταθεροποιήσει την χώρα, ώστε να μπορέσουν οι Αμερικανοί να αποσυρθούν ήρεμα. Οι Ιρανοί τους έχουν στριμώξει, αλλά τελικά θα υπογράψουν την συμφωνία. Αυτό θα διευκόλυνε τις σχέσεις ή θα έφερνε τους ηγέτες των δύο χωρών πιο κοντά για λίγο διάστημα, όμως πέρα από αυτό είναι δύσκολο να προβλέψει κάποιος την εξέλιξη της σχέσης τους. Οι τάσεις που έχουν χτιστεί την περασμένη δεκαετία, έχουν οξυνθεί περαιτέρω από την παγκόσμια οικονομική κρίση και το ιρανικό μαζικό κίνημα. Δεν υπάρχει κανένα καθεστώς στην Μέση Ανατολή που να είναι σταθερό.
Για το ζήτημα πολέμου στο Ιράν, υπάρχουν πολλοί εσωτερικοί και διεθνείς παράγοντες που πρέπει να λάβουμε υπόψη μας και η εξέλιξη αυτών των παραγόντων είναι αρκετά απρόβλεπτη (για παράδειγμα η θέση της Ρωσίας, της Κινάς, του Ισραήλ, της Αιγύπτου, του Πακιστάν και της Συρίας, σε συνδυασμό με τα μαζικά κινήματα σε αυτές τις χώρες, επηρεάζουν την εξέλιξη των πραγμάτων). Δεν αποκλείεται να υπάρξει μα στρατιωτική επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν. Η άρχουσα τάξη του Ισραήλ δεν μπορεί να επιτρέψει να υπάρξει και άλλη πυρηνική δύναμη στην περιοχή. Ο ισραηλινός ιμπεριαλισμός είναι ο νεώτερος συνεργάτης του αμερικανικού, αλλά έχει και τα δικά του συμφέροντα και οι πολιτικές του δεν καθορίζονται πάντα από το τι είναι καλύτερο για τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό. Μια επίθεση θα προκαλούσε τεράστια αναταραχή και μαζικά κινήματα σε όλη την Μέση Ανατολή. Αυτή ίσως να μην είναι επιθυμητή εκδοχή για τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό, αλλά ο ισραηλινός ίσως έχει τα δικά του σχέδια. Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι τίποτα στην Μέση Ανατολή δεν θα μείνει το ίδιο-ο πύργος από τραπουλόχαρτα είναι εύθραυστος και η επανάσταση στο Ιράν σίγουρα θα τον γκρεμίσει.
Αυτό που φαίνεται είναι ότι παρ’ όλες τις διενέξεις που υπάρχουν ανάμεσα στις καπιταλιστικές τάξεις, θα ενωθούν πάντα εναντίον του κινήματος των μαζών. Φάνηκε και στην απόλυτη σιωπή της κυβέρνησης του Ομπάμα και των άλλων «παγκόσμιων ηγετών» κατά την διάρκεια των επιθέσεων εναντίων του μαζικού κινήματος στο Ιράν τον Ιούνιο του 2009 και από το γεγονός πως ο Ομπάμα έχει αποδεχτεί τον Αχμαντινετζάντ σαν τον νόμιμο εκπρόσωπο του Ιράν.
Οι ρίζες της παρούσας κατάστασης
Η εξαιρετική διαφθορά και ανικανότητα του ιερατείου, οξύνει περαιτέρω τις πτωτικές τάσεις του καπιταλιστικού συστήματος. Από την άλλη, η ιρανική κοινωνία ελάχιστα επωφελήθηκε από την παγκόσμια ανάκαμψη της περασμένης δεκαετίας.
Στην πραγματικότητα, τα τελευταία δύο χρόνια έχει υπάρξει μια διαδικασία που επιταχύνει την μείωση των περιουσιών των κορυφαίων κλιμακίων της κοινωνίας. Η ανάγκη να αυξηθεί η συσσώρευση στα πιο δυνατά στρώματα, η οικονομική κρίση και η οικονομική κατάρρευση στον ορίζοντα, οι κοινωνικοί τριγμοί που δείχνουν την αρχή του τέλους για το καθεστώς, η τεράστια και αναποτελεσματική γραφειοκρατία, και όλοι αυτοί οι παράγοντες να αλληλοεπηρεάζονται, πυροδοτούν αυτή την διαδικασία μείωσης. Ειδικά η συνειδητοποίηση από πολλά στοιχεία στην κορυφή ότι οι μέρες του καθεστώτος είναι μετρημένες, τα κάνει να σκέφτονται με βραχυπρόθεσμους όρους και να ξεχάσουν το να δίνουν παροχές στην κοινωνική τους βάση. Πολλοί από αυτούς, ετοιμάζουν τις βαλίτσες τους και δεν αφήνουν πίσω τα ασημικά τους.
Στον πάτο της κοινωνίας, υπάρχει ένα άλλου είδους μείωσης –αυτή του μεγέθους του στομαχιού του λαού. Επίσημα, ο δείχτης ανεργίας στο Ιράν φτάνει το 12,5%, αν και οι πιο ειδικοί λένε πως ο πραγματικός δείχτης είναι 30%. Ακόμα όμως και με δουλειά, οι Ιρανοί παλεύουν να τα βγάλουν πέρα, μέρα με την μέρα. Ο πληθωρισμός αυξάνεται ραγδαία, και σύμφωνα με το The Economist, βρίσκεται στο 30%.
Με την παγκόσμια οικονομική κρίση να χτυπάει δυνατά και την τιμή του πετρελαίου να πέφτει, το ΑΕΠ του Ιράν, από 6% έπεσε στο 0,5% ετησίως. Για κάποια χρόνια, η κυβέρνηση του Αχμαντινετζάντ κατάφερνε να κάνει τους τροχούς να γυρίζουν εξαιτίας της υψηλής τιμής του πετρελαίου. Μπορούσε να κατευθύνει χρηματοδοτήσεις σε μικρούς κύκλους μέσα στο καθεστώς, δίνοντας τους καλύτερες ευκαιρίες και φτηνότερα αγαθά. Οι μέρες αυτές όμως πέρασαν, η τιμή του πετρέλαιο έπεσε ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας ύφεσης και το μέλλον μάλλον θα φέρει το μείγμα της ύφεσης και του καλπάζοντα πληθωρισμού-στασιμοπληθωρισμό.
Περίπου το 60% του ιρανικού πληθυσμού είναι κάτω των 30 ετών. Ένας μεγάλος αριθμός από αυτούς έχουν πτυχίο πανεπιστημίου. Μόνο το 2008, 3,5 εκατομμύρια φοιτητές γράφτηκαν σε πανεπιστήμια. Αλλά για την πλειοψηφία αυτών των νέων ανθρώπων, οι τελικές εξετάσεις είναι το τελευταίο βήμα πριν την ανεργία. Χωρίς να διαφαίνεται ένα πιο λαμπρό μέλλον, η νεολαία έχει αφεθεί να σαπίζει.
Σύμφωνα με τον κύριο Μοχαμάντ Αλί Ζαμ, τον διευθυντή Πολιτισμικών και Καλλιτεχνικών Σχέσεων της Τεχεράνης, που το 1999 έγραψε μια αναφορά για την χρήση ναρκωτικών και την πορνεία «Η χρήση ναρκωτικών οργιάζει ανάμεσα στους μαθητές σχολείων, η πορνεία έχει αυξηθεί κατά 635% στους μαθητές λυκείου και ο δείχτης αυτοκτονιών στην χώρα έχει ξεπεράσει το ρεκόρ του 109%». Το BBC World προσθέτει ότι «ο μέσος όρος ηλικίας στην πορνεία έχει πέσει από 27 στα 20 χρόνια, με αυξανόμενο αν και απροσδιόριστο, αριθμό γυναικών που μπλέκουν». Σήμερα το Ιράν έχει ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά ναρκομανών και πορνείας, συγκριτικά με τον πληθυσμό του στον κόσμο. Εκτιμάται πως μόνο στο όπιο, είναι εθισμένοι 4.000.000 άνθρωποι.
Η αποσύνθεση της κοινωνίας, γκρεμίζει όλους τους ανθρώπινους δεσμούς. Ανεργία, φτώχεια, πορνεία, βία, παιδική κακοποίηση και κατάθλιψη είναι φυσιολογικά φαινόμενα της καθημερινότητας κάθε Ιρανού. Αυτοί οι παράγοντες είναι οι πραγματικοί λόγοι που κρύβονται πίσω από τα γεγονότα του Ιούνιου 2009. Και τα βιαία μετρά που έχει χρησιμοποιήσει η κυβέρνηση για να τα αποτρέψει (ο εγκλεισμός στην φυλακή κάθε αντίθετης δύναμης, το δίκτυο πληροφοριοδοτών κλπ), προετοιμάζουν μεγαλύτερης κλίμακας έκρηξη.
«« Γ’ Μέρος
Τα τελευταία 15 χρόνια έχουμε δει το καθεστώς του Ιράν να αντιμετωπίζει μεγάλα οικονομικά προβλήματα, σε συνδυασμό με την αναβίωση του εργατικού κινήματος, την έκρηξη των διαδηλώσεων της νεολαίας και την αντίστοιχη μείωση στην υποστήριξη του Ισλαμικού καθεστώτος. Η έλλειψη ηγεσίας είναι αυτή που ευθύνεται για το ότι το καθεστώς παραπαίει από κρίση σε κρίση, παρ’ όλες τις εξαιρετικά ευνοϊκές προϋποθέσεις για την ανατροπή του.
Η αναβίωση του εργατικού κινήματος
Η κατάσταση του εργατικού κινήματος στο Ιράν την δεκαετία του ’90 ήταν πλήρως απογοητευτική. Όλες οι οργανώσεις είχαν χτυπηθεί και βρίσκονταν υπό διάλυση. Αυτό δημιούργησε μια κατάσταση, όπου στα υψηλά στρώματα μπορούσες να βρεις τάσεις συνδικαλισμού μαζί και αναρχισμού – ιδέες που ανήκουν στις πρώτες μέρες του εργατικού κινήματος και έχουν αποδειχθεί ότι είναι αδιέξοδες.Παρόλα αυτά, με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο, ο εργάτης έπρεπε να φάει και να ζήσει. Και αν έπρεπε να οργανωθεί και να πολεμήσει για να φάει, τότε αυτό θα έκανε. Αν και δεν υπάρχουν ακόμα μεγάλα εργατικά σωματεία ή εργατικά κόμματα στο Ιράν, η εργατική τάξη έχει προχωρήσει αρκετά. Οι αντιθέσεις που οξύνονται σε μια φθίνουσα καπιταλιστική κοινωνία, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι δεν υπάρχει το νεκρό φορτίο ενός αντιδραστικού εργατικού γραφείου, βοήθησαν στο να επιταχυνθεί ο σχηματισμός και η ανάπτυξη εμβρυακών εργατικών οργανώσεων, μέσα από πολυάριθμους και εντυπωσιακούς αγώνες ανάμεσα σε όλα τα στρώματα της εργατικής τάξης.
Έχουμε δει την αναβίωση του εργατικού κινήματος στο Ιράν, που είχε κατασταλεί με αίμα, μαζί με άλλες μορφές οργανώσεων στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Η αρχή αυτής της τάσης μπορεί να βρεθεί στην απεργία των εργατών στα πετρέλαια- σε αυτό το ζωτικό κομμάτι της ιρανικής εργατικής τάξης- το 1977. Ήταν μια απεργία που απαιτούσε μεγαλύτερους μισθούς και συλλογικές συμβάσεις. Εκείνη η απεργία έβαλε ένα τέλος στις σχεδόν δύο δεκαετίες σύγχυσης και προανήγγειλε μια νέα εποχή στους αγώνες της εργατικής τάξης.
Τα χρόνια που ακολούθησαν, οι δράσεις των εργατών έχουν αυξηθεί ραγδαία με πολυάριθμες απεργίες και διαδηλώσεις κάθε χρόνο, με την κορυφαία να είναι για την ίδρυση ενός σωματείου για τους εργαζόμενους στα λεωφορεία της Τεχεράνης (Vahed) και άλλες διενέξεις, όπως της Khodro Dizel του Ιράν, της Alborz Tyre, των Δασκάλων, των εργατών στην Haft Tapeh και πιο γενικές προσπάθειες για τον σχηματισμό σωματείων. Υπήρξαν επίσης προσπάθειες να οργανωθούν εργατικά συμβούλια, οι οποίες πάντα είχαν την σκληρότερη αντιμετώπιση.
Ένα παράδειγμα αντί-εργατικού εγκλήματος της Ισλαμικής Δημοκρατίας ήταν το 2003, όταν οι εργάτες στα ορυχεία Khatoon Abad στο Shahre Babak, οργάνωσαν μια μεγάλη συγκέντρωση για να δώσουν μάχη για την απασχόληση και απαιτούσαν εξασφάλιση της εργασίας. Η συγκέντρωση διαλύθηκε από την αστυνομία και πολλοί εργάτες τραυματίστηκαν και συνελήφθηκαν. Μετά από αυτό, ο κόσμος στο Shahre Babak διοργάνωσε μια τεράστια διαδήλωση, όπου υπήρξαν επιδρομές από γη και αέρα και αρκετοί εργάτες σκοτώθηκαν.
Μετά από όλα αυτά, ο κύριος όγκος της εργατικής τάξης στο Ιράν παραμένει εξαιρετικά αποδιοργανωμένος. Αυτή είναι και η μεγαλύτερη αδυναμία των εργατών. Η εργατική τάξη, εξαιτίας του συνεκτικού της χαρακτήρα, της αποφασιστικότητας που επιδεικνύει στις πράξεις της και της σχέσης της με τα μέσα παραγωγής, έχει τεράστιες προοπτικές, αλλά όπως είπε και ο Καρλ Μαρξ, χωρίς οργάνωση η εργατική τάξη είναι ακατέργαστο υλικό προς εκμετάλλευση. Οι προσπάθειες για τον σχηματισμό σωματείων ακόμα αφορούν ένα πολύ μικρό κομμάτι των Ιρανών εργατών. Αυτό το καθεστώς απομόνωσης, σε συνδυασμό με την φθορά της κοινωνίας, οδηγεί σε ένα εργατικό κίνημα που μπορεί να αναπτυχθεί πολύ γρήγορα, αλλά με άνισο τρόπο, με τα μεγάλα πλεονεκτήματα να συνυπάρχουν με τις τεράστιες ελλείψεις και τα κενά. Σε αυτή την διαδικασία, αναπτύχθηκε ένας στενός κύκλος διανόησης ανάμεσα σε κάποιους αρχηγούς και ακτιβιστές του κινήματος. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις όπου αυτοί οι «πρωτοποριακοί εργάτες» έχουν αποτύχει να ηγηθούν των εργατών και να φέρουν εις πέρας το κύριο καθήκον τους, δηλαδή να συνδέσουν τον αγώνα για την διεκδίκηση καλύτερων εργασιακών συνθηκών, με μια πιο γενικευμένη απεργία ενάντια στο Ισλαμικό καθεστώς και για μια Σοσιαλιστική κοινωνία.
1999: Η πρώτη σκηνή της Ιρανικής Επανάστασης
Οι φοιτητές και η νεολαία, όπως και τόσες φορές στις μη επαναστατικές περιόδους, έχουν υπάρξει το πιο ριζοσπαστικό στρώμα της κοινωνίας, δείχνοντας τις πραγματικές τάσεις που υποβόσκουν στις συνειδήσεις των μαζών. Τα κινήματα της νεολαίας συνήθως αντανακλούν τις βαθύτερες διεργασίες της κοινωνίας. Έβαζαν τους εαυτούς τους στην πρώτη γραμμή κάθε σημαντικού κινήματος, σε όλη την δεκαετία του ’90. Και πρόκειται να παίξουν ξανά έναν ρόλο καίριας σημασίας. Τα τελευταία 30 χρόνια, έχουν δεχτεί μερικές από τις χειρότερες μορφές καταστολής της Ισλαμικής Δημοκρατίας, με άγνωστους και ασφυχτικούς κανονισμούς που ελέγχουν και επιτηρούν κάθε πλευρά της ζωής τους. Κάτι αντίστοιχο είναι και οι έντονες διακρίσεις και η καταπίεση των γυναικών. Τους φέρονται σαν να είναι πολίτες δεύτερης κατηγορίας κάτω από τον ισλαμικό νόμο και γι’ αυτό δεν αποτελεί έκπληξη που τελευταία έχουν σχηματίσει ένα από τα πιο θαρραλέα και σημαντικά τμήματα του κινήματος.
Το ιερατείο ίσως σκεφτόταν πως είχε αποκεφαλίσει την επανάσταση με τις μαζικές εκτελέσεις το 1988. Απεναντίας, το μόνο που κατάφερε ήταν να δημιουργηθεί ένας καινούριος στρατός επαναστατών. Τα παιδιά όσων εκτελέστηκαν και νικήθηκαν, μεγάλωσαν στο Ιράν την δεκαετία του ’90 με μίσος για το καθεστώς και με μια καλά ριζωμένη επιθυμία για εκδίκηση, να υποβόσκει μέσα τους. Εκείνη η γενιά έγινε ο βασικός πυλώνας των κινημάτων νεολαίας, που ανέτειλαν στα τέλη της δεκαετίας του ’90.Το κίνημα που είχε αρχίσει να ετοιμάζεται στα σπλάχνα της κοινωνίας, βρήκε κάποια στιγμή την ευκαιρία να εκδηλωθεί στην προεδρική εκστρατεία του Μοχαμάντ Χαταμί. Η έλλειψη μια μαζικής εναλλακτικής, ανάγκασε τους φοιτητές και τους νέους να συσπειρωθούν γύρω από αυτόν τον λεγόμενο ρεφορμιστή για να εκφράσουν την οργή τους ενάντια στο καθεστώς. Ο Χαταμί όμως ήταν μέρος του κατεστημένου. Δεν μπορούσε να παρουσιάσει ούτε μικρές βελτιώσεις στα δημοκρατικά δικαιώματα του λαού. Στην αρχή της προεδρίας του, το μαζικό κίνημα που είχε τεθεί σε κίνηση στην διάρκεια της εκστρατείας του, ήταν ήρεμο. Του έδινε χρόνο να δείξει τον εαυτό του. Αλλά το 1999, η πίεση γινόταν μεγαλύτερη. Εκτός από το ότι χαλάρωσε την νομοθεσία που αφορούσε τις μαντίλες, δεν είχε αλλάξει τίποτα ουσιαστικό. Η καταπίεση και η εξαθλίωση συνεχίζονταν και η διαφθορά του καθεστώτος ήταν ορατή. Μεγάλες διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν, ειδικά από την νεολαία, αλλά και από πολλούς της μεσαίας τάξης, που κάποτε αποτελούσαν την κοινωνική βάση του καθεστώτος.
Τα πράγματα κορυφώθηκαν στις 8 Ιουλίου, 1999 (18 Τιρ, 1378 στο Ιρανικό Ημερολόγιο) όταν δεκάδες χιλιάδες φοιτητές συμμετείχαν σε μαζικές διαδηλώσεις, λόγω του ότι έκλεισε μια αριστερή εφημερίδα. Οι δυνάμεις ασφαλείας εισέβαλλαν σε έναν κοιτώνα στο πανεπιστήμιο της Τεχεράνης, χτύπησε τους φοιτητές και τους πέταγε από το παράθυρο. Το κίνημα συνεχίστηκε και μετά από λίγες μέρες… «εκτυλίχθηκαν σκηνές που με απόκοσμο τρόπο, θύμιζαν την ιρανική επανάσταση δύο δεκαετίες νωρίτερα. Η αστυνομία έριχνε δακρυγόνα στους χιλιάδες διαδηλωτές και περαστικούς και πυροβολούσαν στον αέρα με τα πιστόλια τους και με ημιαυτόματα όπλα, καθώς οι οδομαχίες μαίνονταν σε μεγάλες λεωφόρους της πρωτεύουσας (New York Times, 13 Ιουλίου, 1999)
Όπως είχαμε γράψει και τότε «Η έκρηξη των φοιτητών, του πιο ευαίσθητου βαρόμετρου των τάσεων που σχηματίζονται μέσα στην κοινωνία, είναι μια προειδοποίηση των εκρήξεων που θα ακολουθήσουν. Είναι οι πρώτες σκηνές της ιρανικής επανάστασης». (The First Shots of the Iranian Revolution, Alan Woods, 17 Ιουλίου 1999).
Το κίνημα, που για πρώτη φορά ταρακούνησε το καθεστώς των μουλάδων, καταστάληκε βίαια. Ήταν κυρίως η δειλία του Χαταμί που αφόπλισε το κίνημα, γιατί έκανε τομείς-κλειδιά του κινήματος να διστάσουν. Όμως, αυτή η ήττα έπαιξε τον ρόλο της και εξαιτίας της, οι «ρεφορμιστές» και όσοι είχαν την αίσθηση του ρεφορμισμού, έχασαν αρκετή από την εξουσία τους. Το βασικό πρόβλημα ήταν πως δεν υπήρχαν εναλλακτικές μαζικές οργανώσεις που θα πήγαιναν τις μάζες πιο πέρα. Παρόλο που οι αντικειμενικοί παράγοντες της επανάστασης ωρίμαζαν, δεν υπήρχε ο ουσιαστικός παράγοντας, το επαναστατικό κόμμα.
Αχμαντινετζάντ- Η άνοδος της αντίδρασης
Όσο το κίνημα έπεφτε, οι πιο αντιδραστικοί παράγοντες του καθεστώτος ετοιμάζονταν να εγκατασταθούν στην προεδρική καρέκλα. Οι προεδρικές εκλογές του 2005, έδειξαν πως στον δεύτερο γύρο συμμετείχε το 48% των 47 εκατομμυρίων Ιρανών ψηφοφόρων, μια μείωση από το 63% που σημειώθηκε ότι συμμετείχαν στην ψηφοφορία του πρώτου γύρου. Για να συγκρίνουμε, το 1997 συμμετείχε το 80%. Το τελειωτικό χτύπημα, που έσπασε τελείως το ηθικό των μαζών, ήταν η σιωπή των ρεφορμιστών, όπου όλοι υποψήφιοι τους αρνήθηκαν εκ των προτέρων την πιθανότητα να διεκδικήσουν την προεδρεία. Στην πραγματικότητα, το ηθικό είχε πέσει τόσο που κανένας δεν αντέδρασε, ακόμα και αν όλοι στο Ιράν ήξεραν πως ο Αχμαντινετζάντ κέρδισε με διαφορά, νοθεύοντας το αποτέλεσμα των εκλογών.
Το καθεστώς είχε χάσει την υποστήριξη του, αλλά σε μια περίοδο περισυλλογής και αξιολόγησης των στόχων και των μεθόδων του κινήματος, δεν υπήρχε κανένας που να ήταν ικανός να αναλάβει την αντίσταση εναντίον του.
Ο Αχμαντινετζάντ προσπάθησε επίσης να απευθυνθεί στις φτωχές μάζες του Ιράν, ειδικά στους αγρότες και σε κομμάτια της αστικής μικρομεσαίας τάξης, υποσχόμενος να βάλει ένα τέλος στις «διακρίσεις», να παλέψει κατά της διαφθοράς και των «προνομίων» και να είναι περισσότερο επίμονος εναντίον της «παγκόσμιας υπεροψίας» (δηλαδή του ιμπεριαλισμού»). Αυτό ίσως να τον βοήθησε αρχικά να κερδίσει μια κάποια στήριξη (ειδικά εις βάρος του υποψηφίου που υποστηριζόταν από τους ρεφορμιστές, τον Ραφσανζανί, το σύμβολο της διαφθοράς και των «δισεκατομμυριούχων μουλάδων»), αλλά δεν κράτησε για πολύ, καθώς οι πενιχρές οικονομικές συνθήκες που αντιμετώπιζε το καθεστώς δεν του επέτρεπαν να δώσει πολλές μεγάλες υποσχέσεις.
Κατά την διάρκεια της προεδρίας του, ο Αχμαντινετζάντ συνέχισε να χάνει την υποστήριξη. Τον Ιούνιο του 2007, άρχισαν να φαίνονται τα πρώτα ρήγματα της βάσης του. Ένα πρόγραμμα για μερίσματα στα καύσιμα, δημιούργησε μια γενικευμένη οργή και πολλοί σταθμοί καυσίμων κυριολεκτικά κάηκαν.
Έξι μήνες αργότερα, ακολούθησε ένα ακόμα μεγαλύτερο σοκ, ένα σοκ που προετοίμασε το έδαφος για το σημερινό μαζικό κίνημα. Κατά την διάρκεια του χειμώνα το 2007, οι ακραίες αντιθέσεις μέσα στην ιρανική κοινωνία βγήκαν στην επιφάνεια, ταρακουνώντας την χώρα από άκρη σε άκρη. Το Middle East Economic Survey γράφει «Τον Ιανουάριο του 2008, με μια παγωνιά άνευ προηγουμένου στο Ιράν, η έλλειψη αερίου έγινε το πιο καυτό πολιτικό και οικονομικό θέμα. Το Ιράν, η δεύτερη χώρα στον κόσμο με αποθέματα αερίου, έμεινε χωρίς αέριο ακόμα και για οικιακή χρήση. Η παροχή στις βόρειες περιφέρειες, γινόταν ή με διακοπές ή με χαμηλή πίεση. Περισσότεροι από 40 εκατομμύρια άνθρωποι ζούσαν σε θερμοκρασίες από -4ο έως -30ο βαθμούς C. Το Τουρκμενιστάν, που προμηθεύει περίπου 9 δις m3 τον χρόνο, έκοψε επίσης την εξαγωγή αερίου εξαιτίας της καθυστέρησης στην πληρωμή και την διαφορά στην τιμή».
Η κρίση του αερίου, που κάποιοι λένε ότι κόστισε πολλές ζωές, ήταν ένα τεράστιο σκάνδαλο. Έβγαλε στην επιφάνια όλη την αναποτελεσματικότητα και την σαπίλα της διεφθαρμένης γραφειοκρατικής διοίκησης της κοινωνίας και της οικονομίας. Αυθόρμητες διαδηλώσεις άρχισαν μπροστά από κυβερνητικά κτίρια και εταιρίες αερίου. Αν εκείνη την στιγμή, είχε υπάρξει έστω και ελάχιστη οργάνωση μερικών εκατοντάδων πειθαρχημένων επαναστατών μέσα στο Ιράν, αυτή η κρίση θα ήταν τώρα το σημείο έναρξης της επαναστατικής κρίσης. Αυτό ήταν και το τελευταίο χτύπημα για πολλούς από τους πρώην υποστηρικτές του Αχμαντινετζάντ. Σε κάθε ταξί και σε κάθε μαγαζί, άκουγες ανθρώπους να καταριούνται το καθεστώς, αψηφώντας το γεγονός ότι θα μπορούσαν να βρεθούν φυλακή ή και κάπου χειρότερα γι’ αυτό που κάνουν. Όμως και πάλι, η έλλειψη ενός μέσου έκφρασης, απέτρεψε το κίνημα από το να αναπτυχθεί περαιτέρω.
Ο Αχμαντινετζάντ και ο ιμπεριαλισμός των ΗΠΑ
«Τα έθνη δεν έχουν σταθερούς φίλους και συμμάχους, έχουν μόνο σταθερά συμφέροντα» είχε πει κάποτε ο Λόρδος Πάλμερστον (Άγγλος πολιτικός, 1784-1865).
Η ρητορική του Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ και οι επιθέσεις του αμερικανικού ιμπεριαλισμού στην κυβέρνηση του Ιράν, οδήγησε πολλούς στο να πιστέψουν πως αυτός ο άντρας είναι τελείως αντίθετος στον αμερικανικό ιμπεριαλισμό. Αυτό με την σειρά, οδήγησε τους ίδιους ανθρώπους να πιστέψουν πως ο Αχμαντινετζάντ βρισκόταν στην ίδια πλευρά με τις καταπιεσμένες μάζες, που υποφέρουν καθημερινά από την αμερικανική εισβολή. Η πραγματικότητα όμως είναι τελείως διαφορετική.
Πρώτα απ’ όλα, το καθεστώς έχει χρησιμοποιήσει την εικόνα μίσους του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού και του ισραηλινού σιωνισμού, σαν τους μεγαλύτερους εχθρούς εκτός χώρας, για να αποσπάσει την προσοχή από τα προβλήματα στο εσωτερικό της. Η υποκριτική φύση του καθεστώτος ίσως φαίνεται καλύτερα από την απόλυτα παθητική στάση της Λιβανέζικης Χεζμπολάχ (που ελέγχει η Δημοκρατία του Ισλάμ) κατά την διάρκεια της σφαγής του παλαιστινιακού λαού στην Γάζα. Ανοίγοντας ένα μέτωπο βόρεια του Ισραήλ, θα είχε βλάψει σοβαρά και θα είχε αποδυναμώσει την ισραηλινή επίθεση, αλλά η Χεζμπολάχ παρέμεινε σιωπηλή, εκτοξεύοντας μόνο μια ρουκέτα «κατά λάθος».
Πέρα από την δημαγωγία, οι σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν είναι μπερδεμένες. Τμήματα του καθεστώτος, ειδικά αυτών που είναι γύρω από τον Ραφσανζανί, είναι υπέρ στο να εδραιωθούν οι σχέσεις με την Αμερική και να είναι κοντά στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Παγκόσμια Τράπεζα. Αυτό απειλεί την θέση άλλων παραγόντων μέσα στο καθεστώς (όπως των ανθρώπων γύρω από τον Αχμαντινετζάντ και τους Επαναστατικούς Φρουρούς), που έχουν τους βασικούς συμμάχους σπίτι τους. Δεν σημαίνει όμως πως ο Αχμαντινετζάντ είναι και εχθρός με τις ΗΠΑ. Στην πραγματικότητα, το Ιράν έχει υπάρξει πολύ πιστό στον ιμπεριαλισμό. Χωρίς την συνεργασία μερικών τμημάτων του καθεστώτος (ειδικά των Επαναστατικών Φρουρών, που ελέγχουν πολλές τρομοκρατικές οργανώσεις), οι ταπεινωτικές εξελίξεις το Ιράκ και το Αφγανιστάν θα μπορούσαν να ήταν εκατό φορές επικίνδυνες για τους Αμερικανούς. Οι πράξεις και οι μανούβρες του Ιρανικού καθεστώτος και του Αμερικανικού ιμπεριαλισμού είναι σε τελική ανάλυση, σχεδιασμένες από την επιθυμία τους να κερδίσουν, να παγιωθούν ή να υπερασπιστούν μια πιο δυνατή θέση στην παγκόσμια αγορά. Έχοντας αυτό κατά νου, είναι πολύ φυσικό κάποιες φορές να συγκρούονται και κάποιες να συνεργάζονται.
Για τώρα, φαίνεται πως η Αμερική προσπαθεί να φτάσει σε μια συμφωνία ώστε να επιτρέψει στο Ιράν να χρησιμοποιήσει την επιρροή του στο Ιράκ και να σταθεροποιήσει την χώρα, ώστε να μπορέσουν οι Αμερικανοί να αποσυρθούν ήρεμα. Οι Ιρανοί τους έχουν στριμώξει, αλλά τελικά θα υπογράψουν την συμφωνία. Αυτό θα διευκόλυνε τις σχέσεις ή θα έφερνε τους ηγέτες των δύο χωρών πιο κοντά για λίγο διάστημα, όμως πέρα από αυτό είναι δύσκολο να προβλέψει κάποιος την εξέλιξη της σχέσης τους. Οι τάσεις που έχουν χτιστεί την περασμένη δεκαετία, έχουν οξυνθεί περαιτέρω από την παγκόσμια οικονομική κρίση και το ιρανικό μαζικό κίνημα. Δεν υπάρχει κανένα καθεστώς στην Μέση Ανατολή που να είναι σταθερό.
Για το ζήτημα πολέμου στο Ιράν, υπάρχουν πολλοί εσωτερικοί και διεθνείς παράγοντες που πρέπει να λάβουμε υπόψη μας και η εξέλιξη αυτών των παραγόντων είναι αρκετά απρόβλεπτη (για παράδειγμα η θέση της Ρωσίας, της Κινάς, του Ισραήλ, της Αιγύπτου, του Πακιστάν και της Συρίας, σε συνδυασμό με τα μαζικά κινήματα σε αυτές τις χώρες, επηρεάζουν την εξέλιξη των πραγμάτων). Δεν αποκλείεται να υπάρξει μα στρατιωτική επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν. Η άρχουσα τάξη του Ισραήλ δεν μπορεί να επιτρέψει να υπάρξει και άλλη πυρηνική δύναμη στην περιοχή. Ο ισραηλινός ιμπεριαλισμός είναι ο νεώτερος συνεργάτης του αμερικανικού, αλλά έχει και τα δικά του συμφέροντα και οι πολιτικές του δεν καθορίζονται πάντα από το τι είναι καλύτερο για τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό. Μια επίθεση θα προκαλούσε τεράστια αναταραχή και μαζικά κινήματα σε όλη την Μέση Ανατολή. Αυτή ίσως να μην είναι επιθυμητή εκδοχή για τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό, αλλά ο ισραηλινός ίσως έχει τα δικά του σχέδια. Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι τίποτα στην Μέση Ανατολή δεν θα μείνει το ίδιο-ο πύργος από τραπουλόχαρτα είναι εύθραυστος και η επανάσταση στο Ιράν σίγουρα θα τον γκρεμίσει.
Αυτό που φαίνεται είναι ότι παρ’ όλες τις διενέξεις που υπάρχουν ανάμεσα στις καπιταλιστικές τάξεις, θα ενωθούν πάντα εναντίον του κινήματος των μαζών. Φάνηκε και στην απόλυτη σιωπή της κυβέρνησης του Ομπάμα και των άλλων «παγκόσμιων ηγετών» κατά την διάρκεια των επιθέσεων εναντίων του μαζικού κινήματος στο Ιράν τον Ιούνιο του 2009 και από το γεγονός πως ο Ομπάμα έχει αποδεχτεί τον Αχμαντινετζάντ σαν τον νόμιμο εκπρόσωπο του Ιράν.
Οι ρίζες της παρούσας κατάστασης
Η εξαιρετική διαφθορά και ανικανότητα του ιερατείου, οξύνει περαιτέρω τις πτωτικές τάσεις του καπιταλιστικού συστήματος. Από την άλλη, η ιρανική κοινωνία ελάχιστα επωφελήθηκε από την παγκόσμια ανάκαμψη της περασμένης δεκαετίας.
Στην πραγματικότητα, τα τελευταία δύο χρόνια έχει υπάρξει μια διαδικασία που επιταχύνει την μείωση των περιουσιών των κορυφαίων κλιμακίων της κοινωνίας. Η ανάγκη να αυξηθεί η συσσώρευση στα πιο δυνατά στρώματα, η οικονομική κρίση και η οικονομική κατάρρευση στον ορίζοντα, οι κοινωνικοί τριγμοί που δείχνουν την αρχή του τέλους για το καθεστώς, η τεράστια και αναποτελεσματική γραφειοκρατία, και όλοι αυτοί οι παράγοντες να αλληλοεπηρεάζονται, πυροδοτούν αυτή την διαδικασία μείωσης. Ειδικά η συνειδητοποίηση από πολλά στοιχεία στην κορυφή ότι οι μέρες του καθεστώτος είναι μετρημένες, τα κάνει να σκέφτονται με βραχυπρόθεσμους όρους και να ξεχάσουν το να δίνουν παροχές στην κοινωνική τους βάση. Πολλοί από αυτούς, ετοιμάζουν τις βαλίτσες τους και δεν αφήνουν πίσω τα ασημικά τους.
Στον πάτο της κοινωνίας, υπάρχει ένα άλλου είδους μείωσης –αυτή του μεγέθους του στομαχιού του λαού. Επίσημα, ο δείχτης ανεργίας στο Ιράν φτάνει το 12,5%, αν και οι πιο ειδικοί λένε πως ο πραγματικός δείχτης είναι 30%. Ακόμα όμως και με δουλειά, οι Ιρανοί παλεύουν να τα βγάλουν πέρα, μέρα με την μέρα. Ο πληθωρισμός αυξάνεται ραγδαία, και σύμφωνα με το The Economist, βρίσκεται στο 30%.
Με την παγκόσμια οικονομική κρίση να χτυπάει δυνατά και την τιμή του πετρελαίου να πέφτει, το ΑΕΠ του Ιράν, από 6% έπεσε στο 0,5% ετησίως. Για κάποια χρόνια, η κυβέρνηση του Αχμαντινετζάντ κατάφερνε να κάνει τους τροχούς να γυρίζουν εξαιτίας της υψηλής τιμής του πετρελαίου. Μπορούσε να κατευθύνει χρηματοδοτήσεις σε μικρούς κύκλους μέσα στο καθεστώς, δίνοντας τους καλύτερες ευκαιρίες και φτηνότερα αγαθά. Οι μέρες αυτές όμως πέρασαν, η τιμή του πετρέλαιο έπεσε ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας ύφεσης και το μέλλον μάλλον θα φέρει το μείγμα της ύφεσης και του καλπάζοντα πληθωρισμού-στασιμοπληθωρισμό.
Περίπου το 60% του ιρανικού πληθυσμού είναι κάτω των 30 ετών. Ένας μεγάλος αριθμός από αυτούς έχουν πτυχίο πανεπιστημίου. Μόνο το 2008, 3,5 εκατομμύρια φοιτητές γράφτηκαν σε πανεπιστήμια. Αλλά για την πλειοψηφία αυτών των νέων ανθρώπων, οι τελικές εξετάσεις είναι το τελευταίο βήμα πριν την ανεργία. Χωρίς να διαφαίνεται ένα πιο λαμπρό μέλλον, η νεολαία έχει αφεθεί να σαπίζει.
Σύμφωνα με τον κύριο Μοχαμάντ Αλί Ζαμ, τον διευθυντή Πολιτισμικών και Καλλιτεχνικών Σχέσεων της Τεχεράνης, που το 1999 έγραψε μια αναφορά για την χρήση ναρκωτικών και την πορνεία «Η χρήση ναρκωτικών οργιάζει ανάμεσα στους μαθητές σχολείων, η πορνεία έχει αυξηθεί κατά 635% στους μαθητές λυκείου και ο δείχτης αυτοκτονιών στην χώρα έχει ξεπεράσει το ρεκόρ του 109%». Το BBC World προσθέτει ότι «ο μέσος όρος ηλικίας στην πορνεία έχει πέσει από 27 στα 20 χρόνια, με αυξανόμενο αν και απροσδιόριστο, αριθμό γυναικών που μπλέκουν». Σήμερα το Ιράν έχει ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά ναρκομανών και πορνείας, συγκριτικά με τον πληθυσμό του στον κόσμο. Εκτιμάται πως μόνο στο όπιο, είναι εθισμένοι 4.000.000 άνθρωποι.
Η αποσύνθεση της κοινωνίας, γκρεμίζει όλους τους ανθρώπινους δεσμούς. Ανεργία, φτώχεια, πορνεία, βία, παιδική κακοποίηση και κατάθλιψη είναι φυσιολογικά φαινόμενα της καθημερινότητας κάθε Ιρανού. Αυτοί οι παράγοντες είναι οι πραγματικοί λόγοι που κρύβονται πίσω από τα γεγονότα του Ιούνιου 2009. Και τα βιαία μετρά που έχει χρησιμοποιήσει η κυβέρνηση για να τα αποτρέψει (ο εγκλεισμός στην φυλακή κάθε αντίθετης δύναμης, το δίκτυο πληροφοριοδοτών κλπ), προετοιμάζουν μεγαλύτερης κλίμακας έκρηξη.
«« Γ’ Μέρος
Σάββατο 4 Σεπτεμβρίου 2010
Η ιστορική προέλευση της ιρανικής επανάστασης και τα καθήκοντα των επαναστατών μαρξιστών-Γ’ Μέρος
Οι διακυμάνσεις της ιρανικής οικονομίας, σύμφωνες με τις παγκόσμιες τάσεις, σε συνδυασμό με την ιδιαίτερη οικονομική ανάπτυξη που βασιζόταν στον μεγάλης κλίμακας κρατικό έλεγχο, μαζί με την τεράστια διαφθορά, είχε δημιουργήσει αστικοποίηση τεράστιας κλίμακας και ενίσχυσε την εργατική τάξη, αλλά και τις αυξανόμενες συγκρούσεις μέσα στο ίδιο το καθεστώς, με τις διαφορετικές ομάδες να υπερασπίζονται διαφορετικά συμφέροντα. Όλα αυτά ήρθαν τώρα στην επιφάνεια.
Το ιερατείο
Στο Ιράν υπάρχει ισλαμική παράδοση Σίηα κάτι που διατρέχει από πάνω ως κάτω την κοινωνία, αλλά το Ισλάμ δεν είναι το ίδιο για τον Σαχ, τον ανώτατο ηγέτη ή τον μεγάλο καπιταλιστή, όπως είναι για τον αγρότη ή για τον μικρο ιδιοκτήτη. Ενώ για τον ανώτατο ηγέτη και το καπιταλιστικό΄Ισλάμ είναι ένα όργανο υποταγής που λέει στις μάζες να μην αγωνίζονται για καλύτερη ζωή σε αυτό τον κόσμο, για τους φτωχούς είναι ένας οδηγός για το πως να ζουν μια καλύτερη ζωή εδώ και τώρα. Αυτές οι ίδιες τάσεις μπορούμε να τις βρούμε στις τάξεις των κληρικών. Βασικά, οι μουλάδες έχουν παίξει μεγάλο ρόλο τόσο στα επαναστατικά όσο και στα αντί επαναστατικά κινήματα στην ιστορία του Ιράν.Ωστόσο, στο μεγαλύτερο μέρος του το ιερατείο, όπως στα περισσότερα μέρη στην ιστορία, έπαιξε το ρόλο της συγκράτησης των μαζών. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 60 πετάχτηκαν έξω από τους κύκλους της δύναμης από τον Σαχ. Αυτό ανάγκασε μερικά στρώματα του ιερατείου να εναντιωθούν στο καθεστώς. Μέχρι τότε, τα ανώτατα στρώματα του ιερατείου ήταν αποφασισμένοι υπερασπιστές του Σαχ.
Το ιερατείο δεν ζει αποκομμένο από την κοινωνία. Ο Μουλάς δένεται με το περιβάλλον του με περισσότερους από έναν τρόπους. Μερικές φορές ακόμα και η ύπαρξή του εξαρτάται από τις δωρεές που του κάνει η κοινότητά του. Αυτό σημαίνει ότι όλοι οι μουλάδες δεν μπορούσαν πάντα να διαχωρίσουν τους εαυτούς τους από την περιβάλλουσα κοινότητα όπου ζουν. Το ιερατείο των Σίηα στο Ιράν αντιπροσωπεύει μέρος των μεσαίων τάξεων. Δεν είναι μια ομογενής ενότητα που φέρεται με ενιαίο τρόπο. Με χίλιους τρόπους συνδέονται με διαφορετικά κομμάτια της τάξης τους.
Οι βασικοί λόγοι που μπόρεσαν να προσελκύσουν μεγάλα τμήματα των μαζών το 1979 ήταν:
1. Η έλλειψη μιας γνήσιας ηγεσίας της εργατικής τάξης καθώς επίσης ότι η Λευκή Επανάσταση τους είχε εκτοπίσει από την εξουσία. Οπότε οι μάζες δεν τους σχέτιζαν με τον Σαχ-το βασικό κομμάτι της οργάνωσής τους όμως είχε πεισματικά υπερασπιστεί το καθεστώς ως το 1960.
2. Ειδικά οι bazaaris -που είχαν στενή σχέση με τα τζαμιά-αλλά και οι μάζες της υπαίθρου και οι φτωχοί των πόλεων, βρήκαν τους πιο ασφαλείς και νόμιμους τόπους συνάντησης μέσα στα τζαμιά που δεν θεωρούνταν πολιτικός κίνδυνος από το καθεστώς. Με αυτή την έννοια το ιερατείο ήταν το μόνο επίπεδο που μπορούσε να παρέχει στις μάζες της petit bourgeois εθνική οργάνωση.
3. Στην αρχή οι περισσότεροι μουλάδες προσπάθησαν πολύ να συγκρατήσουν τις μάζες, αλλά το κίνημα δεν σταματούσε και το ιερατείο πιεζόταν όλο και περισσότερο. Ειδικά οι νεαροί ισλαμιστές φοιτητές και οι φτωχοί μουλάδες της υπαίθρου γρήγορα υιοθέτησαν ριζοσπαστική στάση. Σε αυτό το σημείο η παράταξη του Χομεϊνί που ήταν το μόνο κομμάτι του ιερατείου που ζητούσε την πτώση του Σαχ (και πιθανά αποτελούνταν από λιγότερους από 200 μουλάδες) άρχισε να αναπτύσσει μεγαλύτερη βάση.
Οι Μουλάδες στο Ιράν δεν αποτελούν μια κλειστή και ομοιογενή οντότητα, δεν είναι τίποτα παρά ένα μέρος της ιρανικής petit bourgeoisie και οι άρχουσες τάξεις, συνδέονται με αυτούς με χίλιους τρόπους από πάνω ως κάτω. Επομένως σε τελική ανάλυση, αντικατοπτρίζουν τα ίδια ταξικά συμφέροντα.
Τα κατώτατα στρώματα των κληρικών πάντα ακολουθούσαν τα κατώτερα στρώματα των μαζών και ριζοσπαστικοποιούνταν μαζί τους σε κάθε μεγάλη σύγκρουση και κίνημα. Υπάρχουν πολλές ιστορίες από την επανάσταση του 1979 για μουλάδες που το βράδυ μελετούσαν κομμουνιστικά κείμενα και τη μέρα επαναλάμβαναν τα συνθήματά τους. Όσο θολό και παραμορφωμένο και αν έβγαινε αυτό, οι φτωχοί μουλάδες δεν ήταν παρά ένα μέρος της petit bourgeoise και των φτωχών της υπαίθρου. Επομένως σε πολλές περιπτώσεις επίσης εξέφραζαν τις φωνές τους.
Οι ανώτατοι κληρικοί στις πόλεις και οι ηγέτες των μεγάλων προσευχών των Παρασκευών από την άλλη πλευρά, πάντα συντάσσονταν με τις άρχουσες τάξεις από την εποχή των Χαζάρων μέχρι τον Ρέζα Σαχ, Μοχάμεντ Ρεζα Σαχ και φυσικά τώρα. Σε κάθε στιγμή και σε κάθε επανάσταση ήταν με το μέρος των εκπροσώπων των προνομιούχων και χρησιμοποιούσαν όλες τις δυνάμεις και επιρροές για να σταματήσουν το κίνημα. Αν εναντιώθηκαν ποτέ στην άρχουσα ελίτ, όπως έκανε ο Χομεϊνί στις αρχές της δεκαετίας του 60, αυτό ήταν μόνο μέρος της εσωτερικής διαμάχης μέσα στην άρχουσα τάξη. Δεν είχε τίποτα να κάνει με την αλλαγή των βασικών πυλώνων της κοινωνίας.
Αν κανείς δεν λάβει υπόψη τα αντικρουόμενα συμφέροντα του κλήρου και των μεσαίων τάξεων είναι πολύ δύσκολο να καταλάβει την επανάσταση του 1979. Οι προσδοκίες των φτωχών μαζών δεν είχαν τίποτα κοινό με τις αχόρταγες ανάγκες των ανώτατων στρωμάτων του κλήρου.
Το 1979 η μεσαία τάξη δεν είχε καμία πολιτική οργάνωση ή κεντρικό σημείο έκφρασης. Η Τούντεχ και άλλες οργανώσεις εργατών, που ήταν κυρίως κόμματα των βιομηχανικών εργατών και των διανοούμενων της υπαίθρου, είχαν πολύ αδύναμους δεσμούς με την επαρχία και τις φτωχές περιοχές της Τεχεράνης. Έτσι όταν οι καταπιεσμένες μάζες άρχισαν να κινούνται, το πιο φυσικό σημείο συγκέντρωσης ήταν στα τζαμιά. Τα τζαμιά ήταν το πρώτο μέρος όπου οι μάζες της υπαίθρου πήγαιναν για να οργανωθούν και να συγκεντρωθούν.
Αλλά αυτά ήταν τα πρώτα βήματα της επανάστασης όπου η ταξική διαφοροποίηση δεν είχε αποκαλυφθεί. Αντί να προωθεί το ανεξάρτητο κίνημα των εργατών και να προετοιμάζει τους εργάτες και τους φτωχούς για την προδοσία του Χομεϊνί, η Τούντεχ έδωσε στο Χομεϊνί την ολόψυχή της υποστήριξη. Με αυτό τον τρόπο έθρεψαν αυταπάτες και πρακτικά απενεργοποίησε όχι μόνο τους εργάτες, αλλά και τις φτωχές και καταπιεσμένες μάζες μπροστά στην κλιμακούμενη αντί-επανάσταση.
Ο Χομεϊνί τότε χρησιμοποίησε την εξουσία που του δόθηκε για να υπονομεύσει σιγά σιγά το κίνημα των εργατών και να νικήσει την επανάσταση. Αντί για τις Σόρας (τις επιτροπές εργατών) έβαλε κρυφά την παλιά τάξη από την πίσω πόρτα με τις «Ισλαμικές
Σόρας» και επανεισήγαγε τη διοίκηση από έναν άνθρωπο με την ισλαμική αμφίεση γνωστό ως Μάκταμπι. Αργότερα όταν η θέση του είχε γίνει ισχυρότερη εισήγαγε την στρατικοποίηση των εργοστασίων και πολύ σοβαρές επιθέσεις στους μισθούς και τις συνθήκες εργασίας.
Ο άμεσος αντικειμενικός στόχος τους Χομεϊνί ήταν να σώσει τον καπιταλισμό και με αυτό το στόχο στο μυαλό έπρεπε να κρατικοποιήσει πολλές ιδιωτικές εταιρείες, όχι γιατί ήθελε αλλά γιατί δεν είχε άλλη επιλογή. Οι ιδιοκτήτες είχαν φύγει στο εξωτερικό και οι εργάτες έθεταν μαζική πίεση. Στην πραγματικότητα, ακόμα και πριν το τέλος της δεκαετίας τους 80 υπήρχαν σχέδια ιδιωτικοποίησης (και αν αυτό δεν έχει γίνει ακόμα όχι γιατί δεν το επιθυμούσε το καθεστώς).
Οι μουλάδες με το να αποκαλούν τους εαυτούς τους επαναστάτες δεν άλλαζαν τίποτα. Στην πραγματικότητα δεν ήταν κάτι καινούριο για την αντί-επανάσταση να μεταμφιέζεται σε επανάσταση. Αλλά χωρίς οργανωμένη αντιπολίτευση σύντομα ένωναν τις δυνάμεις τους και έδειξαν το πραγματικό τους πρόσωπο. Η επανάσταση τότε πνιγόταν σε ποτάμι αίματος. Οι οργανώσεις των εργατών έγιναν παράνομες και καμία αντίθεση δεν γινόταν ανεκτή.
Ο πόλεμος-«ένα δώρο από τους ουρανούς»
Ο πόλεμος Ιράν –Ιράκ ήταν ένας σημαντικός παράγοντας για την ήττα της επανάστασης. Ο πόλεμος ξεκίνησε με την επίθεση του Ιράκ εναντίον του Ιράν-επίσημα λόγω μιας εδαφικής διαφοράς. Αυτός μπορεί να ήταν ένας από τους λόγους αλλά δεν ήταν ο λόγους που είχαν. Στην πραγματικότητα αυτό που ανάγκασε το Ιράκ να επιτεθεί ήταν ο φόβος των επαναστατικών κυμάτων που απλώνονταν στα σύνορά του. Ειδικά η καταπιεσμένοι Κούρδοι και Σίηα μειοψηφία στο Ιράκ επηρεάζονταν και άρχισαν να κινούνται. Αυτό δεν άφηνε περιθώριο στο Σαντάμ (που ήταν επίσης πιεσμένος από τον ιμπεριαλισμό των ΗΠΑ) παρά να επιτεθεί. Κάτι σημαντικό να θυμόμαστε είναι ότι η επίθεση δεν ήταν του Ιράν ως έθνος ή ακόμα ενάντια στο Ιερατείο. Η επίθεση στόχευε στο σταμάτημα της κίνησης των μαζών. Ήταν μια επίθεση ενάντια στην επανάσταση.Ήταν στην πραγματικότητα μια χείρα βοηθείας για τους μουλάδες. Ο καθεστώς του Ιράν χρησιμοποίησε τον πόλεμο για να εκτρέψει την προσοχή προς τους «ξένους εχθρούς». Με αυτή τη δικαιολογία έδωσαν έμφαση στην ανάγκη να καταλαγιάσουν τα πράγματα και απαίτησαν τάξη ενώ την ίδια στιγμή συγκροτούσαν τις ένοπλες δυνάμεις τους. Είναι περιττό να πούμε ότι οι ηγέτες της Τούντεχ επίσης έδωσαν πισώπλατη μαχαιριά στην επανάσταση και έδωσαν την πλήρη υποστήριξή τους στο καθεστώς στέλνοντας τις δυνάμεις του κόμματος στην πρώτη γραμμή χωρίς καθαρή και ανεξάρτητη ταξική στάση.
Εδώ επίσης βλέπουμε πως οι κληρικοί και ο ιμπεριαλισμός των ΗΠΑ μοιράζονταν τα ίδια συμφέροντα. Πρώτα απ’ όλα, τόσο η Αμερική και η Σοβιετική Ένωση πουλούσαν όπλα και στα δύο μέρη σε μια προσπάθεια να παρατείνουν τον πόλεμο, δεύτερον το ίδιο το Ιρανικό καθεστώς συνέβαλε σημαντικά στην άσκοπη παράτασή του. Μετά το 1982 το Ιράν είχε κερδίσει όλα τα εδάφη που είχε χάσει, αλλά μετέτρεψε τον πόλεμο σε επιθετικό και συνέχισε μέχρι το 1988, χωρίς να κερδίσει μια ίντσα γης. Στην πραγματικότητα αυτό που και οι δύο χώρες πολεμούσαν δεν ήταν η μια την άλλη αλλά την επανάσταση.
Αλλά ακόμα και μετά τη σφαγή μισού εκατομμυρίου ανθρώπων, το κίνημα του λαού άρχισε να ανέρχεται πάλι αμέσως μετά τον πόλεμο. Τι είχε γίνει με όλες τις υποσχέσεις της επανάστασης; Γιατί έπρεπε να είμαστε σε πόλεμο για τόσο μεγάλο διάστημα; Αλλά αυτή τη φορά το καθεστώς είχε οικοδομήσει τις δυνάμεις και βάσεις σε όλη τη χώρα και, χωρίς καμία σημαντική διαφοροποίηση στα ανώτερα στρώματα, μπορούσε να απαντήσει αποφασιστικά και να συντρίψει ένα κίνημα που είχε αποδυναμωθεί και παραπλανηθεί από τα λάθη των ηγετών του. Έτσι ένα ισλαμικό δικαστήριο δημιουργήθηκε για ηγέτες της αριστεράς και της αντιπολίτευσης. Μέσα σε λίγες μέρες αυτό το δικαστήριο καταδίκασε χιλιάδες πολιτικούς κρατούμενους σε θάνατο και τους σκότωσε μάρκα λεπτά μετά τις 10-λεπτες δίκες τους. Η εκτέλεση χιλιάδων Επαναστατών, Κομμουνιστών και Μαρξιστών το καλοκαίρι του 1988 είναι μια από τις πιο απεχθείς αντι κομμουνιστικές σφαγές στον 20 αιώνα. Η νέα εξέγερση καταπνίγηκε πριν να φτάσει στην επιφάνεια. Στην τελευταία πράξη η αντί επανάσταση είχε ουσιαστικά νικήσει την επανάσταση.Η ανάπτυξη της οικονομίας και οι τάξεις μετά την ισλαμική επανάσταση.
Η δεκαετία του 80 στο Ιράν ήταν μια περίοδος που χαρακτηριζόταν από τον πόλεμο και οικονομική αποσύνθεση. Πολλά από τα παλιά βιομηχανικά συμπλέγματα καταστράφηκαν ή απλά χρεοκόπησαν λόγω κακοδιαχείρισης. Τη ίδια στιγμή ο πόλεμος με το Ιράκ διέκοψε όλες τις οικονομικές δραστηριότητες.
Πολλές μεγάλες εταιρείες απαλλοτριώθηκαν και εθνικοποιήθηκαν ή εντάχθηκαν στα Bonyards (ισλαμικά ιδρύματα που ελέγχονταν από μη εκλεγμένους μουλάδες). Ο τεράστιος γραφειοκρατικός μηχανισμός μέσα στο κράτος και η ανάπτυξη των Bonyards λόγω της παντελούς έλλειψης δημοκρατικού ελέγχου ή επίβλεψης οδήγησε στην υποβάθμιση πολλών από αυτές τις εταιρείες. Η στενή και μυωπική νοοτροπία της οπισθοδρομικής petit bourgeois σήμαινε ότι πολλές από τις εταιρείες των Bonyards είχαν φοβερή κακοδιαχείριση στα χέρια των αδελφών, ξαδέλφων και φίλων του ιερατείου και των ανώτατων bazaaris. Έχοντας να αντιμετωπίσουν κύματα απεργιών και οικονομική κρίση ήταν πολύ πιο εύκολο να πουλήσουν τα μηχανήματα της εταιρείας και να έχουν ένα μεγάλο κέρδος για μια φορά. Η αντιμετώπιση όλων αυτών των αρνητικών παραγόντων ήταν ο πλήρης έλεγχος του νόμου και της κρατικής μηχανής που δημιούργησε τεράστια πλεονεκτήματα για αυτές τις εταιρείες σε συναγωνισμό με άλλες που είχαν μείνει εκτός του καθεστώτος. Αυτό με τη σειρά του επιτάχυνε την αναποτελεσματικότητα και την πτώση στις επενδύσεις. Γενικά, οι μεγάλες μεταποιητικές βιομηχανίες μεγεθύνθηκαν μετά την επανάσταση, αλλά με μονόπλευρο και μη οργανικό τρόπο. Ο αριθμός των εργατών που απασχολούνταν από μεγάλες βιομηχανίες διπλασιάστηκε από 271.000 σε 509.000 μεταξύ 1976 και 1986. Αυτό πάλι δεν ακολουθήθηκε από ίση αύξηση των επενδύσεων. Από την άλλη πλευρά υπήρχε κατάρρευση στην ανάπτυξη των βιομηχανιών μεσαίου μεγέθους και μεγάλη αύξηση στις μικρές βιοτεχνίες.
Η εργατική τάξη τη δεκαετία του 80 μειώθηκε ως ποσοστό του ενεργού πληθυσμού από 40,2 % του ενεργού πληθυσμού το 1976, έπεσε στο 24,6 %. Αν και αυτή η τάση αντιστράφηκε αργότερα, το 1996 ακόμα αποτελούσε το 31,1 % του πληθυσμού. Αλλά η μείωση της εργατικής τάξης ως ποσοστό δεν την έκανε λιγότερο ισχυρή καθώς οι εργάτες απασχολούνταν σε μεγαλύτερες εταιρείες που σε πολλές περιπτώσεις είχαν μονοπώλιο στον τομέα τους. Την ίδια στιγμή ένας τεράστιος στρατός ανέργων δημιουργήθηκε σε όλη τη χώρα. Αυτά τα στρώματα μετακινήθηκαν στις πόλεις αναζητώντας εργασία, αλλά κυρίως ήταν εγκλωβισμένοι στον αυξανόμενο ανεπίσημο τομέα της οικονομίας του Ιράν. Το 1950 το 30% και το 1979 το 50% του πληθυσμού ζούσε στις πόλεις, το 2008 το 80% του πληθυσμού ζούσε σε μεγάλες πόλεις. Αυτό το ποσοστό περιλαμβάνει και ένα πολύ μεγάλο στρώμα ανθρώπων που βρίσκεται εκτός της οικονομίας σε περιθωριοποιημένες κοινότητες.
Οι αγροτικές περιοχές δεν πρόσφεραν πια βιώσιμη ζωή για τον πληθυσμό. Ακόμα και αν κάποιος είναι αρκετά τυχερός να κατέχει ένα κομμάτι γης στο Ιράν, περισσότεροι από το 75% των ιδιοκτητών γης κατέχουν λιγότερο από 7 εκτάρια που υπολογίζεται ως το ελάχιστο για να συντηρήσει μια αγροτική οικογένεια. Επομένως πολλοί αγρότες είτε έχουν δεύτερη δουλειά στις πόλεις ή μετακομίζουν στην πόλη και αφήνουν πίσω τη γη τους.
Στις αρχές της δεκαετίας του 90 όταν οι τιμές του πετρελαίου άρχισαν να αυξάνονται η τάση της αποδυνάμωσης της βιομηχανίας σταμάτησε. Η εργατική τάξη μεγάλωσε και οι επενδύσεις αυξήθηκαν, αλλά το εύκολο χρήμα στην βιομηχανία πετρελαίου απέσπασε όλες τις δυνάμεις. Με αυτό τον τρόπο ακόμα και η αύξηση φαινόταν αναντίστοιχη και μη βιώσιμη. Άλλες βιομηχανίες που μεγάλωσαν, για παράδειγμα η αγορά κατοικιών, αυξήθηκαν με τρόπο πληθωριστικό και βραχυχρόνιο σαν φούσκα.
Στη νέα χιλιετηρίδα όλα δείχνουν ότι οι συγκέντρωση εργατών και βιοχημανίας αυξάνεται, οδηγούμενη από την ανοδική τάση της παγκόσμιας οικονομίας. Αλλά την ίδια στιγμή, τα αυξανόμενα επίπεδα ανεργίας και μετανάστευσης στις αστικές περιοχές επίσης αποκαλύπτουν την κατάρρευση της υπόλοιπης κοινωνίας και πιθανά την περαιτέρω σχετική μείωση της εργατικής τάξης.
Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα μια πιο αδύναμη εργατική τάξη. Η αυξανόμενη συγκέντρωση και ακραία ύπαρξη μονοπωλίων στο Ιράν έχει δημιουργήσει δυνητικά ισχυρές ομάδες εργατών. Για παράδειγμα ο αυτοκινητόδρομος μεταξύ Τεχεράνης και Καράτζ το Vyborg του Ιράν είναι γεμάτο με βιομηχανικές μονάδες που απασχολούν εκατοντάδες χιλιάδες, ίσως και περισσότερους από ένα εκατομμύριο βιομηχανικούς εργάτες. Η μονάδα Ιράν Χόντρο είναι ουσιαστικά μια μικρή πόλη με περισσότερους από 25.000 εργάτες.
Η συγκέντρωση της εργατικής τάξης, αν αυτή κινητοποιηθεί έχει τεράστιες δυνατότητες. Την ίδια στιγμή οι υπόλοιπες ιρανικές μάζες, όπως περίπου το 1979, δεν έχουν μεγάλες αποστάσεις μεταξύ τους, ούτε γεωγραφικά ούτε πολιτιστικά. Σε αντίθεση με 50% τα τελευταία χρόνια του Σαχ, σήμερα 80% των 75 εκατομμυρίων Ιρανών ζουν στις πόλεις. Αυτό αν το συγκρίνουμε ήταν το 3%-5% στη Ρωσία την εποχή της επανάστασης του 1917! Οι συνθήκες στο Ιράν το 2010 είναι πολύ πιο πρόσφορες για την κατάκτηση της εξουσίας από την εργατική τάξη σε σύγκριση με τη Ρωσία την εποχή της Οκτωβριανής επανάστασης.
Συνωστισμένοι σε εκατομμύρια, οι νέο-αφιχθέντες αγρότες και επαρχιώτες, δουλεύουν τώρα στον ανεπίσημο τομέα, αναγκάζονται να υιοθετήσουν πολλές από τις παραδόσεις και τις συνήθειες της εργατικής τάξης. Οπότε ακόμα και αν η Ιρανική εργατική τάξη δεν αυξήθηκε με τον ίδιο ρυθμό όπως η υπόλοιπη κοινωνία, η δυνητική της δύναμη και εξουσία έχει αυξηθεί εκπληκτικά.
Δεκαετία του 90.
Η δεκαετία του 90 ήταν μια δεκαετία που επηρεάστηκε φοβερά από την τεράστια ήττα της επανάστασης και ύστερα την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης που με τη σειρά της οδήγησε σε διεθνή απογοήτευση της αριστεράς. Αλλά στο Ιράν ήταν επίσης η δεκαετία που προετοίμασε καινούριες εκρήξεις. Η οικονομική κατάσταση της χώρας ήταν σε τόσο κακή κατάσταση όπως και πριν την επανάσταση. Από το 1993 ως το 2001 ο μέσος πληθωρισμός ήταν πάνω από 23% ανά έτος και η ανεργία είχε απογειωθεί σε περίπου 16% (επίσημα!) Οι λόγοι που είχαν οδηγήσει στην επανάσταση ίσχυαν όπως και πριν. Βασικά η επανάσταση ήταν ένα θέμα ψωμιού, δηλαδή επιβίωσης και αυτό το θέμα δεν είχε λυθεί. Η μόνη αλλαγή ήταν στα πρόσωπα και καλύμματα του κεφαλιού των καταπιεστών.
Η ισλαμική δημοκρατία αντιπροσώπευε την παλιά τάξη αλλά έφερε μαζί της νέους ανθρώπους. Οι περισσότεροι από τους άντρες του Σαχ είχαν φύγει στο εξωτερικό και οι περισσότερες εταιρείες είχαν εθνικοποιηθεί φυσικά όχι με δημοκρατικό τρόπο υπό τον έλεγχο δηλαδή των εργατών και παραγωγής προς όφελος της κοινωνίας. Επικεφαλείς των εθνικοποιημένων εταιρειών είχαν τοποθετηθεί κληρικοί και φίλοι τους από την αγορά. Και μαζί τους έφεραν τις γραφειοκρατικές μεθόδους της αγοράς, όπου ο στόχος δεν ήταν η παραγωγή αλλά το γρήγορο χρήμα και κρυφές ενέργειες. Αυτό είχε πολύ σοβαρές συνέπειες για τη βιομηχανία και την παραγωγή.Η γραφειοκρατία που αναπτύχθηκε στην ισλαμική δημοκρατία θα έκανε κάθε σταλινικό καθεστώς να φαίνεται σαν αγγελικές ομάδες. Αυτή η εξέλιξη είχε καταστροφικές συνέπειες στην οικονομία, καθώς δισεκατομμύρια δολάρια εξαφανίστηκαν από τον κρατικό προϋπολογισμό και εκατοντάδες επιχειρήσεις χρεοκόπησαν λόγω τεράστιας κακοδιαχείρισης. Πολλές φορές έναν καινούριος διαχειριστής που αναλάμβανε ένα εργοστάσιο πουλούσε όλα τα μηχανήματα σε ξένη εταιρεία σε χαμηλές τιμές, λαμβάνοντας το πραγματικό ποσό για τον εαυτό του κάτω από το τραπέζι. Αλλά αυτές οι μέθοδοι γκροτέσκας κακοδιαχείρισης, μεγάλα κομμάτια της ιρανικής βιομηχανίας είχαν καταστραφεί αφήνοντας χιλιάδες ανέργους και την κατάσταση της κοινωνίας να χειροτερεύει. Αυτό σήμαινε ότι η πετρελαιοβιομηχανία έγινε με διαφορά η μεγαλύτερη βιομηχανία στο Ιράν, όχι μέσω εκμοντερνισμού και επενδύσεων, αλλά μέσω μεγαλύτερης εκμετάλλευσης των εργατών και των πετρελαϊκών περιοχών. Αυτή η βιομηχανία ταίριαζε καλά με την «αγοράστε φτηνά πουλήστε ακριβά» νοοτροπία του bazzari ιερατείου και των συμμάχων τους. Στην πραγματικότητα το Ιράν ποτέ δεν οικοδόμησε τη δυνατότητα επεξεργασίας πετρελαίου για εσωτερική χρήση. Το πετρέλαιο πουλιέται ακατέργαστο ως αντάλλαγμα για επεξεργασμένα καύσιμα.
Μεγάλο μέρος της τάσης κατάρρευσης της βιομηχανίας και της παραγωγής αποσοβήθηκε με την τεράστια κατασκευαστική φούσκα στα τέλη της δεκαετίας του 90, αλλά όπως φαίνεται από τη λέξη φούσκα, αυτό ήταν μόνο προσωρινό. Το αποτέλεσμα ήταν ότι εκατομμύρια άνθρωποι που μετακινούνταν στις πόλεις δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα παρά να μπουν στις στρατιές των ανέργων, οδηγών ταξί, μικρό ιδιοκτητών και προσωπικού υπηρεσιών που ζουν από τον ανεπίσημο τομέα της οικονομίας του Ιράν και επιβιώνουν μέρα με τη μέρα.
Τη δεκαετία του 90 υπήρχε και μια εξέλιξη μέσα στο καθεστώς. Διαφορετικές παρατάξεις άρχισαν να αναδεικνύονται, που αντιπροσώπευαν διαφορετικά συμφέροντα μέσα στο καθεστώς. Μια τέτοια παράταξη είχε συγκεντρώσει μεγάλα κεφάλαια και σιγά σιγά κινήθηκε προς ιδιωτικοποιήσεις για να κερδίσει τον πλήρη έλεγχο στις εταιρείες όπου ήταν επικεφαλείς και να δημιουργήσουν δυνατότητες επένδυσης των χρημάτων που είχαν αποσπάσει από το κράτος και είχαν συσσωρεύσει για τους εαυτούς τους. Αυτή η παράταξη είχε ως κύριους ηγέτες τον Rafsanjani και πολλούς Φιλελεύθερους του «Μεταρρυθμιστικού» κινήματος. Και φυσικά είχαν στενότερες σχέσεις με την Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ και επομένως και με τις ΗΠΑ.Από την άλλη πλευρά υπήρχε μια συντηρητική παράταξη που την αποτελούσαν οι Φρουροί της Επανάστασης, που είναι τώρα το μεγαλύτερο επιχειρηματικό τραστ στο Ιράν και ο Ανώτατος Ηγέτης Ali Khamenei. Οι Φρουροί της Επανάστασης είναι στην πραγματικότητα μια από τις πιο ισχυρές, αν όχι η πιο ισχυρή οικονομική ομάδα της Μέση Ανατολή ελέγχοντας εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια. Η πιο εξόφθαλμη επιρροή τους είναι ο έλεγχος των Bonyads (ημι-δημόσιοι οργανισμοί που απολαμβάνουν όλα τα προνόμια της κρατικής ιδιοκτησίας, αλλά δεν ελέγχονται από κανέναν κρατικό θεσμό) που αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος της ιρανικής βιομηχανίας. Αυτές οι τελευταίες παρατάξεις είχαν τις βάσεις τους μέσα στο καθεστώς και έτσι ήταν αντίθετες σε κάποιες ιδιωτικοποιήσεις, αλλά και πάλι πήραν μέρος στα περισσότερα σχέδια ιδιωτικοποιήσεων.
Η διαμάχη ανάμεσα σε αυτές τις παρατάξεις δεν είναι τίποτα άλλο παρά διαμάχη για το ποιός θα πάρει το μεγαλύτερο κομμάτι της περίφημης πίττας. Καθώς η οικονομική κατάσταση χειροτέρευε, η διαμάχη ανάμεσα σε αυτά τα στοιχεία επίσης πήρε πιο σοβαρό χαρακτήρα, αλλά βασικά ακόμα αντιπροσωπεύουν το ίδιο καθεστώς.
Τετάρτη 25 Αυγούστου 2010
Η ιστορική προέλευση της ιρανικής επανάστασης και τα καθήκοντα των επαναστατών μαρξιστών- Β’ Μέρος
Πηγή: In Defence of Marxism 2/7/2010
Μια Ισλαμική Επανάσταση; Επανάσταση και Αντεπανάσταση, 1979-1983
«Αναλυτές, «ιστορικοί» και «ειδικοί» αναφέρονται στην ιρανική επανάσταση του 1979 ως ισλαμική επανάσταση. Στην πραγματικότητα όμως, ο Χομεϊνί και η ηγεσία του κλήρου αντιπροσώπευαν μια αιματηρή αντεπανάσταση. Σε τελική ανάλυση, αντιπροσώπευαν τα συμφέροντα της παλιάς προνομιούχας τάξης και του παγκόσμιου καπιταλισμού. Αυτό φαίνεται και στο απλό γεγονός ότι παρόλο που βροντοφώναζαν «θάνατος στην Αμερική», δεν έκαναν ποτέ τίποτα για να βλάψουν ή να αποδυναμώσουν την θέση του αμερικανικού ιμπεριαλισμού. Αντιθέτως, όπως αποκαλύφθηκε αργότερα, είχαν δανειστεί χρήματα και είχαν αγοράσει όπλα από πολλές δυτικές χώρες, ανάμεσα τους και η Αμερική.
Ο Χομεϊνί, ο οποίος ήταν ένας μυστηριώδης μουλάς, εξόριστος στην Νατζάφ, εμφανίστηκε στο προσκήνιο μόνο όταν Βρετανοί, Γάλλοι και Αμερικανοί ιμπεριαλιστές τον έφεραν στο Παρίσι, τον ανέδειξαν με συχνές εμφανίσεις στα ΜΜΕ, όπως στο BBC και τελικά στο Συνέδριο της Γουαδελούπης, αποφάσισαν να στηρίξουν την πρόθεση του για εξουσία. Η πράξη αυτή ήταν πλήρως ευθυγραμμισμένη με την στήριξη που έδιναν οι ΗΠΑ στους αντιδραστικούς Ισλαμιστές, που αποτελούσαν μέχρι τότε τις περιθωριακές δυνάμεις σε χώρες τις περιοχής, όπως το Πακιστάν και το Αφγανιστάν, με στόχο να φτιάξουν τη «Πράσινη Ζώνη» του Ισλαμισμού γύρω από την Σοβιετική Ένωση. Είχαν καταλάβει τις πιθανές αριστερές και κοινωνικές προοπτικές της Ιρανικής Επανάστασης και υποστήριζαν την αντεπανάσταση του Χομεϊνί εξαιτίας της αντί-αριστερής και αντί-σοσιαλιστικής προοπτικής της.
Οι πραγματικοί ηγέτες της Ιρανικής επανάστασης ήταν οι εργάτες αρχηγοί που οδήγησαν στην γενική απεργία. Χωρίς την εργατική τάξη να κατεβαίνει σε απεργία, ο Σάχης ίσως να μην ανατρεπόταν και σε κάθε περίπτωση η ιστορία του επαναστατικού κινήματος θα ήταν πολύ πιο αιματηρή, που πιθανότατα θα κατέληγε σε μια μαζική ήττα ή σε έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο. Η κύρια βάση της απεργίας ήταν η βιομηχανία πετρελαίου, μια βιομηχανία με δυνατές κομμουνιστικές παραδόσεις.
Αυτοί οι ηγέτες, ανεξάρτητα αν ήταν επίσημα μέλη ή όχι, ακολουθούσαν την πολιτική, την ηγεσία και τις παραδόσεις του κόμματος Τουντέχ ή τουλάχιστον των κομμάτων που συμφωνούσαν με το Τουντέχ (το 35% των αρχηγών των εργατών στην απεργία, αυτοαποκαλούνταν Μαρξιστές). Η Οργάνωση Πολεμιστές του Λαού Φενταγίν (της θυσίας), μια μικροαστή ομάδα με ναροντικές τάσεις, αρχικά σχηματίστηκε-όπως και άλλες ομάδες- για να εναντιωθούν σε αυτό που περιγράφεται ως «Προδοσία» του Τουντέχ και την υποδούλωση του στην Σοβιετική γραφειοκρατία σε κάθε απλό ζήτημα. Την περίοδο της πτώσης του Σάχη, οι Φενταγίν ήταν μια μικρή ομάδα αριστερών αγωνιστών. Αλλά την περίοδο της σχετικής ελευθερίας τους, που ακολούθησε την πτώση του, αναπτύχθηκαν γρήγορα έχοντας μισό εκατομμύριο αξιόπιστους οπαδούς. Είδαμε επίσης μια εκρηκτική ανάπτυξη των αριστερών ομάδων που γρήγορα επέκτειναν την βάση τους. Αυτό αποδείκνυε ότι οι ταξικές αντιθέσεις έρχονταν στο προσκήνιο και υπήρχε μεγάλο ενδιαφέρον για τις σοσιαλιστικές ιδέες.
Το Τουντέχ και η μενσεβικική θεωρία των σταδίων
Σε όλη την ιστορία του περασμένου αιώνα, πολλές επαναστάσεις που οδηγήθηκαν από τα λεγόμενα αριστερά κόμματα, απέτυχαν και κατέληξαν σε πικρή ήττα. Αυτή είναι και η περίπτωση του Ιράν. Πολλοί σκέφτηκαν πως ο καπιταλισμός ήταν πολύ δυνατός, το Ισλάμ κρατούσε τον ιρανικό λαό, η εργατική τάξη ήταν πολύ αδύναμη ή ότι οι ιδέες του σοσιαλισμού, την επανάστασης και της εργατικής δύναμης είναι ουτοπικές, που αδιαμφισβήτητα θα οδηγήσουν σε ήττα. Και αυτό δεν απέχει πολύ από την αλήθεια.
Σε όλες τις επαναστάσεις του περασμένου αιώνα, και ειδικά στην Ιρανική επανάσταση του 1979, υπήρχαν πολλές ευκαιρίες για τα εργατικά κόμματα να πάρουν την εξουσία και να καθιερώσουν ένα δημοκρατικό εργατικό κράτος. Το κλειδί στην ερώτηση θα πρέπει να αναζητηθεί στην μενσεβικική θεωρία των σταδίων που είχαν υιοθετήσει τα σταλινικά κόμματα σε όλο τον κόσμο, και που στο τέλος οδήγησε την μία επανάσταση μετά την άλλη σε αιματηρές ήττες.
Η λογική αυτής της θεωρίας των «δύο σταδίων» είναι η εξής: μιας και ζούμε σε μια οπισθοδρομική οικονομικά χώρα ή σε καθεστώς δικτατορίας, το πρώτο καθήκον της επανάστασης είναι αστικής φύσεως-να εδραιώσουμε την αστική δημοκρατία. Αυτό σημαίνει πως οι αστοί ή οι προοδευτικοί αστοί πρέπει να οδηγήσουν την επανάσταση και γι’ αυτό πρέπει να υποστηρίξουμε αυτές τις δυνάμεις πάνω από όλα.
Το πρόβλημα αυτής της θεωρίας, η οποία έχει χρησιμοποιηθεί με διαφορετικές μορφές τον περασμένο αιώνα, είναι ότι αγνοεί τελείως το γεγονός ότι ο καπιταλισμός σε παγκόσμιο επίπεδο έχει χάσει τα προοδευτικά του γνωρίσματα και δεν μπορεί να παίξει ποτέ έναν προοδευτικό ρόλο. Αυτό είναι πιο ορατό στην μπουρζουαζία των οπισθοδρομικών καπιταλιστικών χωρών. Αν δεν διαχωριστείς πλήρως από τον καπιταλισμό, δεν μπορεί να επιτευχθεί καμία πρόοδος. Τα υλικά συμφέροντα των αστών, ανεξάρτητα σε ποιο κόμμα είναι, έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τα συμφέροντα των μαζών και της επανάστασης.
Ο Λένιν είχε εξηγήσει το 1905:
«Η μπουρζουαζία μέσα στις μάζες θα στραφεί σίγουρα προς την αντεπανάσταση και ενάντια του λαού μόλις τα στενά, εγωιστικά συμφέροντα τους εκπληρωθούν, μόλις απομακρυνθούν από την περιεκτική δημοκρατία (και ήδη απομακρύνονται)» (Λένιν, Συλλογή Κειμένων)
Ο Τρότσκι το εξήγησε περισσότερο με την θεωρία της μόνιμης επανάστασης:
«Σχετικά με τις χώρες με αργοπορημένη ανάπτυξη της μπουρζουαζίας, ειδικά στις αποικιοκρατικές και ημί-αποικιοκρατικές χώρες, η θεωρία της μόνιμης επανάστασης εκφράζει ότι η ολοκληρωμένη και γνήσια λύση στο καθήκον τους για να πετύχουν την δημοκρατία και την εθνική χειραφέτηση είναι η δικτατορία του προλεταριάτου που θα οδηγήσει το υποδουλωμένο έθνος και πάνω από όλα τις μάζες των αγροτών…Η δικτατορία του προλεταριάτου που φτάνει στην εξουσία ως αρχηγός την δημοκρατικής επανάστασης είναι αναπόφευκτη και πολύ σύντομα έρχεται αντιμέτωπη με καθήκοντα, η εκπλήρωση των οποίων είναι δεμένη με την βαθιά αφαίμαξη των δικαιωμάτων της περιουσίας της μπουρζουαζίας. Η δημοκρατική επανάσταση εξελίσσεται άμεσα σε σοσιαλιστική επανάσταση και γι’ αυτό γίνεται μόνιμη επανάσταση». (Λέω Τρότσκι, Η Μόνιμη Επανάσταση)
Το Τουντέχ το 1979 ακολουθούσε την θεωρία των δύο σταδίων. Ο χαρακτηρισμός τους για το στάδιο της επανάστασης διατυπώθηκε στο πρόγραμμα του κόμματος και υιοθετήθηκε στην 15η Ολομέλεια:
«Η επανάσταση, στο παρών ιστορικό στάδιο της ανάπτυξης της κοινωνίας μας, δεν μπορεί παρά να χαρακτηριστεί λαϊκή και δημοκρατική. Το περιεχόμενο της επανάστασης είναι να εξαφανίσει την κυριαρχία των ιμπεριαλιστικών μονοπωλίων από τις οικονομικές και φυσικές πηγές της χώρας μας, να εξασφαλίσει την πλήρη οικονομική και πολιτική ανεξαρτησία, να απομακρύνει όλα τα υπολείμματα του προ-καπιταλισμού κοινωνικού συστήματος και να υιοθετήσει έναν σοσιαλιστικό προσανατολισμό ανάπτυξης, να δημοκρατικοποιήσει την πολιτική και κοινωνική ζωή της χώρας. Σε αυτό το στάδιο, ο απαραίτητος όρος για την επαναστατική ανάπτυξη στου Ιράν είναι η ανατροπή του παλιού μοναρχικού καθεστώτος, να σπάσουμε τον αντιδραστικό μηχανισμό της κυβέρνησης, να δώσουμε ένα τέλος στον ρόλο των μεγάλων καπιταλιστών και γαιοκτημόνων και να μεταφέρουμε την εξουσία από αυτές τις τάξεις στις εθνικές και δημοκρατικές τάξεις και στρώματα, στους εργάτες, στους αγρότες, στους μικροαστούς, στους πατριώτες διανοούμενους και στα εθνικά μικροαστικά στρώματα, με άλλα λόγια να εδραιώσουμε την εθνική και δημοκρατική πολιτεία… Ο μόνος τρόπος για να πετύχουμε την λαϊκή και δημοκρατική επανάσταση είναι με την συμμετοχή των μαζών στον αγώνα και όχι με τις ηρωικές πράξεις μεμονωμένων ή ενός πολιτικού κόμματος»
Σε κανένα σημείο το κόμμα δεν αναγνωρίζει την ανάγκη να έρθει σε ρήξη με τον καπιταλισμό και σε κανένα σημείο δεν προετοιμάζει την εργατική τάξη για την προδοσία του Χομεϊνί. Απεναντίας, του έδωσαν τόση πολλή στήριξη και μάλιστα του παρείχαν την βάση μέσα στο εργατικό κίνημα και ειδικά στις πλατειές μάζες. Ακόμα και τον Αύγουστο του 1979, που ήταν πλέον ξεκάθαρο σε πολλούς ότι ο Χομεϊνί κινούταν εναντίον των εργατών και των κομμουνιστικών οργανώσεων, το Τουντέχ ήταν ακόμα προσκολλημένο με την ιδέα μιας συνεργασίας με τους μουλάδες:
«Με μεγάλη θλίψη παρακολουθούμε την δεξιάς τροφή της πολιτικής κατάστασης της χώρας που συμβαίνει τις τελευταίες εβδομάδες. Αυτή η στροφή έχει επιφέρει ένα δυνατό και τρομακτικό χτύπημα στην βάση των ενωτικών εθνικών και δημοκρατικών δυνάμεων… Ωστόσο, σήμερα αντιμετωπίζουμε μια πραγματικότητα που από την μία έχει ξεκινήσει μια μεγαλειώδης επίθεση που έχει ως στόχο την καταστολή της ελευθερίας και από την άλλη την ελευθερία των αληθινά αριστερών επαναστατικών δυνάμεων που μάχονται κάτω από την σημαία του Ισλάμ…»
Η κομματικοκρατία του λεγόμενου «δημοκρατικού και εθνικού» χαρακτήρα του Χομεϊνί ήταν εμφανής όταν, αφού χρησιμοποίησε την υποστήριξη του Τουντέχ για να μπερδέψει τους εργάτες, στράφηκε εναντίον τους και σφάγιασε χιλιάδες κομμουνιστές αγωνιστές και εξόρισε το κόμμα.
Τελικά οι πολιτικές του Τουντέχ που υποστήριζαν τους μουλάδες και οι οποίοι αναγνωρίζονταν ως «εθνικές δημοκρατικές» δυνάμεις, αφόπλισαν και σύγχυσαν τους εργάτες. Αυτό που θα έπρεπε να κάνουν είναι να είχαν μια ανεξάρτητη ταξική γραμμή, ξεκαθαρίζοντας πως τα συμφέροντα των εργατών, των αγροτών και των φτωχών μαζών βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με τα συμφέροντα της μπουρζουαζίας. Μη κάνοντας κάτι τέτοιο άνοιξαν τον δρόμο της αποθάρρυνσης και της διάλυσης των αριστερών δυνάμεων, αφήνοντας την εργατική τάξη και τις άλλες επαναστατικές δυνάμεις άοπλες ενάντια στις φασιστικές επιθέσεις των κληρικών και των καθαρμάτων τους.
Φυσικά οι βαθμοφόροι κομμουνιστές υπό την ευρεία έννοια υιοθέτησαν αυτή την πολιτική εξαιτίας της έλλειψης μια καθαρής και εφικτής εναλλακτικής, αλλά για την ηγεσία του Τουντέχ που ακολουθούσε την γραμμή της Μόσχας για την θεωρία των δύο σταδίων, ήταν ένας τρόπος για να εκτροχιάσουν την επανάσταση, όπως είχαν κάνει καις το παρελθόν.
Η ηγεσία του Τουντέχ (και άλλες μαζικές παρατάξεις, όπως η Πλειοψηφία των Φενταγίν, που ήταν και η ουρά του) λόγω της πίστης της στο σταλινικό καθεστώς της Σοβιετικής Ένωσης, δεν ενδιαφερόταν καθόλου για την ανατροπή του Σάχη, με τον οποίο τα σοβιετικά γραφεία είχαν καλή σχέση. Επιπλέον, έχοντας δημιουργηθεί ένα δημοκρατικό εργατικό κράτος στα όρια της Σοβιετικής Ένωσης, κάτι τέτοιο μπορεί να ενέπνεε τους Σοβιετικούς εργάτες να στραφούν ενάντια του.
Έτσι, ενώ οι αρχηγοί στην βάση ήταν Τουνταχιστές και κομμουνιστές, τα όργανα της ηγεσίας και οι θεσμοί του κόμματος δεν καθοδηγούσαν το κίνημα σε εθνικό επίπεδο. Απεναντίας, κρατούσαν μια διστακτική ακόμα και συμφιλιωτική στάση απέναντι στο ιερατείο, το οποίο θεωρούσαν «προοδευτική» μπουρζουαζία.
Ανεξάρτητα από αυτό, οι εργάτες προχώρησαν από μόνοι τους, και επέκτειναν τις απεργιακές τους επιτροπές σε επιτροπές που βασικά ήταν υπεύθυνες για την καθημερινή λειτουργία των εργοστασίων και σε μερικές περιπτώσεις, συνδέονταν και σε επίπεδο πόλης. Αν και αυτή η εξέλιξη επιταχύνθηκε μετά την απομάκρυνση του Σάχη, ο σχηματισμός της είχε ήδη ξεκινήσει στην διάρκεια της γενικής απεργίας.
Αυτές οι επιτροπές αντιπροσώπευαν τον σπόρο της εργατικής εξουσίας. Η περαιτέρω εξέλιξη τους θα μπορούσε να οδηγήσει στο να γίνουν τα κύρια όργανα ενός δημοκρατικού εργατικού κράτους. Αλλά και πάλι οι αρχηγοί του Τουντέχ απέτυχαν στην στιγμή της αλήθειας. Αντί να προωθήσουν μια μαζική εκστρατεία των εργατικών επιτροπών και των συμβουλίων (Σόρας) σε όλα τα εργοστάσια και τις γειτονιές, που θα συνδέονταν σε επίπεδο πόλης αλλά και σε εθνικό επίπεδο, η κύρια εκστρατεία τους αφορούσε την μετατροπή αυτών των επιτροπών σε εργατικά σωματεία. Με την κατάσταση που επικρατούσε εκείνη την περίοδο, αυτή ήταν ένα πολύ αντιδραστικό αίτημα! Θεωρείτε δεδομένο ότι οι Μαρξιστές είναι πάντα υπέρ των δημοκρατικών αιτημάτων όπως το δικαίωμα να συστήνουν σωματεία, το δικαίωμα στην απεργία κλπ. Ωστόσο, σε μια κατάσταση που οι εργάτες θα μπορούσαν να είχαν οδηγήσει το κίνημα στο να ανατρέψει το καθεστώς και να αναλάβουν οι ίδιοι την εξουσία, καταργώντας τους καπιταλιστικούς δεσμούς, αναδεικνύοντας μόνο εκείνα τα αιτήματα ήταν μίλια μακριά από την αντικειμενική κατάσταση και διάθεση του κινήματος και εξυπηρετούσε μόνο στο να προκαλέσει σύγχυση στην εργατική τάξη, καθυστερώντας της από το να πετύχει τα καίρια καθήκοντα της.
Η κίνηση αυτή του Τουντέχ αφόπλισε τους εργάτες, που είχαν την ευκαιρία να εξελίξουν τα φυσικά τους όπλα για πολιτική μάχη και δύναμη. Έτσι, όταν ο Σάχης επιτέλους έφυγε, δεν είχαν αναπτυχθεί τα εργαλεία εκείνα μέσα στην εργατική τάξη που θα μπορούσαν να αναλάβουν την εξουσία.
Σε κάθε μεγάλο σημείο καμπής της επανάστασης, οι αρχηγοί του Τουντέχ βρίσκονταν μίλια μακριά από τους βαθμοφόρους τους. Για την ακρίβεια το Τουντέχ δεν κήρυξε την κατάσταση ως επαναστατική παρά μόνο στα μέσα Γενάρη. Αντί να βρίσκονταν στην κεφαλή του κινήματος, αυτοί συμπεριφέρονταν σαν να ήταν η ουρά του. Όμως, μέχρι τον Ιανουάριο η επανάσταση όχι μόνο είχε ήδη ξεκινήσει, άλλα είχε φτάσει ή είχε ξεπεράσει το αποκορύφωμα της. Το να διακηρύξουν τότε πως η κατάσταση στο Ιράν ήταν επαναστατική ήταν πολύ λίγο και πολύ αργά. Φυσικά και υπήρξαν ομιλίες, διακηρύξεις, ψηφίσματα, αλλά περιέργως η ηγεσία του Τουντέχ δεν έκανε κανένα συγκεκριμένο βήμα για να υπερασπιστεί μια ανεξάρτητη επαναστατική θέση για μια ενωμένη εργατική τάξη.
Απεναντίας η ηγεσία του Τουντέχ πήρε μια οπορτουνιστική θέση υποστηρίζοντας τους «προοδευτικούς» μικροαστούς στο πρόσωπο των μουλάδων. Όπως πάντα, σεκταριστικά ή οπορτουνιστικά, αντιμετωπίζουν το κίνημα των μικροαστών ή με το να αγκαλιάσουν όλο το κίνημα και υποδουλώνοντας την εργατική τάξη σε αυτό ή απορρίπτοντας το στο σύνολο του. Φυσικά και στις δύο περιπτώσεις, η εργατική τάξη χάνει γιατί απομονώνεται ενώ οι πρωτοβουλίες και η ηγεσία των πλατιών μαζών αφήνεται στα χέρια των λεγόμενων «ηγετών». Η αλήθεια είναι πως η μεσαία τάξη στο Ιράν, που επίσης επηρεάζεται από το ιερατείο Σίηα, αποτελεί μια πλατιά μάζα ανθρώπων με αντικρουόμενα συμφέροντα. Η πραγματική επαναστατική πολιτική θα έκτιζε ένα ανεξάρτητο και ενωμένο εργατικό κίνημα και την ίδια στιγμή θα απευθυνόταν στις μάζες των χαμηλότερων στρωμάτων της μεσαίας τάξης, τραβώντας διαχωριστική γραμμή ανάμεσα σε αυτές και στα ασήμαντα υψηλά στρώματα που με χιλιάδες τρόπους είχαν συνδεθεί με την άρχουσα τάξη και που σε κάθε περίπτωση εξυπηρετούσαν τα ίδια συμφέροντα.
Στο Ιράν, η μπουρζουαζία είχε χάσει προ πολλού τα προοδευτικά χαρακτηριστικά της. Οι αστοί, άσχετα με το πόσο πολύ εναντιώνονται στις κλίκες της άρχουσας τάξης, δεν μπορούν να παίξουν έναν προοδευτικό ρόλο. Ο λόγος δεν είναι η έλλειψη θέλησης, αλλά γιατί το σύστημα που αντιπροσωπεύουν έχει πάψει προ πολλού να είναι προοδευτικό. Σε κάθε βήμα η προηγμένη αποσύνθεση του καπιταλισμού, θα τους αναγκάσει να αντιταχθούν στην πρόοδο.
Αυτή η διαδικασία γρήγορα αποκρυσταλλώθηκε στο Ιράν μετά την πτώση του Σάχη. Στους μήνες και τα χρόνια που ακολούθησαν την φυγή του από την χώρα, το νέο καθεστώς ελίχθηκε για να διαλύσει όλες τις δυνάμεις που το είχαν φέρει στην εξουσία. Πρώτα επιτέθηκαν στο αυτονομιστικό κίνημα Τούρκμαν τον Μάρτιο του 1979 (το οποίο ηγείτο από τους κατά όνομα Μαρξιστές Φενταγίν), μετά επιτέθηκαν στο αραβικό αυτονομιστικό κίνημα τον Ιούλιο και στο κουρδικό τον Αύγουστο. Σε όλες αυτές τις επιθέσεις, το καθεστώς στράφηκε επίσης και στους παλιούς γαιοκτήμονες για να διαλύσει τα κινήματα που είχαν συνδέσμους με τους αγρότες και που τώρα ζητούσαν αναδιανομή της γης.
Πρέπει να σημειωθεί πως η ατμόσφαιρα μετά την πτώση του Σάχη έκλεινε προς τα αριστερά και η ταξική σύγκρουση ερχόταν στο προσκήνιο. Ήδη αναφερθήκαμε στην μαζική και εκρηκτική ανάπτυξη των αριστερών οργανώσεων, που ανάμεσα τους υπήρχαν και εκατοντάδες χιλιάδες υποστηρικτές (χωρίς να μετράμε τους Μουτζαχεντίν, ένα ισλαμικό αριστερό κίνημα, με ισάξια δύναμη και επιρροή σε όλη τη χώρα). Αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Χομεϊνί και το καθεστώς του έγιναν δημοφιλείς καταφεύγοντας σε αριστερές ομιλίες και στην «αντί-ιμπεριαλιστική» δημαγωγία. Αντί να μιλούν για τις Ισλαμικές αρχές, όπως θα περίμενε κάποιος από αυτούς, υπόσχονταν αμνηστία και κοινωνική δικαιοσύνη. Δανείστηκαν όλη την σοσιαλιστική ορολογία της αριστεράς. Υιοθέτησαν συνθήματα όπως «Το Ισλάμ ανήκει στους καταπιεσμένους, όχι στους καταπιεστές», «Το Ισλάμ αντιπροσωπεύει τους κάτοικους των παραγκουπόλεων και όχι των παλατιών», «Καταπιεσμένοι του κόσμου, ενωθείτε», «Είμαστε εδώ για το Ισλάμ, όχι για τον Καπιταλισμό και την Φεουδαρχία», «Το Ισλάμ θα εξαλείψει τις ταξικές ανισότητες» και πάει λέγοντας. Το αποκορύφωμα αυτής της «αντί-ιμπεριαλιστικής» δημαγωγίας ήταν στις 4 Νοεμβρίου 1979, όταν μια ομάδα υποστηρικτών του Χομεϊνί κατέλαβαν την πρεσβεία των ΗΠΑ στην Τεχεράνη. Ο Χομεϊνί αποκάλεσε αυτό το γεγονός «Η δεύτερη επανάσταση» και το χρησιμοποίησε για να συντρίψει τους εχθρούς του μέσα στο καθεστώς και να ενωθεί με την άρχουσα τάξη για να κάμψουν τις αντιθέσεις που είχαν ήδη αρχίσει να φαίνονται σε διάφορα κινήματα.
Μέχρι το 1980 η υποστήριξη του Χομεϊνί μέσα στα πανεπιστήμια είχε επίσης εξαφανιστεί. Αυτοί που κατέλαβαν την πρεσβεία των ΗΠΑ, με την υποστήριξη και προφανώς την καθοδήγηση του Χομεϊνί, συστήθηκαν ως Φοιτητές «σε υπεράσπιση της γραμμής του Ιμάμ Χομεϊνί». Στην πραγματικότητα όμως η πλειοψηφία των φοιτητών στο Ιράν υποστήριζαν τις αριστερές και κομμουνιστικές ομάδες ή την ισλαμική αριστερά των Μουτζαχεντίν. Τα πανεπιστήμια όλο και περισσότερο έμοιαζαν με κέντρα αντιπολίτευσης του καθεστώτος καθώς οι αυταπάτες του Χομεϊνί απομακρύνονταν από τους επαναστάτες. Γι’ αυτό τον λόγο αποφάσισε να κλείσει όλα τα πανεπιστήμια από τον Απρίλιο του 1980 και για δύο χρόνια. Αφότου ξανά άνοιξαν, σε κανέναν κομμουνιστή ή άτομο που υποπτεύονταν ότι είχε κομμουνιστικές συμπάθειες, δεν επιτράπηκε να παρακολουθήσει ή να εργαστεί σε αυτά.
Το εργατικό κίνημα δεν ξεχάστηκε από το καθεστώς. Η πτώση του Σάχη δεν είχε σβήσει τα προβλήματα των εργατών. Έτσι από την αρχή ακόμα, άρχισαν να εμφανίζονται εντάσεις. Μετά από μια σύντομη περίοδο χωρίς απεργιακές κινητοποιήσεις, πολλοί εργάτες προχώρησαν σε πιο υψηλά επίπεδα αγώνων. Ήταν μετά την επανάσταση που τα εργατικά συμβούλια (Σόρας) άρχισαν να εξελίσσονται. Κυρίως λόγω του κενού στην εξουσία, αλλά γιατί υπήρχε και μια επιτάχυνση του βαθμού των ταξικών διαφοροποιήσεων. Η «εθνική δημοκρατική» φάση της επανάστασης δεν έφερε την πλήρη ανάπτυξη του καπιταλισμού, άλλα έφερε την πλήρως αναπτυγμένη κρίση του καπιταλισμού και μεγέθυνε τις αντιθέσεις του. Οι εργάτες έβλεπαν πως τα προβλήματα τους χρειάζονταν ανεξάρτητες πολιτικές λύσεις και γι’ αυτό χρειάζονταν ανεξάρτητα πολιτικά εργαλεία. Τα εργατικά συμβούλια ήταν ο σπόρος αυτών των εργαλείων.
Όσο όμως τα συμβούλια μεγάλωναν σε επιρροή και δύναμη, ήταν δύσκολο για το καθεστώς να τα αγνοήσει. Ήδη από την Πρωτομαγιά του 1979 υπήρχαν εργατικές διαδηλώσεις που εξέφραζαν καθαρά την αντίθεση τους με το καθεστώς. Και τον Ιούλιο οι πρώτοι αρχηγοί των εργατών από τις βιομηχανίες πετρελαίου, φυλακίστηκαν. Τον Ιούνιο η διοργάνωση δράσεων στην βιομηχανία τιμωρούταν με 2 έως 10 χρόνια φυλάκισης. Τον Μάρτιο του 1980 υπήρξε γενική απαγόρευση των απεργιακών κινητοποιήσεων. Αλλά οι απεργίες συνεχίστηκαν.
Η τελική επίθεση έγινε με την έναρξη του πολέμου Ιράν-Ιράκ τον Σεπτέμβριο του 1980, όταν το καθεστώς τοποθέτησε στρατιωτικούς εκπροσώπους σε όλα τα εργοστάσια, για λόγους «επιστράτευσης». Στην πραγματικότητα αυτό έγινε για να διαλυθούν τα συμβούλια και οι αρχηγοί τους.
Η πραγματική «γέννηση» του καθεστώτος, όταν δηλαδή κατέστειλε πλήρως και κέρδισε την επανάσταση, έγινε στις 20 Ιουνίου, 1981. Ήταν μια αιματηρή αντεπαναστατική επίθεση που έβαλε ένα τέλος στην σχετική ελευθερία που υπήρχε από την πτώση του Σάχη. Για να γίνει αυτό, κάθε μέρα εκτελούσαν 300 με 500 άτομα, απαγόρεψαν τις εφημερίδες που εναντιώνονταν και τις συγκεντρώσεις και επιτίθονταν βίαια σε οποιαδήποτε μορφή αντίστασης. Αυτή ήταν και η έναρξη του εμφύλιου πολέμου με τους Μουτζαχεντίν, μια ημί-αριστερά ισλαμική οργάνωση, η οποία με την σειρά της δολοφόνησε αρκετούς επικεφαλείς του καθεστώτος. Όλα τα αριστερά κόμματα που εναντιώνονταν στον Χομεϊνί (ανάμεσα τους και η μειοψηφία των Φενταγίν, άλλα αντικαθεστωτικά παρακλάδια των Φενταγίν, οι Pro-Hoxaite Peykar, που είχαν διασπαστεί από τους Μουτζαχεντίν και άλλες μικρότερες κοινωνικές ομάδες, έφυγαν για το Κουρδιστάν, σε σημεία που ήταν ελεύθερα από τον έλεγχο του καθεστώτος και οι Απελευθερωμένες Περιοχές διοικούνταν από τοπικά αντικαθεστωτικά κόμματα, και μπήκαν στον ένοπλο αγώνα ενάντια στο καθεστώς που λίγα χρόνια πριν διέλυσε και εξαφάνισε το Ιρανικό Κουρδιστάν, στον πόλεμο Ιράν-Ιράκ.
Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις που αναφέρθηκαν, οι βασικοί αρχηγοί του Τουντέχ και της Πλειοψηφία των Φενταγίν (η πλειοψηφία που διαχωρίστηκε από το μαζικό κόμμα των Φενταγίν και που ήταν μεγαλύτερο από το Τουντέχ, αλλά ακολουθούσε την γραμμή του όπως την υπαγόρευε η Μόσχα σε κάθε ένα από τα θέματα) είχαν μια καθαρά φιλική προσέγγιση προς το καθεστώς. Αντί να χρησιμοποιήσουν τις επιθέσεις για να κερδίσουν νέες βάσεις υποστήριξης, αποξενώθηκαν και ήρθαν σε ρήξη με τα καλά κοινωνικά στοιχεία της επανάστασης.
Πολλές από τις αριστερές ομάδες που εναντιώθηκαν με θάρρος στον Χομεϊνί και πολέμησαν εναντίον του, αντιμετώπιζαν άλλα προβλήματα που δεν τους επέτρεπαν να ηγηθούν ενός μαζικού εργατικού κινήματος κατά του ισλαμικού καθεστώτος. Έχουμε ήδη αναφέρει πως η πλειοψηφία των Πολεμιστών Φενταγίν είχε διασπαστεί και υποστήριζε το Τουντέχ. Ωστόσο, η Μειοψηφία Φενταγίν και άλλοι διασπαστές τηρούσαν ακόμα αγωνιστικές και σταλινικές ιδέες (όπως η θεωρία των δύο σταδίων) που δεν τους επέτρεπαν να οδηγήσουν αποτελεσματικά τους εργάτες και τις μάζες. Πρέπει να σημειωθεί πως η κυρίαρχη ιδέα αυτών των ομάδων ήταν αρκετά οπισθοδρομική και προ-μαρξιστική. Για να χρησιμοποιήσουμε την αναλογία της Ρωσικής Επανάστασης, οι κυρίαρχες ιδέες των Φενταγίν δεν ήταν καν μενσεβικικές αλλά ναροντικές! (Μεμονωμένη «τρομοκρατία», ανταρτοπόλεμος κλπ)
Επίσης, μειονέκτημα αποτέλεσαν οι τότε ακόλουθοι της λεγόμενης Ενωμένης Γραμματείας της 4ης Διεθνούς, υπό την πολιτική καθοδήγηση του Ernest Mandel. Υπήρχαν δύο ομάδες Τροτσκιστών που είχαν δημιουργηθεί στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ που αρχικά ενώθηκαν για να σχηματίσουν το Hezbe Kargaran Sosialist (Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα) και είχαν λίγο πολύ μια σωστή αντίληψη που τους βοήθησε στο να αποκτήσουν μερικές εκατοντάδες οπαδούς και να ανοίξουν γραφεία σε μερικές πόλεις. Αλλά η γραμμή άμυνας του Χομεϊνί σαν «αντί-ιμπεριαλιστικήή» και η ιδέα της ενότητας με την «προοδευτική μπουρζουαζία» ήρθε να κυριαρχήσει και σε αυτό το κόμμα, εκπροσωπούμενη από ανθρώπους σαν τον Babak Zahrayi. Αυτό οδήγησε σε ρήξη και το πλειοψηφικό ρεύμα έγινε υποστηρικτής μιας αριστερής εκδοχής των ίδιων θέσεων απέναντι στον Χομεϊνί όπως του Τουντέχ.
Στην διαδικασία διάλυσης των αριστερών ομάδων, το καθεστώς βρισκόταν σταθερά σε διαφορετικά επίπεδα. Το ένα αποτελούταν από τμήματα των bazaaris που ήταν ενσωματωμένα στο καθεστώς και ανταμείβονταν με πολύ επικερδείς παραχωρήσεις. Άλλο ήταν το κομμάτι των bazzaris που υποστήριζαν το φιλελεύθερο Εθνικό Μέτωπο της προσωρινής κυβέρνησης. Τέλος βρισκόταν σε μεγάλες μερίδες της αγροτικής φτωχολογιάς. Οι κάτοικοι των παραγκουπόλεων, έχοντας εξαθλιωθεί πλήρως και έχοντας αφεθεί να σαπίζουν στον πάτο της κοινωνίας για χρόνια, τους έκαναν τώρα να αισθάνονται πως θα μπορούσαν να είναι κάποιοι. Αυτό το κομμάτι ήταν και το πιο πιστό και το πιο χρήσιμο για το καθεστώς στην προσπάθεια του να διαλύσει όλες τις άλλες τάξεις.
Όμως, ακόμα και ο μήνας του μέλιτος με τους Bazaaris δεν διήρκεσε πολύ. Αφού τους έδιωξε από την κυβέρνηση, τους επιτέθηκε με τα ίδια όπλα που χρησιμοποίησε ο Σάχης. Μέχρι το 1983, είχαν διαλυθεί και αυτοί και οι βασικοί αρχηγοί τους ήταν στην φυλακή.
Η επανάσταση νικήθηκε από την ηγεσία του ιερατείου, που απλώθηκε σε διαφορετικές τάξεις και στρώματα για να συνθλίψει τους άλλους, ώστε να μείνει μόνο αυτό στο τέλος. Οι λεγόμενοι Κομμουνιστές αρχηγοί της Τουντέχ και της Πλειοψηφίας των Μουτζαχεντίν και όσοι ακλούθησαν την γραμμή τους, έπαιξαν έναν προδοτικό ρόλο, υποστηρίζοντας το καθεστώς σε κάθε επίθεση, μέχρι που και οι ίδιοι δέχτηκαν επίθεση και φυλακίστηκαν το 1983.
Μετά την πτώση του Σάχη το 1979, οι συνθήκες για την σοσιαλιστική επανάσταση ήταν πλέον ώριμες. Ο ρόλος όμως που έπαιξαν διάφορα αριστερές παρατάξεις και ομάδες, οι οποίες έως ένα βαθμό τροφοδοτούσαν διάφορες αυταπάτες για τον Χομεϊνί ότι ήταν ένα είδος «προοδευτικού αστού», υπήρξε τραγικός. Εξαιτίας αυτού, εκτροχιάστηκε μια γνήσια εργατική επανάσταση και αντικαταστάθηκε από ένα αντιδραστικό Ισλαμικό καθεστώς στις υπηρεσίες του ιρανικού καπιταλισμού.
Μια Ισλαμική Επανάσταση; Επανάσταση και Αντεπανάσταση, 1979-1983
«Αναλυτές, «ιστορικοί» και «ειδικοί» αναφέρονται στην ιρανική επανάσταση του 1979 ως ισλαμική επανάσταση. Στην πραγματικότητα όμως, ο Χομεϊνί και η ηγεσία του κλήρου αντιπροσώπευαν μια αιματηρή αντεπανάσταση. Σε τελική ανάλυση, αντιπροσώπευαν τα συμφέροντα της παλιάς προνομιούχας τάξης και του παγκόσμιου καπιταλισμού. Αυτό φαίνεται και στο απλό γεγονός ότι παρόλο που βροντοφώναζαν «θάνατος στην Αμερική», δεν έκαναν ποτέ τίποτα για να βλάψουν ή να αποδυναμώσουν την θέση του αμερικανικού ιμπεριαλισμού. Αντιθέτως, όπως αποκαλύφθηκε αργότερα, είχαν δανειστεί χρήματα και είχαν αγοράσει όπλα από πολλές δυτικές χώρες, ανάμεσα τους και η Αμερική.Ο Χομεϊνί, ο οποίος ήταν ένας μυστηριώδης μουλάς, εξόριστος στην Νατζάφ, εμφανίστηκε στο προσκήνιο μόνο όταν Βρετανοί, Γάλλοι και Αμερικανοί ιμπεριαλιστές τον έφεραν στο Παρίσι, τον ανέδειξαν με συχνές εμφανίσεις στα ΜΜΕ, όπως στο BBC και τελικά στο Συνέδριο της Γουαδελούπης, αποφάσισαν να στηρίξουν την πρόθεση του για εξουσία. Η πράξη αυτή ήταν πλήρως ευθυγραμμισμένη με την στήριξη που έδιναν οι ΗΠΑ στους αντιδραστικούς Ισλαμιστές, που αποτελούσαν μέχρι τότε τις περιθωριακές δυνάμεις σε χώρες τις περιοχής, όπως το Πακιστάν και το Αφγανιστάν, με στόχο να φτιάξουν τη «Πράσινη Ζώνη» του Ισλαμισμού γύρω από την Σοβιετική Ένωση. Είχαν καταλάβει τις πιθανές αριστερές και κοινωνικές προοπτικές της Ιρανικής Επανάστασης και υποστήριζαν την αντεπανάσταση του Χομεϊνί εξαιτίας της αντί-αριστερής και αντί-σοσιαλιστικής προοπτικής της.
Οι πραγματικοί ηγέτες της Ιρανικής επανάστασης ήταν οι εργάτες αρχηγοί που οδήγησαν στην γενική απεργία. Χωρίς την εργατική τάξη να κατεβαίνει σε απεργία, ο Σάχης ίσως να μην ανατρεπόταν και σε κάθε περίπτωση η ιστορία του επαναστατικού κινήματος θα ήταν πολύ πιο αιματηρή, που πιθανότατα θα κατέληγε σε μια μαζική ήττα ή σε έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο. Η κύρια βάση της απεργίας ήταν η βιομηχανία πετρελαίου, μια βιομηχανία με δυνατές κομμουνιστικές παραδόσεις.
Αυτοί οι ηγέτες, ανεξάρτητα αν ήταν επίσημα μέλη ή όχι, ακολουθούσαν την πολιτική, την ηγεσία και τις παραδόσεις του κόμματος Τουντέχ ή τουλάχιστον των κομμάτων που συμφωνούσαν με το Τουντέχ (το 35% των αρχηγών των εργατών στην απεργία, αυτοαποκαλούνταν Μαρξιστές). Η Οργάνωση Πολεμιστές του Λαού Φενταγίν (της θυσίας), μια μικροαστή ομάδα με ναροντικές τάσεις, αρχικά σχηματίστηκε-όπως και άλλες ομάδες- για να εναντιωθούν σε αυτό που περιγράφεται ως «Προδοσία» του Τουντέχ και την υποδούλωση του στην Σοβιετική γραφειοκρατία σε κάθε απλό ζήτημα. Την περίοδο της πτώσης του Σάχη, οι Φενταγίν ήταν μια μικρή ομάδα αριστερών αγωνιστών. Αλλά την περίοδο της σχετικής ελευθερίας τους, που ακολούθησε την πτώση του, αναπτύχθηκαν γρήγορα έχοντας μισό εκατομμύριο αξιόπιστους οπαδούς. Είδαμε επίσης μια εκρηκτική ανάπτυξη των αριστερών ομάδων που γρήγορα επέκτειναν την βάση τους. Αυτό αποδείκνυε ότι οι ταξικές αντιθέσεις έρχονταν στο προσκήνιο και υπήρχε μεγάλο ενδιαφέρον για τις σοσιαλιστικές ιδέες.
Το Τουντέχ και η μενσεβικική θεωρία των σταδίων
Σε όλη την ιστορία του περασμένου αιώνα, πολλές επαναστάσεις που οδηγήθηκαν από τα λεγόμενα αριστερά κόμματα, απέτυχαν και κατέληξαν σε πικρή ήττα. Αυτή είναι και η περίπτωση του Ιράν. Πολλοί σκέφτηκαν πως ο καπιταλισμός ήταν πολύ δυνατός, το Ισλάμ κρατούσε τον ιρανικό λαό, η εργατική τάξη ήταν πολύ αδύναμη ή ότι οι ιδέες του σοσιαλισμού, την επανάστασης και της εργατικής δύναμης είναι ουτοπικές, που αδιαμφισβήτητα θα οδηγήσουν σε ήττα. Και αυτό δεν απέχει πολύ από την αλήθεια.
Σε όλες τις επαναστάσεις του περασμένου αιώνα, και ειδικά στην Ιρανική επανάσταση του 1979, υπήρχαν πολλές ευκαιρίες για τα εργατικά κόμματα να πάρουν την εξουσία και να καθιερώσουν ένα δημοκρατικό εργατικό κράτος. Το κλειδί στην ερώτηση θα πρέπει να αναζητηθεί στην μενσεβικική θεωρία των σταδίων που είχαν υιοθετήσει τα σταλινικά κόμματα σε όλο τον κόσμο, και που στο τέλος οδήγησε την μία επανάσταση μετά την άλλη σε αιματηρές ήττες.
Η λογική αυτής της θεωρίας των «δύο σταδίων» είναι η εξής: μιας και ζούμε σε μια οπισθοδρομική οικονομικά χώρα ή σε καθεστώς δικτατορίας, το πρώτο καθήκον της επανάστασης είναι αστικής φύσεως-να εδραιώσουμε την αστική δημοκρατία. Αυτό σημαίνει πως οι αστοί ή οι προοδευτικοί αστοί πρέπει να οδηγήσουν την επανάσταση και γι’ αυτό πρέπει να υποστηρίξουμε αυτές τις δυνάμεις πάνω από όλα.
Το πρόβλημα αυτής της θεωρίας, η οποία έχει χρησιμοποιηθεί με διαφορετικές μορφές τον περασμένο αιώνα, είναι ότι αγνοεί τελείως το γεγονός ότι ο καπιταλισμός σε παγκόσμιο επίπεδο έχει χάσει τα προοδευτικά του γνωρίσματα και δεν μπορεί να παίξει ποτέ έναν προοδευτικό ρόλο. Αυτό είναι πιο ορατό στην μπουρζουαζία των οπισθοδρομικών καπιταλιστικών χωρών. Αν δεν διαχωριστείς πλήρως από τον καπιταλισμό, δεν μπορεί να επιτευχθεί καμία πρόοδος. Τα υλικά συμφέροντα των αστών, ανεξάρτητα σε ποιο κόμμα είναι, έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τα συμφέροντα των μαζών και της επανάστασης.
Ο Λένιν είχε εξηγήσει το 1905:
«Η μπουρζουαζία μέσα στις μάζες θα στραφεί σίγουρα προς την αντεπανάσταση και ενάντια του λαού μόλις τα στενά, εγωιστικά συμφέροντα τους εκπληρωθούν, μόλις απομακρυνθούν από την περιεκτική δημοκρατία (και ήδη απομακρύνονται)» (Λένιν, Συλλογή Κειμένων)
Ο Τρότσκι το εξήγησε περισσότερο με την θεωρία της μόνιμης επανάστασης:
«Σχετικά με τις χώρες με αργοπορημένη ανάπτυξη της μπουρζουαζίας, ειδικά στις αποικιοκρατικές και ημί-αποικιοκρατικές χώρες, η θεωρία της μόνιμης επανάστασης εκφράζει ότι η ολοκληρωμένη και γνήσια λύση στο καθήκον τους για να πετύχουν την δημοκρατία και την εθνική χειραφέτηση είναι η δικτατορία του προλεταριάτου που θα οδηγήσει το υποδουλωμένο έθνος και πάνω από όλα τις μάζες των αγροτών…Η δικτατορία του προλεταριάτου που φτάνει στην εξουσία ως αρχηγός την δημοκρατικής επανάστασης είναι αναπόφευκτη και πολύ σύντομα έρχεται αντιμέτωπη με καθήκοντα, η εκπλήρωση των οποίων είναι δεμένη με την βαθιά αφαίμαξη των δικαιωμάτων της περιουσίας της μπουρζουαζίας. Η δημοκρατική επανάσταση εξελίσσεται άμεσα σε σοσιαλιστική επανάσταση και γι’ αυτό γίνεται μόνιμη επανάσταση». (Λέω Τρότσκι, Η Μόνιμη Επανάσταση)
Το Τουντέχ το 1979 ακολουθούσε την θεωρία των δύο σταδίων. Ο χαρακτηρισμός τους για το στάδιο της επανάστασης διατυπώθηκε στο πρόγραμμα του κόμματος και υιοθετήθηκε στην 15η Ολομέλεια:
«Η επανάσταση, στο παρών ιστορικό στάδιο της ανάπτυξης της κοινωνίας μας, δεν μπορεί παρά να χαρακτηριστεί λαϊκή και δημοκρατική. Το περιεχόμενο της επανάστασης είναι να εξαφανίσει την κυριαρχία των ιμπεριαλιστικών μονοπωλίων από τις οικονομικές και φυσικές πηγές της χώρας μας, να εξασφαλίσει την πλήρη οικονομική και πολιτική ανεξαρτησία, να απομακρύνει όλα τα υπολείμματα του προ-καπιταλισμού κοινωνικού συστήματος και να υιοθετήσει έναν σοσιαλιστικό προσανατολισμό ανάπτυξης, να δημοκρατικοποιήσει την πολιτική και κοινωνική ζωή της χώρας. Σε αυτό το στάδιο, ο απαραίτητος όρος για την επαναστατική ανάπτυξη στου Ιράν είναι η ανατροπή του παλιού μοναρχικού καθεστώτος, να σπάσουμε τον αντιδραστικό μηχανισμό της κυβέρνησης, να δώσουμε ένα τέλος στον ρόλο των μεγάλων καπιταλιστών και γαιοκτημόνων και να μεταφέρουμε την εξουσία από αυτές τις τάξεις στις εθνικές και δημοκρατικές τάξεις και στρώματα, στους εργάτες, στους αγρότες, στους μικροαστούς, στους πατριώτες διανοούμενους και στα εθνικά μικροαστικά στρώματα, με άλλα λόγια να εδραιώσουμε την εθνική και δημοκρατική πολιτεία… Ο μόνος τρόπος για να πετύχουμε την λαϊκή και δημοκρατική επανάσταση είναι με την συμμετοχή των μαζών στον αγώνα και όχι με τις ηρωικές πράξεις μεμονωμένων ή ενός πολιτικού κόμματος»
Σε κανένα σημείο το κόμμα δεν αναγνωρίζει την ανάγκη να έρθει σε ρήξη με τον καπιταλισμό και σε κανένα σημείο δεν προετοιμάζει την εργατική τάξη για την προδοσία του Χομεϊνί. Απεναντίας, του έδωσαν τόση πολλή στήριξη και μάλιστα του παρείχαν την βάση μέσα στο εργατικό κίνημα και ειδικά στις πλατειές μάζες. Ακόμα και τον Αύγουστο του 1979, που ήταν πλέον ξεκάθαρο σε πολλούς ότι ο Χομεϊνί κινούταν εναντίον των εργατών και των κομμουνιστικών οργανώσεων, το Τουντέχ ήταν ακόμα προσκολλημένο με την ιδέα μιας συνεργασίας με τους μουλάδες:
«Με μεγάλη θλίψη παρακολουθούμε την δεξιάς τροφή της πολιτικής κατάστασης της χώρας που συμβαίνει τις τελευταίες εβδομάδες. Αυτή η στροφή έχει επιφέρει ένα δυνατό και τρομακτικό χτύπημα στην βάση των ενωτικών εθνικών και δημοκρατικών δυνάμεων… Ωστόσο, σήμερα αντιμετωπίζουμε μια πραγματικότητα που από την μία έχει ξεκινήσει μια μεγαλειώδης επίθεση που έχει ως στόχο την καταστολή της ελευθερίας και από την άλλη την ελευθερία των αληθινά αριστερών επαναστατικών δυνάμεων που μάχονται κάτω από την σημαία του Ισλάμ…»
Η κομματικοκρατία του λεγόμενου «δημοκρατικού και εθνικού» χαρακτήρα του Χομεϊνί ήταν εμφανής όταν, αφού χρησιμοποίησε την υποστήριξη του Τουντέχ για να μπερδέψει τους εργάτες, στράφηκε εναντίον τους και σφάγιασε χιλιάδες κομμουνιστές αγωνιστές και εξόρισε το κόμμα.
Τελικά οι πολιτικές του Τουντέχ που υποστήριζαν τους μουλάδες και οι οποίοι αναγνωρίζονταν ως «εθνικές δημοκρατικές» δυνάμεις, αφόπλισαν και σύγχυσαν τους εργάτες. Αυτό που θα έπρεπε να κάνουν είναι να είχαν μια ανεξάρτητη ταξική γραμμή, ξεκαθαρίζοντας πως τα συμφέροντα των εργατών, των αγροτών και των φτωχών μαζών βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με τα συμφέροντα της μπουρζουαζίας. Μη κάνοντας κάτι τέτοιο άνοιξαν τον δρόμο της αποθάρρυνσης και της διάλυσης των αριστερών δυνάμεων, αφήνοντας την εργατική τάξη και τις άλλες επαναστατικές δυνάμεις άοπλες ενάντια στις φασιστικές επιθέσεις των κληρικών και των καθαρμάτων τους.Φυσικά οι βαθμοφόροι κομμουνιστές υπό την ευρεία έννοια υιοθέτησαν αυτή την πολιτική εξαιτίας της έλλειψης μια καθαρής και εφικτής εναλλακτικής, αλλά για την ηγεσία του Τουντέχ που ακολουθούσε την γραμμή της Μόσχας για την θεωρία των δύο σταδίων, ήταν ένας τρόπος για να εκτροχιάσουν την επανάσταση, όπως είχαν κάνει καις το παρελθόν.
Η ηγεσία του Τουντέχ (και άλλες μαζικές παρατάξεις, όπως η Πλειοψηφία των Φενταγίν, που ήταν και η ουρά του) λόγω της πίστης της στο σταλινικό καθεστώς της Σοβιετικής Ένωσης, δεν ενδιαφερόταν καθόλου για την ανατροπή του Σάχη, με τον οποίο τα σοβιετικά γραφεία είχαν καλή σχέση. Επιπλέον, έχοντας δημιουργηθεί ένα δημοκρατικό εργατικό κράτος στα όρια της Σοβιετικής Ένωσης, κάτι τέτοιο μπορεί να ενέπνεε τους Σοβιετικούς εργάτες να στραφούν ενάντια του.
Έτσι, ενώ οι αρχηγοί στην βάση ήταν Τουνταχιστές και κομμουνιστές, τα όργανα της ηγεσίας και οι θεσμοί του κόμματος δεν καθοδηγούσαν το κίνημα σε εθνικό επίπεδο. Απεναντίας, κρατούσαν μια διστακτική ακόμα και συμφιλιωτική στάση απέναντι στο ιερατείο, το οποίο θεωρούσαν «προοδευτική» μπουρζουαζία.
Ανεξάρτητα από αυτό, οι εργάτες προχώρησαν από μόνοι τους, και επέκτειναν τις απεργιακές τους επιτροπές σε επιτροπές που βασικά ήταν υπεύθυνες για την καθημερινή λειτουργία των εργοστασίων και σε μερικές περιπτώσεις, συνδέονταν και σε επίπεδο πόλης. Αν και αυτή η εξέλιξη επιταχύνθηκε μετά την απομάκρυνση του Σάχη, ο σχηματισμός της είχε ήδη ξεκινήσει στην διάρκεια της γενικής απεργίας.
Αυτές οι επιτροπές αντιπροσώπευαν τον σπόρο της εργατικής εξουσίας. Η περαιτέρω εξέλιξη τους θα μπορούσε να οδηγήσει στο να γίνουν τα κύρια όργανα ενός δημοκρατικού εργατικού κράτους. Αλλά και πάλι οι αρχηγοί του Τουντέχ απέτυχαν στην στιγμή της αλήθειας. Αντί να προωθήσουν μια μαζική εκστρατεία των εργατικών επιτροπών και των συμβουλίων (Σόρας) σε όλα τα εργοστάσια και τις γειτονιές, που θα συνδέονταν σε επίπεδο πόλης αλλά και σε εθνικό επίπεδο, η κύρια εκστρατεία τους αφορούσε την μετατροπή αυτών των επιτροπών σε εργατικά σωματεία. Με την κατάσταση που επικρατούσε εκείνη την περίοδο, αυτή ήταν ένα πολύ αντιδραστικό αίτημα! Θεωρείτε δεδομένο ότι οι Μαρξιστές είναι πάντα υπέρ των δημοκρατικών αιτημάτων όπως το δικαίωμα να συστήνουν σωματεία, το δικαίωμα στην απεργία κλπ. Ωστόσο, σε μια κατάσταση που οι εργάτες θα μπορούσαν να είχαν οδηγήσει το κίνημα στο να ανατρέψει το καθεστώς και να αναλάβουν οι ίδιοι την εξουσία, καταργώντας τους καπιταλιστικούς δεσμούς, αναδεικνύοντας μόνο εκείνα τα αιτήματα ήταν μίλια μακριά από την αντικειμενική κατάσταση και διάθεση του κινήματος και εξυπηρετούσε μόνο στο να προκαλέσει σύγχυση στην εργατική τάξη, καθυστερώντας της από το να πετύχει τα καίρια καθήκοντα της.
Η κίνηση αυτή του Τουντέχ αφόπλισε τους εργάτες, που είχαν την ευκαιρία να εξελίξουν τα φυσικά τους όπλα για πολιτική μάχη και δύναμη. Έτσι, όταν ο Σάχης επιτέλους έφυγε, δεν είχαν αναπτυχθεί τα εργαλεία εκείνα μέσα στην εργατική τάξη που θα μπορούσαν να αναλάβουν την εξουσία.
Σε κάθε μεγάλο σημείο καμπής της επανάστασης, οι αρχηγοί του Τουντέχ βρίσκονταν μίλια μακριά από τους βαθμοφόρους τους. Για την ακρίβεια το Τουντέχ δεν κήρυξε την κατάσταση ως επαναστατική παρά μόνο στα μέσα Γενάρη. Αντί να βρίσκονταν στην κεφαλή του κινήματος, αυτοί συμπεριφέρονταν σαν να ήταν η ουρά του. Όμως, μέχρι τον Ιανουάριο η επανάσταση όχι μόνο είχε ήδη ξεκινήσει, άλλα είχε φτάσει ή είχε ξεπεράσει το αποκορύφωμα της. Το να διακηρύξουν τότε πως η κατάσταση στο Ιράν ήταν επαναστατική ήταν πολύ λίγο και πολύ αργά. Φυσικά και υπήρξαν ομιλίες, διακηρύξεις, ψηφίσματα, αλλά περιέργως η ηγεσία του Τουντέχ δεν έκανε κανένα συγκεκριμένο βήμα για να υπερασπιστεί μια ανεξάρτητη επαναστατική θέση για μια ενωμένη εργατική τάξη.
Απεναντίας η ηγεσία του Τουντέχ πήρε μια οπορτουνιστική θέση υποστηρίζοντας τους «προοδευτικούς» μικροαστούς στο πρόσωπο των μουλάδων. Όπως πάντα, σεκταριστικά ή οπορτουνιστικά, αντιμετωπίζουν το κίνημα των μικροαστών ή με το να αγκαλιάσουν όλο το κίνημα και υποδουλώνοντας την εργατική τάξη σε αυτό ή απορρίπτοντας το στο σύνολο του. Φυσικά και στις δύο περιπτώσεις, η εργατική τάξη χάνει γιατί απομονώνεται ενώ οι πρωτοβουλίες και η ηγεσία των πλατιών μαζών αφήνεται στα χέρια των λεγόμενων «ηγετών». Η αλήθεια είναι πως η μεσαία τάξη στο Ιράν, που επίσης επηρεάζεται από το ιερατείο Σίηα, αποτελεί μια πλατιά μάζα ανθρώπων με αντικρουόμενα συμφέροντα. Η πραγματική επαναστατική πολιτική θα έκτιζε ένα ανεξάρτητο και ενωμένο εργατικό κίνημα και την ίδια στιγμή θα απευθυνόταν στις μάζες των χαμηλότερων στρωμάτων της μεσαίας τάξης, τραβώντας διαχωριστική γραμμή ανάμεσα σε αυτές και στα ασήμαντα υψηλά στρώματα που με χιλιάδες τρόπους είχαν συνδεθεί με την άρχουσα τάξη και που σε κάθε περίπτωση εξυπηρετούσαν τα ίδια συμφέροντα.
Στο Ιράν, η μπουρζουαζία είχε χάσει προ πολλού τα προοδευτικά χαρακτηριστικά της. Οι αστοί, άσχετα με το πόσο πολύ εναντιώνονται στις κλίκες της άρχουσας τάξης, δεν μπορούν να παίξουν έναν προοδευτικό ρόλο. Ο λόγος δεν είναι η έλλειψη θέλησης, αλλά γιατί το σύστημα που αντιπροσωπεύουν έχει πάψει προ πολλού να είναι προοδευτικό. Σε κάθε βήμα η προηγμένη αποσύνθεση του καπιταλισμού, θα τους αναγκάσει να αντιταχθούν στην πρόοδο.
Αυτή η διαδικασία γρήγορα αποκρυσταλλώθηκε στο Ιράν μετά την πτώση του Σάχη. Στους μήνες και τα χρόνια που ακολούθησαν την φυγή του από την χώρα, το νέο καθεστώς ελίχθηκε για να διαλύσει όλες τις δυνάμεις που το είχαν φέρει στην εξουσία. Πρώτα επιτέθηκαν στο αυτονομιστικό κίνημα Τούρκμαν τον Μάρτιο του 1979 (το οποίο ηγείτο από τους κατά όνομα Μαρξιστές Φενταγίν), μετά επιτέθηκαν στο αραβικό αυτονομιστικό κίνημα τον Ιούλιο και στο κουρδικό τον Αύγουστο. Σε όλες αυτές τις επιθέσεις, το καθεστώς στράφηκε επίσης και στους παλιούς γαιοκτήμονες για να διαλύσει τα κινήματα που είχαν συνδέσμους με τους αγρότες και που τώρα ζητούσαν αναδιανομή της γης.
Πρέπει να σημειωθεί πως η ατμόσφαιρα μετά την πτώση του Σάχη έκλεινε προς τα αριστερά και η ταξική σύγκρουση ερχόταν στο προσκήνιο. Ήδη αναφερθήκαμε στην μαζική και εκρηκτική ανάπτυξη των αριστερών οργανώσεων, που ανάμεσα τους υπήρχαν και εκατοντάδες χιλιάδες υποστηρικτές (χωρίς να μετράμε τους Μουτζαχεντίν, ένα ισλαμικό αριστερό κίνημα, με ισάξια δύναμη και επιρροή σε όλη τη χώρα). Αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Χομεϊνί και το καθεστώς του έγιναν δημοφιλείς καταφεύγοντας σε αριστερές ομιλίες και στην «αντί-ιμπεριαλιστική» δημαγωγία. Αντί να μιλούν για τις Ισλαμικές αρχές, όπως θα περίμενε κάποιος από αυτούς, υπόσχονταν αμνηστία και κοινωνική δικαιοσύνη. Δανείστηκαν όλη την σοσιαλιστική ορολογία της αριστεράς. Υιοθέτησαν συνθήματα όπως «Το Ισλάμ ανήκει στους καταπιεσμένους, όχι στους καταπιεστές», «Το Ισλάμ αντιπροσωπεύει τους κάτοικους των παραγκουπόλεων και όχι των παλατιών», «Καταπιεσμένοι του κόσμου, ενωθείτε», «Είμαστε εδώ για το Ισλάμ, όχι για τον Καπιταλισμό και την Φεουδαρχία», «Το Ισλάμ θα εξαλείψει τις ταξικές ανισότητες» και πάει λέγοντας. Το αποκορύφωμα αυτής της «αντί-ιμπεριαλιστικής» δημαγωγίας ήταν στις 4 Νοεμβρίου 1979, όταν μια ομάδα υποστηρικτών του Χομεϊνί κατέλαβαν την πρεσβεία των ΗΠΑ στην Τεχεράνη. Ο Χομεϊνί αποκάλεσε αυτό το γεγονός «Η δεύτερη επανάσταση» και το χρησιμοποίησε για να συντρίψει τους εχθρούς του μέσα στο καθεστώς και να ενωθεί με την άρχουσα τάξη για να κάμψουν τις αντιθέσεις που είχαν ήδη αρχίσει να φαίνονται σε διάφορα κινήματα.
Μέχρι το 1980 η υποστήριξη του Χομεϊνί μέσα στα πανεπιστήμια είχε επίσης εξαφανιστεί. Αυτοί που κατέλαβαν την πρεσβεία των ΗΠΑ, με την υποστήριξη και προφανώς την καθοδήγηση του Χομεϊνί, συστήθηκαν ως Φοιτητές «σε υπεράσπιση της γραμμής του Ιμάμ Χομεϊνί». Στην πραγματικότητα όμως η πλειοψηφία των φοιτητών στο Ιράν υποστήριζαν τις αριστερές και κομμουνιστικές ομάδες ή την ισλαμική αριστερά των Μουτζαχεντίν. Τα πανεπιστήμια όλο και περισσότερο έμοιαζαν με κέντρα αντιπολίτευσης του καθεστώτος καθώς οι αυταπάτες του Χομεϊνί απομακρύνονταν από τους επαναστάτες. Γι’ αυτό τον λόγο αποφάσισε να κλείσει όλα τα πανεπιστήμια από τον Απρίλιο του 1980 και για δύο χρόνια. Αφότου ξανά άνοιξαν, σε κανέναν κομμουνιστή ή άτομο που υποπτεύονταν ότι είχε κομμουνιστικές συμπάθειες, δεν επιτράπηκε να παρακολουθήσει ή να εργαστεί σε αυτά.
Το εργατικό κίνημα δεν ξεχάστηκε από το καθεστώς. Η πτώση του Σάχη δεν είχε σβήσει τα προβλήματα των εργατών. Έτσι από την αρχή ακόμα, άρχισαν να εμφανίζονται εντάσεις. Μετά από μια σύντομη περίοδο χωρίς απεργιακές κινητοποιήσεις, πολλοί εργάτες προχώρησαν σε πιο υψηλά επίπεδα αγώνων. Ήταν μετά την επανάσταση που τα εργατικά συμβούλια (Σόρας) άρχισαν να εξελίσσονται. Κυρίως λόγω του κενού στην εξουσία, αλλά γιατί υπήρχε και μια επιτάχυνση του βαθμού των ταξικών διαφοροποιήσεων. Η «εθνική δημοκρατική» φάση της επανάστασης δεν έφερε την πλήρη ανάπτυξη του καπιταλισμού, άλλα έφερε την πλήρως αναπτυγμένη κρίση του καπιταλισμού και μεγέθυνε τις αντιθέσεις του. Οι εργάτες έβλεπαν πως τα προβλήματα τους χρειάζονταν ανεξάρτητες πολιτικές λύσεις και γι’ αυτό χρειάζονταν ανεξάρτητα πολιτικά εργαλεία. Τα εργατικά συμβούλια ήταν ο σπόρος αυτών των εργαλείων.Όσο όμως τα συμβούλια μεγάλωναν σε επιρροή και δύναμη, ήταν δύσκολο για το καθεστώς να τα αγνοήσει. Ήδη από την Πρωτομαγιά του 1979 υπήρχαν εργατικές διαδηλώσεις που εξέφραζαν καθαρά την αντίθεση τους με το καθεστώς. Και τον Ιούλιο οι πρώτοι αρχηγοί των εργατών από τις βιομηχανίες πετρελαίου, φυλακίστηκαν. Τον Ιούνιο η διοργάνωση δράσεων στην βιομηχανία τιμωρούταν με 2 έως 10 χρόνια φυλάκισης. Τον Μάρτιο του 1980 υπήρξε γενική απαγόρευση των απεργιακών κινητοποιήσεων. Αλλά οι απεργίες συνεχίστηκαν.
Η τελική επίθεση έγινε με την έναρξη του πολέμου Ιράν-Ιράκ τον Σεπτέμβριο του 1980, όταν το καθεστώς τοποθέτησε στρατιωτικούς εκπροσώπους σε όλα τα εργοστάσια, για λόγους «επιστράτευσης». Στην πραγματικότητα αυτό έγινε για να διαλυθούν τα συμβούλια και οι αρχηγοί τους.
Η πραγματική «γέννηση» του καθεστώτος, όταν δηλαδή κατέστειλε πλήρως και κέρδισε την επανάσταση, έγινε στις 20 Ιουνίου, 1981. Ήταν μια αιματηρή αντεπαναστατική επίθεση που έβαλε ένα τέλος στην σχετική ελευθερία που υπήρχε από την πτώση του Σάχη. Για να γίνει αυτό, κάθε μέρα εκτελούσαν 300 με 500 άτομα, απαγόρεψαν τις εφημερίδες που εναντιώνονταν και τις συγκεντρώσεις και επιτίθονταν βίαια σε οποιαδήποτε μορφή αντίστασης. Αυτή ήταν και η έναρξη του εμφύλιου πολέμου με τους Μουτζαχεντίν, μια ημί-αριστερά ισλαμική οργάνωση, η οποία με την σειρά της δολοφόνησε αρκετούς επικεφαλείς του καθεστώτος. Όλα τα αριστερά κόμματα που εναντιώνονταν στον Χομεϊνί (ανάμεσα τους και η μειοψηφία των Φενταγίν, άλλα αντικαθεστωτικά παρακλάδια των Φενταγίν, οι Pro-Hoxaite Peykar, που είχαν διασπαστεί από τους Μουτζαχεντίν και άλλες μικρότερες κοινωνικές ομάδες, έφυγαν για το Κουρδιστάν, σε σημεία που ήταν ελεύθερα από τον έλεγχο του καθεστώτος και οι Απελευθερωμένες Περιοχές διοικούνταν από τοπικά αντικαθεστωτικά κόμματα, και μπήκαν στον ένοπλο αγώνα ενάντια στο καθεστώς που λίγα χρόνια πριν διέλυσε και εξαφάνισε το Ιρανικό Κουρδιστάν, στον πόλεμο Ιράν-Ιράκ.
Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις που αναφέρθηκαν, οι βασικοί αρχηγοί του Τουντέχ και της Πλειοψηφία των Φενταγίν (η πλειοψηφία που διαχωρίστηκε από το μαζικό κόμμα των Φενταγίν και που ήταν μεγαλύτερο από το Τουντέχ, αλλά ακολουθούσε την γραμμή του όπως την υπαγόρευε η Μόσχα σε κάθε ένα από τα θέματα) είχαν μια καθαρά φιλική προσέγγιση προς το καθεστώς. Αντί να χρησιμοποιήσουν τις επιθέσεις για να κερδίσουν νέες βάσεις υποστήριξης, αποξενώθηκαν και ήρθαν σε ρήξη με τα καλά κοινωνικά στοιχεία της επανάστασης.
Πολλές από τις αριστερές ομάδες που εναντιώθηκαν με θάρρος στον Χομεϊνί και πολέμησαν εναντίον του, αντιμετώπιζαν άλλα προβλήματα που δεν τους επέτρεπαν να ηγηθούν ενός μαζικού εργατικού κινήματος κατά του ισλαμικού καθεστώτος. Έχουμε ήδη αναφέρει πως η πλειοψηφία των Πολεμιστών Φενταγίν είχε διασπαστεί και υποστήριζε το Τουντέχ. Ωστόσο, η Μειοψηφία Φενταγίν και άλλοι διασπαστές τηρούσαν ακόμα αγωνιστικές και σταλινικές ιδέες (όπως η θεωρία των δύο σταδίων) που δεν τους επέτρεπαν να οδηγήσουν αποτελεσματικά τους εργάτες και τις μάζες. Πρέπει να σημειωθεί πως η κυρίαρχη ιδέα αυτών των ομάδων ήταν αρκετά οπισθοδρομική και προ-μαρξιστική. Για να χρησιμοποιήσουμε την αναλογία της Ρωσικής Επανάστασης, οι κυρίαρχες ιδέες των Φενταγίν δεν ήταν καν μενσεβικικές αλλά ναροντικές! (Μεμονωμένη «τρομοκρατία», ανταρτοπόλεμος κλπ)
Επίσης, μειονέκτημα αποτέλεσαν οι τότε ακόλουθοι της λεγόμενης Ενωμένης Γραμματείας της 4ης Διεθνούς, υπό την πολιτική καθοδήγηση του Ernest Mandel. Υπήρχαν δύο ομάδες Τροτσκιστών που είχαν δημιουργηθεί στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ που αρχικά ενώθηκαν για να σχηματίσουν το Hezbe Kargaran Sosialist (Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα) και είχαν λίγο πολύ μια σωστή αντίληψη που τους βοήθησε στο να αποκτήσουν μερικές εκατοντάδες οπαδούς και να ανοίξουν γραφεία σε μερικές πόλεις. Αλλά η γραμμή άμυνας του Χομεϊνί σαν «αντί-ιμπεριαλιστικήή» και η ιδέα της ενότητας με την «προοδευτική μπουρζουαζία» ήρθε να κυριαρχήσει και σε αυτό το κόμμα, εκπροσωπούμενη από ανθρώπους σαν τον Babak Zahrayi. Αυτό οδήγησε σε ρήξη και το πλειοψηφικό ρεύμα έγινε υποστηρικτής μιας αριστερής εκδοχής των ίδιων θέσεων απέναντι στον Χομεϊνί όπως του Τουντέχ.
Στην διαδικασία διάλυσης των αριστερών ομάδων, το καθεστώς βρισκόταν σταθερά σε διαφορετικά επίπεδα. Το ένα αποτελούταν από τμήματα των bazaaris που ήταν ενσωματωμένα στο καθεστώς και ανταμείβονταν με πολύ επικερδείς παραχωρήσεις. Άλλο ήταν το κομμάτι των bazzaris που υποστήριζαν το φιλελεύθερο Εθνικό Μέτωπο της προσωρινής κυβέρνησης. Τέλος βρισκόταν σε μεγάλες μερίδες της αγροτικής φτωχολογιάς. Οι κάτοικοι των παραγκουπόλεων, έχοντας εξαθλιωθεί πλήρως και έχοντας αφεθεί να σαπίζουν στον πάτο της κοινωνίας για χρόνια, τους έκαναν τώρα να αισθάνονται πως θα μπορούσαν να είναι κάποιοι. Αυτό το κομμάτι ήταν και το πιο πιστό και το πιο χρήσιμο για το καθεστώς στην προσπάθεια του να διαλύσει όλες τις άλλες τάξεις.
Όμως, ακόμα και ο μήνας του μέλιτος με τους Bazaaris δεν διήρκεσε πολύ. Αφού τους έδιωξε από την κυβέρνηση, τους επιτέθηκε με τα ίδια όπλα που χρησιμοποίησε ο Σάχης. Μέχρι το 1983, είχαν διαλυθεί και αυτοί και οι βασικοί αρχηγοί τους ήταν στην φυλακή.
Η επανάσταση νικήθηκε από την ηγεσία του ιερατείου, που απλώθηκε σε διαφορετικές τάξεις και στρώματα για να συνθλίψει τους άλλους, ώστε να μείνει μόνο αυτό στο τέλος. Οι λεγόμενοι Κομμουνιστές αρχηγοί της Τουντέχ και της Πλειοψηφίας των Μουτζαχεντίν και όσοι ακλούθησαν την γραμμή τους, έπαιξαν έναν προδοτικό ρόλο, υποστηρίζοντας το καθεστώς σε κάθε επίθεση, μέχρι που και οι ίδιοι δέχτηκαν επίθεση και φυλακίστηκαν το 1983.
Εγγραφή σε:
Σχόλια (Atom)