Μετά την πτώση του Σάχη το 1979, οι συνθήκες για την σοσιαλιστική επανάσταση ήταν πλέον ώριμες. Ο ρόλος όμως που έπαιξαν διάφορα αριστερές παρατάξεις και ομάδες, οι οποίες έως ένα βαθμό τροφοδοτούσαν διάφορες αυταπάτες για τον Χομεϊνί ότι ήταν ένα είδος «προοδευτικού αστού», υπήρξε τραγικός. Εξαιτίας αυτού, εκτροχιάστηκε μια γνήσια εργατική επανάσταση και αντικαταστάθηκε από ένα αντιδραστικό Ισλαμικό καθεστώς στις υπηρεσίες του ιρανικού καπιταλισμού.
Μια Ισλαμική Επανάσταση; Επανάσταση και Αντεπανάσταση, 1979-1983
«Αναλυτές, «ιστορικοί» και «ειδικοί» αναφέρονται στην ιρανική επανάσταση του 1979 ως ισλαμική επανάσταση. Στην πραγματικότητα όμως, ο Χομεϊνί και η ηγεσία του κλήρου αντιπροσώπευαν μια αιματηρή αντεπανάσταση. Σε τελική ανάλυση, αντιπροσώπευαν τα συμφέροντα της παλιάς προνομιούχας τάξης και του παγκόσμιου καπιταλισμού. Αυτό φαίνεται και στο απλό γεγονός ότι παρόλο που βροντοφώναζαν «θάνατος στην Αμερική», δεν έκαναν ποτέ τίποτα για να βλάψουν ή να αποδυναμώσουν την θέση του αμερικανικού ιμπεριαλισμού. Αντιθέτως, όπως αποκαλύφθηκε αργότερα, είχαν δανειστεί χρήματα και είχαν αγοράσει όπλα από πολλές δυτικές χώρες, ανάμεσα τους και η Αμερική.Ο Χομεϊνί, ο οποίος ήταν ένας μυστηριώδης μουλάς, εξόριστος στην Νατζάφ, εμφανίστηκε στο προσκήνιο μόνο όταν Βρετανοί, Γάλλοι και Αμερικανοί ιμπεριαλιστές τον έφεραν στο Παρίσι, τον ανέδειξαν με συχνές εμφανίσεις στα ΜΜΕ, όπως στο BBC και τελικά στο Συνέδριο της Γουαδελούπης, αποφάσισαν να στηρίξουν την πρόθεση του για εξουσία. Η πράξη αυτή ήταν πλήρως ευθυγραμμισμένη με την στήριξη που έδιναν οι ΗΠΑ στους αντιδραστικούς Ισλαμιστές, που αποτελούσαν μέχρι τότε τις περιθωριακές δυνάμεις σε χώρες τις περιοχής, όπως το Πακιστάν και το Αφγανιστάν, με στόχο να φτιάξουν τη «Πράσινη Ζώνη» του Ισλαμισμού γύρω από την Σοβιετική Ένωση. Είχαν καταλάβει τις πιθανές αριστερές και κοινωνικές προοπτικές της Ιρανικής Επανάστασης και υποστήριζαν την αντεπανάσταση του Χομεϊνί εξαιτίας της αντί-αριστερής και αντί-σοσιαλιστικής προοπτικής της.
Οι πραγματικοί ηγέτες της Ιρανικής επανάστασης ήταν οι εργάτες αρχηγοί που οδήγησαν στην γενική απεργία. Χωρίς την εργατική τάξη να κατεβαίνει σε απεργία, ο Σάχης ίσως να μην ανατρεπόταν και σε κάθε περίπτωση η ιστορία του επαναστατικού κινήματος θα ήταν πολύ πιο αιματηρή, που πιθανότατα θα κατέληγε σε μια μαζική ήττα ή σε έναν αιματηρό εμφύλιο πόλεμο. Η κύρια βάση της απεργίας ήταν η βιομηχανία πετρελαίου, μια βιομηχανία με δυνατές κομμουνιστικές παραδόσεις.
Αυτοί οι ηγέτες, ανεξάρτητα αν ήταν επίσημα μέλη ή όχι, ακολουθούσαν την πολιτική, την ηγεσία και τις παραδόσεις του κόμματος Τουντέχ ή τουλάχιστον των κομμάτων που συμφωνούσαν με το Τουντέχ (το 35% των αρχηγών των εργατών στην απεργία, αυτοαποκαλούνταν Μαρξιστές). Η Οργάνωση Πολεμιστές του Λαού Φενταγίν (της θυσίας), μια μικροαστή ομάδα με ναροντικές τάσεις, αρχικά σχηματίστηκε-όπως και άλλες ομάδες- για να εναντιωθούν σε αυτό που περιγράφεται ως «Προδοσία» του Τουντέχ και την υποδούλωση του στην Σοβιετική γραφειοκρατία σε κάθε απλό ζήτημα. Την περίοδο της πτώσης του Σάχη, οι Φενταγίν ήταν μια μικρή ομάδα αριστερών αγωνιστών. Αλλά την περίοδο της σχετικής ελευθερίας τους, που ακολούθησε την πτώση του, αναπτύχθηκαν γρήγορα έχοντας μισό εκατομμύριο αξιόπιστους οπαδούς. Είδαμε επίσης μια εκρηκτική ανάπτυξη των αριστερών ομάδων που γρήγορα επέκτειναν την βάση τους. Αυτό αποδείκνυε ότι οι ταξικές αντιθέσεις έρχονταν στο προσκήνιο και υπήρχε μεγάλο ενδιαφέρον για τις σοσιαλιστικές ιδέες.
Το Τουντέχ και η μενσεβικική θεωρία των σταδίων
Σε όλη την ιστορία του περασμένου αιώνα, πολλές επαναστάσεις που οδηγήθηκαν από τα λεγόμενα αριστερά κόμματα, απέτυχαν και κατέληξαν σε πικρή ήττα. Αυτή είναι και η περίπτωση του Ιράν. Πολλοί σκέφτηκαν πως ο καπιταλισμός ήταν πολύ δυνατός, το Ισλάμ κρατούσε τον ιρανικό λαό, η εργατική τάξη ήταν πολύ αδύναμη ή ότι οι ιδέες του σοσιαλισμού, την επανάστασης και της εργατικής δύναμης είναι ουτοπικές, που αδιαμφισβήτητα θα οδηγήσουν σε ήττα. Και αυτό δεν απέχει πολύ από την αλήθεια.
Σε όλες τις επαναστάσεις του περασμένου αιώνα, και ειδικά στην Ιρανική επανάσταση του 1979, υπήρχαν πολλές ευκαιρίες για τα εργατικά κόμματα να πάρουν την εξουσία και να καθιερώσουν ένα δημοκρατικό εργατικό κράτος. Το κλειδί στην ερώτηση θα πρέπει να αναζητηθεί στην μενσεβικική θεωρία των σταδίων που είχαν υιοθετήσει τα σταλινικά κόμματα σε όλο τον κόσμο, και που στο τέλος οδήγησε την μία επανάσταση μετά την άλλη σε αιματηρές ήττες.
Η λογική αυτής της θεωρίας των «δύο σταδίων» είναι η εξής: μιας και ζούμε σε μια οπισθοδρομική οικονομικά χώρα ή σε καθεστώς δικτατορίας, το πρώτο καθήκον της επανάστασης είναι αστικής φύσεως-να εδραιώσουμε την αστική δημοκρατία. Αυτό σημαίνει πως οι αστοί ή οι προοδευτικοί αστοί πρέπει να οδηγήσουν την επανάσταση και γι’ αυτό πρέπει να υποστηρίξουμε αυτές τις δυνάμεις πάνω από όλα.
Το πρόβλημα αυτής της θεωρίας, η οποία έχει χρησιμοποιηθεί με διαφορετικές μορφές τον περασμένο αιώνα, είναι ότι αγνοεί τελείως το γεγονός ότι ο καπιταλισμός σε παγκόσμιο επίπεδο έχει χάσει τα προοδευτικά του γνωρίσματα και δεν μπορεί να παίξει ποτέ έναν προοδευτικό ρόλο. Αυτό είναι πιο ορατό στην μπουρζουαζία των οπισθοδρομικών καπιταλιστικών χωρών. Αν δεν διαχωριστείς πλήρως από τον καπιταλισμό, δεν μπορεί να επιτευχθεί καμία πρόοδος. Τα υλικά συμφέροντα των αστών, ανεξάρτητα σε ποιο κόμμα είναι, έρχονται σε πλήρη αντίθεση με τα συμφέροντα των μαζών και της επανάστασης.
Ο Λένιν είχε εξηγήσει το 1905:
«Η μπουρζουαζία μέσα στις μάζες θα στραφεί σίγουρα προς την αντεπανάσταση και ενάντια του λαού μόλις τα στενά, εγωιστικά συμφέροντα τους εκπληρωθούν, μόλις απομακρυνθούν από την περιεκτική δημοκρατία (και ήδη απομακρύνονται)» (Λένιν, Συλλογή Κειμένων)
Ο Τρότσκι το εξήγησε περισσότερο με την θεωρία της μόνιμης επανάστασης:
«Σχετικά με τις χώρες με αργοπορημένη ανάπτυξη της μπουρζουαζίας, ειδικά στις αποικιοκρατικές και ημί-αποικιοκρατικές χώρες, η θεωρία της μόνιμης επανάστασης εκφράζει ότι η ολοκληρωμένη και γνήσια λύση στο καθήκον τους για να πετύχουν την δημοκρατία και την εθνική χειραφέτηση είναι η δικτατορία του προλεταριάτου που θα οδηγήσει το υποδουλωμένο έθνος και πάνω από όλα τις μάζες των αγροτών…Η δικτατορία του προλεταριάτου που φτάνει στην εξουσία ως αρχηγός την δημοκρατικής επανάστασης είναι αναπόφευκτη και πολύ σύντομα έρχεται αντιμέτωπη με καθήκοντα, η εκπλήρωση των οποίων είναι δεμένη με την βαθιά αφαίμαξη των δικαιωμάτων της περιουσίας της μπουρζουαζίας. Η δημοκρατική επανάσταση εξελίσσεται άμεσα σε σοσιαλιστική επανάσταση και γι’ αυτό γίνεται μόνιμη επανάσταση». (Λέω Τρότσκι, Η Μόνιμη Επανάσταση)
Το Τουντέχ το 1979 ακολουθούσε την θεωρία των δύο σταδίων. Ο χαρακτηρισμός τους για το στάδιο της επανάστασης διατυπώθηκε στο πρόγραμμα του κόμματος και υιοθετήθηκε στην 15η Ολομέλεια:
«Η επανάσταση, στο παρών ιστορικό στάδιο της ανάπτυξης της κοινωνίας μας, δεν μπορεί παρά να χαρακτηριστεί λαϊκή και δημοκρατική. Το περιεχόμενο της επανάστασης είναι να εξαφανίσει την κυριαρχία των ιμπεριαλιστικών μονοπωλίων από τις οικονομικές και φυσικές πηγές της χώρας μας, να εξασφαλίσει την πλήρη οικονομική και πολιτική ανεξαρτησία, να απομακρύνει όλα τα υπολείμματα του προ-καπιταλισμού κοινωνικού συστήματος και να υιοθετήσει έναν σοσιαλιστικό προσανατολισμό ανάπτυξης, να δημοκρατικοποιήσει την πολιτική και κοινωνική ζωή της χώρας. Σε αυτό το στάδιο, ο απαραίτητος όρος για την επαναστατική ανάπτυξη στου Ιράν είναι η ανατροπή του παλιού μοναρχικού καθεστώτος, να σπάσουμε τον αντιδραστικό μηχανισμό της κυβέρνησης, να δώσουμε ένα τέλος στον ρόλο των μεγάλων καπιταλιστών και γαιοκτημόνων και να μεταφέρουμε την εξουσία από αυτές τις τάξεις στις εθνικές και δημοκρατικές τάξεις και στρώματα, στους εργάτες, στους αγρότες, στους μικροαστούς, στους πατριώτες διανοούμενους και στα εθνικά μικροαστικά στρώματα, με άλλα λόγια να εδραιώσουμε την εθνική και δημοκρατική πολιτεία… Ο μόνος τρόπος για να πετύχουμε την λαϊκή και δημοκρατική επανάσταση είναι με την συμμετοχή των μαζών στον αγώνα και όχι με τις ηρωικές πράξεις μεμονωμένων ή ενός πολιτικού κόμματος»
Σε κανένα σημείο το κόμμα δεν αναγνωρίζει την ανάγκη να έρθει σε ρήξη με τον καπιταλισμό και σε κανένα σημείο δεν προετοιμάζει την εργατική τάξη για την προδοσία του Χομεϊνί. Απεναντίας, του έδωσαν τόση πολλή στήριξη και μάλιστα του παρείχαν την βάση μέσα στο εργατικό κίνημα και ειδικά στις πλατειές μάζες. Ακόμα και τον Αύγουστο του 1979, που ήταν πλέον ξεκάθαρο σε πολλούς ότι ο Χομεϊνί κινούταν εναντίον των εργατών και των κομμουνιστικών οργανώσεων, το Τουντέχ ήταν ακόμα προσκολλημένο με την ιδέα μιας συνεργασίας με τους μουλάδες:
«Με μεγάλη θλίψη παρακολουθούμε την δεξιάς τροφή της πολιτικής κατάστασης της χώρας που συμβαίνει τις τελευταίες εβδομάδες. Αυτή η στροφή έχει επιφέρει ένα δυνατό και τρομακτικό χτύπημα στην βάση των ενωτικών εθνικών και δημοκρατικών δυνάμεων… Ωστόσο, σήμερα αντιμετωπίζουμε μια πραγματικότητα που από την μία έχει ξεκινήσει μια μεγαλειώδης επίθεση που έχει ως στόχο την καταστολή της ελευθερίας και από την άλλη την ελευθερία των αληθινά αριστερών επαναστατικών δυνάμεων που μάχονται κάτω από την σημαία του Ισλάμ…»
Η κομματικοκρατία του λεγόμενου «δημοκρατικού και εθνικού» χαρακτήρα του Χομεϊνί ήταν εμφανής όταν, αφού χρησιμοποίησε την υποστήριξη του Τουντέχ για να μπερδέψει τους εργάτες, στράφηκε εναντίον τους και σφάγιασε χιλιάδες κομμουνιστές αγωνιστές και εξόρισε το κόμμα.
Τελικά οι πολιτικές του Τουντέχ που υποστήριζαν τους μουλάδες και οι οποίοι αναγνωρίζονταν ως «εθνικές δημοκρατικές» δυνάμεις, αφόπλισαν και σύγχυσαν τους εργάτες. Αυτό που θα έπρεπε να κάνουν είναι να είχαν μια ανεξάρτητη ταξική γραμμή, ξεκαθαρίζοντας πως τα συμφέροντα των εργατών, των αγροτών και των φτωχών μαζών βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με τα συμφέροντα της μπουρζουαζίας. Μη κάνοντας κάτι τέτοιο άνοιξαν τον δρόμο της αποθάρρυνσης και της διάλυσης των αριστερών δυνάμεων, αφήνοντας την εργατική τάξη και τις άλλες επαναστατικές δυνάμεις άοπλες ενάντια στις φασιστικές επιθέσεις των κληρικών και των καθαρμάτων τους.Φυσικά οι βαθμοφόροι κομμουνιστές υπό την ευρεία έννοια υιοθέτησαν αυτή την πολιτική εξαιτίας της έλλειψης μια καθαρής και εφικτής εναλλακτικής, αλλά για την ηγεσία του Τουντέχ που ακολουθούσε την γραμμή της Μόσχας για την θεωρία των δύο σταδίων, ήταν ένας τρόπος για να εκτροχιάσουν την επανάσταση, όπως είχαν κάνει καις το παρελθόν.
Η ηγεσία του Τουντέχ (και άλλες μαζικές παρατάξεις, όπως η Πλειοψηφία των Φενταγίν, που ήταν και η ουρά του) λόγω της πίστης της στο σταλινικό καθεστώς της Σοβιετικής Ένωσης, δεν ενδιαφερόταν καθόλου για την ανατροπή του Σάχη, με τον οποίο τα σοβιετικά γραφεία είχαν καλή σχέση. Επιπλέον, έχοντας δημιουργηθεί ένα δημοκρατικό εργατικό κράτος στα όρια της Σοβιετικής Ένωσης, κάτι τέτοιο μπορεί να ενέπνεε τους Σοβιετικούς εργάτες να στραφούν ενάντια του.
Έτσι, ενώ οι αρχηγοί στην βάση ήταν Τουνταχιστές και κομμουνιστές, τα όργανα της ηγεσίας και οι θεσμοί του κόμματος δεν καθοδηγούσαν το κίνημα σε εθνικό επίπεδο. Απεναντίας, κρατούσαν μια διστακτική ακόμα και συμφιλιωτική στάση απέναντι στο ιερατείο, το οποίο θεωρούσαν «προοδευτική» μπουρζουαζία.
Ανεξάρτητα από αυτό, οι εργάτες προχώρησαν από μόνοι τους, και επέκτειναν τις απεργιακές τους επιτροπές σε επιτροπές που βασικά ήταν υπεύθυνες για την καθημερινή λειτουργία των εργοστασίων και σε μερικές περιπτώσεις, συνδέονταν και σε επίπεδο πόλης. Αν και αυτή η εξέλιξη επιταχύνθηκε μετά την απομάκρυνση του Σάχη, ο σχηματισμός της είχε ήδη ξεκινήσει στην διάρκεια της γενικής απεργίας.
Αυτές οι επιτροπές αντιπροσώπευαν τον σπόρο της εργατικής εξουσίας. Η περαιτέρω εξέλιξη τους θα μπορούσε να οδηγήσει στο να γίνουν τα κύρια όργανα ενός δημοκρατικού εργατικού κράτους. Αλλά και πάλι οι αρχηγοί του Τουντέχ απέτυχαν στην στιγμή της αλήθειας. Αντί να προωθήσουν μια μαζική εκστρατεία των εργατικών επιτροπών και των συμβουλίων (Σόρας) σε όλα τα εργοστάσια και τις γειτονιές, που θα συνδέονταν σε επίπεδο πόλης αλλά και σε εθνικό επίπεδο, η κύρια εκστρατεία τους αφορούσε την μετατροπή αυτών των επιτροπών σε εργατικά σωματεία. Με την κατάσταση που επικρατούσε εκείνη την περίοδο, αυτή ήταν ένα πολύ αντιδραστικό αίτημα! Θεωρείτε δεδομένο ότι οι Μαρξιστές είναι πάντα υπέρ των δημοκρατικών αιτημάτων όπως το δικαίωμα να συστήνουν σωματεία, το δικαίωμα στην απεργία κλπ. Ωστόσο, σε μια κατάσταση που οι εργάτες θα μπορούσαν να είχαν οδηγήσει το κίνημα στο να ανατρέψει το καθεστώς και να αναλάβουν οι ίδιοι την εξουσία, καταργώντας τους καπιταλιστικούς δεσμούς, αναδεικνύοντας μόνο εκείνα τα αιτήματα ήταν μίλια μακριά από την αντικειμενική κατάσταση και διάθεση του κινήματος και εξυπηρετούσε μόνο στο να προκαλέσει σύγχυση στην εργατική τάξη, καθυστερώντας της από το να πετύχει τα καίρια καθήκοντα της.
Η κίνηση αυτή του Τουντέχ αφόπλισε τους εργάτες, που είχαν την ευκαιρία να εξελίξουν τα φυσικά τους όπλα για πολιτική μάχη και δύναμη. Έτσι, όταν ο Σάχης επιτέλους έφυγε, δεν είχαν αναπτυχθεί τα εργαλεία εκείνα μέσα στην εργατική τάξη που θα μπορούσαν να αναλάβουν την εξουσία.
Σε κάθε μεγάλο σημείο καμπής της επανάστασης, οι αρχηγοί του Τουντέχ βρίσκονταν μίλια μακριά από τους βαθμοφόρους τους. Για την ακρίβεια το Τουντέχ δεν κήρυξε την κατάσταση ως επαναστατική παρά μόνο στα μέσα Γενάρη. Αντί να βρίσκονταν στην κεφαλή του κινήματος, αυτοί συμπεριφέρονταν σαν να ήταν η ουρά του. Όμως, μέχρι τον Ιανουάριο η επανάσταση όχι μόνο είχε ήδη ξεκινήσει, άλλα είχε φτάσει ή είχε ξεπεράσει το αποκορύφωμα της. Το να διακηρύξουν τότε πως η κατάσταση στο Ιράν ήταν επαναστατική ήταν πολύ λίγο και πολύ αργά. Φυσικά και υπήρξαν ομιλίες, διακηρύξεις, ψηφίσματα, αλλά περιέργως η ηγεσία του Τουντέχ δεν έκανε κανένα συγκεκριμένο βήμα για να υπερασπιστεί μια ανεξάρτητη επαναστατική θέση για μια ενωμένη εργατική τάξη.
Απεναντίας η ηγεσία του Τουντέχ πήρε μια οπορτουνιστική θέση υποστηρίζοντας τους «προοδευτικούς» μικροαστούς στο πρόσωπο των μουλάδων. Όπως πάντα, σεκταριστικά ή οπορτουνιστικά, αντιμετωπίζουν το κίνημα των μικροαστών ή με το να αγκαλιάσουν όλο το κίνημα και υποδουλώνοντας την εργατική τάξη σε αυτό ή απορρίπτοντας το στο σύνολο του. Φυσικά και στις δύο περιπτώσεις, η εργατική τάξη χάνει γιατί απομονώνεται ενώ οι πρωτοβουλίες και η ηγεσία των πλατιών μαζών αφήνεται στα χέρια των λεγόμενων «ηγετών». Η αλήθεια είναι πως η μεσαία τάξη στο Ιράν, που επίσης επηρεάζεται από το ιερατείο Σίηα, αποτελεί μια πλατιά μάζα ανθρώπων με αντικρουόμενα συμφέροντα. Η πραγματική επαναστατική πολιτική θα έκτιζε ένα ανεξάρτητο και ενωμένο εργατικό κίνημα και την ίδια στιγμή θα απευθυνόταν στις μάζες των χαμηλότερων στρωμάτων της μεσαίας τάξης, τραβώντας διαχωριστική γραμμή ανάμεσα σε αυτές και στα ασήμαντα υψηλά στρώματα που με χιλιάδες τρόπους είχαν συνδεθεί με την άρχουσα τάξη και που σε κάθε περίπτωση εξυπηρετούσαν τα ίδια συμφέροντα.
Στο Ιράν, η μπουρζουαζία είχε χάσει προ πολλού τα προοδευτικά χαρακτηριστικά της. Οι αστοί, άσχετα με το πόσο πολύ εναντιώνονται στις κλίκες της άρχουσας τάξης, δεν μπορούν να παίξουν έναν προοδευτικό ρόλο. Ο λόγος δεν είναι η έλλειψη θέλησης, αλλά γιατί το σύστημα που αντιπροσωπεύουν έχει πάψει προ πολλού να είναι προοδευτικό. Σε κάθε βήμα η προηγμένη αποσύνθεση του καπιταλισμού, θα τους αναγκάσει να αντιταχθούν στην πρόοδο.
Αυτή η διαδικασία γρήγορα αποκρυσταλλώθηκε στο Ιράν μετά την πτώση του Σάχη. Στους μήνες και τα χρόνια που ακολούθησαν την φυγή του από την χώρα, το νέο καθεστώς ελίχθηκε για να διαλύσει όλες τις δυνάμεις που το είχαν φέρει στην εξουσία. Πρώτα επιτέθηκαν στο αυτονομιστικό κίνημα Τούρκμαν τον Μάρτιο του 1979 (το οποίο ηγείτο από τους κατά όνομα Μαρξιστές Φενταγίν), μετά επιτέθηκαν στο αραβικό αυτονομιστικό κίνημα τον Ιούλιο και στο κουρδικό τον Αύγουστο. Σε όλες αυτές τις επιθέσεις, το καθεστώς στράφηκε επίσης και στους παλιούς γαιοκτήμονες για να διαλύσει τα κινήματα που είχαν συνδέσμους με τους αγρότες και που τώρα ζητούσαν αναδιανομή της γης.
Πρέπει να σημειωθεί πως η ατμόσφαιρα μετά την πτώση του Σάχη έκλεινε προς τα αριστερά και η ταξική σύγκρουση ερχόταν στο προσκήνιο. Ήδη αναφερθήκαμε στην μαζική και εκρηκτική ανάπτυξη των αριστερών οργανώσεων, που ανάμεσα τους υπήρχαν και εκατοντάδες χιλιάδες υποστηρικτές (χωρίς να μετράμε τους Μουτζαχεντίν, ένα ισλαμικό αριστερό κίνημα, με ισάξια δύναμη και επιρροή σε όλη τη χώρα). Αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Χομεϊνί και το καθεστώς του έγιναν δημοφιλείς καταφεύγοντας σε αριστερές ομιλίες και στην «αντί-ιμπεριαλιστική» δημαγωγία. Αντί να μιλούν για τις Ισλαμικές αρχές, όπως θα περίμενε κάποιος από αυτούς, υπόσχονταν αμνηστία και κοινωνική δικαιοσύνη. Δανείστηκαν όλη την σοσιαλιστική ορολογία της αριστεράς. Υιοθέτησαν συνθήματα όπως «Το Ισλάμ ανήκει στους καταπιεσμένους, όχι στους καταπιεστές», «Το Ισλάμ αντιπροσωπεύει τους κάτοικους των παραγκουπόλεων και όχι των παλατιών», «Καταπιεσμένοι του κόσμου, ενωθείτε», «Είμαστε εδώ για το Ισλάμ, όχι για τον Καπιταλισμό και την Φεουδαρχία», «Το Ισλάμ θα εξαλείψει τις ταξικές ανισότητες» και πάει λέγοντας. Το αποκορύφωμα αυτής της «αντί-ιμπεριαλιστικής» δημαγωγίας ήταν στις 4 Νοεμβρίου 1979, όταν μια ομάδα υποστηρικτών του Χομεϊνί κατέλαβαν την πρεσβεία των ΗΠΑ στην Τεχεράνη. Ο Χομεϊνί αποκάλεσε αυτό το γεγονός «Η δεύτερη επανάσταση» και το χρησιμοποίησε για να συντρίψει τους εχθρούς του μέσα στο καθεστώς και να ενωθεί με την άρχουσα τάξη για να κάμψουν τις αντιθέσεις που είχαν ήδη αρχίσει να φαίνονται σε διάφορα κινήματα.
Μέχρι το 1980 η υποστήριξη του Χομεϊνί μέσα στα πανεπιστήμια είχε επίσης εξαφανιστεί. Αυτοί που κατέλαβαν την πρεσβεία των ΗΠΑ, με την υποστήριξη και προφανώς την καθοδήγηση του Χομεϊνί, συστήθηκαν ως Φοιτητές «σε υπεράσπιση της γραμμής του Ιμάμ Χομεϊνί». Στην πραγματικότητα όμως η πλειοψηφία των φοιτητών στο Ιράν υποστήριζαν τις αριστερές και κομμουνιστικές ομάδες ή την ισλαμική αριστερά των Μουτζαχεντίν. Τα πανεπιστήμια όλο και περισσότερο έμοιαζαν με κέντρα αντιπολίτευσης του καθεστώτος καθώς οι αυταπάτες του Χομεϊνί απομακρύνονταν από τους επαναστάτες. Γι’ αυτό τον λόγο αποφάσισε να κλείσει όλα τα πανεπιστήμια από τον Απρίλιο του 1980 και για δύο χρόνια. Αφότου ξανά άνοιξαν, σε κανέναν κομμουνιστή ή άτομο που υποπτεύονταν ότι είχε κομμουνιστικές συμπάθειες, δεν επιτράπηκε να παρακολουθήσει ή να εργαστεί σε αυτά.
Το εργατικό κίνημα δεν ξεχάστηκε από το καθεστώς. Η πτώση του Σάχη δεν είχε σβήσει τα προβλήματα των εργατών. Έτσι από την αρχή ακόμα, άρχισαν να εμφανίζονται εντάσεις. Μετά από μια σύντομη περίοδο χωρίς απεργιακές κινητοποιήσεις, πολλοί εργάτες προχώρησαν σε πιο υψηλά επίπεδα αγώνων. Ήταν μετά την επανάσταση που τα εργατικά συμβούλια (Σόρας) άρχισαν να εξελίσσονται. Κυρίως λόγω του κενού στην εξουσία, αλλά γιατί υπήρχε και μια επιτάχυνση του βαθμού των ταξικών διαφοροποιήσεων. Η «εθνική δημοκρατική» φάση της επανάστασης δεν έφερε την πλήρη ανάπτυξη του καπιταλισμού, άλλα έφερε την πλήρως αναπτυγμένη κρίση του καπιταλισμού και μεγέθυνε τις αντιθέσεις του. Οι εργάτες έβλεπαν πως τα προβλήματα τους χρειάζονταν ανεξάρτητες πολιτικές λύσεις και γι’ αυτό χρειάζονταν ανεξάρτητα πολιτικά εργαλεία. Τα εργατικά συμβούλια ήταν ο σπόρος αυτών των εργαλείων.Όσο όμως τα συμβούλια μεγάλωναν σε επιρροή και δύναμη, ήταν δύσκολο για το καθεστώς να τα αγνοήσει. Ήδη από την Πρωτομαγιά του 1979 υπήρχαν εργατικές διαδηλώσεις που εξέφραζαν καθαρά την αντίθεση τους με το καθεστώς. Και τον Ιούλιο οι πρώτοι αρχηγοί των εργατών από τις βιομηχανίες πετρελαίου, φυλακίστηκαν. Τον Ιούνιο η διοργάνωση δράσεων στην βιομηχανία τιμωρούταν με 2 έως 10 χρόνια φυλάκισης. Τον Μάρτιο του 1980 υπήρξε γενική απαγόρευση των απεργιακών κινητοποιήσεων. Αλλά οι απεργίες συνεχίστηκαν.
Η τελική επίθεση έγινε με την έναρξη του πολέμου Ιράν-Ιράκ τον Σεπτέμβριο του 1980, όταν το καθεστώς τοποθέτησε στρατιωτικούς εκπροσώπους σε όλα τα εργοστάσια, για λόγους «επιστράτευσης». Στην πραγματικότητα αυτό έγινε για να διαλυθούν τα συμβούλια και οι αρχηγοί τους.
Η πραγματική «γέννηση» του καθεστώτος, όταν δηλαδή κατέστειλε πλήρως και κέρδισε την επανάσταση, έγινε στις 20 Ιουνίου, 1981. Ήταν μια αιματηρή αντεπαναστατική επίθεση που έβαλε ένα τέλος στην σχετική ελευθερία που υπήρχε από την πτώση του Σάχη. Για να γίνει αυτό, κάθε μέρα εκτελούσαν 300 με 500 άτομα, απαγόρεψαν τις εφημερίδες που εναντιώνονταν και τις συγκεντρώσεις και επιτίθονταν βίαια σε οποιαδήποτε μορφή αντίστασης. Αυτή ήταν και η έναρξη του εμφύλιου πολέμου με τους Μουτζαχεντίν, μια ημί-αριστερά ισλαμική οργάνωση, η οποία με την σειρά της δολοφόνησε αρκετούς επικεφαλείς του καθεστώτος. Όλα τα αριστερά κόμματα που εναντιώνονταν στον Χομεϊνί (ανάμεσα τους και η μειοψηφία των Φενταγίν, άλλα αντικαθεστωτικά παρακλάδια των Φενταγίν, οι Pro-Hoxaite Peykar, που είχαν διασπαστεί από τους Μουτζαχεντίν και άλλες μικρότερες κοινωνικές ομάδες, έφυγαν για το Κουρδιστάν, σε σημεία που ήταν ελεύθερα από τον έλεγχο του καθεστώτος και οι Απελευθερωμένες Περιοχές διοικούνταν από τοπικά αντικαθεστωτικά κόμματα, και μπήκαν στον ένοπλο αγώνα ενάντια στο καθεστώς που λίγα χρόνια πριν διέλυσε και εξαφάνισε το Ιρανικό Κουρδιστάν, στον πόλεμο Ιράν-Ιράκ.
Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις που αναφέρθηκαν, οι βασικοί αρχηγοί του Τουντέχ και της Πλειοψηφία των Φενταγίν (η πλειοψηφία που διαχωρίστηκε από το μαζικό κόμμα των Φενταγίν και που ήταν μεγαλύτερο από το Τουντέχ, αλλά ακολουθούσε την γραμμή του όπως την υπαγόρευε η Μόσχα σε κάθε ένα από τα θέματα) είχαν μια καθαρά φιλική προσέγγιση προς το καθεστώς. Αντί να χρησιμοποιήσουν τις επιθέσεις για να κερδίσουν νέες βάσεις υποστήριξης, αποξενώθηκαν και ήρθαν σε ρήξη με τα καλά κοινωνικά στοιχεία της επανάστασης.
Πολλές από τις αριστερές ομάδες που εναντιώθηκαν με θάρρος στον Χομεϊνί και πολέμησαν εναντίον του, αντιμετώπιζαν άλλα προβλήματα που δεν τους επέτρεπαν να ηγηθούν ενός μαζικού εργατικού κινήματος κατά του ισλαμικού καθεστώτος. Έχουμε ήδη αναφέρει πως η πλειοψηφία των Πολεμιστών Φενταγίν είχε διασπαστεί και υποστήριζε το Τουντέχ. Ωστόσο, η Μειοψηφία Φενταγίν και άλλοι διασπαστές τηρούσαν ακόμα αγωνιστικές και σταλινικές ιδέες (όπως η θεωρία των δύο σταδίων) που δεν τους επέτρεπαν να οδηγήσουν αποτελεσματικά τους εργάτες και τις μάζες. Πρέπει να σημειωθεί πως η κυρίαρχη ιδέα αυτών των ομάδων ήταν αρκετά οπισθοδρομική και προ-μαρξιστική. Για να χρησιμοποιήσουμε την αναλογία της Ρωσικής Επανάστασης, οι κυρίαρχες ιδέες των Φενταγίν δεν ήταν καν μενσεβικικές αλλά ναροντικές! (Μεμονωμένη «τρομοκρατία», ανταρτοπόλεμος κλπ)
Επίσης, μειονέκτημα αποτέλεσαν οι τότε ακόλουθοι της λεγόμενης Ενωμένης Γραμματείας της 4ης Διεθνούς, υπό την πολιτική καθοδήγηση του Ernest Mandel. Υπήρχαν δύο ομάδες Τροτσκιστών που είχαν δημιουργηθεί στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ που αρχικά ενώθηκαν για να σχηματίσουν το Hezbe Kargaran Sosialist (Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα) και είχαν λίγο πολύ μια σωστή αντίληψη που τους βοήθησε στο να αποκτήσουν μερικές εκατοντάδες οπαδούς και να ανοίξουν γραφεία σε μερικές πόλεις. Αλλά η γραμμή άμυνας του Χομεϊνί σαν «αντί-ιμπεριαλιστικήή» και η ιδέα της ενότητας με την «προοδευτική μπουρζουαζία» ήρθε να κυριαρχήσει και σε αυτό το κόμμα, εκπροσωπούμενη από ανθρώπους σαν τον Babak Zahrayi. Αυτό οδήγησε σε ρήξη και το πλειοψηφικό ρεύμα έγινε υποστηρικτής μιας αριστερής εκδοχής των ίδιων θέσεων απέναντι στον Χομεϊνί όπως του Τουντέχ.
Στην διαδικασία διάλυσης των αριστερών ομάδων, το καθεστώς βρισκόταν σταθερά σε διαφορετικά επίπεδα. Το ένα αποτελούταν από τμήματα των bazaaris που ήταν ενσωματωμένα στο καθεστώς και ανταμείβονταν με πολύ επικερδείς παραχωρήσεις. Άλλο ήταν το κομμάτι των bazzaris που υποστήριζαν το φιλελεύθερο Εθνικό Μέτωπο της προσωρινής κυβέρνησης. Τέλος βρισκόταν σε μεγάλες μερίδες της αγροτικής φτωχολογιάς. Οι κάτοικοι των παραγκουπόλεων, έχοντας εξαθλιωθεί πλήρως και έχοντας αφεθεί να σαπίζουν στον πάτο της κοινωνίας για χρόνια, τους έκαναν τώρα να αισθάνονται πως θα μπορούσαν να είναι κάποιοι. Αυτό το κομμάτι ήταν και το πιο πιστό και το πιο χρήσιμο για το καθεστώς στην προσπάθεια του να διαλύσει όλες τις άλλες τάξεις.
Όμως, ακόμα και ο μήνας του μέλιτος με τους Bazaaris δεν διήρκεσε πολύ. Αφού τους έδιωξε από την κυβέρνηση, τους επιτέθηκε με τα ίδια όπλα που χρησιμοποίησε ο Σάχης. Μέχρι το 1983, είχαν διαλυθεί και αυτοί και οι βασικοί αρχηγοί τους ήταν στην φυλακή.
Η επανάσταση νικήθηκε από την ηγεσία του ιερατείου, που απλώθηκε σε διαφορετικές τάξεις και στρώματα για να συνθλίψει τους άλλους, ώστε να μείνει μόνο αυτό στο τέλος. Οι λεγόμενοι Κομμουνιστές αρχηγοί της Τουντέχ και της Πλειοψηφίας των Μουτζαχεντίν και όσοι ακλούθησαν την γραμμή τους, έπαιξαν έναν προδοτικό ρόλο, υποστηρίζοντας το καθεστώς σε κάθε επίθεση, μέχρι που και οι ίδιοι δέχτηκαν επίθεση και φυλακίστηκαν το 1983.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου