Πηγή: In Defence of Marxism 16/7/2010
Τα τελευταία 15 χρόνια έχουμε δει το καθεστώς του Ιράν να αντιμετωπίζει μεγάλα οικονομικά προβλήματα, σε συνδυασμό με την αναβίωση του εργατικού κινήματος, την έκρηξη των διαδηλώσεων της νεολαίας και την αντίστοιχη μείωση στην υποστήριξη του Ισλαμικού καθεστώτος. Η έλλειψη ηγεσίας είναι αυτή που ευθύνεται για το ότι το καθεστώς παραπαίει από κρίση σε κρίση, παρ’ όλες τις εξαιρετικά ευνοϊκές προϋποθέσεις για την ανατροπή του.
Η αναβίωση του εργατικού κινήματος
Η κατάσταση του εργατικού κινήματος στο Ιράν την δεκαετία του ’90 ήταν πλήρως απογοητευτική. Όλες οι οργανώσεις είχαν χτυπηθεί και βρίσκονταν υπό διάλυση. Αυτό δημιούργησε μια κατάσταση, όπου στα υψηλά στρώματα μπορούσες να βρεις τάσεις συνδικαλισμού μαζί και αναρχισμού – ιδέες που ανήκουν στις πρώτες μέρες του εργατικού κινήματος και έχουν αποδειχθεί ότι είναι αδιέξοδες.
Παρόλα αυτά, με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο, ο εργάτης έπρεπε να φάει και να ζήσει. Και αν έπρεπε να οργανωθεί και να πολεμήσει για να φάει, τότε αυτό θα έκανε. Αν και δεν υπάρχουν ακόμα μεγάλα εργατικά σωματεία ή εργατικά κόμματα στο Ιράν, η εργατική τάξη έχει προχωρήσει αρκετά. Οι αντιθέσεις που οξύνονται σε μια φθίνουσα καπιταλιστική κοινωνία, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι δεν υπάρχει το νεκρό φορτίο ενός αντιδραστικού εργατικού γραφείου, βοήθησαν στο να επιταχυνθεί ο σχηματισμός και η ανάπτυξη εμβρυακών εργατικών οργανώσεων, μέσα από πολυάριθμους και εντυπωσιακούς αγώνες ανάμεσα σε όλα τα στρώματα της εργατικής τάξης.
Έχουμε δει την αναβίωση του εργατικού κινήματος στο Ιράν, που είχε κατασταλεί με αίμα, μαζί με άλλες μορφές οργανώσεων στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Η αρχή αυτής της τάσης μπορεί να βρεθεί στην απεργία των εργατών στα πετρέλαια- σε αυτό το ζωτικό κομμάτι της ιρανικής εργατικής τάξης- το 1977. Ήταν μια απεργία που απαιτούσε μεγαλύτερους μισθούς και συλλογικές συμβάσεις. Εκείνη η απεργία έβαλε ένα τέλος στις σχεδόν δύο δεκαετίες σύγχυσης και προανήγγειλε μια νέα εποχή στους αγώνες της εργατικής τάξης.
Τα χρόνια που ακολούθησαν, οι δράσεις των εργατών έχουν αυξηθεί ραγδαία με πολυάριθμες απεργίες και διαδηλώσεις κάθε χρόνο, με την κορυφαία να είναι για την ίδρυση ενός σωματείου για τους εργαζόμενους στα λεωφορεία της Τεχεράνης (Vahed) και άλλες διενέξεις, όπως της Khodro Dizel του Ιράν, της Alborz Tyre, των Δασκάλων, των εργατών στην Haft Tapeh και πιο γενικές προσπάθειες για τον σχηματισμό σωματείων. Υπήρξαν επίσης προσπάθειες να οργανωθούν εργατικά συμβούλια, οι οποίες πάντα είχαν την σκληρότερη αντιμετώπιση.
Ένα παράδειγμα αντί-εργατικού εγκλήματος της Ισλαμικής Δημοκρατίας ήταν το 2003, όταν οι εργάτες στα ορυχεία Khatoon Abad στο Shahre Babak, οργάνωσαν μια μεγάλη συγκέντρωση για να δώσουν μάχη για την απασχόληση και απαιτούσαν εξασφάλιση της εργασίας. Η συγκέντρωση διαλύθηκε από την αστυνομία και πολλοί εργάτες τραυματίστηκαν και συνελήφθηκαν. Μετά από αυτό, ο κόσμος στο Shahre Babak διοργάνωσε μια τεράστια διαδήλωση, όπου υπήρξαν επιδρομές από γη και αέρα και αρκετοί εργάτες σκοτώθηκαν.
Μετά από όλα αυτά, ο κύριος όγκος της εργατικής τάξης στο Ιράν παραμένει εξαιρετικά αποδιοργανωμένος. Αυτή είναι και η μεγαλύτερη αδυναμία των εργατών. Η εργατική τάξη, εξαιτίας του συνεκτικού της χαρακτήρα, της αποφασιστικότητας που επιδεικνύει στις πράξεις της και της σχέσης της με τα μέσα παραγωγής, έχει τεράστιες προοπτικές, αλλά όπως είπε και ο Καρλ Μαρξ, χωρίς οργάνωση η εργατική τάξη είναι ακατέργαστο υλικό προς εκμετάλλευση. Οι προσπάθειες για τον σχηματισμό σωματείων ακόμα αφορούν ένα πολύ μικρό κομμάτι των Ιρανών εργατών. Αυτό το καθεστώς απομόνωσης, σε συνδυασμό με την φθορά της κοινωνίας, οδηγεί σε ένα εργατικό κίνημα που μπορεί να αναπτυχθεί πολύ γρήγορα, αλλά με άνισο τρόπο, με τα μεγάλα πλεονεκτήματα να συνυπάρχουν με τις τεράστιες ελλείψεις και τα κενά. Σε αυτή την διαδικασία, αναπτύχθηκε ένας στενός κύκλος διανόησης ανάμεσα σε κάποιους αρχηγούς και ακτιβιστές του κινήματος. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις όπου αυτοί οι «πρωτοποριακοί εργάτες» έχουν αποτύχει να ηγηθούν των εργατών και να φέρουν εις πέρας το κύριο καθήκον τους, δηλαδή να συνδέσουν τον αγώνα για την διεκδίκηση καλύτερων εργασιακών συνθηκών, με μια πιο γενικευμένη απεργία ενάντια στο Ισλαμικό καθεστώς και για μια Σοσιαλιστική κοινωνία.
1999: Η πρώτη σκηνή της Ιρανικής Επανάστασης
Οι φοιτητές και η νεολαία, όπως και τόσες φορές στις μη επαναστατικές περιόδους, έχουν υπάρξει το πιο ριζοσπαστικό στρώμα της κοινωνίας, δείχνοντας τις πραγματικές τάσεις που υποβόσκουν στις συνειδήσεις των μαζών. Τα κινήματα της νεολαίας συνήθως αντανακλούν τις βαθύτερες διεργασίες της κοινωνίας. Έβαζαν τους εαυτούς τους στην πρώτη γραμμή κάθε σημαντικού κινήματος, σε όλη την δεκαετία του ’90. Και πρόκειται να παίξουν ξανά έναν ρόλο καίριας σημασίας. Τα τελευταία 30 χρόνια, έχουν δεχτεί μερικές από τις χειρότερες μορφές καταστολής της Ισλαμικής Δημοκρατίας, με άγνωστους και ασφυχτικούς κανονισμούς που ελέγχουν και επιτηρούν κάθε πλευρά της ζωής τους. Κάτι αντίστοιχο είναι και οι έντονες διακρίσεις και η καταπίεση των γυναικών. Τους φέρονται σαν να είναι πολίτες δεύτερης κατηγορίας κάτω από τον ισλαμικό νόμο και γι’ αυτό δεν αποτελεί έκπληξη που τελευταία έχουν σχηματίσει ένα από τα πιο θαρραλέα και σημαντικά τμήματα του κινήματος.
Το ιερατείο ίσως σκεφτόταν πως είχε αποκεφαλίσει την επανάσταση με τις μαζικές εκτελέσεις το 1988. Απεναντίας, το μόνο που κατάφερε ήταν να δημιουργηθεί ένας καινούριος στρατός επαναστατών. Τα παιδιά όσων εκτελέστηκαν και νικήθηκαν, μεγάλωσαν στο Ιράν την δεκαετία του ’90 με μίσος για το καθεστώς και με μια καλά ριζωμένη επιθυμία για εκδίκηση, να υποβόσκει μέσα τους. Εκείνη η γενιά έγινε ο βασικός πυλώνας των κινημάτων νεολαίας, που ανέτειλαν στα τέλη της δεκαετίας του ’90.
Το κίνημα που είχε αρχίσει να ετοιμάζεται στα σπλάχνα της κοινωνίας, βρήκε κάποια στιγμή την ευκαιρία να εκδηλωθεί στην προεδρική εκστρατεία του Μοχαμάντ Χαταμί. Η έλλειψη μια μαζικής εναλλακτικής, ανάγκασε τους φοιτητές και τους νέους να συσπειρωθούν γύρω από αυτόν τον λεγόμενο ρεφορμιστή για να εκφράσουν την οργή τους ενάντια στο καθεστώς. Ο Χαταμί όμως ήταν μέρος του κατεστημένου. Δεν μπορούσε να παρουσιάσει ούτε μικρές βελτιώσεις στα δημοκρατικά δικαιώματα του λαού. Στην αρχή της προεδρίας του, το μαζικό κίνημα που είχε τεθεί σε κίνηση στην διάρκεια της εκστρατείας του, ήταν ήρεμο. Του έδινε χρόνο να δείξει τον εαυτό του. Αλλά το 1999, η πίεση γινόταν μεγαλύτερη. Εκτός από το ότι χαλάρωσε την νομοθεσία που αφορούσε τις μαντίλες, δεν είχε αλλάξει τίποτα ουσιαστικό. Η καταπίεση και η εξαθλίωση συνεχίζονταν και η διαφθορά του καθεστώτος ήταν ορατή. Μεγάλες διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν, ειδικά από την νεολαία, αλλά και από πολλούς της μεσαίας τάξης, που κάποτε αποτελούσαν την κοινωνική βάση του καθεστώτος.
Τα πράγματα κορυφώθηκαν στις 8 Ιουλίου, 1999 (18 Τιρ, 1378 στο Ιρανικό Ημερολόγιο) όταν δεκάδες χιλιάδες φοιτητές συμμετείχαν σε μαζικές διαδηλώσεις, λόγω του ότι έκλεισε μια αριστερή εφημερίδα. Οι δυνάμεις ασφαλείας εισέβαλλαν σε έναν κοιτώνα στο πανεπιστήμιο της Τεχεράνης, χτύπησε τους φοιτητές και τους πέταγε από το παράθυρο. Το κίνημα συνεχίστηκε και μετά από λίγες μέρες… «εκτυλίχθηκαν σκηνές που με απόκοσμο τρόπο, θύμιζαν την ιρανική επανάσταση δύο δεκαετίες νωρίτερα. Η αστυνομία έριχνε δακρυγόνα στους χιλιάδες διαδηλωτές και περαστικούς και πυροβολούσαν στον αέρα με τα πιστόλια τους και με ημιαυτόματα όπλα, καθώς οι οδομαχίες μαίνονταν σε μεγάλες λεωφόρους της πρωτεύουσας (New York Times, 13 Ιουλίου, 1999)
Όπως είχαμε γράψει και τότε «Η έκρηξη των φοιτητών, του πιο ευαίσθητου βαρόμετρου των τάσεων που σχηματίζονται μέσα στην κοινωνία, είναι μια προειδοποίηση των εκρήξεων που θα ακολουθήσουν. Είναι οι πρώτες σκηνές της ιρανικής επανάστασης». (The First Shots of the Iranian Revolution, Alan Woods, 17 Ιουλίου 1999).
Το κίνημα, που για πρώτη φορά ταρακούνησε το καθεστώς των μουλάδων, καταστάληκε βίαια. Ήταν κυρίως η δειλία του Χαταμί που αφόπλισε το κίνημα, γιατί έκανε τομείς-κλειδιά του κινήματος να διστάσουν. Όμως, αυτή η ήττα έπαιξε τον ρόλο της και εξαιτίας της, οι «ρεφορμιστές» και όσοι είχαν την αίσθηση του ρεφορμισμού, έχασαν αρκετή από την εξουσία τους. Το βασικό πρόβλημα ήταν πως δεν υπήρχαν εναλλακτικές μαζικές οργανώσεις που θα πήγαιναν τις μάζες πιο πέρα. Παρόλο που οι αντικειμενικοί παράγοντες της επανάστασης ωρίμαζαν, δεν υπήρχε ο ουσιαστικός παράγοντας, το επαναστατικό κόμμα.
Αχμαντινετζάντ- Η άνοδος της αντίδρασης
Όσο το κίνημα έπεφτε, οι πιο αντιδραστικοί παράγοντες του καθεστώτος ετοιμάζονταν να εγκατασταθούν στην προεδρική καρέκλα. Οι προεδρικές εκλογές του 2005, έδειξαν πως στον δεύτερο γύρο συμμετείχε το 48% των 47 εκατομμυρίων Ιρανών ψηφοφόρων, μια μείωση από το 63% που σημειώθηκε ότι συμμετείχαν στην ψηφοφορία του πρώτου γύρου. Για να συγκρίνουμε, το 1997 συμμετείχε το 80%. Το τελειωτικό χτύπημα, που έσπασε τελείως το ηθικό των μαζών, ήταν η σιωπή των ρεφορμιστών, όπου όλοι υποψήφιοι τους αρνήθηκαν εκ των προτέρων την πιθανότητα να διεκδικήσουν την προεδρεία. Στην πραγματικότητα, το ηθικό είχε πέσει τόσο που κανένας δεν αντέδρασε, ακόμα και αν όλοι στο Ιράν ήξεραν πως ο Αχμαντινετζάντ κέρδισε με διαφορά, νοθεύοντας το αποτέλεσμα των εκλογών.
Το καθεστώς είχε χάσει την υποστήριξη του, αλλά σε μια περίοδο περισυλλογής και αξιολόγησης των στόχων και των μεθόδων του κινήματος, δεν υπήρχε κανένας που να ήταν ικανός να αναλάβει την αντίσταση εναντίον του.
Ο Αχμαντινετζάντ προσπάθησε επίσης να απευθυνθεί στις φτωχές μάζες του Ιράν, ειδικά στους αγρότες και σε κομμάτια της αστικής μικρομεσαίας τάξης, υποσχόμενος να βάλει ένα τέλος στις «διακρίσεις», να παλέψει κατά της διαφθοράς και των «προνομίων» και να είναι περισσότερο επίμονος εναντίον της «παγκόσμιας υπεροψίας» (δηλαδή του ιμπεριαλισμού»). Αυτό ίσως να τον βοήθησε αρχικά να κερδίσει μια κάποια στήριξη (ειδικά εις βάρος του υποψηφίου που υποστηριζόταν από τους ρεφορμιστές, τον Ραφσανζανί, το σύμβολο της διαφθοράς και των «δισεκατομμυριούχων μουλάδων»), αλλά δεν κράτησε για πολύ, καθώς οι πενιχρές οικονομικές συνθήκες που αντιμετώπιζε το καθεστώς δεν του επέτρεπαν να δώσει πολλές μεγάλες υποσχέσεις.
Κατά την διάρκεια της προεδρίας του, ο Αχμαντινετζάντ συνέχισε να χάνει την υποστήριξη. Τον Ιούνιο του 2007, άρχισαν να φαίνονται τα πρώτα ρήγματα της βάσης του. Ένα πρόγραμμα για μερίσματα στα καύσιμα, δημιούργησε μια γενικευμένη οργή και πολλοί σταθμοί καυσίμων κυριολεκτικά κάηκαν.
Έξι μήνες αργότερα, ακολούθησε ένα ακόμα μεγαλύτερο σοκ, ένα σοκ που προετοίμασε το έδαφος για το σημερινό μαζικό κίνημα. Κατά την διάρκεια του χειμώνα το 2007, οι ακραίες αντιθέσεις μέσα στην ιρανική κοινωνία βγήκαν στην επιφάνεια, ταρακουνώντας την χώρα από άκρη σε άκρη. Το Middle East Economic Survey γράφει «Τον Ιανουάριο του 2008, με μια παγωνιά άνευ προηγουμένου στο Ιράν, η έλλειψη αερίου έγινε το πιο καυτό πολιτικό και οικονομικό θέμα. Το Ιράν, η δεύτερη χώρα στον κόσμο με αποθέματα αερίου, έμεινε χωρίς αέριο ακόμα και για οικιακή χρήση. Η παροχή στις βόρειες περιφέρειες, γινόταν ή με διακοπές ή με χαμηλή πίεση. Περισσότεροι από 40 εκατομμύρια άνθρωποι ζούσαν σε θερμοκρασίες από -4ο έως -30ο βαθμούς C. Το Τουρκμενιστάν, που προμηθεύει περίπου 9 δις m3 τον χρόνο, έκοψε επίσης την εξαγωγή αερίου εξαιτίας της καθυστέρησης στην πληρωμή και την διαφορά στην τιμή».
Η κρίση του αερίου, που κάποιοι λένε ότι κόστισε πολλές ζωές, ήταν ένα τεράστιο σκάνδαλο. Έβγαλε στην επιφάνια όλη την αναποτελεσματικότητα και την σαπίλα της διεφθαρμένης γραφειοκρατικής διοίκησης της κοινωνίας και της οικονομίας. Αυθόρμητες διαδηλώσεις άρχισαν μπροστά από κυβερνητικά κτίρια και εταιρίες αερίου. Αν εκείνη την στιγμή, είχε υπάρξει έστω και ελάχιστη οργάνωση μερικών εκατοντάδων πειθαρχημένων επαναστατών μέσα στο Ιράν, αυτή η κρίση θα ήταν τώρα το σημείο έναρξης της επαναστατικής κρίσης. Αυτό ήταν και το τελευταίο χτύπημα για πολλούς από τους πρώην υποστηρικτές του Αχμαντινετζάντ. Σε κάθε ταξί και σε κάθε μαγαζί, άκουγες ανθρώπους να καταριούνται το καθεστώς, αψηφώντας το γεγονός ότι θα μπορούσαν να βρεθούν φυλακή ή και κάπου χειρότερα γι’ αυτό που κάνουν. Όμως και πάλι, η έλλειψη ενός μέσου έκφρασης, απέτρεψε το κίνημα από το να αναπτυχθεί περαιτέρω.
Ο Αχμαντινετζάντ και ο ιμπεριαλισμός των ΗΠΑ
«Τα έθνη δεν έχουν σταθερούς φίλους και συμμάχους, έχουν μόνο σταθερά συμφέροντα» είχε πει κάποτε ο Λόρδος Πάλμερστον (Άγγλος πολιτικός, 1784-1865).
Η ρητορική του Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ και οι επιθέσεις του αμερικανικού ιμπεριαλισμού στην κυβέρνηση του Ιράν, οδήγησε πολλούς στο να πιστέψουν πως αυτός ο άντρας είναι τελείως αντίθετος στον αμερικανικό ιμπεριαλισμό. Αυτό με την σειρά, οδήγησε τους ίδιους ανθρώπους να πιστέψουν πως ο Αχμαντινετζάντ βρισκόταν στην ίδια πλευρά με τις καταπιεσμένες μάζες, που υποφέρουν καθημερινά από την αμερικανική εισβολή. Η πραγματικότητα όμως είναι τελείως διαφορετική.
Πρώτα απ’ όλα, το καθεστώς έχει χρησιμοποιήσει την εικόνα μίσους του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού και του ισραηλινού σιωνισμού, σαν τους μεγαλύτερους εχθρούς εκτός χώρας, για να αποσπάσει την προσοχή από τα προβλήματα στο εσωτερικό της. Η υποκριτική φύση του καθεστώτος ίσως φαίνεται καλύτερα από την απόλυτα παθητική στάση της Λιβανέζικης Χεζμπολάχ (που ελέγχει η Δημοκρατία του Ισλάμ) κατά την διάρκεια της σφαγής του παλαιστινιακού λαού στην Γάζα. Ανοίγοντας ένα μέτωπο βόρεια του Ισραήλ, θα είχε βλάψει σοβαρά και θα είχε αποδυναμώσει την ισραηλινή επίθεση, αλλά η Χεζμπολάχ παρέμεινε σιωπηλή, εκτοξεύοντας μόνο μια ρουκέτα «κατά λάθος».
Πέρα από την δημαγωγία, οι σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν είναι μπερδεμένες. Τμήματα του καθεστώτος, ειδικά αυτών που είναι γύρω από τον Ραφσανζανί, είναι υπέρ στο να εδραιωθούν οι σχέσεις με την Αμερική και να είναι κοντά στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Παγκόσμια Τράπεζα. Αυτό απειλεί την θέση άλλων παραγόντων μέσα στο καθεστώς (όπως των ανθρώπων γύρω από τον Αχμαντινετζάντ και τους Επαναστατικούς Φρουρούς), που έχουν τους βασικούς συμμάχους σπίτι τους. Δεν σημαίνει όμως πως ο Αχμαντινετζάντ είναι και εχθρός με τις ΗΠΑ. Στην πραγματικότητα, το Ιράν έχει υπάρξει πολύ πιστό στον ιμπεριαλισμό. Χωρίς την συνεργασία μερικών τμημάτων του καθεστώτος (ειδικά των Επαναστατικών Φρουρών, που ελέγχουν πολλές τρομοκρατικές οργανώσεις), οι ταπεινωτικές εξελίξεις το Ιράκ και το Αφγανιστάν θα μπορούσαν να ήταν εκατό φορές επικίνδυνες για τους Αμερικανούς. Οι πράξεις και οι μανούβρες του Ιρανικού καθεστώτος και του Αμερικανικού ιμπεριαλισμού είναι σε τελική ανάλυση, σχεδιασμένες από την επιθυμία τους να κερδίσουν, να παγιωθούν ή να υπερασπιστούν μια πιο δυνατή θέση στην παγκόσμια αγορά. Έχοντας αυτό κατά νου, είναι πολύ φυσικό κάποιες φορές να συγκρούονται και κάποιες να συνεργάζονται.
Για τώρα, φαίνεται πως η Αμερική προσπαθεί να φτάσει σε μια συμφωνία ώστε να επιτρέψει στο Ιράν να χρησιμοποιήσει την επιρροή του στο Ιράκ και να σταθεροποιήσει την χώρα, ώστε να μπορέσουν οι Αμερικανοί να αποσυρθούν ήρεμα. Οι Ιρανοί τους έχουν στριμώξει, αλλά τελικά θα υπογράψουν την συμφωνία. Αυτό θα διευκόλυνε τις σχέσεις ή θα έφερνε τους ηγέτες των δύο χωρών πιο κοντά για λίγο διάστημα, όμως πέρα από αυτό είναι δύσκολο να προβλέψει κάποιος την εξέλιξη της σχέσης τους. Οι τάσεις που έχουν χτιστεί την περασμένη δεκαετία, έχουν οξυνθεί περαιτέρω από την παγκόσμια οικονομική κρίση και το ιρανικό μαζικό κίνημα. Δεν υπάρχει κανένα καθεστώς στην Μέση Ανατολή που να είναι σταθερό.
Για το ζήτημα πολέμου στο Ιράν, υπάρχουν πολλοί εσωτερικοί και διεθνείς παράγοντες που πρέπει να λάβουμε υπόψη μας και η εξέλιξη αυτών των παραγόντων είναι αρκετά απρόβλεπτη (για παράδειγμα η θέση της Ρωσίας, της Κινάς, του Ισραήλ, της Αιγύπτου, του Πακιστάν και της Συρίας, σε συνδυασμό με τα μαζικά κινήματα σε αυτές τις χώρες, επηρεάζουν την εξέλιξη των πραγμάτων). Δεν αποκλείεται να υπάρξει μα στρατιωτική επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν. Η άρχουσα τάξη του Ισραήλ δεν μπορεί να επιτρέψει να υπάρξει και άλλη πυρηνική δύναμη στην περιοχή. Ο ισραηλινός ιμπεριαλισμός είναι ο νεώτερος συνεργάτης του αμερικανικού, αλλά έχει και τα δικά του συμφέροντα και οι πολιτικές του δεν καθορίζονται πάντα από το τι είναι καλύτερο για τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό. Μια επίθεση θα προκαλούσε τεράστια αναταραχή και μαζικά κινήματα σε όλη την Μέση Ανατολή. Αυτή ίσως να μην είναι επιθυμητή εκδοχή για τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό, αλλά ο ισραηλινός ίσως έχει τα δικά του σχέδια. Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι τίποτα στην Μέση Ανατολή δεν θα μείνει το ίδιο-ο πύργος από τραπουλόχαρτα είναι εύθραυστος και η επανάσταση στο Ιράν σίγουρα θα τον γκρεμίσει.
Αυτό που φαίνεται είναι ότι παρ’ όλες τις διενέξεις που υπάρχουν ανάμεσα στις καπιταλιστικές τάξεις, θα ενωθούν πάντα εναντίον του κινήματος των μαζών. Φάνηκε και στην απόλυτη σιωπή της κυβέρνησης του Ομπάμα και των άλλων «παγκόσμιων ηγετών» κατά την διάρκεια των επιθέσεων εναντίων του μαζικού κινήματος στο Ιράν τον Ιούνιο του 2009 και από το γεγονός πως ο Ομπάμα έχει αποδεχτεί τον Αχμαντινετζάντ σαν τον νόμιμο εκπρόσωπο του Ιράν.
Οι ρίζες της παρούσας κατάστασης
Η εξαιρετική διαφθορά και ανικανότητα του ιερατείου, οξύνει περαιτέρω τις πτωτικές τάσεις του καπιταλιστικού συστήματος. Από την άλλη, η ιρανική κοινωνία ελάχιστα επωφελήθηκε από την παγκόσμια ανάκαμψη της περασμένης δεκαετίας.
Στην πραγματικότητα, τα τελευταία δύο χρόνια έχει υπάρξει μια διαδικασία που επιταχύνει την μείωση των περιουσιών των κορυφαίων κλιμακίων της κοινωνίας. Η ανάγκη να αυξηθεί η συσσώρευση στα πιο δυνατά στρώματα, η οικονομική κρίση και η οικονομική κατάρρευση στον ορίζοντα, οι κοινωνικοί τριγμοί που δείχνουν την αρχή του τέλους για το καθεστώς, η τεράστια και αναποτελεσματική γραφειοκρατία, και όλοι αυτοί οι παράγοντες να αλληλοεπηρεάζονται, πυροδοτούν αυτή την διαδικασία μείωσης. Ειδικά η συνειδητοποίηση από πολλά στοιχεία στην κορυφή ότι οι μέρες του καθεστώτος είναι μετρημένες, τα κάνει να σκέφτονται με βραχυπρόθεσμους όρους και να ξεχάσουν το να δίνουν παροχές στην κοινωνική τους βάση. Πολλοί από αυτούς, ετοιμάζουν τις βαλίτσες τους και δεν αφήνουν πίσω τα ασημικά τους.
Στον πάτο της κοινωνίας, υπάρχει ένα άλλου είδους μείωσης –αυτή του μεγέθους του στομαχιού του λαού. Επίσημα, ο δείχτης ανεργίας στο Ιράν φτάνει το 12,5%, αν και οι πιο ειδικοί λένε πως ο πραγματικός δείχτης είναι 30%. Ακόμα όμως και με δουλειά, οι Ιρανοί παλεύουν να τα βγάλουν πέρα, μέρα με την μέρα. Ο πληθωρισμός αυξάνεται ραγδαία, και σύμφωνα με το The Economist, βρίσκεται στο 30%.
Με την παγκόσμια οικονομική κρίση να χτυπάει δυνατά και την τιμή του πετρελαίου να πέφτει, το ΑΕΠ του Ιράν, από 6% έπεσε στο 0,5% ετησίως. Για κάποια χρόνια, η κυβέρνηση του Αχμαντινετζάντ κατάφερνε να κάνει τους τροχούς να γυρίζουν εξαιτίας της υψηλής τιμής του πετρελαίου. Μπορούσε να κατευθύνει χρηματοδοτήσεις σε μικρούς κύκλους μέσα στο καθεστώς, δίνοντας τους καλύτερες ευκαιρίες και φτηνότερα αγαθά. Οι μέρες αυτές όμως πέρασαν, η τιμή του πετρέλαιο έπεσε ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας ύφεσης και το μέλλον μάλλον θα φέρει το μείγμα της ύφεσης και του καλπάζοντα πληθωρισμού-στασιμοπληθωρισμό.
Περίπου το 60% του ιρανικού πληθυσμού είναι κάτω των 30 ετών. Ένας μεγάλος αριθμός από αυτούς έχουν πτυχίο πανεπιστημίου. Μόνο το 2008, 3,5 εκατομμύρια φοιτητές γράφτηκαν σε πανεπιστήμια. Αλλά για την πλειοψηφία αυτών των νέων ανθρώπων, οι τελικές εξετάσεις είναι το τελευταίο βήμα πριν την ανεργία. Χωρίς να διαφαίνεται ένα πιο λαμπρό μέλλον, η νεολαία έχει αφεθεί να σαπίζει.
Σύμφωνα με τον κύριο Μοχαμάντ Αλί Ζαμ, τον διευθυντή Πολιτισμικών και Καλλιτεχνικών Σχέσεων της Τεχεράνης, που το 1999 έγραψε μια αναφορά για την χρήση ναρκωτικών και την πορνεία «Η χρήση ναρκωτικών οργιάζει ανάμεσα στους μαθητές σχολείων, η πορνεία έχει αυξηθεί κατά 635% στους μαθητές λυκείου και ο δείχτης αυτοκτονιών στην χώρα έχει ξεπεράσει το ρεκόρ του 109%». Το BBC World προσθέτει ότι «ο μέσος όρος ηλικίας στην πορνεία έχει πέσει από 27 στα 20 χρόνια, με αυξανόμενο αν και απροσδιόριστο, αριθμό γυναικών που μπλέκουν». Σήμερα το Ιράν έχει ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά ναρκομανών και πορνείας, συγκριτικά με τον πληθυσμό του στον κόσμο. Εκτιμάται πως μόνο στο όπιο, είναι εθισμένοι 4.000.000 άνθρωποι.
Η αποσύνθεση της κοινωνίας, γκρεμίζει όλους τους ανθρώπινους δεσμούς. Ανεργία, φτώχεια, πορνεία, βία, παιδική κακοποίηση και κατάθλιψη είναι φυσιολογικά φαινόμενα της καθημερινότητας κάθε Ιρανού. Αυτοί οι παράγοντες είναι οι πραγματικοί λόγοι που κρύβονται πίσω από τα γεγονότα του Ιούνιου 2009. Και τα βιαία μετρά που έχει χρησιμοποιήσει η κυβέρνηση για να τα αποτρέψει (ο εγκλεισμός στην φυλακή κάθε αντίθετης δύναμης, το δίκτυο πληροφοριοδοτών κλπ), προετοιμάζουν μεγαλύτερης κλίμακας έκρηξη.
«« Γ’ Μέρος
Τα τελευταία 15 χρόνια έχουμε δει το καθεστώς του Ιράν να αντιμετωπίζει μεγάλα οικονομικά προβλήματα, σε συνδυασμό με την αναβίωση του εργατικού κινήματος, την έκρηξη των διαδηλώσεων της νεολαίας και την αντίστοιχη μείωση στην υποστήριξη του Ισλαμικού καθεστώτος. Η έλλειψη ηγεσίας είναι αυτή που ευθύνεται για το ότι το καθεστώς παραπαίει από κρίση σε κρίση, παρ’ όλες τις εξαιρετικά ευνοϊκές προϋποθέσεις για την ανατροπή του.
Η αναβίωση του εργατικού κινήματος
Η κατάσταση του εργατικού κινήματος στο Ιράν την δεκαετία του ’90 ήταν πλήρως απογοητευτική. Όλες οι οργανώσεις είχαν χτυπηθεί και βρίσκονταν υπό διάλυση. Αυτό δημιούργησε μια κατάσταση, όπου στα υψηλά στρώματα μπορούσες να βρεις τάσεις συνδικαλισμού μαζί και αναρχισμού – ιδέες που ανήκουν στις πρώτες μέρες του εργατικού κινήματος και έχουν αποδειχθεί ότι είναι αδιέξοδες.Παρόλα αυτά, με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο, ο εργάτης έπρεπε να φάει και να ζήσει. Και αν έπρεπε να οργανωθεί και να πολεμήσει για να φάει, τότε αυτό θα έκανε. Αν και δεν υπάρχουν ακόμα μεγάλα εργατικά σωματεία ή εργατικά κόμματα στο Ιράν, η εργατική τάξη έχει προχωρήσει αρκετά. Οι αντιθέσεις που οξύνονται σε μια φθίνουσα καπιταλιστική κοινωνία, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι δεν υπάρχει το νεκρό φορτίο ενός αντιδραστικού εργατικού γραφείου, βοήθησαν στο να επιταχυνθεί ο σχηματισμός και η ανάπτυξη εμβρυακών εργατικών οργανώσεων, μέσα από πολυάριθμους και εντυπωσιακούς αγώνες ανάμεσα σε όλα τα στρώματα της εργατικής τάξης.
Έχουμε δει την αναβίωση του εργατικού κινήματος στο Ιράν, που είχε κατασταλεί με αίμα, μαζί με άλλες μορφές οργανώσεων στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Η αρχή αυτής της τάσης μπορεί να βρεθεί στην απεργία των εργατών στα πετρέλαια- σε αυτό το ζωτικό κομμάτι της ιρανικής εργατικής τάξης- το 1977. Ήταν μια απεργία που απαιτούσε μεγαλύτερους μισθούς και συλλογικές συμβάσεις. Εκείνη η απεργία έβαλε ένα τέλος στις σχεδόν δύο δεκαετίες σύγχυσης και προανήγγειλε μια νέα εποχή στους αγώνες της εργατικής τάξης.
Τα χρόνια που ακολούθησαν, οι δράσεις των εργατών έχουν αυξηθεί ραγδαία με πολυάριθμες απεργίες και διαδηλώσεις κάθε χρόνο, με την κορυφαία να είναι για την ίδρυση ενός σωματείου για τους εργαζόμενους στα λεωφορεία της Τεχεράνης (Vahed) και άλλες διενέξεις, όπως της Khodro Dizel του Ιράν, της Alborz Tyre, των Δασκάλων, των εργατών στην Haft Tapeh και πιο γενικές προσπάθειες για τον σχηματισμό σωματείων. Υπήρξαν επίσης προσπάθειες να οργανωθούν εργατικά συμβούλια, οι οποίες πάντα είχαν την σκληρότερη αντιμετώπιση.
Ένα παράδειγμα αντί-εργατικού εγκλήματος της Ισλαμικής Δημοκρατίας ήταν το 2003, όταν οι εργάτες στα ορυχεία Khatoon Abad στο Shahre Babak, οργάνωσαν μια μεγάλη συγκέντρωση για να δώσουν μάχη για την απασχόληση και απαιτούσαν εξασφάλιση της εργασίας. Η συγκέντρωση διαλύθηκε από την αστυνομία και πολλοί εργάτες τραυματίστηκαν και συνελήφθηκαν. Μετά από αυτό, ο κόσμος στο Shahre Babak διοργάνωσε μια τεράστια διαδήλωση, όπου υπήρξαν επιδρομές από γη και αέρα και αρκετοί εργάτες σκοτώθηκαν.
Μετά από όλα αυτά, ο κύριος όγκος της εργατικής τάξης στο Ιράν παραμένει εξαιρετικά αποδιοργανωμένος. Αυτή είναι και η μεγαλύτερη αδυναμία των εργατών. Η εργατική τάξη, εξαιτίας του συνεκτικού της χαρακτήρα, της αποφασιστικότητας που επιδεικνύει στις πράξεις της και της σχέσης της με τα μέσα παραγωγής, έχει τεράστιες προοπτικές, αλλά όπως είπε και ο Καρλ Μαρξ, χωρίς οργάνωση η εργατική τάξη είναι ακατέργαστο υλικό προς εκμετάλλευση. Οι προσπάθειες για τον σχηματισμό σωματείων ακόμα αφορούν ένα πολύ μικρό κομμάτι των Ιρανών εργατών. Αυτό το καθεστώς απομόνωσης, σε συνδυασμό με την φθορά της κοινωνίας, οδηγεί σε ένα εργατικό κίνημα που μπορεί να αναπτυχθεί πολύ γρήγορα, αλλά με άνισο τρόπο, με τα μεγάλα πλεονεκτήματα να συνυπάρχουν με τις τεράστιες ελλείψεις και τα κενά. Σε αυτή την διαδικασία, αναπτύχθηκε ένας στενός κύκλος διανόησης ανάμεσα σε κάποιους αρχηγούς και ακτιβιστές του κινήματος. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις όπου αυτοί οι «πρωτοποριακοί εργάτες» έχουν αποτύχει να ηγηθούν των εργατών και να φέρουν εις πέρας το κύριο καθήκον τους, δηλαδή να συνδέσουν τον αγώνα για την διεκδίκηση καλύτερων εργασιακών συνθηκών, με μια πιο γενικευμένη απεργία ενάντια στο Ισλαμικό καθεστώς και για μια Σοσιαλιστική κοινωνία.
1999: Η πρώτη σκηνή της Ιρανικής Επανάστασης
Οι φοιτητές και η νεολαία, όπως και τόσες φορές στις μη επαναστατικές περιόδους, έχουν υπάρξει το πιο ριζοσπαστικό στρώμα της κοινωνίας, δείχνοντας τις πραγματικές τάσεις που υποβόσκουν στις συνειδήσεις των μαζών. Τα κινήματα της νεολαίας συνήθως αντανακλούν τις βαθύτερες διεργασίες της κοινωνίας. Έβαζαν τους εαυτούς τους στην πρώτη γραμμή κάθε σημαντικού κινήματος, σε όλη την δεκαετία του ’90. Και πρόκειται να παίξουν ξανά έναν ρόλο καίριας σημασίας. Τα τελευταία 30 χρόνια, έχουν δεχτεί μερικές από τις χειρότερες μορφές καταστολής της Ισλαμικής Δημοκρατίας, με άγνωστους και ασφυχτικούς κανονισμούς που ελέγχουν και επιτηρούν κάθε πλευρά της ζωής τους. Κάτι αντίστοιχο είναι και οι έντονες διακρίσεις και η καταπίεση των γυναικών. Τους φέρονται σαν να είναι πολίτες δεύτερης κατηγορίας κάτω από τον ισλαμικό νόμο και γι’ αυτό δεν αποτελεί έκπληξη που τελευταία έχουν σχηματίσει ένα από τα πιο θαρραλέα και σημαντικά τμήματα του κινήματος.
Το ιερατείο ίσως σκεφτόταν πως είχε αποκεφαλίσει την επανάσταση με τις μαζικές εκτελέσεις το 1988. Απεναντίας, το μόνο που κατάφερε ήταν να δημιουργηθεί ένας καινούριος στρατός επαναστατών. Τα παιδιά όσων εκτελέστηκαν και νικήθηκαν, μεγάλωσαν στο Ιράν την δεκαετία του ’90 με μίσος για το καθεστώς και με μια καλά ριζωμένη επιθυμία για εκδίκηση, να υποβόσκει μέσα τους. Εκείνη η γενιά έγινε ο βασικός πυλώνας των κινημάτων νεολαίας, που ανέτειλαν στα τέλη της δεκαετίας του ’90.Το κίνημα που είχε αρχίσει να ετοιμάζεται στα σπλάχνα της κοινωνίας, βρήκε κάποια στιγμή την ευκαιρία να εκδηλωθεί στην προεδρική εκστρατεία του Μοχαμάντ Χαταμί. Η έλλειψη μια μαζικής εναλλακτικής, ανάγκασε τους φοιτητές και τους νέους να συσπειρωθούν γύρω από αυτόν τον λεγόμενο ρεφορμιστή για να εκφράσουν την οργή τους ενάντια στο καθεστώς. Ο Χαταμί όμως ήταν μέρος του κατεστημένου. Δεν μπορούσε να παρουσιάσει ούτε μικρές βελτιώσεις στα δημοκρατικά δικαιώματα του λαού. Στην αρχή της προεδρίας του, το μαζικό κίνημα που είχε τεθεί σε κίνηση στην διάρκεια της εκστρατείας του, ήταν ήρεμο. Του έδινε χρόνο να δείξει τον εαυτό του. Αλλά το 1999, η πίεση γινόταν μεγαλύτερη. Εκτός από το ότι χαλάρωσε την νομοθεσία που αφορούσε τις μαντίλες, δεν είχε αλλάξει τίποτα ουσιαστικό. Η καταπίεση και η εξαθλίωση συνεχίζονταν και η διαφθορά του καθεστώτος ήταν ορατή. Μεγάλες διαδηλώσεις πραγματοποιήθηκαν, ειδικά από την νεολαία, αλλά και από πολλούς της μεσαίας τάξης, που κάποτε αποτελούσαν την κοινωνική βάση του καθεστώτος.
Τα πράγματα κορυφώθηκαν στις 8 Ιουλίου, 1999 (18 Τιρ, 1378 στο Ιρανικό Ημερολόγιο) όταν δεκάδες χιλιάδες φοιτητές συμμετείχαν σε μαζικές διαδηλώσεις, λόγω του ότι έκλεισε μια αριστερή εφημερίδα. Οι δυνάμεις ασφαλείας εισέβαλλαν σε έναν κοιτώνα στο πανεπιστήμιο της Τεχεράνης, χτύπησε τους φοιτητές και τους πέταγε από το παράθυρο. Το κίνημα συνεχίστηκε και μετά από λίγες μέρες… «εκτυλίχθηκαν σκηνές που με απόκοσμο τρόπο, θύμιζαν την ιρανική επανάσταση δύο δεκαετίες νωρίτερα. Η αστυνομία έριχνε δακρυγόνα στους χιλιάδες διαδηλωτές και περαστικούς και πυροβολούσαν στον αέρα με τα πιστόλια τους και με ημιαυτόματα όπλα, καθώς οι οδομαχίες μαίνονταν σε μεγάλες λεωφόρους της πρωτεύουσας (New York Times, 13 Ιουλίου, 1999)
Όπως είχαμε γράψει και τότε «Η έκρηξη των φοιτητών, του πιο ευαίσθητου βαρόμετρου των τάσεων που σχηματίζονται μέσα στην κοινωνία, είναι μια προειδοποίηση των εκρήξεων που θα ακολουθήσουν. Είναι οι πρώτες σκηνές της ιρανικής επανάστασης». (The First Shots of the Iranian Revolution, Alan Woods, 17 Ιουλίου 1999).
Το κίνημα, που για πρώτη φορά ταρακούνησε το καθεστώς των μουλάδων, καταστάληκε βίαια. Ήταν κυρίως η δειλία του Χαταμί που αφόπλισε το κίνημα, γιατί έκανε τομείς-κλειδιά του κινήματος να διστάσουν. Όμως, αυτή η ήττα έπαιξε τον ρόλο της και εξαιτίας της, οι «ρεφορμιστές» και όσοι είχαν την αίσθηση του ρεφορμισμού, έχασαν αρκετή από την εξουσία τους. Το βασικό πρόβλημα ήταν πως δεν υπήρχαν εναλλακτικές μαζικές οργανώσεις που θα πήγαιναν τις μάζες πιο πέρα. Παρόλο που οι αντικειμενικοί παράγοντες της επανάστασης ωρίμαζαν, δεν υπήρχε ο ουσιαστικός παράγοντας, το επαναστατικό κόμμα.
Αχμαντινετζάντ- Η άνοδος της αντίδρασης
Όσο το κίνημα έπεφτε, οι πιο αντιδραστικοί παράγοντες του καθεστώτος ετοιμάζονταν να εγκατασταθούν στην προεδρική καρέκλα. Οι προεδρικές εκλογές του 2005, έδειξαν πως στον δεύτερο γύρο συμμετείχε το 48% των 47 εκατομμυρίων Ιρανών ψηφοφόρων, μια μείωση από το 63% που σημειώθηκε ότι συμμετείχαν στην ψηφοφορία του πρώτου γύρου. Για να συγκρίνουμε, το 1997 συμμετείχε το 80%. Το τελειωτικό χτύπημα, που έσπασε τελείως το ηθικό των μαζών, ήταν η σιωπή των ρεφορμιστών, όπου όλοι υποψήφιοι τους αρνήθηκαν εκ των προτέρων την πιθανότητα να διεκδικήσουν την προεδρεία. Στην πραγματικότητα, το ηθικό είχε πέσει τόσο που κανένας δεν αντέδρασε, ακόμα και αν όλοι στο Ιράν ήξεραν πως ο Αχμαντινετζάντ κέρδισε με διαφορά, νοθεύοντας το αποτέλεσμα των εκλογών.
Το καθεστώς είχε χάσει την υποστήριξη του, αλλά σε μια περίοδο περισυλλογής και αξιολόγησης των στόχων και των μεθόδων του κινήματος, δεν υπήρχε κανένας που να ήταν ικανός να αναλάβει την αντίσταση εναντίον του.
Ο Αχμαντινετζάντ προσπάθησε επίσης να απευθυνθεί στις φτωχές μάζες του Ιράν, ειδικά στους αγρότες και σε κομμάτια της αστικής μικρομεσαίας τάξης, υποσχόμενος να βάλει ένα τέλος στις «διακρίσεις», να παλέψει κατά της διαφθοράς και των «προνομίων» και να είναι περισσότερο επίμονος εναντίον της «παγκόσμιας υπεροψίας» (δηλαδή του ιμπεριαλισμού»). Αυτό ίσως να τον βοήθησε αρχικά να κερδίσει μια κάποια στήριξη (ειδικά εις βάρος του υποψηφίου που υποστηριζόταν από τους ρεφορμιστές, τον Ραφσανζανί, το σύμβολο της διαφθοράς και των «δισεκατομμυριούχων μουλάδων»), αλλά δεν κράτησε για πολύ, καθώς οι πενιχρές οικονομικές συνθήκες που αντιμετώπιζε το καθεστώς δεν του επέτρεπαν να δώσει πολλές μεγάλες υποσχέσεις.
Κατά την διάρκεια της προεδρίας του, ο Αχμαντινετζάντ συνέχισε να χάνει την υποστήριξη. Τον Ιούνιο του 2007, άρχισαν να φαίνονται τα πρώτα ρήγματα της βάσης του. Ένα πρόγραμμα για μερίσματα στα καύσιμα, δημιούργησε μια γενικευμένη οργή και πολλοί σταθμοί καυσίμων κυριολεκτικά κάηκαν.
Έξι μήνες αργότερα, ακολούθησε ένα ακόμα μεγαλύτερο σοκ, ένα σοκ που προετοίμασε το έδαφος για το σημερινό μαζικό κίνημα. Κατά την διάρκεια του χειμώνα το 2007, οι ακραίες αντιθέσεις μέσα στην ιρανική κοινωνία βγήκαν στην επιφάνεια, ταρακουνώντας την χώρα από άκρη σε άκρη. Το Middle East Economic Survey γράφει «Τον Ιανουάριο του 2008, με μια παγωνιά άνευ προηγουμένου στο Ιράν, η έλλειψη αερίου έγινε το πιο καυτό πολιτικό και οικονομικό θέμα. Το Ιράν, η δεύτερη χώρα στον κόσμο με αποθέματα αερίου, έμεινε χωρίς αέριο ακόμα και για οικιακή χρήση. Η παροχή στις βόρειες περιφέρειες, γινόταν ή με διακοπές ή με χαμηλή πίεση. Περισσότεροι από 40 εκατομμύρια άνθρωποι ζούσαν σε θερμοκρασίες από -4ο έως -30ο βαθμούς C. Το Τουρκμενιστάν, που προμηθεύει περίπου 9 δις m3 τον χρόνο, έκοψε επίσης την εξαγωγή αερίου εξαιτίας της καθυστέρησης στην πληρωμή και την διαφορά στην τιμή».
Η κρίση του αερίου, που κάποιοι λένε ότι κόστισε πολλές ζωές, ήταν ένα τεράστιο σκάνδαλο. Έβγαλε στην επιφάνια όλη την αναποτελεσματικότητα και την σαπίλα της διεφθαρμένης γραφειοκρατικής διοίκησης της κοινωνίας και της οικονομίας. Αυθόρμητες διαδηλώσεις άρχισαν μπροστά από κυβερνητικά κτίρια και εταιρίες αερίου. Αν εκείνη την στιγμή, είχε υπάρξει έστω και ελάχιστη οργάνωση μερικών εκατοντάδων πειθαρχημένων επαναστατών μέσα στο Ιράν, αυτή η κρίση θα ήταν τώρα το σημείο έναρξης της επαναστατικής κρίσης. Αυτό ήταν και το τελευταίο χτύπημα για πολλούς από τους πρώην υποστηρικτές του Αχμαντινετζάντ. Σε κάθε ταξί και σε κάθε μαγαζί, άκουγες ανθρώπους να καταριούνται το καθεστώς, αψηφώντας το γεγονός ότι θα μπορούσαν να βρεθούν φυλακή ή και κάπου χειρότερα γι’ αυτό που κάνουν. Όμως και πάλι, η έλλειψη ενός μέσου έκφρασης, απέτρεψε το κίνημα από το να αναπτυχθεί περαιτέρω.
Ο Αχμαντινετζάντ και ο ιμπεριαλισμός των ΗΠΑ
«Τα έθνη δεν έχουν σταθερούς φίλους και συμμάχους, έχουν μόνο σταθερά συμφέροντα» είχε πει κάποτε ο Λόρδος Πάλμερστον (Άγγλος πολιτικός, 1784-1865).
Η ρητορική του Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ και οι επιθέσεις του αμερικανικού ιμπεριαλισμού στην κυβέρνηση του Ιράν, οδήγησε πολλούς στο να πιστέψουν πως αυτός ο άντρας είναι τελείως αντίθετος στον αμερικανικό ιμπεριαλισμό. Αυτό με την σειρά, οδήγησε τους ίδιους ανθρώπους να πιστέψουν πως ο Αχμαντινετζάντ βρισκόταν στην ίδια πλευρά με τις καταπιεσμένες μάζες, που υποφέρουν καθημερινά από την αμερικανική εισβολή. Η πραγματικότητα όμως είναι τελείως διαφορετική.
Πρώτα απ’ όλα, το καθεστώς έχει χρησιμοποιήσει την εικόνα μίσους του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού και του ισραηλινού σιωνισμού, σαν τους μεγαλύτερους εχθρούς εκτός χώρας, για να αποσπάσει την προσοχή από τα προβλήματα στο εσωτερικό της. Η υποκριτική φύση του καθεστώτος ίσως φαίνεται καλύτερα από την απόλυτα παθητική στάση της Λιβανέζικης Χεζμπολάχ (που ελέγχει η Δημοκρατία του Ισλάμ) κατά την διάρκεια της σφαγής του παλαιστινιακού λαού στην Γάζα. Ανοίγοντας ένα μέτωπο βόρεια του Ισραήλ, θα είχε βλάψει σοβαρά και θα είχε αποδυναμώσει την ισραηλινή επίθεση, αλλά η Χεζμπολάχ παρέμεινε σιωπηλή, εκτοξεύοντας μόνο μια ρουκέτα «κατά λάθος».
Πέρα από την δημαγωγία, οι σχέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ιράν είναι μπερδεμένες. Τμήματα του καθεστώτος, ειδικά αυτών που είναι γύρω από τον Ραφσανζανί, είναι υπέρ στο να εδραιωθούν οι σχέσεις με την Αμερική και να είναι κοντά στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και την Παγκόσμια Τράπεζα. Αυτό απειλεί την θέση άλλων παραγόντων μέσα στο καθεστώς (όπως των ανθρώπων γύρω από τον Αχμαντινετζάντ και τους Επαναστατικούς Φρουρούς), που έχουν τους βασικούς συμμάχους σπίτι τους. Δεν σημαίνει όμως πως ο Αχμαντινετζάντ είναι και εχθρός με τις ΗΠΑ. Στην πραγματικότητα, το Ιράν έχει υπάρξει πολύ πιστό στον ιμπεριαλισμό. Χωρίς την συνεργασία μερικών τμημάτων του καθεστώτος (ειδικά των Επαναστατικών Φρουρών, που ελέγχουν πολλές τρομοκρατικές οργανώσεις), οι ταπεινωτικές εξελίξεις το Ιράκ και το Αφγανιστάν θα μπορούσαν να ήταν εκατό φορές επικίνδυνες για τους Αμερικανούς. Οι πράξεις και οι μανούβρες του Ιρανικού καθεστώτος και του Αμερικανικού ιμπεριαλισμού είναι σε τελική ανάλυση, σχεδιασμένες από την επιθυμία τους να κερδίσουν, να παγιωθούν ή να υπερασπιστούν μια πιο δυνατή θέση στην παγκόσμια αγορά. Έχοντας αυτό κατά νου, είναι πολύ φυσικό κάποιες φορές να συγκρούονται και κάποιες να συνεργάζονται.
Για τώρα, φαίνεται πως η Αμερική προσπαθεί να φτάσει σε μια συμφωνία ώστε να επιτρέψει στο Ιράν να χρησιμοποιήσει την επιρροή του στο Ιράκ και να σταθεροποιήσει την χώρα, ώστε να μπορέσουν οι Αμερικανοί να αποσυρθούν ήρεμα. Οι Ιρανοί τους έχουν στριμώξει, αλλά τελικά θα υπογράψουν την συμφωνία. Αυτό θα διευκόλυνε τις σχέσεις ή θα έφερνε τους ηγέτες των δύο χωρών πιο κοντά για λίγο διάστημα, όμως πέρα από αυτό είναι δύσκολο να προβλέψει κάποιος την εξέλιξη της σχέσης τους. Οι τάσεις που έχουν χτιστεί την περασμένη δεκαετία, έχουν οξυνθεί περαιτέρω από την παγκόσμια οικονομική κρίση και το ιρανικό μαζικό κίνημα. Δεν υπάρχει κανένα καθεστώς στην Μέση Ανατολή που να είναι σταθερό.
Για το ζήτημα πολέμου στο Ιράν, υπάρχουν πολλοί εσωτερικοί και διεθνείς παράγοντες που πρέπει να λάβουμε υπόψη μας και η εξέλιξη αυτών των παραγόντων είναι αρκετά απρόβλεπτη (για παράδειγμα η θέση της Ρωσίας, της Κινάς, του Ισραήλ, της Αιγύπτου, του Πακιστάν και της Συρίας, σε συνδυασμό με τα μαζικά κινήματα σε αυτές τις χώρες, επηρεάζουν την εξέλιξη των πραγμάτων). Δεν αποκλείεται να υπάρξει μα στρατιωτική επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν. Η άρχουσα τάξη του Ισραήλ δεν μπορεί να επιτρέψει να υπάρξει και άλλη πυρηνική δύναμη στην περιοχή. Ο ισραηλινός ιμπεριαλισμός είναι ο νεώτερος συνεργάτης του αμερικανικού, αλλά έχει και τα δικά του συμφέροντα και οι πολιτικές του δεν καθορίζονται πάντα από το τι είναι καλύτερο για τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό. Μια επίθεση θα προκαλούσε τεράστια αναταραχή και μαζικά κινήματα σε όλη την Μέση Ανατολή. Αυτή ίσως να μην είναι επιθυμητή εκδοχή για τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό, αλλά ο ισραηλινός ίσως έχει τα δικά του σχέδια. Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι ότι τίποτα στην Μέση Ανατολή δεν θα μείνει το ίδιο-ο πύργος από τραπουλόχαρτα είναι εύθραυστος και η επανάσταση στο Ιράν σίγουρα θα τον γκρεμίσει.
Αυτό που φαίνεται είναι ότι παρ’ όλες τις διενέξεις που υπάρχουν ανάμεσα στις καπιταλιστικές τάξεις, θα ενωθούν πάντα εναντίον του κινήματος των μαζών. Φάνηκε και στην απόλυτη σιωπή της κυβέρνησης του Ομπάμα και των άλλων «παγκόσμιων ηγετών» κατά την διάρκεια των επιθέσεων εναντίων του μαζικού κινήματος στο Ιράν τον Ιούνιο του 2009 και από το γεγονός πως ο Ομπάμα έχει αποδεχτεί τον Αχμαντινετζάντ σαν τον νόμιμο εκπρόσωπο του Ιράν.
Οι ρίζες της παρούσας κατάστασης
Η εξαιρετική διαφθορά και ανικανότητα του ιερατείου, οξύνει περαιτέρω τις πτωτικές τάσεις του καπιταλιστικού συστήματος. Από την άλλη, η ιρανική κοινωνία ελάχιστα επωφελήθηκε από την παγκόσμια ανάκαμψη της περασμένης δεκαετίας.
Στην πραγματικότητα, τα τελευταία δύο χρόνια έχει υπάρξει μια διαδικασία που επιταχύνει την μείωση των περιουσιών των κορυφαίων κλιμακίων της κοινωνίας. Η ανάγκη να αυξηθεί η συσσώρευση στα πιο δυνατά στρώματα, η οικονομική κρίση και η οικονομική κατάρρευση στον ορίζοντα, οι κοινωνικοί τριγμοί που δείχνουν την αρχή του τέλους για το καθεστώς, η τεράστια και αναποτελεσματική γραφειοκρατία, και όλοι αυτοί οι παράγοντες να αλληλοεπηρεάζονται, πυροδοτούν αυτή την διαδικασία μείωσης. Ειδικά η συνειδητοποίηση από πολλά στοιχεία στην κορυφή ότι οι μέρες του καθεστώτος είναι μετρημένες, τα κάνει να σκέφτονται με βραχυπρόθεσμους όρους και να ξεχάσουν το να δίνουν παροχές στην κοινωνική τους βάση. Πολλοί από αυτούς, ετοιμάζουν τις βαλίτσες τους και δεν αφήνουν πίσω τα ασημικά τους.
Στον πάτο της κοινωνίας, υπάρχει ένα άλλου είδους μείωσης –αυτή του μεγέθους του στομαχιού του λαού. Επίσημα, ο δείχτης ανεργίας στο Ιράν φτάνει το 12,5%, αν και οι πιο ειδικοί λένε πως ο πραγματικός δείχτης είναι 30%. Ακόμα όμως και με δουλειά, οι Ιρανοί παλεύουν να τα βγάλουν πέρα, μέρα με την μέρα. Ο πληθωρισμός αυξάνεται ραγδαία, και σύμφωνα με το The Economist, βρίσκεται στο 30%.
Με την παγκόσμια οικονομική κρίση να χτυπάει δυνατά και την τιμή του πετρελαίου να πέφτει, το ΑΕΠ του Ιράν, από 6% έπεσε στο 0,5% ετησίως. Για κάποια χρόνια, η κυβέρνηση του Αχμαντινετζάντ κατάφερνε να κάνει τους τροχούς να γυρίζουν εξαιτίας της υψηλής τιμής του πετρελαίου. Μπορούσε να κατευθύνει χρηματοδοτήσεις σε μικρούς κύκλους μέσα στο καθεστώς, δίνοντας τους καλύτερες ευκαιρίες και φτηνότερα αγαθά. Οι μέρες αυτές όμως πέρασαν, η τιμή του πετρέλαιο έπεσε ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας ύφεσης και το μέλλον μάλλον θα φέρει το μείγμα της ύφεσης και του καλπάζοντα πληθωρισμού-στασιμοπληθωρισμό.
Περίπου το 60% του ιρανικού πληθυσμού είναι κάτω των 30 ετών. Ένας μεγάλος αριθμός από αυτούς έχουν πτυχίο πανεπιστημίου. Μόνο το 2008, 3,5 εκατομμύρια φοιτητές γράφτηκαν σε πανεπιστήμια. Αλλά για την πλειοψηφία αυτών των νέων ανθρώπων, οι τελικές εξετάσεις είναι το τελευταίο βήμα πριν την ανεργία. Χωρίς να διαφαίνεται ένα πιο λαμπρό μέλλον, η νεολαία έχει αφεθεί να σαπίζει.
Σύμφωνα με τον κύριο Μοχαμάντ Αλί Ζαμ, τον διευθυντή Πολιτισμικών και Καλλιτεχνικών Σχέσεων της Τεχεράνης, που το 1999 έγραψε μια αναφορά για την χρήση ναρκωτικών και την πορνεία «Η χρήση ναρκωτικών οργιάζει ανάμεσα στους μαθητές σχολείων, η πορνεία έχει αυξηθεί κατά 635% στους μαθητές λυκείου και ο δείχτης αυτοκτονιών στην χώρα έχει ξεπεράσει το ρεκόρ του 109%». Το BBC World προσθέτει ότι «ο μέσος όρος ηλικίας στην πορνεία έχει πέσει από 27 στα 20 χρόνια, με αυξανόμενο αν και απροσδιόριστο, αριθμό γυναικών που μπλέκουν». Σήμερα το Ιράν έχει ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά ναρκομανών και πορνείας, συγκριτικά με τον πληθυσμό του στον κόσμο. Εκτιμάται πως μόνο στο όπιο, είναι εθισμένοι 4.000.000 άνθρωποι.
Η αποσύνθεση της κοινωνίας, γκρεμίζει όλους τους ανθρώπινους δεσμούς. Ανεργία, φτώχεια, πορνεία, βία, παιδική κακοποίηση και κατάθλιψη είναι φυσιολογικά φαινόμενα της καθημερινότητας κάθε Ιρανού. Αυτοί οι παράγοντες είναι οι πραγματικοί λόγοι που κρύβονται πίσω από τα γεγονότα του Ιούνιου 2009. Και τα βιαία μετρά που έχει χρησιμοποιήσει η κυβέρνηση για να τα αποτρέψει (ο εγκλεισμός στην φυλακή κάθε αντίθετης δύναμης, το δίκτυο πληροφοριοδοτών κλπ), προετοιμάζουν μεγαλύτερης κλίμακας έκρηξη.
«« Γ’ Μέρος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου