Είδαμε την προηγούμενη εβδομάδα να επαναλαμβάνονται οι ειρηνευτικές συνομιλίες Ισραηλινών – Παλαιστινίων. Οι πρώτες ημέρες του νέου αυτού γύρου διαπραγματεύσεων σημαδεύτηκαν από τη δολοφονία τεσσάρων εποίκων στη Χεβρώνα, την εκστρατεία συλλήψεων της Παλαιστινιακής Αρχής εναντίον μαχητών της Χαμάς και την πολιτική συζήτηση στο Ισραήλ για το πάγωμα των εποικισμών. Ζητήσαμε από τον Nassar Ibrahim, πολιτικό διευθυντή του Alternative Information Center, να κάνει μια αξιολόγηση των πρώτων αυτών ημερών των διαπραγματεύσεων.
Nassar, ένας νέος γύρος Ισραηλινο-Παλαιστινιακών διαπραγματεύσεων άνοιξε. Σε ποιο πλαίσιο ξεκινούν οι διαπραγματεύσεις;
Αναλύοντας τις νέες αυτές ειρηνευτικές συνομιλίες δεν μπορούμε να ξεχνάμε την ιστορική «ανθολογία» των προηγούμενων διαπραγματεύσεων. Στην πορεία αυτή, ένας από τους πρώτους σημαντικούς σταθμούς ήταν η διάσκεψη της Μαδρίτης το 1991, που είχε σαν αποτέλεσμα την έναρξη της φάσης του Όσλο. Εκείνη την εποχή, το πολιτικό περιβάλλον σημάδευαν δύο σημαντικά γεγονότα: την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και τον πρώτο πόλεμο στον Κόλπο. Στην φάση που ακολούθησε υπογράφηκαν οι συμφωνίες του Όσλο και άλλα πρωτόκολλα (όπως της Χεβρώνας, του Παρισιού, του Καΐρου κλπ) και δημιουργήθηκε η Παλαιστινιακή Αρχή. Ωστόσο, το αποτέλεσμα του Όσλο ήταν αρνητικό για τους Παλαιστίνιους: η Ισραηλινή κυβέρνηση χρησιμοποίησε το Όσλο προκειμένου να δημιουργήσει νέα εδαφικά δεδομένα, νέους εποικισμούς και να προχωρήσει σε κατασχέσεις γης και κατεδαφίσεις σπιτιών. Αυτό συνεχίστηκε μέχρι το ξεκίνημα της Δεύτερης Ιντιφάντα το 2000.
Ένα χρόνο μετά, τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου και η επίθεση στο Αφγανιστάν αποτέλεσαν κρίσιμη καμπή για τη Μέση Ανατολή. Το 2003 ο Ισραηλινός στρατός εισέβαλε στις αποκαλούμενες αυτόνομες περιοχές της Παλαιστινιακής Αρχής. Το Ισραήλ απομόνωσε τον Γιάσερ Αραφάτ. Ο Οδικός Χάρτης κι αυτός απέτυχε. Η αντίδραση της Παλαιστινιακής κοινωνίας ήταν να κινηθεί προς την ανοιχτή και ένοπλη αντίσταση, ειδικά οι ισλαμικές παρατάξεις. Την ίδια περίοδο, το 2003, ξεκίνησε ο πόλεμος των ΗΠΑ στο Ιράκ και η Ιρακινή αντίσταση έδειξε τη δύναμή της. Το 2006 σημαδεύτηκε από την Ισραηλινή εισβολή στον Λίβανο. Οι σχέσεις των ΗΠΑ και του Ισραήλ με το Ιράν γίνονταν όλο και πιο κρίσιμες. Στην Παλαιστίνη, μετά το θάνατο του Αραφάτ, ο δυτικός κόσμος άρχισε να βλέπει πως έφτανε η σωστή στιγμή για πολιτικές εκλογές, αλλά κέρδισε η Χαμάς και ξεκίνησε ο αποκλεισμός της Γάζας.
Όλα αυτά τα γεγονότα θέτουν την ειρηνευτική διαδικασία μπροστά σε ένα δίλημμα και μια μεγάλη κρίση. Το Ισραήλ έδειξε την υποστήριξή του στην Παλαιστινιακή Αρχή της Ραμάλα και οι ΗΠΑ ξεκίνησαν την σύνοδο της Ανάπολης το 2007. Η διαδικασία της Ανάπολης σημαδεύτηκε από δυό παράγοντες: αφενός το αμερικανικό αδιέξοδο στο Ιράκ και το Αφγανιστάν και αφετέρου την αυξανόμενη ισχύ του Ιράν, της Χεζμπολάχ και της Συρίας. Οι κυβερνήσεις του Ισραήλ και των ΗΠΑ βρίσκονταν υπό πίεση και αναζητούσαν νέα δύναμη και νομιμοποίηση στην περιοχή. Ακόμα και η διαδικασία της Ανάπολης απέτυχε. Το 2008, το Ισραήλ επιτέθηκε στη Γάζα αλλά βρέθηκε αντιμέτωπο με την ισχυρή αντίδραση της κοινής γνώμης σε όλο τον κόσμο.
Έτσι, συγκρινόμενη με τη φάση του Όσλο, η σημερινή κατάσταση σηματοδοτεί ένα τελείως διαφορετικό στάδιο: η εποχή του νεο-συντηρητισμού των ΗΠΑ τελείωσε και εξελέγη ο Μπάρακ Ομπάμα ο οποίος κινήθηκε προς έναν διπλό στόχο, να τελειώσει τον πόλεμο στο Ιράκ και να λύσει την Ισραηλινο-Παλαιστινιακή σύγκρουση.
Η εκλογή του Ομπάμα έγινε δεκτή στην Μέση Ανατολή με μεγάλες προσδοκίες και ελπίδες. Τί έχει αλλάξει δύο χρόνια μετά;
Η εξουσιοδότηση του Ομπάμα δεν απέδωσε καρπούς. Την ίδια στιγμή, η Ισραηλινή κοινωνία επέλεξε μια δεξιά κυβέρνηση η οποία αποτελεί τώρα εταίρο των ειρηνευτικών συνομιλιών. Τόσο το Ισραήλ όσο και οι ΗΠΑ θέλουν την επανέναρξη των ειρηνευτικών συνομιλιών για τους δικούς τους λόγους. Μετά την ανακοίνωση του τέλους του πολέμου στο Ιράκ, οι ΗΠΑ επικεντρώνονται στο Αφγανιστάν. Ωστόσο, η δημοτικότητα του Ομπάμα περιορίζεται γιατί δεν κατάφερε όσα υποσχέθηκε και η παγκόσμια οικονομική κρίση ταρακουνάει τις ΗΠΑ και όλον τον κόσμο. Ο Ομπάμα προσπαθεί τώρα να κερδίσει μια συμβολική διπλωματική νίκη στο ζήτημα της Ισραηλινο-Παλαιστινιακής σύγκρουσης προκειμένου να την παρουσιάσει στο αμερικανικό κοινό για τις επόμενες ενδιάμεσες εκλογές ως ατού στην κρίση συναίνεσης που αντιμετωπίζει. Από την πλευρά της η Παλαιστινιακή Αρχή βρίσκεται κι αυτή αντιμέτωπη με ισχυρές πιέσεις και βλέπει τη δύναμή της να μειώνεται μέσα στην Παλαιστινιακή κοινωνία. Τέλος η Ισραηλινή κυβέρνηση έχει να αντιμετωπίσει τις αλλαγές στην περιοχή, ειδικά μετά την επιχείρηση «Λιωμένο Μολύβι» και την επίθεση στον Στόλο της Ελευθερίας. Η πραγματική πρόκληση είναι ο αραβικός κόσμος και η αυξανόμενη αντίσταση στο Ιράν, τη Συρία και τον Λίβανο.
Τί βλέπετε να συμβαίνει στη συνέχεια;
Οι διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν με την υποστήριξη του Κουαρτέτου, της PLO και των ΗΠΑ. Αν δούμε τις παγκόσμιες προκλήσεις καταλαβαίνουμε πως οι ηγέτες αυτών των χωρών δεν πηγαίνουν σε αυτές τις διαπραγματεύσεις μόνο για να φωτογραφηθούν. Όμως το αποτέλεσμα δεν εξαρτάται από την «καλή τους θέληση». Υπάρχουν εδαφικά δεδομένα. Οι διαπραγματεύσεις αυτές είναι «διαπραγματεύσεις της κρίσης»: όλοι οι πρωταγωνιστές παρακολουθούν τις ειρηνευτικές συνομιλίες επειδή είναι πιο αδύναμοι απ’ ότι ήταν στο παρελθόν. Το Ισραήλ ήταν ο ακρογωνιαίος λίθος των Δυτικών δυνάμεων στη Μέση Ανατολή, αλλά τώρα η θέση του στην περιοχή έχει υποχωρήσει σημαντικά. Οι Παλαιστίνιοι είναι πολύ αδύναμοι αλλά ο σκοπός τους έχει τη στήριξη ανερχόμενων δυνάμεων της Μέσης Ανατολής.
Οι διαπραγματεύσεις θέλουν να επιστρέψουν στον Οδικό Χάρτη, αλλά χωρίς καμιά πραγματική δέσμευση. Η Χαμάς θα ενεργήσει με σκοπό να καταδείξει ότι πως οι διαπραγματευτές πρέπει να λάβουν υπόψη τη δύναμή της. Ο Αμπάς δεν θα μπορέσει να υπογράψει μιά συμφωνία χωρίς τη συμφωνία του Παλαιστινιακού λαού, διαφορετικά θα διακινδυνεύσει έναν εμφύλιο πόλεμο. Είναι φανερό πως οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα στην περιοχή και θέλουν να «παγώσουν» το Ισραηλινο-Παλαιστινιακό ζήτημα προκειμένου να αντιμετωπίσουν τα πιο καυτά ζητήματα του Ιράν και της Συρίας. Είναι πιθανό αυτή την έννοια να έχουν οι πρόσφατες δηλώσεις του Ισραηλινού υπουργού εξωτερικών Avigdor Lieberman: «αυτή η γενιά δεν πρόκειται να δει ειρήνη στην Μέση Ανατολή».
Αναρτήσεις
