Η Λωρίδα της Γάζας

«Η Γάζα είναι μια φυλακή και το Ισραήλ έχει πετάξει το κλειδί»

John Dugard-Ειδικός Ανταποκριτής των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα

Δεδομένα

** Συνολικός πληθυσμός: 1.500.202 (1)

** Πυκνότητα πληθυσμού: 4.117 κάτοικοι ανά τετρ. χμ (2)

** Δείκτης γονιμότητας: 5.19 παιδιά/γυναίκα (6)

** Σύνολο προσφύγων: 1.059.584 (3).

** Πρόσφυγες σαν % του πληθυσμύ: 70% (4)

** Ποσοστό ανεργίας : 45.5%(7)

** Μέσος όρος ηλικίας :17.2 χρόνια (κάποιες εκτιμήσεις το τοποθετούν στα 15.3 χρόνια)

** Προσδοκώμενη διάρκειας ζωής: 73.16 χρόνια (9)

** 86% του πληθυσμού της Γάζας εξαρτάται από την ξένη βοήθεια (8)

1948: Αραβο-Ισραηλινός πόλεμος – Τα σύνορα της Γάζας καθορίστηκαν βάσει της εκεχειρίας του 1949 και τέθηκαν υπό τον έλεγχο των Αιγυπτίων μέχρι την δημιουργία ενός μελλοντικού Παλαιστινιακού κράτους.

1956: Πόλεμος του Σουέζ-Σινά – η Λωρίδα της Γάζας καταλαμβάνεται από το Ισραήλ. Ένα χρόνο μετά αποσύρουν τις δυνάμεις τους και εγκαθίσταται στην Γάζα κλιμάκιο έκτακτης ανάγκης των Ηνωμένων Εθνών.

1967: Πόλεμος των έξι ημερών – Το Ισραήλ ανακαταλαμβάνει την Λωρίδα της Γάζας στις 5 Ιουνίου. Τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς, το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών καλεί σε «απόσυρση των ισραηλινών δυνάμεων από τις κατεχόμενες περιοχές της πρόσφατης διαμάχης» (10).

1970: Χτίζεται ο πρώτος εποικισμός του Kfar Darom στην Λωρίδα της Γάζας. Οι ισραηλινοί εποικισμοί εξακολουθούν να επεκτείνονται, παρά τις αντιμαχίες ανάμεσα σε εποίκους και Παλαιστίνιους.

1987: Ξεσπάει η πρώτη παλαιστινιακή Ιντιφάντα και εμφανίζεται η Χαμάς, ένα ισλαμικό κίνημα αντίστασης. Η Ιντιφάντα τερματίζεται με την υπογραφή της Συμφωνίας του Όσλο και την καθιέρωση της Παλαιστινιακής Αρχής το 1993.

2000: Η Συνάντηση Κορυφής του Camp David ανανεώνει τις ελπίδες για ειρήνη, μέχρι που η επίσκεψη του Ariel Sharon στο τζαμί al-Aqsa τον Σεπτέμβριο πυροδοτεί την δεύτερη Ιντιφάντα.

2005: Μονομερής απεμπλοκή του Ariel Sharon από την Λωρίδα της Γάζας, χωρίς την συμβολή ή συνεργασία της ΠΑ. Παρόλο που οι έποικοι απομακρύνθηκαν, το Ισραήλ διατηρεί ισχυρό έλεγχο στην περιοχή.

2006: Σαρωτική νίκη της Χαμάς στις κοινοβουλευτικές εκλογές του Ιανουαρίου. Το Ισραήλ και η διεθνής κοινότητα τιμωρεί την Παλαιστίνη, παρακρατώντας τον ΦΠΑ. Οι εντάσεις στο εσωτερικό της Παλαιστίνης ανάμεσα στις παρατάξεις, αυξάνονται.

2007: Ξεσπούν βίαιες συγκρούσεις ανάμεσα στην Φατάχ και την Χαμάς στην Γάζα, με αποτέλεσμα η Χαμάς να πάρει τον έλεγχο της περιοχής. Η Αίγυπτος ανταποκρίνεται, κλείνοντας τα σύνορα. (11).

2008: Στις 17 Ιανουαρίου, το Ισραήλ κλείνει τα σύνορα της Γάζας ως απάντηση στις επιθέσεις ρουκετών. Οι Ισραηλινοί διατηρούν πλήρη έλεγχο σε ιατρικές προμήθειες, τρόφιμα και καύσιμα που εισάγονται στην Λωρίδα (12). Στις 19 Ιουνίου, το Ισραήλ και η Χαμάς συμφωνούν σε κατάπαυση πυρός. Καθώς το παρόν τυπώνεται, οι εχθροπραξίες έχουν ξεσπάσει ξανά. (Νοέμβριος).

Συνεχιζόμενη κρίση στην Γάζα

Η Λωρίδα της Γάζας αντιμετωπίζει ανθρωπιστική κρίση από τον Απρίλιο του 2006, όταν έκλεισαν τα σύνορα και η έλλειψη ανθρωπιστικής βοήθειας προκάλεσε σημαντική μείωση στις ποσότητες καυσίμων και τροφίμων και προβλήματα στην ιατρική περίθαλψη. Οι κάτοικοι της Γάζας αντιμετωπίζουν ελλείψεις σε βασικά αγαθά, ενώ λόγω της αύξηση των τιμών στην αγορά είναι δύσκολο για τις οικογένειες να έχουν επαρκή, υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή.

Το πέρασμα του Karni, το οποίο αποτελεί την κεντρική οδό διακίνησης εμπορικών αγαθών, παραμένει κλειστό από τις 13 Ιουνίου 2007, γεγονός που έχει διαλύσει την οικονομία της Γάζας. «Τον Ιούνιο του 2007, εξήχθησαν 748 φορτία από την Γάζα προς το Ισραήλ και άλλες χώρες. Ένα μήνα μετά δεν έφυγε κανένα» (13).

Στην Γάζα σήμερα, πάνω από το 80% των Παλαιστινίων εξαρτώνται από την ξένη βοήθεια, σε σύγκριση με το 63% του 2006 (14). Η ανεργία την Γάζα αγγίζει το 40% και πρόκειται να εκτοξευτεί στο 50%, ενώ ο ιδιωτικός τομέας, που παράγει το 53% των εργασιών στην Γάζα, καταρρέει (15).

Ο τομέας της υγείας παραμένει ιδιαίτερα ασταθής λόγω των διακοπών ρεύματος που προκαλεί η έλλειψη καυσίμων. Σύμφωνα με την αναφορά του UNRWA για την κατάσταση στην Γάζα τον Ιούλιο του 2007, οι εγκαταστάσεις πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας υγείας συνεχίζουν να λειτουργούν, παρόλη την έλλειψη ηλεκτρικού ρεύματος και προμηθειών, όπως φιλμ ακτινογραφίας, εργαστηριακά υλικά, κλίνες και εξεταστήρια. Ωστόσο υπάρχει σοβαρή έλλειψη σε φάρμακα χρόνιων παθήσεων και αναισθητικά, ενώ πολλά από τα μηχανήματα είναι εκτός λειτουργίας, με αποτέλεσμα να υπερκαλύπτεται η χωρητικότητα των νοσοκομείων (16).

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας αναφέρει ότι τουλάχιστον 51 άνθρωποι έχουν χάσει την ζωή τους από τον Οκτώβριο του 2007 έως τον Ιούλιο του 2008, λόγω εξαιτίας της αδυναμίας πρόσβασης σε ιατρική περίθαλψη έξω από την Γάζα. Ανάμεσα τους ήταν και 11 παιδιά. (17).

Η έλλειψη καυσίμων και απαραίτητων ανταλλακτικών για την επιδιόρθωση και αναβάθμιση των μονάδων επεξεργασίας λυμάτων στην Γάζα, αναγκάζει τις Δημοτικές Επιχειρήσεις Διαχείρισης Υδάτων των παράκτιων περιοχών, να συνεχίζουν να ρίχνουν καθημερινά περίπου 84.000 m³ ακατέργαστων λυμάτων στην Μεσόγειο Θάλασσα (18).

Συνδέοντας τη Γάζα με τη Δυτική Όχθη

Μια περίπλοκη διάσταση στην ειρηνευτική διαδικασία δίνει το ζήτημα σύνδεσης της Δυτικής Όχθης και της Λωρίδας της Γάζας. Έχουν τεθεί διάφορες απόψεις και λύσεις, όπως η κατασκευή ενός «διαδρόμου» ανάμεσα στις δύο περιοχές, η ανταλλαγή εδαφών του Ισραήλ με της Δυτικής Όχθης. Άλλη πρόταση είναι η κατασκευή γέφυρας ή ακόμα και ενός τούνελ. Η γεωγραφική πολυπλοκότητας του θέματος, έχει κρατήσει ξάγρυπνους τους διαπραγματευτές και τους συμβούλους τους.

Αυτό που κρατάει όλους εμάς ξάγρυπνους όμως, είναι το ζήτημα πολιτικής και κοινωνικής επανένωσης της Δυτικής Όχθης και της Γάζας μετά το τραγικό σχίσμα του 2007. Ενώ η Παλαιστινιακή Αρχή ετοιμαζόταν για τις διαπραγματεύσεις στα γεωγραφικά θέματα, γρήγορα έγινε φανερό ότι για να προχωρήσει η ειρηνευτική διαδικασία με το Ισραήλ, θα έπρεπε να προηγηθεί η εθνική συμφιλίωση και να υπάρξει μια εθνική ενωτική κυβέρνηση.

Κατά την διάρκεια του 2008, έχουν γίνει σποραδικές προσπάθειες να έρθουν σε συμφωνία οι δύο κύριοι παράγοντες, αλλά μόνο τους τελευταίους μήνες της χρονιάς (καθώς το παρόν τυπώνεται), φαίνεται πως υπάρχει κάποια σημαντική εξέλιξη.

Η συμφιλίωση ωστόσο, δεν θα έχει θετική επίδραση στις διαπραγματεύσεις. Στην πραγματικότητα, επιτρέποντας στην Χαμάς να έχει λόγο στην ειρηνευτική διαδικασία, το Ισραήλ ίσως να έχει την δικαιολογία για να απορρίψει τις προτάσεις της, με το πρόσχημα ότι δεν είναι μέλος της ΟΑΠ αλλά ούτε και αξιόπιστος εταίρος για την ειρήνη.

Εξαιτίας αυτής της περίπλοκης πραγματικότητας, το 2009 διαφαίνεται πως θα είναι μια ιδιαίτερα ευαίσθητη χρονιά. Η ΟΑΠ και η ΠΑ εμμένουν σε μια επείγουσα εντολή που δόθηκε το 2007. Η νομιμότητας της έκτακτης κυβέρνησης έχει αμφισβητηθεί αρκετές φορές, αλλά διατηρεί ακόμα την εξουσία με την υπόσχεση ότι μπορεί να ενσωματώσει βελτιώσεις των συνθηκών διαβίωσης των κατοίκων στις διαπραγματεύσεις, προωθώντας την λύση των δύο κρατών.

Η ανικανότητα της να το πράξει, θα αυξήσει την υποστήριξη της Χαμάς. Επιπλέον, το να μην συμπεριλαμβάνεται η Χαμάς στην ειρηνευτική διαδικασία, της δίνει τεράστια δύναμη για να διαταράξει την πρόοδο. Εν τω μεταξύ οι κάτοικοι της Δυτικής Όχθης και της Γάζας, απομακρύνονται όλο και περισσότερο.

Επόμενη: Παλαιστίνιοι Κρατούμενοι

Σημειώσεις:

1. CIA World Fact Book, 2008 https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/gz.html.

2. ibid.

3. UNRWA. http://www.un.org/unrwa/publications/index.html. For further reading, see the section; Selected refugee statistics.

4. ibid.

5. CIA World Factbook. Gaza Facts. https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/gz.html.

6. ibid.

7. Palestinian Monetary Authority, Palestinian Central Bureau of Statistics, Palestinian Economic Policy Research Institute. August 2008. Palestine Economic and Social Monitor. Volume 13. p1.

8. ibid.

9. CIA World Factbook. Gaza Facts. https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/gz.html.

10. Security Council Resolutions– 1967, see UN Resolution 242 http://www.un.org/documents/sc/res/1967/scres67.htm.

11. For a further information on the border issue between Egypt and the Gaza strip please see; Dunn, Michael 2008, ” Egypt’s Quandary Over the Gaza Border”, Middle East Institute, MEI Commentary, January 30, 2008. http://www.mid­easti.org/commentary/egypt-quandary-gaza-border.

12. OCHA oPt 2008, ”The Humanitarian Monitor”, Issue 29, 2, September 2008.

13. OXFAM, 2008: ”The Gaza Strip: A Humanitarian Implosion”, March 2008. For additional information on the truckloads leav­ing and entering Gaza, please see; OCHA oPt 2008, ”The Humanitarian Monitor”, Issue 29, 5, September 2008.

14. OCHA Special Focus. “ The closure of the Gaza Strip: the economic and humanitarian consequences”, December 2007

15. OXFAM, 2008: ”The Gaza Strip: A Humanitarian Implosion”, March 2008

16. OCHA oPt 2008, ”The Humanitarian Monitor”, Issue 27, 7, July 2008

17. WHO 2008, “Access of Patients to Specialized Medical Services, Summary situation, July 2007- July 2008.”

18. ibid.