Το μέλλον της Γάζας

Η επόμενη γενιά

«Χάνουμε την νέα γενιά»
John Ging, ΟΗΕ

Τα περισσότερα παιδιά στην Γάζα έχουν δεχτεί δακρυγόνα, έχουν γίνει επιδρομές στα σπίτια τους και έγιναν αυτόπτες μάρτυρες σε μάχες, πυροβολισμούς και εκρήξεις. Πολλά τραυματίστηκαν και αρκετά βασανίστηκαν. Υπάρχει ένα πλάνο βίας σε βάρος των παιδιών στη Λωρίδα της Γάζας που δεν μπορεί να μην επιτευχτεί, όταν σχεδόν ο μισός πληθυσμός είναι κάτω από 15 χρονών. Αυτή η συνεχιζόμενη βία της κατοχής και του πολέμου, έχει σοβαρές ψυχολογικές συνέπειες στα παιδιά, όπως μετατραυματικό στρες, ακράτεια στον ύπνο, αϋπνία, εφιάλτες, μειωμένη όρεξη, βίαιη συμπεριφορά και κατάθλιψη.

Πριν την επιχείρηση «Συμπαγές Μολύβι», περίπου το 80% των παιδιών παρουσίαζε συμπτώματα μετατραυματικού στρες. Ο Ian Gray από το World Vision λέει ότι «η παρούσα κατάσταση βίας έχει ήδη επιδεινώσει τα τραύματα των παιδιών και μπορούμε να φανταστούμε τις μακροχρόνιες επιπτώσεις που θα έχουν». Στην διάρκεια της επίθεσης, δεν υπήρχε ασφαλές μέρος για κανέναν: «οι άνθρωποι ήταν ευάλωτοι, φοβισμένοι, αβοήθητοι… σε κατάσταση διαρκούς αγωνίας και επαγρύπνησης λόγω των βομβαρδισμών». Ήταν ιδιαίτερα τραυματικό γεγονός για τα παιδιά να βλέπουν τους γονείς τους το ίδιο αβοήθητους και φοβισμένους όπως αυτά.

Ο κόσμος αρχίζει να βλέπει την φυσική ζημιά που προκλήθηκε από τα ΜΜΕ και τις φωτογραφίες από τα τραυματισμένα και νεκρά παιδιά. Όμως οι φωτογραφίες δεν μπορούν να φανερώσουν την νοητική κατάσταση ενός παιδιού που έμεινε μόνο του για μέρες σε ένα βομβαρδισμένο σπίτι, γαντζωμένο από το σώμα της νεκρής μητέρας του. Αυτού του είδους το τραύμα έχει αποδειχτεί ότι προκαλεί βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις όπως μετατραυματικό στρες, ακράτεια στον ύπνο και εφιάλτες. Αλλά οι μακροχρόνιες επιπτώσεις θα είναι «καταστροφικές τα επόμενα χρόνια».

Σύμφωνα με τον Dr Eyad Sarraj, διευθυντή του Κοινοτικού Προγράμματος Νοητικής Υγείας στην Γάζα: «έχω περάσει πολλές τέτοιες καταστάσεις, αλλά αυτή είναι η χειρότερη… τα παιδιά αυτά χρειάζονται την περισσότερη βοήθεια από όλους. Είναι φοβισμένα, τρομοκρατημένα και σαστισμένα».

Ο Dr Sarraj αντιμετώπισε ένα περιστατικό ενός αγοριού που το σπίτι του χτυπήθηκε σε κάποια αεροεπιδρομή. Το αγόρι προσπαθούσε μες το σκοτάδι να βρει τρόπο να βγει από το σπίτι, όταν αισθάνθηκε κάτι υγρό. «Συνειδητοποίησε ότι ήταν η σάρκα της αδερφής του, που είχε διαμελιστεί. Ήταν σε τέτοια κατάσταση που δεν μπορούσε να φάει ή να μυρίσει κρέας. Είμαι σίγουρος πως θα υποφέρει από μακροχρόνιες ψυχολογικές επιπτώσεις», είπε ο Dr Sarraj.

Η Ghaida Abu Eisha, 8 χρονών σκοτώθηκε μαζί με τους γονείς της και τα αδέρφια της, όταν ένας ισραηλινός πύραυλος χτύπησε το σπίτι τους στην διάρκεια της Επιχείρησης «Χυτός Μόλυβδος». Ο θείος των παιδιών Saber Abu Eisha είπε: «Η Ghaida πήγαινε στην δευτέρα δημοτικού. Ήταν σαν οποιαδήποτε κορίτσι της ηλικίας του, όμορφη και της άρεσε να παίζει. Μερικές φορές γέλαγε, άλλες έκλαιγε. Το παιχνίδι που της άρεσε ήταν να ντύνεται νύφη και να δείχνεται».

Ο Mohammed, 10 και ο Sayyd, 12 σκοτώθηκαν επίσης από χτύπημα πυραύλου. Οι σωροί τους βρέθηκαν στα ερείπια έξω από το σπίτι τους από τα επιζώντα μέλη της οικογένειας τους, που έψαχναν μέσα στο σκοτάδι με το φως από τα κινητά τηλέφωνα τους. Δύο παιδιά επιβίωσαν από την επίθεση, ο Dalal 12χρονών και ο Ahmed, 5. Και τα δύο έχουν υποστεί ψυχολογικά τραύματα. Ο θείος τους λέει «όταν ακούν θόρυβο πέφτουν στο πάτωμα… μερικές φορές σκέφτομαι πως είναι πιο εύκολο για τους ανθρώπους που πέθαναν παρά για όσους επέζησαν».

Η Salwi Tibi από το «Σώστε τα Παιδιά» ζει βόρεια της πόλης της Γάζας, όπου πραγματοποιήθηκαν οι πιο έντονες επιθέσεις. Θυμάται ένα παιδί, δύο χρονών, από το Beit Lahiya που μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο νεκρό. «Δεν είχε τραυματιστεί, η υγεία του ήταν καλή. Οι γιατροί είπαν ότι πέθανε από το σοκ που του προκάλεσε ο ήχος των βομβαρδισμών».

Σύμφωνα με τον Dr Nabila Espanioly, ψυχολόγο στη Ναζαρέτ, «τα παιδιά δεν έχουν αναπτύξει ακόμα τους μηχανισμούς εκείνους που τους επιτρέπουν να διαχειριστούν τα αισθήματα ανικανότητας και αδυναμίας, όπως οι ενήλικοι. Η βία που βλέπουν και βιώνουν τα παιδιά στη Γάζα, γίνεται το μοντέλο της μελλοντικής συμπεριφοράς τους.

Αυτό φαίνεται ήδη στα παιχνίδια ρόλων που παίζουν και είναι κοινά με αυτά που παίζονται στα κατεχόμενα εδάφη που προσποιούνται τους στρατιώτες και τους ελεύθερους σκοπευτές. Μακροπρόθεσμα θα πρέπει να διαχειριστούν τα ψυχολογικά τραύματα τους και θα αναζητήσουν την αίσθηση εξουσίας μέσω της βίας, αφού είναι το μόνο μοντέλο που έχουν δει».

Προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι ψυχολογικές συνέπειες των παιδιών της Γάζας, έχουν επιστρατευθεί ψυχολόγοι από τη Λωρίδα της Γάζας και δημιουργούνται προγράμματα ψυχικής υγείας. Η επίλυση συγκρούσεων και οι επικοινωνιακές σχέσεις είναι στο επίκεντρο αυτών των προγραμμάτων. Αν και αυτές οι προσπάθειες είναι ανεκτίμητες, τελικά το μόνο που κάνουν είναι να βάζουν έναν επίδεσμο στα τραύματα των παιδιών και στις προσδοκίες για ειρήνη.

Ο UNRWA απασχολεί 200 σύμβουλους στη Γάζα και επιστρατεύει κι άλλους, περιμένοντας αύξηση των ψυχολογικών προβλημάτων στα παιδιά. «Αυτά τα παιδιά έχουν υποφέρει πολλά. Έχουμε δει πολλές περιπτώσεις, πολλές ψυχολογικές δυσλειτουργίες… επιθετική συμπεριφορά, εφιάλτες».

Όταν ξανάνοιξαν τα σχολεία μετά την κατάπαυση πυρός, οι πρώτες μέρες αφιερώθηκαν στην συμβουλευτική. «Ρωτούσαν γιατί βομβάρδισαν το σχολείο και ότι ανησυχούσαν μήπως δεχθούν ξανά επίθεση». Μία από τις μεθόδους που χρησιμοποιούν οι σύμβουλοι για να βοηθήσουν τα παιδιά να εκφράσουν τα αισθήματα τους, είναι η ζωγραφική. Πολλές από τις ζωγραφιές «είναι γεμάτες από σκηνές βίας, ισραηλινά τανκς, νεκρά σώματα, Παλαιστίνιους με καραμπίνες, σκηνές που είδαν στις γειτονιές τους». Πολλοί καθηγητές έχουν ήδη εκφράσει την ανησυχία ότι η οργή των μαθητών τους θα οδηγήσει στη βία.

Σύμφωνα με μια μελέτη του Dr Tawhina από το Κοινοτικό Πρόγραμμα Ψυχικής Υγείας της Γάζας, κάθε παιδί έχει βιώσει τουλάχιστον εννέα τραυματικά γεγονότα. Σε αυτά συμπεριλαμβάνεται και το ότι είδαν ανθρώπους να σκοτώνονται ή να τραυματίζονται μπροστά τους. Το 95% των παιδιών έχει ακούσει εκρήξεις από βομβαρδισμούς και το 45% έχει δει Ισραηλινούς στρατιώτες να χτυπούν ή να προσβάλλουν συγγενικά πρόσωπα. Οι επιπτώσεις αυτών των γεγονότων είναι αποκαρδιωτικές. Η ίδια έρευνα έδειξε ότι ένα στα τρία αγόρια ανάμεσα των 8 και 12 χρόνων θέλουν να πεθάνουν σε επίθεση αυτοκτονίας.

Ο Dr Sarraj πιστεύει ότι «όταν τα παιδιά δουν ότι ο πατέρας τους δεν είναι σε θέση να εγγυηθεί την ασφάλεια τους, θα επιλέξουν κάποιον άλλον που μπορεί. Και αυτό σημαίνει πως κάποια μέρα θα ενταχθούν σε παραστρατιωτικές ομάδες, πιθανά πιο εξτρεμιστικές από τη Χαμάς». Ο Dr Espanioly «αυτή τη στιγμή βλέπουμε την δημιουργία της επόμενης γενιάς βομβιστών αυτοκτονίας».

Η ειρωνεία είναι ότι παρόλο που η ισραηλινή κυβέρνηση λέει ότι οι στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Γάζα έχουν σκοπό την προάσπιση της ασφάλειας του Ισραήλ, στην πραγματικότητα δημιουργεί περισσότερα προβλήματα σε βάθος χρόνου. Ο Dr Sarraj λέει πως τα χρόνια βίας στη Γάζα έχουν συνεισφέρει μόνο στο να ριζοσπαστικοποιηθεί η νεολαία- που έχει τους γονείς της να ταπεινώνονται και μένουν αβοήθητοι.

Προκειμένου τα παιδιά να έχουν μια ευκαιρία να επανακάμψουν από την ψυχολογική ζημιά που έχουν πάθει, χρειάζονται ένα ήρεμο και ασφαλές μέρος να ζήσουν. Πρέπει να σταματήσουν οι πολεμικές επιχειρήσεις και ο αποκλεισμός και να αποκτήσουν πρόσβαση στην εκπαίδευση, την υγεία και την ψυχολογική υποστήριξη.

Τα παιδιά της Γάζας αξίζουν την ίδια προστασία όπως όλα τα παιδιά του κόσμου, όπως εξασφαλίζεται από την Συνθήκη της Γενεύης και το ανθρωπιστικό δίκαιο.

Επόμενο: Οι πολιτικοί του πολέμου