Οι προσπάθειες οργανώσεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, δικηγόρων και ακτιβιστών στην Παλαιστίνη και στην Ευρώπη, να καταστήσουν υπόλογους τους Ισραηλινούς εγκληματίες πολέμου, έχουν κερδίσει έδαφος τα τελευταία χρόνια. Την περασμένη εβδομάδα, η πρώην Υπουργός Εξωτερικών του Ισραήλ Tzipi Livni, ακύρωσε την επίσκεψη της στο Ηνωμένο Βασίλειο υπό την απειλή μήνυσης, βάση του νόμου «περί οικουμενικής δικαιοδοσίας» της χώρας.
Η έκθεση Goldstone της Επιτροπής των ΗΕ για την εισβολή στην Γάζα, που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβρη, τάσσεται υπέρ της οικουμενικής δικαιοδοσίας σαν εργαλείο επιβολής του Διεθνές Δικαίου, που θα αποτρέπει την ατιμωρησία και θα προάγει την διεθνή λογοδοσία. Σκοπός της οικουμενικής δικαιοδοσίας είναι να καθιστά υπόλογους, σε τρίτα κράτη, τους ύποπτους για εγκλήματα πολέμου από τις χώρες που δεν τηρούν τις υποχρεώσεις τους, βάσει του Διεθνές Δικαίου. Τα γεγονότα του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου μας έδειξαν τις τρομακτικές συνέπειες που έχει η έλλειψη μέτρων προστασίας του άμαχου πληθυσμού και οδήγησαν στην υιοθέτηση της 4ης Συνθήκης της Γενεύης το 1949, που ορίζει το νομικό πλαίσιο σε περίπτωση ένοπλης σύρραξης. Τα κράτη που προσυπέγραψαν την Συνθήκη είναι υποχρεωμένα να εφαρμόζουν και να διασφαλίζουν το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο ή τους νόμους της ένοπλης σύρραξης. Το έγκυρο υπόμνημα της 4ης Συνθήκης της Γενεύης, που δημοσίευσε η Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού, βεβαιώνει ότι οι χώρες έχουν υποχρέωση να ερευνούν ενεργά για ύποπτους για εγκλήματα πολέμου. Αυτό το καθήκον θα πρέπει να περιλαμβάνει τον συνοριακό έλεγχο, που επιτρέπει στο κράτος να συλλαμβάνει, με την άφιξή τους, γνωστοποιημένους υπόπτους για εγκλήματα πολέμου που εμπίπτουν στην οικουμενική δικαιοδοσία.
Η Έκθεση Goldstone καταλήγει στο συμπέρασμα πως υπάρχουν τρανταχτές αποδείξεις για διάπραξη από το Ισραήλ εγκλημάτων πολέμου και εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας στην Λωρίδα της Γάζας. Γι αυτό, τα 194 κράτη που έχουν προσυπογράψει την Συνθήκη της Γενεύης, έχουν την ευθύνη να ερευνήσουν για ύποπτους εγκληματίες πολέμου και να τους παραπέμψουν σε δίκη. Εν τω μεταξύ, το Ισραήλ δεν κάνει καμία προσπάθεια να παραπέμψει στα δικά του δικαστήρια τους ύποπτους για εγκλήματα πολέμου. Στις 12 Οκτώβρη ο Πρωθυπουργός Benjamin Netanyahu, απαντώντας στο ισραηλινό κοινοβούλιο για την Έκθεση Goldstone, ορκίστηκε πως δεν θα επιτρέψει ποτέ να δικαστούν Ισραηλινοί ηγέτες ή στρατιώτες με την κατηγορία των εγκληματιών πολέμου, για τις στρατιωτικές ενέργειες τους στην Λωρίδα της Γάζας. Σε επίπεδο Ηνωμένων Εθνών, οι ΗΠΑ συστηματικά ασκούν βέτο σε οποιαδήποτε προσπάθεια γίνεται να καταστεί υπεύθυνο το Ισραήλ. Άρα, το μόνο νόμιμο μέσο που έχουν οι Παλαιστίνιοι για δικαιοσύνη, είναι η οικουμενική δικαιοδοσία.
Το ένταλμα σύλληψης της Tzipi Livni δεν είναι το πρώτο στο οποίο εφαρμόζεται η οικουμενική δικαιοδοσία για Ισραηλινούς υπόπτους για εγκλήματα πολέμου. Και πριν την επίθεση στην Γάζα, τον περασμένο χειμώνα, είχαν εκδοθεί εντάλματα για αρκετούς υπόπτους. Τον Σεπτέμβρη του 2005, τα στοιχεία για την ανάμειξη του Doron Almong στην καταστροφή 59 σπιτιών στην Ράφα, στην Λωρίδα της Γάζας τον Ιανουάριο του 2002, έπεισαν έναν περιφερειακό δικαστή στο Λονδίνο να εκδώσει ένταλμα σύλληψης του. Ωστόσο, ο Almong ενημερώθηκε εγκαίρως όσο ήταν ακόμα μέσα στο αεροπλάνο και δεν αποβιβάστηκε από το σκάφος της El Al που τον έφερνε στην Αγγλία. Επίσης, η Ολλανδία εξέδωσε ένταλμα σύλληψης του πρώην επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών του Ισραήλ, Ami Ayalon μετά από καταγγελία Παλαιστίνιου για την εμπλοκή του Ayalon σε βασανιστήρια. Οι αρχές της Ολλανδίας όμως συνωμότησαν με το Ισραήλ για να υπονομεύσουν την ποινική του δίωξη. Τον Δεκέμβρη του 2007, ο Avi Dichter, τότε Υπουργός Δημόσιας Ασφάλειας και επικεφαλής της Μυστικής Υπηρεσίας Shin Bet, ματαίωσε το ταξίδι του στην Βρετανία, λόγω της ανάμειξης του στον βομβαρδισμός ενός σπιτιού στην Γάζα που είχε ως αποτέλεσμα να σκοτωθεί ο αρχηγός της Χαμάς Salah Shehadeh και πολλά μέλη της οικογένειας του. Τον Οκτώβρη, Βρετανοί δικηγόροι επεδίωξαν τη σύλληψη του Ισραηλινού Υπουργού Άμυνας Ehud Barak, για τον ρόλο που έπαιξε στην εισβολή της Γάζας στις αρχές του χρόνου. Το Υπουργείο Εξωτερικών της Βρετανίας παρενέβη και αποδέχτηκε τον ισχυρισμό του Barak για διπλωματική ασυλία στο περιθώριο της συνάντησης του με το Εργατικό Κόμμα. Το γεγονός αυτό όμως απέτρεψε τον Ισραηλινό Υπουργό Στρατηγικών Σχέσεων, Moshe Ya’alon από το να παραβρεθεί σε εκδήλωση του Εθνικού Εβραϊκού Ταμείου στο Λονδίνο, μετά από προειδοποιήσεις για πιθανή σύλληψη του. Δήλωσε μάλιστα πως «θα αποφεύγει τις επισκέψεις σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες». Η Livni επρόκειτο να παραβρεθεί σε παρόμοια εκδήλωση του Εθνικού Εβραϊκού Ταμείου, πριν ακυρώσει την επίσκεψη της.
Ωστόσο, τα τρίτα κράτη με νομοθεσία «περί οικουμενικής δικαιοδοσίας» έχουν ματαιώσει κάθε προσπάθεια να προσαχθούν στη δικαιοσύνη οι Ισραηλινοί ύποπτοι για εγκλήματα πολέμου. Σε μια κίνηση, που προσβάλει την ανεξαρτησία της βρετανικής δικαιοσύνης, ο Υπουργός Εξωτερικών Miliband υποσχέθηκε στο Ισραήλ την «τακτοποίηση» του νομικού πλαισίου, ώστε να παρέχεται ασυλία στους Ισραηλινούς αξιωματούχους. Η Ισπανία, μετά το κάλεσμα του Netanyahu για «παγκόσμια εκστρατεία» πιέσεων για την αλλαγή της διεθνούς νομοθεσίας για τον πόλεμο, θέσπισε μία διάταξη με την οποία περιορίζεται το εύρος της οικουμενικής της δικαιοδοσίας. Αυτή η κίνηση ήταν αποτέλεσμα της ισραηλινής πίεσης, που ακολούθησε το άνοιγμα από τα ισπανικά δικαστήρια της υπόθεσης για τα εγκλήματα πολέμου του Ισραήλ. Στην υπόθεση όμως του Χιλιανού δικτάτορα Augusto Pinochet, δέκα χρόνια πριν, η Ισπανία και η Βρετανία είχαν συνεργαστεί για την εφαρμογή της «οικουμενικής δικαιοδοσίας». Η πρόθεση του Miliband να αλλάξει το νομικό πλαίσιο για να κατευνάσει το Ισραήλ, θα επηρεάσει όχι μόνο τους Παλαιστίνιους αλλά οποιονδήποτε στον κόσμο που αξίζει μια δίκαιη αντιμετώπιση.
Μετά τον δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, πολλές χώρες εκπλήρωσαν την υποχρέωση τους να φέρουν στην δικαιοσύνη τους ύποπτους για εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Οι αρχές της οικουμενικής δικαιοδοσίας, ως άμεσο αποτέλεσμα του ολοκαυτώματος, για την επαναβεβαίωση της αίσθησης του καθήκοντος προς την ανθρωπότητα και την παγκόσμια δικαιοσύνη, έδιναν αυτή την δυνατότητα. Όμως τώρα, το Ισραήλ κάνει προσπάθειες να ανατρέψει αυτή την νομοθεσία και οι κυβερνήσεις συνεχίζουν να τροφοδοτούν την «εξαιρεσιμότητα» του Ισραήλ. Το ένταλμα σύλληψης της Livni σηματοδοτεί την αρχή ενός νέου ξεσπάσματος των προσπαθειών από ακτιβιστές για απονομή δικαιοσύνης. Δικαιοσύνης, που τόσα χρόνια στερούνται οι Παλαιστίνιοι.
Αναρτήσεις
