Ισραηλινοί εποικισμοί

«Οι ισραηλινοί εποικισμοί στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη, συμπεριλαμβανομένης και της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, είναι παράνομοι και αποτελούν εμπόδιο στην επίτευξη ειρήνης και στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη […και] έχουν χτιστεί κατά παράβαση του Διεθνούς Δικαίου».

Απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, 9 Ιουλίου 2004

Παρ’ όλες τις διεθνείς καταδίκες που έχει χρεωθεί το Ισραήλ και ανεξαρτήτως του πολιτικού κόμματος που βρίσκεται στην εξουσία, οι ισραηλινοί εποικισμοί συνεχώς αυξάνονται και επεκτείνονται τις τελευταίες δεκαετίες. Αυτό φανερώνει πως οι εποικισμοί στα κατεχόμενα εδάφη του 1967 δεν αποτελούν πολιτική δεξιών ή αριστερών, αλλά πολιτική του Ισραήλ. Ακόμα και αυτοί που φωνάζουν μέσα στο Ισραήλ για την λύση των δύο κρατών, από φόβο ότι σύντομα ούτε αυτό θα είναι εφικτό, έχουν κάνει ελάχιστα ή τίποτα για να σταματήσουν την επέκταση των εποικισμών - ακόμα και κατά την διάρκεια των ειρηνευτικών συνομιλιών της Ανάπολις.

Έποικοι και εποικισμοί συνθέτουν μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για την ειρήνη. Αυτοί που αυτόπροσδιορίζονται ως έποικοι, είναι ιδεολογικά δεσμευμένοι να παραμείνουν στην γη τους, ανεξάρτητα από το τι προστάζει η κυβέρνηση τους ή ο στρατός. Αρκετοί από αυτούς, έχουν χτίσει τις κοινότητές τους σε περιοχές αρκετά μακριά από την ισραηλινή ιδιοκτησία και αρκετά μακριά από το παράνομο τείχος, το οποίο περικλείει την πλειοψηφία των παράνομων εποικισμών. Συχνά χρησιμοποιούν βία ενάντια σε Ισραηλινούς και Παλαιστίνιους και έχουν επιτείνει τις πράξεις τρόμου και εκφοβισμού στην διάρκεια της ειρηνευτικής διαδικασίας.

Οι έποικοι που μένουν στα περίχωρα της Ιερουσαλήμ ευρέως αυτόχαρακτηρίζονται ως «οικονομικοί έποικοι» που έχουν δελεαστεί να εποικίσουν τα κατεχόμενα εδάφη από πληθώρα δημόσιων και ιδιωτικών κίνητρων που απλώνονται μπροστά τους. Είναι ειρωνικό το ότι οι έποικοι αυτοί είναι που επιθυμούν περισσότερο να φύγουν και να επαναπατριστούν στο Ισραήλ. Ωστόσο είναι και αυτοί που έχουν τις λιγότερες πιθανότητες να τους παραχωρηθεί αυτό το δικαίωμα από το Ισραήλ στις διαπραγματεύσεις.

Είναι σημαντικό να θυμηθούμε πως παρόλο που οι εποικισμοί και οι έποικοι αποτελούν σημαντικά εμπόδια στην επίτευξη ειρήνης, τα μέτρα ασφαλείας και τα έργα υποδομής που τους συνδέουν με το Ισραήλ, δημιουργούν δυσκολότερες συνθήκες, όπως το γεγονός ότι οι δρόμοι που συνδέουν τους εποικισμούς, τεμαχίζουν την Δυτική Όχθη σε πολλά οικονομικά και πολιτικά απομονωμένα «Bantustans». Επιπρόσθετα, οι εποικισμοί συχνά τοποθετούνται σε στρατηγικές περιοχές όπου και καταλαμβάνουν πηγές ζωτικής σημασίας, όπως το νερό και η καλλιεργήσιμη γη.

Το Ισραήλ εξακολουθεί να επιμένει στην νομιμότητα των εποικισμών, γεγονός που αποτελεί ισχυρή πρόκληση για τους διαπραγματευτές, οι οποίοι αναγνωρίζουν πως είναι ανέφικτο να συντηρηθούν σχεδόν μισό εκατομμύριο Ισραηλινών με εχθρικές διαθέσεις, σε ένα μελλοντικό, όμορο παλαιστινιακό κράτος. Αγνοώντας αυτή την πραγματικότητα, οι εποικισμοί συνεχίζουν να αυξάνονται, πιο δυναμικά και αποφασιστικά, μέρα με τη μέρα.

Δεδομένα

** Υπάρχουν ήδη 121 ισραηλινοί εποικισμοί και περίπου 102 ισραηλινά φυλάκια. Όλα είναι παράνομα χτισμένα σε εδάφη που έχουν καταληφθεί το 1967. Οι εποικισμοί και τα φυλάκια έχουν χαρακτηριστεί παράνομα βάσει του Διεθνές Δικαίου και έχουν καταδικαστεί με ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών. Τα ισραηλινά φυλάκια θεωρούνται παράνομα σύμφωνα και με την ισραηλινή νομοθεσία (1)

** Υπάρχουν περίπου 462.000 έποικοι. Οι 191.000 από αυτούς βρίσκονται σε εποικισμούς γύρω από την Ιερουσαλήμ και 271.400 βρίσκονται διάσπαρτοι στην Δυτική Όχθη (2). Ο πληθυσμός των εποικισμών, τις τελευταίες δύο δεκαετίες, αυξάνεται κατά 4-6% ετησίως, σε σύγκριση με την αύξηση του Ισραηλινού πληθυσμού στο σύνολό του, που ανέρχεται στο 1.5% (3)

** Σχεδόν 385.000 έποικοι θα εγκατασταθούν σε 80 εποικισμούς ανάμεσα στο Τείχος και την Πράσινη Γραμμή, όταν το Ισραήλ ολοκληρώσει το έργο του (4).

** Το 2008, εν μέσω της συμφωνίας για το «πάγωμα των εποικισμών» στα πλαίσια της ειρηνευτικής διαδικασίας της Ανάπολις, οι αποζημιώσεις για την δημιουργία νέων εποικισμών αυξήθηκαν κατά 550% σε σχέση με το 2007. Στην πραγματικότητα, η κατασκευή εποικισμών αυξήθηκε κατά 30% μετά την έναρξη των νέων ειρηνευτικών συνομιλιών. Η οικοδόμηση εποικισμών γύρω από την Ιερουσαλήμ έχει αυξηθεί κατά 38% (5).

** Η κατασκευή 9.000 νέων σπιτιών έχει ήδη εγκριθεί στην Ανατολική Ιερουσαλήμ, ενώ σχεδόν 2.600 σπίτια θα χτιστούν ανατολικά του διαχωριστικού τείχους, αποτελώντας το 55% της συνολικής δραστηριότητας οικοδόμησης εποικισμών (6).

** Οι εποικισμοί είναι χτισμένοι στο 3% του παλαιστινιακού εδάφους, αλλά λόγω των επεκτατικών έργων υποδομής, καταλαμβάνουν το 40% (7).

Εποικισμοί ή φυλάκια

Από το 1967, διαδοχικές ισραηλινές κυβερνήσεις έχουν ιδρύσει εποικισμούς, παραβιάζοντας το Διεθνές Δίκαιο. Έχουν εγκαταστήσει αποικίες σε παλαιστινιακές περιοχές με σκοπό να εδραιώσουν την κυριαρχία τους, να διασφαλίσουν τον έλεγχο των περιοχών και να εμποδίσουν την δημιουργία Παλαιστινιακού κράτους.

Αρχικά ο όρος «εποικισμός» χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει οποιαδήποτε αναπτυξιακή δράση των Εβραίων στο Ισραήλ. Πλέον όμως αναφέρεται μόνο στα οικιστικά συγκροτήματα που χτίζουν οι Εβραίοι σε στρατηγικές περιοχές της Ανατολικής Ιερουσαλήμ και την Δυτική Όχθη, στα κατεχόμενα εδάφη του 1967.

Οι πρώτοι εποικισμοί ξεκίνησαν σαν φυλάκια. Σε αυτά συνήθως διέμεναν μερικές οικογένειες που ζούσαν σε καραβάνια περιμένοντας την οικονομική στήριξη και την κατασκευή έργων υποδομής από το κράτος και άλλες φιλικά προσκείμενες κοινότητες, στο Ισραήλ και το εξωτερικό.

Από τα 120 φυλάκια-εποικισμούς της Δυτικής Όχθης, τα 58 ιδρύθηκαν μετά τον Μάρτιο του 2001. Μόνο τρία έχουν γκρεμιστεί από τότε που ξεκίνησαν οι ειρηνευτικές συνομιλίες της Ανάπολις(8).

Επιπλέον, το Ισραήλ εξακολουθεί να εξαγγέλλει την μετακίνηση των «αυθαίρετων» φυλακίων (όσα ιδρύθηκαν σε παραβίαση της εσωτερικής νομοθεσίας του Ισραήλ) και έχει προσδιορίσει μόνο 26 από αυτά που ταιριάζουν στην παραπάνω περιγραφή. Ούτε ο Οδικός Χάρτης, αλλά ούτε και τα αλλεπάλληλα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών, εμπεριέχουν ή σέβονται τον διαχωρισμό της ισραηλινής νομοθεσίας για τους νόμιμους ή παράνομους εποικισμούς (9).

Παρακαμπτήριοι δρόμοι

Οι εποικισμοί συνδέονται μεταξύ τους και με το Ισραήλ με ένα εκτενές δίκτυο παρακαμπτήριων δρόμων. Όλοι οι παρακαμπτήριοι δρόμοι έχουν σε κάθε πλευρά μια ζώνη ασφαλείας 50-70μ, στην οποία δεν επιτρέπεται κανένα είδους κατασκευής. Αυτές οι ζώνες ασφαλείας έχουν οδηγήσει σε μεγάλη απώλεια καλλιεργήσιμης ή ιδιόκτητης παλαιστινιακής γης.

Ενώ κτίστηκαν παράνομα σε παλαιστινιακή γη που έχει καταπατηθεί, δεν επιτρέπεται στους Παλαιστίνιους η χρήση αυτών των δρόμων. Αποτελούν δημιούργημα του Ισραήλ για ένα σύστημα απαρτχάιντ στην Δυτική Όχθη και για τον κατακερματισμό των κοινοτήτων σε όλη την Παλαιστίνη.

Τον Αύγουστο του 2008 υπήρχαν 794χμ παρακαμπτήριων οδών στην Δυτική Όχθη(10). Σήμερα δεν είναι ξεκάθαρο πόσα χμ οδικού δικτύου σχεδιάζει να φτιάξει το Ισραήλ. Αυτό γίνεται κατανοητό στο πλαίσιο των συνεχιζόμενων διαπραγματεύσεων και της αβεβαιότητας που ενέχουν για το μέλλον αρκετών εποικισμών.

Προς χρήση των Παλαιστινίων κατασκευάζονται δρόμοι που θα διευκολύνουν της μετακίνηση τους με τέτοιο τρόπο ώστε να διαχωρίζονται από τους εποικισμούς. Σήμερα, έχουν ολοκληρωθεί σχεδόν 40 χμ οδικού δικτύου ή «κλωστή της ζωής», συμπεριλαμβανομένων 44 τούνελ και υπόγειων περασμάτων, 5 χμ είναι υπό κατασκευή και έχουν σχεδιαστεί επιπλέον 40 χμ και 18 τούνελ(11).

Φυσικοί πόροι

Οι εποικισμοί αποτελούν την κύρια αιτία ανισοτήτων στην πρόσβαση σε φυσικούς πόρους ανάμεσα στους Ισραηλινούς και Παλαιστινίων. Πολλοί εποικισμοί είναι κτισμένοι κυρίως σε παλαιστινιακή αγροτική γη που έχει καταπατηθεί ή πάνω από σημαντικές πηγές νερού, όπως τα αποθέματα υδάτινων πόρων της Δυτικής Όχθης, πηγές και πηγάδια.

Οι ισραηλινοί εποικισμοί στην Δυτική Όχθη καταναλώνουν στο εσωτερικό τους, 280 λίτρα νερό ημερησίως/άτομο σε σύγκριση με τα 80 λίτρα ημερησίως που διατίθενται στους Παλαιστίνιους – μόνο τα 60 λίτρα είναι κατάλληλα προς πόση. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συστήνει ως ελάχιστη ημερήσια κατανάλωση τα 100 λίτρα, γεγονός που σημαίνει ότι οι έποικοι χρησιμοποιούν πάνω από την διπλάσια απαιτούμενη ποσότητα, ενώ οι Παλαιστίνιοι δεν αγγίζουν καν την ελάχιστη (12).

Κοιτώντας όμως μόνο την εσωτερική κατανάλωση οδηγεί σε παρανόηση. Ο κύριος όγκος νερού που καταναλώνουν οι Ισραηλινοί αφορά στην καλλιέργεια ή βιομηχανία (13). Κοιτάζοντας ξανά αυτά τα νούμερα, η ανισότητα ανάμεσα στο Ισραήλ και Παλαιστίνη αυξάνει δραματικά.

Είναι επίσης λάθος να βλέπουμε το ποσοστό γης στο οποίο πραγματικά «εγκαταστάθηκαν» οι έποικοι στην Δυτική Όχθη (3%), καθώς υπάρχει και το 40% κατοικήσιμης και καλλιεργήσιμης γης που καταπατήθηκε στην Δυτική Όχθη, γύρω από τους εποικισμούς (14).

Με την κλοπή της γης και των υδάτινων πόρων της Παλαιστίνης, οι Ισραηλινοί έποικοι και το Ισραηλινό κράτος έχουν κάνει κυριολεκτικά την «έρημο να ανθίσει» ενώ οι Παλαιστίνιοι έχουν μείνει να προσπαθούν με ελάχιστους πόρους.

Η βία των εποίκων

Οι έποικοι συχνά καταφεύγουν σε βίαιες επιθέσεις εναντίον των Παλαιστινίων και της περιουσίας τους με πλήρη νομική ασυλία και συχνά με την κρυφή στήριξη του στρατού. Στην πραγματικότητα, οι Ισραηλινοί στρατιώτες συχνά προστατεύουν και βοηθούν τους έποικους και σπάνια κινούνται νομικές διώξεις εναντίον τους.

Σύμφωνα με το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τον Συντονισμό Ανθρωπιστικών Υποθέσεων, το 80%-90% των υποθέσεων βίας από Ισραηλινούς έποικους στους Παλαιστινίους και τις περιουσίες τους, συχνά κλείνουν από την ισραηλινή αστυνομία χωρίς να ασκηθεί ποινική δίωξη (15). Τους πρώτους οχτώ μήνες του 2008 υπήρξαν συνολικά 112 τραυματίες από επιθέσεις εποίκων. Σχεδόν το 80% των περιστατικών έλαβαν χώρα στην Χεβρώνα (16).

Καθώς το παρόν τυπώνεται, υπάρχει δραματική αύξηση των επιθέσεων και δολοφονιών, συμπίπτοντας χρονικά με την Συγκομιδή Ελιάς της Παλαιστίνης (17). Η αγριότητα και ο αριθμός των περιστατικών έχουν αυξήσει τις φωνές μέσα στο Ισραήλ να τιμωρηθεί η βία των εποίκων, αλλά μέχρι στιγμής δεν έχουν εισακουστεί.

Εποικισμοί και Διεθνές Δίκαιο

Οι ισραηλινοί εποικισμοί είναι παράνομοι σύμφωνα με κάθε βασική διάταξη του Διεθνές Δικαίου:

• το άρθρο 46 της Σύμβασης της Χάγης απαγορεύει την κατάσχεση της ιδιωτικής περιουσίας σε κατεχόμενη περιοχή. Το άρθρο 55 της ίδιας Σύμβασης ορίζει κατηγορηματικά πως «το κράτος κατοχής μπορεί να θεωρηθεί μόνο ως διαχειριστής και επικαρπωτής των δημοσίων κτιρίων, της ακίνητης περιουσίας, των δασών και αγροτεμαχίων που αποτελούν περιουσία του αντίπαλου κράτους και βρίσκονται εντός της κατεχόμενης χώρας. Θα πρέπει να διαφυλαχτεί το κεφάλαιο της περιουσίας και η διαχείριση της πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τους όρους της επικαρπίας». (18).
• το Άρθρο 49, παράγραφος 6 της 4ης Σύμβασης της Γενεύης ορίζει κατηγορηματικά ότι «η δύναμη κατοχής απαγορεύεται να απελαύνει ή να μεταφέρει δικούς της πολίτες σε περιοχές που έχει κατακτήσει» (19).
• το ψήφισμα 465 του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών (1980-ομόφωνη απόφαση) κατέστησε σαφές ότι «η πολιτική του Ισραήλ και η τακτική τακτοποίησης μέρους του πληθυσμού του και νέων μεταναστών, σε εποικισμούς στα κατεχόμενα εδάφη, αποτελούν σοβαρό εμπόδιο στην επίτευξη εκτενούς, δίκαιης και διαρκούς ειρήνης στην Μέση Ανατολή. Το Συμβούλιο Ασφαλείας κάλεσε το Ισραήλ να «κατεδαφίσει τους υπάρχοντες εποικισμούς και να πάψει επειγόντως την εδραίωση, κατασκευή ή σχεδιασμό εποικισμών στις κατεχόμενες Αραβικές περιοχές του 1967, συμπεριλαμβανομένης και της Ανατολικής Ιερουσαλήμ»(20).
• Η απόφαση του Διεθνές Δικαστηρίου της Χάγης το 2004, ορίζει ότι «Οι ισραηλινοί εποικισμοί στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη, συμπεριλαμβανομένης και της Ανατολικής Ιερουσαλήμ, είναι παράνομοι και αποτελούν εμπόδιο στην επίτευξη ειρήνης και στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη» (21).

Οι εποικισμοί στις συνομιλίες της Ανάπολις

Στη Διάσκεψη της Ανάπολις, το Ισραήλ και η Παλαιστίνη ανανέωσαν τις δεσμεύσεις τους βάσει του Οδικού Χάρτη. Βασική υποχρέωση του Ισραήλ είναι «η παύση κάθε εποικιστικής δραστηριότητας (συμπεριλαμβανομένης και της φυσική ανάπτυξης των εποικισμών)» και «η άμεση κατεδάφιση των εποικισμών που ανεγέρθησαν από τον Μάρτιο του 2001 και ύστερα» (22).

Παρ’ όλες τις δεσμεύσεις του Ισραήλ για «πάγωμα» κάθε εποικιστικής δραστηριότητας, οι κατασκευές έχουν συνεχιστεί και σχεδόν διπλασιαστεί σε όλους τους εποικισμούς και τα φυλάκια και στις δύο πλευρές του διαχωριστικού πλέγματος. Μετά την Ανάπολι, ο Πρωθυπουργός Ehud Olmert και άλλοι Ισραηλινοί αξιωματούχοι έχουν επανειλημμένως ξεκαθαρίσει ότι το Ισραήλ δεν πρόκειται να προχωρήσει πραγματικά σε παύση των εποικισμών. Ανάμεσα σε άλλα, ο Olmert έχει πει ότι το Ισραήλ θα συνεχίσει να κατασκευάζει εποικισμούς μέσα και γύρω από την Ανατολική Ιερουσαλήμ όπως επίσης και στα εποικιστικά συγκροτήματα, αρνούμενος με αυτόν τον τρόπο την εκτέλεση του «παγώματος». Επιπλέον, παρ’ όλες τις αποσαφηνίσεις της Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ, Κοντολίζα Ράις ότι «τα Ηνωμένα Έθνη δεν κάνουν διαχωρισμούς στις εποικιστικές δραστηριότητες στην Ανατολική Ιερουσαλήμ και στην υπόλοιπη Δυτική Όχθη», οι αξιωματούχου του Ισραήλ συνεχίζουν να διαχωρίζουν μονομερώς τις υποχρεώσεις τους για την άρση των εποικισμών(23).

Επόμενο: Το Τείχος

Σημειώσεις:

1. B’tselem: The Israeli Information Center for Human Rights. Land Expropriation & Settlements. http://www.btselem.org/English/Settlements/. Accessed on October 15th, 2008.

2. ibid. Available online at: http://www.btselem.org/english/Settlements/Statistics.asp.

3. ibid.

4. United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs, OCHA. The Humanitarian Impact of the Barrier. http://www.ochaopt.org/. Updated August 2008.

5. Peace Now!, Israel is Eliminating the Green Line. http://www.peacenow.org.il/data/SIP_STORAGE/files/5/3775.pdf. August 2008.

6. ibid.

7. B’tselem: The Israeli Information Center for Human Rights. Access Denied: Israeli Measures to Prevent Palestinian Access to Land Around Settlements. http://www.btselem.org/english/publications/summaries/200809_access_de­nied.asp. September 2008.

8. PLO Negotiations Affairs Department. Israeli Settlement Activity Since Annapolis. http://www.nad-plo.org/listing.php?view=facts_col-sett. June 2008.

9. ibid.

10. Applied Research Institute in Jerusalem (ARIJ) and the Land Research Center (LRC) , 2008. Monitoring Israeli Colonizing activ­ities in the Palestinian West Bank and Gaza. http://www.poica.org/editor/case_studies/view.php?recordID=1513.

11. United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs, OCHA. Closures Update. http://www.ochaopt.org/documents/ocha_opt_closure_update_2008_09_english.pdf. September 2008.

12. Palestinian Hydrology Group, Closure and Siege on the Occupied Palestinian Territories, Ramallah 2003. http://www.phg.org/. -Numbers have been checked against the date held by the Negotiations Affairs Department which in turn relies upon the data supplied by the Israeli government.

13. Ibid.

14. B’tselem: The Israeli Information Center for Human Rights. Access Denied: Israeli Measures to Prevent Palestinian Access to Land Around Settlements. http://www.btselem.org/english/publications/summaries/200809_access_de­nied.asp. September 2008.

15. OCHA, 2008. The Humanitarian Monitor, n°28, August 2008. http://www.ochaopt.org.

16. Ibid.

17. United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs, OCHA. The Olive Harvest in the West Bank and Gaza Strip. Available Online at: http://www.ochaopt.org/documents/. Oc­tober 2008.

18. The Hague Convention, 1899. http://avalon.law.yale.edu/19th_century/hague02.asp#art49.

19. The Fourth Geneva Convention, 1949. http://www.jewishvirtuallibrary.org/jsource/History/Human_Rights/ge­neva1.html

20. UN Scurity Council Resolution 465, 1908. Available at: http://domino.un.org/unispal.nsf/db942872b9eae454852560f6005a76fb/

21. International Court of Justice, 2004.

22. Middle East Quartet,2005. The Roadmap for Peace, 2005. news.bbc.co.uk

23. PLO Negotiations Affairs Department. Israeli Settlement Activity Since Annapolis. http://www.nad-plo.org/listing.php?view=facts_col-sett. June 2008.