Το Τείχος

«Η κατασκευή του Τείχους Διαχωρισμού από το Ισραήλ…στα κατεχόμενα εδάφη της Παλαιστίνης, και μέσα και γύρω από την Ανατολική Ιερουσαλήμ, είναι αντίθετη με το Διεθνές Δίκαιο. Το Ισραήλ υποχρεούται…να το κατεδαφίσει πάραυτα…και να αποκαταστήσει όλες τις ζημιές που προκλήθηκαν»

-Συμβουλευτική Γνωμοδότηση του Διεθνούς Δικαστηρίου, 9 Ιουλίου 2004

Η κατασκευή του ισραηλινού Τείχους Διαχωρισμού ξεκίνησε στις 16 Ιουνίου του 2002 και αποτελείται από σειρές τσιμεντένιων πλακών, ύψους 7,5 μέτρων, αυλάκια, αγκαθωτά συρματοπλέγματα, «ζώνες ασφαλείας», ηλεκτροφόρα σύρματα, αρκετούς πύργους σκοπιάς, θερμικές κάμερες, πύργους ελεύθερων σκοπευτών και δρόμους για περιπολικά.

Το Ισραήλ αρχικά ισχυρίστηκε πως το Τείχος χτιζόταν για να προστατέψει την ισραηλινή περιουσία από επιθέσεις προερχόμενες από τη Δυτική Όχθη ή τη Λωρίδα της Γάζας και δεν θα αποτελούσε μονομερή οριοθέτηση των συνόρων τους (1). Γρήγορα έγινε φανερό ότι κανένας από τους παραπάνω ισχυρισμούς δεν ήταν εξολοκλήρου αληθής.

Ο ισραηλινός κρατικός μηχανισμός ασφαλείας (2) καθώς και αρκετοί ανεξάρτητοι στρατιωτικοί αναλυτές, έχουν επανειλημμένως καταλήξει στο συμπέρασμα ότι το Τείχος προσφέρει ελάχιστη προστασία στους Ισραηλινούς από τις επιθέσεις Παλαιστινίων και πως στην πραγματικότητα η μείωση των περιστατικών βίας, θα πρέπει να είναι αποτέλεσμα πολιτικών συμμαχιών και όχι της κατασκευής του τείχους.

Καθώς δεν καλύπτει πραγματικές ανάγκες ασφάλειας, είναι πλέον ξεκάθαρο πως το Τείχος αποτελεί μια ακόμα προσπάθεια του Ισραήλ να προσαρτήσει παλαιστινιακά εδάφη και φυσικές πηγές πλούτου και να περιφράξει την πλειοψηφία των εποικιστικών συγκροτημάτων. Μόνο το 16% του τείχους έχει κατασκευαστεί στην «πράσινη γραμμή» όπως είχε καθοριστεί το 1967, ενώ το υπόλοιπο αγκαλιάζει ύπουλα μεγάλους εποικισμούς. Παρ’ όλες τις αποφάσεις τόσο του Διεθνές Δικαστηρίου όσο και του Ισραηλινού Ανωτάτου Δικαστηρίου, η πορεία του Τείχους δεν έχει αλλάξει. Απεναντίας όπως και οι εποικισμοί που περικλείει, το Τείχος αποτελεί de-facto όριο, από το οποίο οι Ισραηλινοί διαπραγματευτές θα ξεκινήσουν τις συμφωνίες.

Πολλοί ειδικοί και παρατηρητές έχουν επικεντρωθεί στο «τι δεν είναι» ή «τι δεν κάνει» το Τείχος- συγκεκριμένα παρέχει ασφάλεια στους Ισραηλινούς που ζουν μέσα και πέρα από την πράσινη γραμμή του 1967- ενώ λίγοι κοιτούν τι πραγματικά «είναι» και «τι κάνει» στους Παλαιστίνιους και στο προσδοκώμενο μελλοντικό κράτος. Το Τείχος στη Δυτική Όχθη, δεν καταλαμβάνει μόνο εδάφη και φυσικές πηγές. Μερικές φορές εσωκλείει ολόκληρες παλαιστινιακές πόλεις. Όπου συνδυάζεται με τις ζώνες ασφαλείας και τους δρόμους, το Τείχος καταστρέφει την συνέχεια της Δυτικής Όχθης και τεμαχίζει ένα μελλοντικό κράτος σε πολλά απομονωμένα καντόνια.

Δεδομένα

** Έχει ήδη κατασκευαστεί το 57% της σχεδιαζόμενης διαδρομής του Τείχους, δηλαδή 409 χμ. Το 9% είναι υπό κατασκευή (66χμ), ενώ οι εργασίες δεν έχουν ξεκινήσει για το 34% της διαδρομής (248 χμ) (3).

** Το συνολικό μήκος του τείχους είναι 723χμ, δηλαδή δύο φορές το μήκος της πράσινης γραμμής που χωρίζει την Δυτική Όχθη από το Ισραήλ (4).

** Όταν ολοκληρωθεί η κατασκευή του, το 14% του Τείχους θα έχει κατασκευαστεί πάνω στην πράσινη γραμμή ή στο Ισραήλ, ενώ το 86% θα βρίσκεται εντός της Δυτικής Όχθης (5).

** Περίπου 385.000 έποικοι θα εγκατασταθούν σε 80 εποικισμούς ανάμεσα στο Τείχος και την πράσινη γραμμή (6).

** Περίπου 35.000 Παλαιστίνιοι της Δυτικής Όχθης, θα εγκατασταθούν στην περιοχή ανάμεσα στο Τείχος και την πράσινη γραμμή, γνωστή και ως «ουδέτερη περιοχή». Θα απαιτείται άδεια για να μείνουν στα σπίτια τους και θα μπορούν να φεύγουν από τις κοινότητες μέσω μιας πύλης που θα βρίσκεται στο Τείχος. Ο αριθμός αυτών των Παλαιστινίων προστίθεται στην πλειοψηφία των 250.000 κατοίκων της Ανατολικής Ιερουσαλήμ που θα αντιμετωπίσουν το ίδιο σενάριο (7).

** Περίπου 125.000 Παλαιστίνιοι σε 28 κοινότητες θα περικυκλωθούν από τις τρεις πλευρές του Τείχους (8).

** Περίπου 26.000 Παλαιστίνιοι σε 8 κοινότητες θα περικυκλωθούν και από τις τέσσερις πλευρές του Τείχους, έχοντας ως μέσο σύνδεσης με την υπόλοιπη Δυτική Όχθη, ένα τούνελ ή έναν δρόμο (9).

** Το Τείχος κοστίζει στην Ισραηλινή κυβέρνηση σχεδόν $3.7 εκατ /χμ και το τελικό κόστος της κατασκευής ανέρχεται στα $4 δις. Χτίζοντας το Τείχος κατά μήκος της πράσινης γραμμής, η Ισραηλινή κυβέρνηση θα είχε εξοικονομήσει περί τα 5.7 δις ΝΙS (σχεδόν $1.7 δις) (10).

Το Τείχος και η βιωσιμότητα ενός Παλαιστινιακού κράτους

Το Τείχος θα απομονώσει το 10,2% της Δυτικής Όχθης: την περιοχή που βρίσκεται ανάμεσα στην πράσινη γραμμή και το «ουδέτερο έδαφος». Επιπλέον 28,1% είναι απροσπέλαστο για τους Παλαιστίνιους (λόγω των εποικισμών, τις ισραηλινές στρατιωτικές περιοχές ή τα απαγορευμένα οδικά δίκτυα), ανεβάζοντας το ποσοστό της συνολικής απαγορευμένης περιοχής για τους Παλαιστίνιους στο 38.3% (11). Οι περιοχές που περιφράσσονται, περιλαμβάνουν πολύτιμη καλλιεργήσιμη γη και διόδους πρόσβασης σε πλούσιες υδάτινες πηγές, γεγονός που έχει σοβαρό αντίκτυπο στους Παλαιστίνιους αγρότες (12) .

Το Υπουργείο Αμύνης, στην ιστοσελίδα του, δεσμεύεται ότι : «το Ισραήλ θα έχει πύλες που θα επιτρέπουν την ελεύθερη πρόσβαση στην περιοχή» και ότι «ειδικοί κανονισμοί έχουν γίνει για τους Παλαιστίνιους αγρότες που έχουν διαχωριστεί από τα αγροκτήματα τους. Πύλες κατά μήκος του φράχτη ασφαλείας θα επιτρέπουν στους αγρότες και στους εργάτες τους να μετακινούνται από την μία πλευρά στην άλλη» (13).

Παρ’ όλες τις υποσχέσεις, μόνο το 20% των Παλαιστινίων αγροτών που έχουν διαχωριστεί από τα αγροκτήματα και πηγάδια τους εξαιτίας του τείχους, έχουν «άδεια επίσκεψης» στην γη τους. Ακόμα όμως και αν έχουν άδειες, συνήθως αυτές δεν δίνονται στα κατάλληλα πρόσωπα. Επιτρέπουν στους ηλικιωμένους να επισκέπτονται τα κτήματα και να δουλεύουν σε αυτά, ενώ τα νεότερα μέλη της οικογένειας αναγκάζονται να παραμένουν σπίτι (14). Η πρόσβαση στα αγροκτήματα γίνεται διαμέσου 64 πυλών που ανοίγουν σε ημερήσια, εβδομαδιαία και/ή εποχική βάση. Η παράνομη τοποθέτηση των πυλών και οι απαγορευτικές ώρες που ανοίγουν, περιορίζουν σημαντικά τις ώρες εργασίας (15).

Το τείχος, όχι μόνο εμποδίζει σημαντικά τους αγρότες στην φροντίδα και συγκομιδή της σοδειάς τους, αλλά τους εμποδίζει και στην πώληση της παραγωγής τους. Οι ελαιοπαραγωγοί, που αποτελούν και το 18% του αγροτικού εισοδήματος στην Δυτική Όχθη (16), έχουν υποστεί ζημιές όχι μόνο από το κόψιμο δεκάδων χιλιάδων δέντρων, αλλά και γιατί δεν μπορούν να μαζέψουν και να πουλήσουν την παραγωγή τους. Οι ζημιές που έχουν προκληθεί από την καταστροφή της γης και των περιουσιών λόγω του Τείχους, θα χρειαστούν χρόνια για να αποκατασταθούν, καθυστερώντας επιπλέον την ανάπτυξη των Παλαιστινίων.

Στα 630 εμπόδια αποκλεισμού, όπως σημεία ελέγχου, αναχώματα και οδοφράγματα, άλλα πολύπλοκα περιοριστικά μέτρα είναι : το καθεστώς αδειοδότησης, περιορισμοί στην χρήση των κεντρικών οδικών αρτηριών, τυχαία σημεία ελέγχου, απαγόρευση βραδινής κυκλοφορίας, περιορισμοί λόγω ηλικίας ή φύλου. Οι ισραηλινές αρχές επενδύουν μεγάλα ποσά σε εγκαταστάσεις και έργα οδικού δικτύου - το επονομαζόμενο και «κλωστή της ζωής». Τα έργα αυτά αφορούν καινούριες κατασκευές ή επισκευές εναλλακτικών διαδρομών, οι οποίες σχεδιάστηκαν για να επανασυνδέσουν τις κοινότητες της Παλαιστίνης που έχουν αποκοπεί λόγω του Τείχους ή άλλων εμποδίων αποκλεισμού. Οι περισσότεροι δρόμοι περιλαμβάνουν τούνελ και υπόγεια περάσματα που διέρχονται κάτω από το Τείχος ή τους απαγορευμένους δρόμους. Το κόστος των ήδη ολοκληρωμένων έργων και των υπό σχεδιασμό, ανέρχεται στα 2 δις NIS (17).

Τον Σεπτέμβριο του 2008, ο OCHA σχολίασε για το Τείχος ότι «αυτό που κάποτε αιτιολογήθηκε από τις ισραηλινές αρχές σαν στρατιωτική ανάγκη, μικρής διάρκειας (…) φαίνεται πως εξελίσσεται σε ένα μόνιμο καθεστώς» (18).

Το Τείχος και το Διεθνές Δίκαιο

Στην Συμβουλευτική του Γνωμοδότηση στις 9 Ιουλίου 2004, το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, δήλωνε ότι το Ισραήλ καταστρατηγεί το Διεθνές Δίκαιο καθώς «η κατασκευή του τείχους και το σχετικό καθεστώς αποτελούν τετελεσμένο γεγονός και θα μπορεί να αποκτήσει μόνιμο χαρακτήρα» και ότι «υπάρχει ο κίνδυνος να δημιουργηθεί μια κατάσταση ισοδύναμη με αυτής της προσάρτησης». Προσθέτει ότι «η κατασκευή του τείχους εμποδίζει τους Παλαιστίνιους από την άσκηση του δικαιώματος της αυτoδιάθεσης και γι’ αυτό αποτελεί παραβίαση της υποχρέωσης εκ μέρους των Ισραηλινών να σεβαστούν αυτό το δικαίωμα. Το Δικαστήριο επίσης αποφάσισε ότι «οι παραβάσεις που οφείλονται στο Tείχος, δεν μπορούν να δικαιολογηθούν λόγω στρατιωτικών αναγκών, για ανάγκες ασφάλειας ή λαϊκής απαίτησης» (19).

Το Ισραήλ έχει υποχρεωθεί «να παύσει πάραυτα τις εργασίες κατασκευής, να το κατεδαφίσει, να αποκαταστήσει τις ζημιές που προκλήθηκαν σε όλους όσους επηρεάζονται από την κατασκευή του και να επιστρέψει εδάφη, οπωρώνες, ελαιώνες και όλη την ακίνητη περιουσία που έχει κατασχέσει» (20).

Επόμενο: Περιορισμοί στην Κυκλοφορία

Σημειώσεις:

1. Israel, Ministry of Defense: Israel’s Security Fence, Questions and Answers. http://www.securityfence.mod.gov.il/Pages/ENG/questions.htm. Question 1. Last updated: 22.02.2004. Accessed 22.10.2008.

2. Bannoura, S. Israeli Wall to blame for recent attacks. IMEMC News, 25 September 2008. http://www.imemc.org/article/57118.

3. United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (UNOCHA) and United Nations Relief and Works Agency for Palestine Refugees in the Near East (UNRWA): The Humanitarian Impact of the Barrier – Four Years After the Advisory Opin­ion of the International Court of Justice on the Barrier. July 2008. Update No. 8. Updated August 2008. p. 6. http://www.ochaopt.org/documents/Barrier_Report_July_2008.pdf4.

5. ibid

6. ibid.

7. ibid.

8. ibid.

9. ibid.

10. SHADEH, S. Waste not, wall not. Haaretz 5 June 2008. http://www.haaretz.co.il/hasen

11. World Bank: West Bank and Gaza – The Economic Effects of Restricted Access to Land in the West Bank. October 2008.P. 5-6. http://siteresources.worldbank.org/INTWESTBANKGAZA Accessed: 23.10.2008.

12. ibid.

13. Israel, Ministry of Defense: Israel’s Security Fence, Questions and Answers. http://www.securityfence.mod.gov.il/Pages/ENG/questions.htm. Question 1. Last updated: 22.02.2004. Accessed 22.10.2008.

14. United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (UNOCHA) and United Nations Relief and Works Agency for Palestine Refugees in the Near East (UNRWA): The Humanitarian Impact of the Barrier – Four Years After the Advisory Opin­ion of the International Court of Justice on the Barrier. July 2008. Update No. 8. Updated August 2008. p. 6. http://www.ochaopt.org/documents/Barrier_Report_July_2008.pdf.

15. ibid.

16. United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (UNOCHA) occupied Palestinian territory. The Olive Harvest in the West Bank and Gaza Strip. October 2008. P.2. http://www.ochaopt.org/documents.

17. UN OCHA attributes this information to an Israeli military expert, as quoted in Haaretz, The Marker Economic Supplement, 22 May 2008. United Nations Office for the Coordination of Humanitarian Affairs (UNOCHA) occupied Palestinian territory. OCHA Closure Update. September 2008. P.6. http://www.ochaopt.org/documents/ocha_opt_closure_update_2008_09_english.pdf.

18. ibid.

19. International Court of Justice: Legal Consequences of the Wall in the Occupied Palestinian Territory, Advisory Opinion of 9 July, para 137. http://www.icj-cij.org/docket/files/131/1671.pdf.

20. ibid.