Ομιλία του Ilan Pappe

Ανταπόκριση: Άννα Λουβίου

Ο ισραηλινός ιστορικός Ίλαν Πάπε έδωσε στις 14 Αυγούστου διάλεξη στο χωριό Ανάτα, κοντά στην Ιερουσαλήμ, ένα χωριό που μοιάζει περισσότερο με προσφυγικό καταυλισμό με δεκαόροφα κτίρια και το οποίο χωρίζεται από την πόλη με τσεκ πόιντ, αν και βρίσκεται μέσα από το τείχος προς την Ιερουσαλήμ. Η ομιλία έγινε με αφορμή το 7ο camp του ICAHD (Israeli committee against house demolisions-Ισραηλινή Επιτροπή ενάντια στις κατεδαφίσεις σπιτιών).

Ξεκινώντας τη συζήτηση, ο Πάπε απευθύνθηκε στους ακτιβιστές χαρακτηρίζοντας την συμβολή τους ιδιαίτερα σημαντική. Όπως είπε οι ακτιβιστές με συγκεκριμένες δράσεις συνδέονται με την ιστορία αλλά και με την τραγωδία της παλαιστινιακής υπόθεσης, τραγωδία που σήμερα αντικατοπτρίζεται στον κατακερματισμό του παλαιστινιακού λαού (Δυτική Όχθη, Διασπορά Προσφυγικοί καταυλισμοί).

Το μεγαλύτερο μέρος της ομιλίας του ήταν σχετικό με το θέμα του σιωνισμού. Όπως ανέφερε, το πρώτο κύμα Εβραίων εποίκων το 1882 δεν ήταν καθαρά ιδεολογικό, αλλά αποτελούνταν στην πλειοψηφία του από ανθρώπους που ήθελαν να γίνουν αγρότες και οι συνθήκες στην Παλαιστίνη ήταν πρόσφορες για κάτι τέτοιο. Το δεύτερο κύμα εποίκων, το 1904-1905 αφορούσε έναν μικρό αριθμό κυρίως ανθρώπων που συμμετείχαν στην αποτυχημένη επανάσταση στη Ρωσία. Η ιδέα ήταν ότι δεν είχε νόημα να έρχονται στην Παλαιστίνη χωρίς ένα συγκεκριμένο στόχο. Ο στόχος αποκρυσταλλώθηκε στην ιδέα του «καθαρού χώρου». Μάλιστα δημιούργησαν την πρώτη ένοπλη ομάδα (ασουμπέρ-ο φύλακας). Από εκεί και πέρα όλες οι ενέργειες υπηρετούσαν αυτό το στόχο του «εβραϊκού χώρου» που έγινε υπέρτατη αξία. Ακόμα και οι μέχρι τότε διαμορφωμένες φιλοσοφικές αρχές της ανθρωπότητας έπρεπε να αλλάξουν. Στις προϋποθέσεις της δημοκρατίας προστέθηκε η «δημογραφική πλειοψηφία» και επιστρατεύτηκαν επιστήμονες για να «αποδείξουν» και να υποστηρίξουν αυτή την ιδέα ως ηθική και σωστή. Όσοι έρχονταν στην Παλαιστίνη από μακριά, θα είχαν πιο πολλά δικαιώματα από τους ντόπιους, κι αυτό όσο κι αν μοιάζει εξωφρενικό θα μπορούσε να θεωρηθεί πως «επιτεύχθηκε», ανάλογα βέβαια πως το βλέπει κανείς γιατί από την άλλη πλευρά 100 χρόνια τώρα δεν τα έχουν καταφέρει. Το 1905 λοιπόν αγόρασαν γη από ανθρώπους που βρίσκονταν στο εξωτερικό και έδιωξαν τους ντόπιους που καλλιεργούσαν αυτή τη γη. Παρόλ’ αυτά μέχρι το 1948 οι Εβραίοι κατείχαν μόνο το 5-7% της γης.

Σύμφωνα με τον Ίλαν Πάπε, όπως σε όλες τις περιπτώσεις της δημιουργίας εθνών-κρατών, διαμορφώθηκε ένας μύθος. Στην περίπτωση του Ισραήλ βέβαια υπάρχουν πολλές διαφορές. Η βασικότερη είναι ότι ο μύθος λεει πως έχουμε ένα στόχο τον οποίο δεν έχουμε καταφέρει γι’ αυτό κάνουμε διαφορετικά πράγματα, βρισκόμαστε σε μια ζούγκλα και τελικά 100 χρόνια τώρα υπάρχει κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Σε αυτό το θέμα υπάρχει απόλυτη σύμπνοια. Πρόκειται για μια βαθιά ριζωμένη ιδεολογία που διαπερνά όλο το πολιτικό φάσμα από την ακραία δεξιά μέχρι τη λεγόμενη σιωνιστική αριστερά (και το Peace Now). Επομένως καμία αλλαγή κυβέρνησης δεν θα φέρει αλλαγή πολιτικής.

Κλείνοντας ο ομιλητής ζήτησε από τους ισραηλινούς και διεθνείς ακτιβιστές να προσανατολιστούν με βάση τρία σημεία:

Πρώτο: Να μην υποτάσσονται στη φιλολογία πως το πρόβλημα είναι περίπλοκο και άλυτο. Αυτό που συμβαίνει στην Παλαιστίνη, όπως είπε, είναι μια περίπτωση αποικιοκρατίας και δίωξης του ντόπιου πληθυσμού καλυμμένη με πολλά ιδεολογήματα και πάνω σε αυτό το βασικό ιστορικό και πολιτικό θέμα δεν έχει γίνει αρκετή δουλειά. Ζήτησε επίσης, από τον κόσμο να κλείσει τα αυτιά του στις μεταμοντέρνες θεωρίες που προσπαθούν με χίλιους τρόπους (τις περισσότερες φορές ακατανόητους) να εξηγήσουν την κατάσταση.

Δεύτερο: Να προσέξουν ιδιαίτερα τον τομέα της πληροφόρησης και της διακίνησή της αλλά και μα μελετήσουν τον τρόπο με τον οποίο δουλεύουν τα ΜΜΕ. Όπως είπε οι ισραηλινοί γνωρίζουν καλά αυτό το παιχνίδι. Φυσικά όλες οι θεωρίες για μαζική δίωξη σε μια μέρα όλου του παλαιστινιακού πληθυσμού δεν ισχύουν και δεν βοηθούν. Τα ΜΜΕ δεν ενδιαφέρονται για τα «μικρά γεγονότα» και δεν παρακολουθούν την ίδια ιστορία για μεγάλο διάστημα. Από την άλλη η δημοσιότητα που πήρε η υπόθεση της έξωσης των δύο οικογενειών στη συνοικία Σέιχ Ζαράχ ήταν απρόσμενη και αξίζει να σκεφτούμε τους λόγους που την προκάλεσαν. Πρόσθεσε επίσης πως τα εναλλακτικά ΜΜΕ είναι πολύ σημαντικά και βοηθούν ενάντια στη λήθη (π.χ. επίθεση στη Γάζα φέτος). Βοηθούν στο να αντιληφθούν οι ισραηλινοί πως δεν «θα ξεφύγουν τόσο εύκολα» και στο να αντικρουστούν τα κυρίαρχα ΜΜΕ και οι μύθοι που στήνουν, (π.χ. ο Thomas Friedman στη New York Times έγραψε ότι τα πράγματα στη Δυτική Όχθη είναι καλύτερα παρά ποτέ).

Τρία: Όπως επεσήμανε ο Ίλαν Πάπε, δεν υπάρχει πολύς χρόνος. Στην πραγματικότητα για τους Ισραηλινούς το θέμα έχει λήξει. Η Γάζα είναι πρόβλημα μόνο για το Σντερότ και αυτό δεν είναι σημαντικό, στη Δυτική Όχθη υπάρχουν κάποια ζητήματα αλλά και αυτά θα τα λήξουν. Είναι πιθανό να υπάρξει μια καινούρια κλιμάκωση και ο καλύτερος τρόπος απάντησης είναι το κίνημα ΒDS (μποϊκοτάζ, απόσυρση επενδύσεων, κυρώσεις ενάντια στο Ισραήλ).

Ίσως –όπως είπε ο Πάπε– να μην είναι μια καθαρή καμπάνια αλλά μπορεί να είναι αποτελεσματική όταν επικεντρωθεί σε κάποιους στόχους π.χ.: Όταν η ισραηλινή ποδοσφαιρική ομάδα δεν μπορεί να παίξει ανενόχλητη σε καμία χώρα, όταν ο Leonard Cohen λαμβάνει γράμματα να μην παίξει στο Ισραήλ, όταν ο Ken Loch από μόνος τους αρνείται να συμμετέχει σε φεστιβάλ που χρηματοδοτείται από το Ισραήλ, όταν οι ισραηλινές αγορές προϊόντων στο εξωτερικό θα επηρεαστούν σημαντικά. Είναι αλήθεια, τόνισε ο Ίλαν Πάπε, πως σήμερα σε όλες τις χώρες το Ισραήλ έχει όλο και περισσότερο την εικόνα που είχε η Νότια Αφρική του Απαρτχάιντ. Είναι η ώρα το κέντρο της «διαμάχης» να μεταφερθεί στο εξωτερικό. Όσον αφορά το ακαδημαϊκό μποϋκοτάζ, ανέφερε ότι ακόμα και όταν «επίσημα» αποτυγχάνει γίνεται πιο αποτελεσματικό καθώς δημιουργεί ένα μεγάλο ζήτημα και το κάθε πανεπιστήμιο μόνο του πρέπει να πάρει αποφάσεις. Όπως όμως συμπλήρωσε, είναι απαραίτητο να μην ξεχνάμε πως το μποϋκοτάζ αποτελεί μια τακτική. «Οι απεγνωσμένοι συχνά ερωτεύονται την τακτική και ξεχνούν το στόχο και τη στρατηγική». Αυτό αποτελεί σοβαρό κίνδυνο καθώς δεν υπάρχει διάλογος με τους ανθρώπους που βρίσκονται στο κέντρο του προβλήματος. Το καλύτερο «δώρο», σύμφωνα με τον Πάπε, για τους εχθρούς μας είναι αντίπαλοι με κατακερματισμένη σκέψη.

Απευθυνόμενος στη συνέχεια στους Εβραίους που παρακολουθούσαν την ομιλία, είπε ότι αν πραγματικά θέλουν να βοηθήσουν πρέπει να «πετάξουν το σιωνισμό στα σκουπίδια» αλλά να μην υποτιμήσουν τη δυσκολία αυτού του στόχου και να αντιληφθούν πως ο σιωνισμός βρίσκεται στο κέντρο της οικογενειακής και κοινωνικής τους ανατροφής. Όπως ανέφερε, για να τελειώσουμε με το σιωνισμό πρέπει να τον θέσουμε στο τεστ των διεθνών αξιών. Στις ΗΠΑ υπάρχουν άνθρωποι επιφορτισμένοι με το σταμάτημα τέτοιων μελετών αλλά αυτό βέβαια γίνεται όλο και πιο δύσκολο. (Ο ίδιος όπως και άλλοι πχ ο Omar Bargouthi δίνει διαλέξεις σε Πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο ανάμεσα σε αυτά τα περισσότερα πανεπιστήμια των ΗΠΑ τον έχουν καλέσει). Υπάρχουν αλλαγές, όπως είπε, στην κατάσταση και στις αντιλήψεις που πρέπει να εκμεταλλευτούμε.

Η τελευταία ερώτηση που του έγινε ήταν πολύ ενδιαφέρουσα. «Ο σιωνισμός είναι ρατσισμός αλλά τι κάνουμε όταν κάποιος είναι ρατσιστής;». Απαντώντας ο Πάπε έκανε μια ανασκόπηση στο θέμα του ρατσισμού, προσδιόρισε τη ρίζα του στο φόβο και στα χρόνια της θυματοποίησης των εβραίων και κατέληξε: «Όταν το ANC πήρε την εξουσία στη Νότια Αφρική, το 90% των λευκών πίστευαν ακόμα στο απαρτχάιντ».