Η νίκη της Χαμάς: Πράσινο Χάραμα, Κόκκινο Σούρουπο;

tου Toufic Haddad, 31 Γενάρη 2006
Παλαιστινιο-αμερικανός ακτιβιστής και συγγραφέας που ζει στο Σαν Φρανσίσκο

Πηγή: http://electronicintifada.net
Μετάφραση: Σύλλογος Αλληλεγγύης στον Παλαιστινιακό λαό "ΙΝΤΙΦΑΝΤΑ"

Δεν πέρασαν 24 ώρες από τη σαρωτική νίκη της Χαμάς στις παλαιστινιακές κοινοβουλευτικές εκλογές, και είναι πλέον ξεκάθαρο ότι οι συνέπειες αυτού του γεγονότος θα είναι τόσο βαθιές που είναι ικανές να προκαλέσουν ένα πολιτικό τσουνάμι όταν το κύμα τελικά αγγίξει την ακτή. Αν και οι τελικές συνέπειες των εκλογών μένει να φανούν αναφορικά με τον τρόπο που θα σχηματίσει η Χαμάς τον κυβερνητικό συνασπισμό της, με το τι σημαίνει αυτό για την "ειρηνευτική διαδικασία" και το πώς θα επηρεάσει την Παλαιστινιο-Ισραηλινή και την Παλαιστινιο-διεθνή πολιτική, ορισμένα συμπεράσματα μπορούν να συναχθούν από τη δομή των σχέσεων εξουσίας που επικρατούν.

Δηλαδή, ο κυρίαρχος ισραηλινός πολιτικός λόγος πλήρως ενσωματωμένος στο λόγο και τη δράση του αμερικανικού "πολέμου ενάντια στην τρομοκρατία" αρχίζει ήδη να σχηματίζει το πλαίσιο μέσα στο οποίο αναπαρίστανται τα γεγονότα: η νίκη της Χαμάς προαναγγέλλει την οριστική "ισλαμοποίηση της σύγκρουσης" στην οποία το Ισραήλ και έμμεσα "όλες οι Δυτικές χώρες" έρχονται αντιμέτωπες μ' έναν πόλεμο για τις "θεμελιώδεις αξίες της δημοκρατίας και την ιερότητα της ζωής". Στο πλαίσιο της λογικής αυτής το Ισραήλ πρέπει λογικά να διεξάγει έναν "αιώνιο πόλεμο χωρίς συμβιβασμούς, ενάντια στο θρησκευτικό εξτρεμισμό", ενώ θα προσπαθεί να διατηρήσει τις αξίες που "μας χωρίζουν από αυτούς". Ούτως ή άλλως ποιος μπορεί λογικά να προσδοκά διαπραγματεύσεις με αυτούς που στέλνουν αυτόχειρες ζωσμένους με βόμβες και ζητούν την "καταστροφή του Ισραήλ";

Το τραγικό είναι ότι η μεγάλης κλίμακας απανθρωποποίηση και ο ρατσισμός που εξαπολύθηκε εναντίον των Ισλαμικών κινημάτων από την 11η Σεπτεμβρίου σε όλο τον κόσμο ήταν τόσο επιτυχής που μεγάλα τμήματα της αμερικανικής αριστεράς θα πέσουν κατά τον ίδιο τρόπο θύματα μιας παρόμοιας λογικής. Είναι γι' αυτό το λόγο αναγκαίο να αρθρώσουμε άμεσα, καθαρά και με ακρίβεια τη σημασίας της νίκης της Χαμάς τόσο για τις δυνάμεις όσο και για τους ακτιβιστές που ανησυχούν για τη μοίρα του Παλαιστινιακού εθνικού κινήματος και όλα τα συνακόλουθα αντιρατσιστικά, αντι-αποικιακά και αντι-ιμπεριλιστικά κινήματα.
Γιατί νίκησε η Χαμάς

Η Χαμάς κέρδισε μια ηχηρή νίκη παίρνοντας τις 76 από τις 132 έδρες στο νομοθετικό συμβούλιο. Μαζί με την υποστήριξη 4 επιπλέον ανεξάρτητων υποψηφίων που εξελέγησαν, με την υποστήριξη της Χαμάς, η λίστα "Αλλαγή και Μεταρρύθμιση" του Ισλαμικού Κινήματος Αντίστασης (Harakat Al Moqawama Al Islamiyya) συγκεντρώνει σύνολο 80 εδρών, το 60,6% της υψηλής συμμετοχής των ψηφοφόρων (75% όσων έχουν το δικαίωμα του εκλέγειν) και περίπου το διπλό αριθμό των 43 εδρών της Φατάχ. Τι αντιπροσωπεύει αυτό στην άλγεβρα των τοπικών και των διεθνών δυνάμεων;

Κατατροπώνοντας τη Φατάχ

Χωρίς αμφιβολία το πιο καθαρό μήνυμα των εκλογικών αποτελεσμάτων είναι ότι το Παλαιστινιακό εκλογικό σώμα είπε ένα ηχηρό "Φτάνει πια!" στο διοικών κόμμα της Φατάχ. Η 40χρονη ηγεμονία της Φατάχ στη λήψη των Παλαιστινιακών εθνικών αποφάσεων και οικονομικών επιλογών, οι αντιδημοκρατικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων τόσο απέναντι σε άλλες οργανώσεις όσο και μέσα στην ίδια τη Φατάχ, οι ανεπαρκείς πολιτικές της εκτιμήσεις και η ανεπαρκής της απόδοση, και η αφανής οικονομική διαφθορά, στο τέλος δημιούργησαν περισσότερους εχθρούς παρά φίλους μέσα στην Παλαιστινιακή κοινωνία.

Από τότε που άρχισε η Ιντιφάντα, και ειδικά μετά τον θάνατο του Γιάσερ Αραφάτ, η "συνταγή" που κράταγε τη Φατάχ ενωμένη χάλασε καθώς οι αντιφάσεις ξεβράστηκαν στην επιφάνεια. Ταυτόχρονα, η Χαμάς έχτιζε τον εαυτό της πάνω στην οργανωτική δομή που αρχικά σχεδίασαν τα κινήματα της Ισλαμικής Αδελφότητας τα προηγούμενα χρόνια στη Δυτική Όχθη και στη Λωρίδα της Γάζας. Η ίδρυσή της το 1987, μέσα στο παλλόμενο θέατρο της παλαιστινιακής πολιτικής, εξανάγκασε δομικές αλλαγές στην οργάνωση οι οποίες με την πάροδο του χρόνου οδήγησαν στην εξέλιξή της σε μια δυναμική, πειθαρχημένη, δημοκρατική, κεντρική κομματική δομή. Επιπλέον η πολιτική της πλατφόρμα έξυπνα επισκίασε όλες τις πολιτικές πλευρές στις οποίες η Φατάχ και οι συμφωνίες του Όσλο υποχωρούσαν, με σεβασμό στα Παλαιστινιακά εθνικά δίκαια: δικαίωμα επιστροφής των Παλαιστινίων προσφύγων, Ιερουσαλήμ, και ενότητα όλου του Παλαιστινιακού λαού. Παρά το γεγονός ότι ήταν ο μεγαλύτερος εργοδότης στα Κατεχόμενα Εδάφη, παρά το γεγονός ότι ήταν το μοναδικό παλαιστινιακό κόμμα που δεν συμπεριλαμβανόταν στη λίστα των 20 Διεθνών Τρομοκρατικών Οργανώσεων της CIA, παρά το γεγονός ότι ήταν το κόμμα "με όλες τις επαφές" με "διεθνή νομιμοποίηση", η Φατάχ τελικά τιμωρήθηκε για τον κυνισμό, τη διαφθορά, τη διγλωσσία και την ενδημική της ηττοπάθεια, τόσο πολιτικά όσο και οργανωτικά.

Μια ηθική νίκη για την Αντίσταση και για το "Κόμμα υπηρετεί το Λαό"

Αλλά η νίκη της Χαμάς δεν σχετίζεται απλά με την άρνηση. Ούτε είναι απλά αποτέλεσμα του δικτύου κοινωνικής πρόνοιας που επιβλέπει. Αν και υπάρχουν σημαντικοί κοινωνικοοικονομικοί λόγοι πίσω από την επιτυχία της Χαμάς, αυτή η απλοποίηση υπονοεί ότι οι Παλαιστίνιοι είναι απλώς τόσο απεγνωσμένοι που ψηφίζουν όποιον τους ταΐζει και στερούνται οποιασδήποτε πολιτικής κριτικής ικανότητας.

Πολύ πιο σημαντική από την ίδια τη νίκη της Χαμάς είναι αυτό που αντιπροσωπεύει πολιτικά, ειδικά σε αντιπαράθεση με την πορεία του προηγούμενου κινήματος της Φατάχ. Η Χαμάς εκπροσωπεί την οριστική αποχώρηση από το μοντέλο του Όσλο και τον ταπεινωτικό ψεύτικο διάλογο που αναπαρήγαγε. Οι Παλαιστίνιοι απέρριψαν ότι έπρεπε να είναι "εταίροι στην ειρήνη", ότι ήταν εκείνοι που έπρεπε να αποδείξουν ότι δεν είναι τρομοκράτες και ότι η "Ισραηλινή ασφάλεια και αυτοάμυνα" ήταν νομιμοποιημένη προϋπόθεση στην ειρηνευτική διαδικασία, επιβάλλοντας όλες τις συνακόλουθες πράξεις του Ισραήλ. Είναι ακριβώς αυτό το λεξιλόγιο που λάδωσε τους τροχούς της μηχανής που ήθελε να εξολοθρεύσει το Παλαιστινιακό εθνικό κίνημα τα τελευταία πέντε χρόνια και αποικιοποίησε τα Παλαιστινιακά εδάφη στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα τα τελευταία 38 χρόνια.

Το ίδιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι στον αγώνα για να κατακτηθούν αυτά τα δικαιώματα, η Χαμάς άρθρωσε μια εναλλακτική στρατηγική απέναντι σε αυτό που είδε ως το αδιέξοδο του Όσλο. Η Χαμάς διαφύλαξε και εφάρμοσε από καιρού εις καιρόν το δικαίωμα των Παλαιστινίων να αντιστέκονται. Αυτό, στα μάτια των Αμερικανών, Ισραηλινών και Ευρωπαίων επικριτών της, ήταν το σοβαρότερο αμάρτημά της. Αν και η αντίσταση αυτή μπορεί να πήρε αντιφατικές μορφές, η πραγματικότητα είναι ότι η Χαμάς δεν ήταν ποτέ η μοναδική που χρησιμοποίησε τέτοιου είδους μεθόδους ανάμεσα στις Παλαιστινιακές οργανώσεις και συχνά αποδείχθηκε πολύ πιο πειθαρχημένη στη χρήση τους. Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της Ιντιφάντα, δεν ήταν η Χαμάς που ξεκίνησε τις εχθροπραξίες (το Ισραήλ έχει αυτή την τιμή), ούτε ήταν η πρώτη Παλαιστινιακή οργάνωση που ξεκίνησε τη στρατιωτικοποίηση της Ιντιφάντα (ευθύνη της Φατάχ).

Μόνο αφού τοποθετηθεί πολιτικά σε μια αυστηρά πολιτική βάση και αφού άρθρωσε ένα πρόγραμμα που προστάτευσε και συχνά εφάρμοσε μια καμπάνια με αντιστασιακό χαρακτήρα, μπορεί το κοινωνικό έργο της Χαμάς να κατανοηθεί στο σωστό πλαίσιο. Στην πραγματικότητα, είναι ακριβώς μέσα από τη συγχώνευση των δύο πρώτων κριτηρίων που τα δίκτυα κοινωνικής πρόνοιας της Χαμάς μετατράπηκαν από απλή φιλανθρωπία σε όργανα πολιτικής κινητοποίησης. Η νίκη της Χαμάς επίσης αποτέλεσε παράδειγμα για το ότι η πρώτη και κύρια ευθύνη του πολιτικού κόμματος είναι να υπηρετεί το λαό του και όχι αντίστροφα.

Ήττα για τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό και τον σιωνισμό

Αν και οι κυνικοί αναμφίβολα θα πουν ότι η νίκη της Χαμάς συμπλέει με την αμερικάνικη και την ισραηλινή πολιτική να νομιμοποιηθούν οι μελλοντικές τους ενέργειες, το γεγονός είναι ότι και οι δύο χωρίς αμφιβολία θα προτιμούσαν μια νίκη της Φατάχ. Οι αμερικανικές και οι ισραηλινές στρατηγικές κατά τη διάρκεια του Όσλο βασίστηκαν στο συλλογισμό ότι η Παλαιστινιακή Αρχή είναι ο υπεργολάβος ασφάλειας του Ισραήλ. Μετά το ξέσπασμα της Ιντιφάντα, οι ΗΠΑ και το Ισραήλ άλλαξαν τακτική προτιμώντας τη "μονομερή δράση" για να πετύχουν όσα θέλουν (όπως έκαναν στην κατασκευή του τείχους και του συστήματος των σημείων ελέγχου και την αποχώρηση από τη Γάζα). Όσο για την Παλαιστινιακή Αρχή, θα διατηρούνταν όσο χρονικό διάστημα θα ήταν αντικείμενο συνεχούς βασανισμού. Αυτό υποτίθεται ότι θα απελευθέρωνε το χέρι του Ισραήλ να μπορεί να αποφασίσει μονομερώς τα σύνορα του Ισραήλ και οτιδήποτε άλλο θεωρούν αρμόζον το Ισραήλ και οι ΗΠΑ.
Αν και χωρίς αμφιβολία τόσο το Ισραήλ όσο και οι ΗΠΑ έχουν πλήθος τρόπους να εκμεταλλευτούν την τωρινή κατάσταση προς όφελός τους, η νίκη της Χαμάς θίγει την πολιτική που ακολούθησαν οι ΗΠΑ και το Ισραήλ τα προηγούμενα 12 χρόνια. Η Χαμάς έχει τη δυνατότητα και την επιθυμία να αναδιοργανώσει και να αναμορφώσει το Παλαιστινιακό εθνικό κίνημα σε πιο γερές βάσεις, περιορίζοντας τις δαβρωτικές συνέπειες του Όσλο υπό την ηγεσία της Φατάχ και τις εσκεμμένα καταστροφικές τακτικές του Ισραήλ εναντίον του. Η νίκη της Χαμάς επίσης αποτελεί χτύπημα στις προσπάθειες του δόγματος του Μπους "να φέρει δημοκρατία στη Μέση Ανατολή" ως σαν αυτό να ισοδυναμούσε με την ανάδειξη στην εξουσία μετριοπαθών φιλοαμερικανικών καθεστώτων. Πράγματι έγινε το αντίθετο και είναι αυτό το μοντέλο που τώρα θα παραδειγματίζει τα κινήματα στην περιοχή που θέλουν να πιέσουν για δημοκρατία στο εσωτερικό των χωρών τους. Χωρίς αμφιβολία κοινωνικά κινήματα στην Αίγυπτο, την Ιορδανία και χώρες φιλοξενίας άλλων φρικτών καταπιεστικών αμερικανο-χρηματοδοτούμενων καθεστώτων θα παρακολουθήσουν αυτό το "Αραβικό πείραμα δημοκρατίας".

Μία νίκη και μία προειδοποίηση

Παρά το γεγονός ότι αυτές οι εκλογές έλαβαν χώρα υπό βάρβαρη κατοχή και ότι το Ισραήλ δεν έκανε σοβαρές παραχωρήσεις για να τις διευκολύνει. Παρά το γεγονός ότι το Ισραήλ αυτή τη στιγμή κρατάει στις φυλακές του 9.000 κρατούμενους πολλοί εκ των οποίων είναι καίριοι εθνικοί ηγέτες. Παρά το γεγονός ότι μόλις μήνες πριν το Ισραήλ προσπάθησε να συλλάβει όλους τους υποψηφίους στο ψηφοδέλτιο της Χαμάς και τους διοργανωτές της προεκλογικής εκστρατείας. Παρά τα εκατομμύρια δολάρια που δόθηκαν άμεσα και έμμεσα στην προεκλογική εκστρατεία της Φατάχ από τις ΗΠΑ και την Ε.Ε. σε μια τελευταία προσπάθεια να κρατηθεί στη ζωή το θέατρο της "ειρηνευτικής διαδικασίας". Ο Παλαιστινιακός λαός ψήφισε ηχηρά για ένα διαφορετικό μέλλον. Η Χαμάς θα έπρεπε να χρεωθεί την πολιτική και οργανωτική άρθρωση και την καταλυτική επιτάχυνση αυτής της λαχτάρας για αλλαγή. Την ίδια στιγμή, πρέπει να σημειωθεί ότι η νίκη της Χαμάς ισοδυναμεί και με αποτυχία της Παλαιστινιακής Αριστεράς και άλλων κοσμικών δυνάμεων να αρθρώσουν και να οργανώσουν μια ελκυστική εναλλακτική λύση. Χωρίς αμφιβολία, οι εσωτερικές έριδες και οι ελιγμοί σ' αυτό το μέτωπο μόλις αρχίζουν.

Το παλαιστινιακό κέντρο βαρύτητας μετατοπίστηκε στη Χαμάς και όλες οι υπόλοιπες οργανώσεις μέσα στην παλαιστινιακή αρένα θα μοχθήσουν να επαναπροσδιορίσουν και να αναμορφώσουν τον εαυτό τους εάν θέλουν κάποια μέρα να αποτελέσουν σοβαρή πρόκληση. Για την ώρα ωστόσο στη Χαμάς θα δοθεί χρόνος να αποδείξει στην πράξη την αξία της. Την ίδια στιγμή η άνοδος των υποστηρικτών της θα φέρει επίσης προσδοκίες και πολιτικές διαφοροποιήσεις, μέσα στις οποίες θα δυσκολευτεί το ίδιο το κίνημα να πλοηγήσει.

Όλα τα παραπάνω ωστόσο δεν μπορούν να απομονωθούν από αυτό που θα κάνουν το Ισραήλ και οι ΗΠΑ ώστε να διασφαλίσουν ότι η Χαμάς, όπως και η Φατάχ, δεν θα μπορέσουν να φέρουν τίποτα ουσιώδες στους υποστηρικτές τους με τη μορφή των απτών επιτευγμάτων για τα Παλαιστινιακά δικαιώματα. Πράγματι, και οι δύο έχουν ήδη υπογραμμίσει ότι δεν θα διαπραγματευτούν με τη Χαμάς "μέχρι να αναγνωρίσει το Ισραήλ", "να δεχτεί τον Οδικό Χάρτη" και να αφοπλιστεί. Επιπλέον οι ΗΠΑ και η Ε.Ε. σκέπτονται να διακόψουν τις σχέσεις με και τη χρηματοδότηση προς την Παλαιστινιακή Αρχή, ενώ τα κύρια ισραηλινά πολιτικά κόμματα (Εργατικό, Καντίμα και Λικούντ) όλα συνηγορούν προς τη "μονομερή δράση" αν βρίσκεται στην εξουσία η Χαμάς (και αν συμπτωματικά αυτοί δεν βρίσκονται). Αυτές οι πολιτικές από μόνες τους θα μπορούσαν να σημάνουν το τέλος της Παλαιστινιακής Αρχής όπως την ξέρουμε, ενώ ταυτόχρονα θα αποκάλυπταν αυτό που ήταν πάντοτε δεσμευτικός όρος αυτών των κομμάτων για την "ειρηνευτική διαδικασία". Εντούτοις πιο ανησυχητικά είναι τα λόγια που εκστόμισε λίγες ώρες μετά την ανακοίνωση των εκλογικών αποτελεσμάτων ο πρώην αρχηγός του ισραηλινού στρατού Μοσέ Για'αλόν. Δήλωσε ότι γινόμαστε μάρτυρες της δημιουργίας του "Χαμαστάν, Χεζμπολαχστάν και αλ-Καϊνταστάν" στη Γάζα και ότι το Ιράν βρίσκεται στην πόρτα του Ισραήλ. Αυτά τα λόγια, και όλα τα συναφή, κρύβουν μόνο μία σημασία από πίσω τους, την επιθυμία να δικαιολογηθούν εκ των προτέρων σφαγές σε κλίμακα τέτοια που δεν βιώσαμε τα τελευταία πέντε χρόνια. Η Χαμάς σίγουρα ανησυχεί γι' αυτό το ενδεχόμενο και για το λόγο αυτό θα διασφαλίσει ότι δεν θα παράσχει καμία δικαιολογία για να πραγματωθεί αυτό το σενάριο. Ωστόσο το Ισραήλ θα είναι εκείνο που θα το ενορχηστρώσει και θα το προσδιορίσει χρονικά, αν και μάλλον όχι πριν τις εκλογές του Μαρτίου.

Σ' αυτές τις στιγμές των αναπροσαρμογών, οι ακτιβιστές της Παλαιστινιακής αλληλεγγύης πρέπει σταθερά να αμφισβητούν τον παπαγαλισμένο ρατσισμό και την απανθρωποποίηση των Αράβων και των Μουσουλμάνων που διευκολύνουν αυτά τα αιματηρά σενάρια. Επιπλέον πρέπει να μιλάνε πολιτικά γι' αυτό που πραγματικά βρίσκεται στην καρδιά αυτών των εκλογών και ότι το δικαίωμα της ανεξαρτησίας και της πολιτικής εκπροσώπησης είναι εσωτερικό Παλαιστινιακό ζήτημα που δεν αντίκειται στο πλαίσιο μέσα στο οποίο πρέπει να κατανοηθεί η σύγκρουση: ο αγώνας του Παλαιστινιακού λαού να αντιστέκεται στην αποικιοποίηση της γης του για την εγκαθίδρυση ενός αποκλειστικά Εβραϊκού κράτους που λειτουργεί ως φύλακας του αμερικανικού ιμπεριαλισμού στην περιοχή. Αν και η νίκη της Χαμάς σε κάποια επίπεδα μπορεί να κάνει πιο δύσκολο αυτό το σκοπό, φέρνει επίσης στην επιφάνεια πολλά ζητήματα στα οποία οι Παλαιστίνιοι ακτιβιστές πρέπει να απαντήσουν πειστικά αν θέλουμε ποτέ να δρέψουμε αληθινούς καρπούς: να αμφισβητήσουν την ιστοριογραφία της ειρηνευτικής διαδικασίας του Όσλο και να εκθέσουν το ρόλο των ΗΠΑ στην υποστήριξη του Σιωνιστικού κράτους του αποκλεισμού και των καταπιεστικών πρακτικών του ενάντια στο Παλαιστινιακό εθνικό κίνημα. Το γεγονός ότι αυτό το εκλογικό αποτέλεσμα επιτεύχθηκε λίγο-πολύ δημοκρατικά (αν και με σοβαρούς περιορισμούς που δεν πρέπει να παραβλεφθούν) θα μπορούσε ενδεχομένως να κάνει ευκολότερο το έργο μας, αλλά μόνο αν γνωρίζουμε τι διακυβεύεται. Πράγματι, αν το Ισραήλ πρέπει να εμποδιστεί να κάνει ό,τι θέλει στη Γάζα (όπως έκανε στη Βηρυτό, την καρδιά της Παλαιστινιακής οργάνωσης από το 1970 ως το 1982), τότε οι Παλαιστίνιοι ακτιβιστές θα έχουν να κάνουν πολλά τους ερχόμενους μήνες.