Μια επανάληψη του Λιβανικού πολέμου στην Παλαιστίνη ;

Άρθρο των Hasan Abu Nimah και Ali Abunimah, 11 Οκτώβρη 2006
Πρόλογος και μετάφραση : Τάκης Γέρος

Την τελευταία περίοδο έχουν κλιμακωθεί οι ενδο-παλαιστινιακές συγκρούσεις ανάμεσα στους οπαδούς της Φάταχ και της Χαμάς, ιδιαίτερα στη Λωρίδα της Γάζας. Ενώ είναι γεγονός ότι ο ανταγωνισμός αυτός αφορά στη διεκδίκηση της πολιτικής εξουσίας στο εσωτερικό της Παλαιστιακής Αρχής δεν είναι ασήμαντος ο ρόλος των δυτικών δυνάμεων οι οποίες προωθούν συστηματικά και με επιμονή την δική τους πολιτική ατζέντα. Στο παρακάτω άρθρο, που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα www.electronicintifada.net οι Χασάν και Άλι Αμπου Νίμα εξετάζουν την θέληση της ηγεσίας της Φάταχ να λειτουργήσει ως ο μοχλός της δυτικής στρατηγικής αναφορικά με το παλαιστινιακό ζήτημα. Ο Αλί Αμπου Χασαν είναι ένας από τους ιδρυτές της παραπάνω ιστοσελίδας και ο συγγραφέας ενός σημαντικού πρόσφατου βιβλίου σχετικά με την Παλαιστίνη (One Country: A Bold-Proposal to End the Palestinian-Israeli Impasse, Metropolitan Books, 2006), ενώ ο Χασάν Αμπου Νίμα έχει υπηρετήσει σαν πρέσβης της Ιορδανίας σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη καθώς και στα Ηνωμένα Έθνη.
Υπάρχουν δυσοίωνες ενδείξεις ότι το επί μακρόν μελετημένο σχέδιο ανατροπής της δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης της Παλαιστινιακής Αρχής, της οποίας ηγείται η Χαμάς, πρόκειται να εισέλθει στην πιο επικίνδυνη φάση του: δηλαδή, σε ένα πολιτικό πραξικόπημα, υποστηριζόμενο από τοπικές ένοπλες ομάδες που θα έχει την κάλυψη ξένων δυνάμεων καθώς και δυνάμεων από την ευρύτερη περιοχή. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να δώσει το έναυσμα για μια μεγάλων διαστάσεων ενδο-παλαιστινιακή βία. Με το Ιράκ να προσφέρει το απευκταίο παράδειγμα του πώς μια ξένη κατοχή μπορεί να υποδαυλίσει ένα εμφύλιο αιματοκύλισμα, πρέπει να κάνουμε ότι περνάει από το χέρι μας προκειμένου να ξεσκεπάσουμε και να ματαιώσουμε την επικίνδυνη αυτή συνομωσία.

Ο επικεφαλής των μυστικών υπηρεσιών της Παλαστινιακής Αρχής και αρχηγός των ενόπλων ομάδων της Φάταχ, Ταουφίκ Τιράουι, είπε σε μια συνέντευξη των κυριακάτικων Times στις 8 Οκτωβρίου ότι «βρισκόμαστε ήδη στην αρχή ενός εμφυλίου πολέμου, δεν υπάρχει αμφιβολία γι’ αυτό». Η εφημερίδα αναφέρθηκε σε παλαιστινιακές πηγές που δήλωσαν ότι ο πρόεδρος της Παλαιστινιακής Αρχής Μαχμούντ Αμπάς «έχει ενημερώσει τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ιορδανία και την Αίγυπτο ότι ετοιμάζεται να αναλάβει δράση εναντίον της Χαμάς». Επιπλέον, εκτιμώντας ότι η Χαμάς «προετοιμάζεται για έναν πόλεμο εναντίον μας», ο Τιράουι προβλέπει ότι σε μια τέτοια περίπτωση «η βία θα ξεκινούσε από τη Γάζα και θα απλωνόταν στη Δυτική Όχθη». Οι αρχηγοί της Χαμάς, συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού Ισμαήλ Χανίγια, έχουν παράσχει συνεχείς και καθησυχαστικές διαβεβαιώσεις ότι δεν θα επέτρεπαν σε καμιά περίπτωση να ξεσπάσει ένας εμφύλιος πόλεμος, παρόλο που μια ένοπλη ομάδα συνδεδεμένη με την Φάταχ εξέδωσε πρόσφατα μια ανακοίνωση με την οποία απειλούσε ανοιχτά ότι θα τους δολοφονήσει.

Ας θυμηθούμε εδώ ότι στις βουλευτικές εκλογές του περασμένου Ιανουαρίου το Ισλαμικό Κίνημα Αντίστασης, η Χαμάς, νίκησε ξεκάθαρα την Φάταχ, το κατ’ όνομα εθνικιστικό και κοσμικό τμήμα που ίδρυσε ο Γιάσερ Αραφάτ και το οποίο είχε κυριαρχήσει στο θεσμοποιημένο παλαιστινιακό κίνημα από τη δεκαετία του εξήντα. Η Φάταχ, της οποίας τώρα ηγείται ο Μαχμούντ Αμπάς, απορρίφθηκε ευρέως εξαιτίας της διαφθοράς και της κακοδιαχείρησης της Παλαιστινιακής Αρχής, που τέθηκε σε ισχύ με τις Συμφωνίες του Όσλο το 1993.

Τα σχόλια του Τιράουι, τα οποία έγιναν μια εβδομάδα αφότου δώδεκα Παλαιστίνιοι σκοτώθηκαν σε συγκρούσεις ανάμεσα σε οπαδούς της Χαμάς και της Φάταχ, μπορούν να ερμηνευτούν σαν το στρώσιμο του εδάφους για μια ολική και προμελετημένη σύγκρουση. Μια υψηλόβαθμη πηγή των «υπηρεσιών ασφαλείας» της Φάταχ, πιθανά και ο ίδιος ο Τιράουι, είχε ήδη δηλώσει τον προηγούμενο Μάιο στον ίδιο δημοσιογράφο των Κυριακάτικων Times ότι «ο εμφύλιος πόλεμος είναι αναπόφευκτος» και ότι «ο χρόνος εξαντλείται για την Χαμάς». Προειδοποίησε μάλιστα ότι «θα επιλέξουμε τον κατάλληλο χρόνο και τόπο για τη στρατιωτική αναμέτρηση. Αλλά μετά από αυτό δεν θα υφίστανται πια ένοπλες ομάδες της Χαμάς».

Μήπως η στιγμή αυτή πλησιάζει; Ο Αμπάς ενθαρύνεται από τους χορηγούς του εκτός της χώρας να αντιμετωπίσει τη Χαμάς. Οι προειδοποιήσεις του Τιράουι ακολούθησαν την επίσκεψη της Αμερικανίδας υπουργού εξωτερικών Κοντολίζα Ράις στην περιοχή, επίσκεψη η οποία συμπεριέλαβε έναν θερμό δημόσιο εναγκαλισμό με τον Αμπάς. Στις 5 Οκτωβρίου το Ρόυτερς ανέφερε ότι ένοπλες ομάδες πιστές στον Αμπάς λαμβάνουν όπλα και εκπαίδευση από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, «η ενίσχυση της Προεδρικής Φρουράς», δηλαδή της προσωπικής ένοπλης ομάδας του Αμπάς, «κατά ένα 70%, σύμφωνα με το αμερικανικό σχέδιο, έχει καταστεί κεντρικό τμήμα της αμερικανικής πολιτικής από τότε που η Χαμάς νίκησε την Φάταχ του Αμπάς στις εκλογές και ανέλαβε την διακυβέρνηση». Πέρα από την προφανή ανηθικότητά της, αυτή η ανοιχτή παρότρυνση προς μια προσφυγή στα όπλα, από τη στιγμή που οι εκλογές απέτυχαν να φέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα, συνιστά μια άμεση αντίφαση προς τις βασικότερες αρχές της δημοκρατίας. Αυτές οι εξελίξεις είναι πολύ άσχημες, φαίνονται όμως να αποτελούν επίσης μια επανάληψη της στρατηγικής που εφαρμόσθηκε στον Λίβανο, όπου οι δυτικές δυνάμεις σκέφθηκαν προφανώς ότι το Ισραήλ, σαν το κράτος-πελάτης τους στην περιοχή, θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για να επιφέρει ένα θανάσιμο πλήγμα στην Χεζμπολλάχ. Οι ανθρώπινες και πολιτικές συνέπειες της περιπέτειας αυτής, δηλαδή η συστηματική καταστροφή του Λιβάνου από τους Ισραηλινούς το προηγούμενο καλοκαίρι, μιλούν από μόνες τους. Τώρα ο Αμπάς και οι δυνάμεις του θα μπορούσαν να παίξουν τον ρόλο των τοπικών πελατών των Ηνωμένων Πολιτειών ενώ η Χαμάς θα εμφανιζόταν στη θέση της Χεζμπολλάχ. Το μοναδικό αποτέλεσμα μιας τέτοιας σύγκρουσης θα ήταν ένα ξέσπασμα αιματηρής βίας. Και είναι σχεδόν σίγουρο ότι η Χαμάς θα ενδυναμωνόταν, σ’ ότι αφορά όμως τον παλαιστινιακό λαό θα υπήρχαν μόνο χαμένοι.

Με δεδομένο ότι η εκστρατεία ανατροπής της Χαμάς έχει κλιμακωθεί, υπάρχουν πολλοί λόγοι να φοβάται κανείς ότι πλησιάζει η στιγμή που η συνομωσία αυτή θα καταφύγει στην ανοιχτή χρήση της δύναμης των όπλων. Μερικές εβδομάδες μόνο μετά από τις εκλογές του Ιανουαρίου, η New York Times ανέφερε ότι Αμερικανοί και Ισραηλινοί αξιωματούχοι συναντήθηκαν «σε υψηλόβαθμο επίπεδο» προκειμένου να σχεδιάσουν την ανατροπή της Χαμάς μέσω της «λιμοκτονίας» της Παλαιστινιακής Αρχής. Αυτό ξεκίνησε με την διακοπή της βοήθειας από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση, σε μια προσπάθεια, υποτίθεται, να υποχρεώσουν τη Χαμάς «να αναγνωρίσει το Ισραήλ» και «να εγκαταλείψει τη βία» (την περίοδο που εκλέχθηκε η Χαμάς, είχε ήδη τηρήσει μια μονομερή ανακωχή ενός χρόνου από επιθέσεις εναντίον του Ισραήλ, ενώ οι ηγέτες της είχαν υποδηλώσει τη έντονη βούλησή τους να καταλήξουν σε μια «μακροπρόθεσμη συμφωνία»). Το Ισραήλ κλιμάκωσε τις στρατιωτικές επιθέσεις του στη Γάζα, σκοτώνοντας και ακρωτηριάζοντας χιλιάδες αμάχων πολιτών, αλλά και καταστρέφοντας τις υποδομές τους, όπως τον μοναδικό σταθμό παραγωγής ενέργειας. Αυτή τη στιγμή οι περισσότεροι Παλαιστίνιοι με δυσκολία μπορούν να θρέψουν τις οικογένειές τους. Το Ισραήλ απήγαγε οκτώ υπουργούς της Χαμάς και το ένα τέταρτο των εκλεγμένων μελών του νομοθετικού σώματος, ενώ οι ηγέτες της Φάταχ προπαγανδίζουν εναντίον της Χαμάς διαμέσου της οργάνωσης από οπαδούς της Φάταχ απεργιών και διαδηλώσεων των δημοσίων υπαλλήλων της Παλαιστινιακής Αρχής, που έχουν στερηθεί τους μισθούς τους από την ίδια την διεθνή πολιορκία την οποία οι αρχηγοί της Φάταχ έχουν δει θετικά, αν δεν την έχουν ενθαρρύνει κιόλας.

Οι προσπάθειες να γεφυρωθεί το πολιτικό αδιέξοδο μέσω της συγκρότησης μιας «κυβέρνησης εθνικής ενότητας» έχουν επίσης αποτύχει, διότι η Φάταχ, οι χαμένοι των εκλογών, υποστηριζόμενοι από ξένες δυνάμεις, απαιτούν από τη Χαμάς, τους νικητές των εκλογών, να εγκαταλείψουν τις πολιτικές και τις αρχές τους και να υιοθετήσουν αυτές του ηττημένου κόμματος. Όμως τίποτα από όλα αυτά δεν έχει λειτουργήσει ως τώρα. Παρά την τιμωρία αυτή, οι Παλαιστίνιοι υπό κατοχή είναι λιγότερο διατεθειμένοι από ποτέ να υποταχθούν στην τυραννία των Ισραηλινών: 67% από αυτούς «δεν πιστεύουν ότι η Χαμάς πρέπει να αναγνωρίσει το κράτος του Ισραήλ προκειμένου να ικανοποιήσει τα αιτήματα των διεθνών δωρητών», ακόμη και αν «το 63% θα υποστήριζαν μια παλαιστινιακή αναγνώριση του Ισραήλ σαν ένα κράτος για τον εβραϊκό λαό, στο βαθμό που θα έχει υπογραφεί προηγουμένως μια ειρηνευτική συμφωνία και θα έχει ιδρυθεί ένα παλαιστινιακό κράτος», σύμφωνα με τα ευρήματα μιας δημοσκόπησης που διηνήργησε το Παλαιστινιακό Κέντρο Επισκόπησης και Έρευνας το Σεπτέμβριο.

Καθώς αυξάνονται τα βίαια περιστατικά και οι προκλήσεις από οπαδούς και των δύο πλευρών, ο Αμπάς εξετάζει άλλα καταπιεστικά μέσα που ισοδυναμούν με πραξικόπημα: την αποπομπή του υπουργικού συμβουλίου της Χαμάς, την συγκρότηση μιας «επείγουσας» διοίκησης και την διάλυση του νομοθετικού σώματος στο οποίο κυριαρχεί η Χαμάς, έτσι ώστε να προετοιμάσει το έδαφος για νέες βουλευτικές εκλογές που θα μπορούν να αναβάλλονται επ’ αόριστον ή τουλάχιστον μέχρι να ενορχηστρωθεί μια νίκη της Φάταχ.

Ο κίνδυνος που αντιμετωπίζουν οι Παλαιστίνιοι είναι σοβαρός. Αλλά πρέπει εδώ να είμαστε σαφείς, δεν υφίσταται κίνδυνος εμφυλίου πολέμου. Για τα εκατομμύρια των απλών Παλαιστινίων, που είτε ζουν κάτω από την απάνθρωπη ισραηλινή κατοχή, είτε σαν πολίτες δεύτερης κατηγορίας στο εσωτερικό του «εβραϊκού κράτους», είτε σε επιβεβλημένη εξορία, οι διαφορές δεν είναι τόσο μεγάλες ώστε να στρέψουν τον έναν αδελφό ενάντια στον άλλον και την μια οικογένεια ενάντια στην άλλη στο πλαίσιο ενός εμφυλίου πολέμου. Αντιθέτως, οι Παλαιστίνιοι είναι ενωμένοι σ’ ότι αφορά την κατανόηση αυτού που προκαλεί τα βάσανά τους, δηλαδή της ισραηλινής αποικιοκρατίας που οπλίζεται, υποστηρίζεται και χρηματοδοτείται από δυτικές δυνάμεις. Υπάρχει όμως ο κίνδυνος ενός στρατιωτικού πραξικοπήματος οργανωμένου για λογαριασμό αυτών των δυνάμεων από μια μικρή μειοψηφία, που θα μπορούσε να συμπαρασύρει περισσοτέρους Παλαιστίνιους σε μια αλληλοεξοντωτική πάλη, οι συνέπειες της οποίας θα είναι τραγικές να τις αναλογισθεί κανείς.

Πιθανά ο σοβαρότερος λανθασμένος υπολογισμός από την πλευρά της Χαμάς είναι ότι έχει υποτιμήσει την αποφασιστικότητα με την οποία τα αποτελέσματα των δημοκρατικών εκλογών θα υπονομευτούν και θα καταπολεμηθούν αν δεν ταιριάζουν με τα συμφέροντα του Ισραήλ και των άλλων διεθνών δυνάμεων. Η πραγματικότητα είναι ότι η Παλαστινιακή Αρχή δεν αποτελεί και δεν αποτέλεσε ποτέ μια κυβέρνηση για τον παλαιστινιακό λαό. Η Παλαστινιακή Αρχή λαμβάνει την υποστήριξη των Δυτικών μόνο στον βαθμό που εξυπηρετεί άμεσα και αποκλειστικά τα δικά τους συμφέροντα όπως και τα συμφέροντα του Ισραήλ. Σχεδιάστηκε έτσι ώστε να προστατεύει την ισραηλινή κατοχή απέναντι στα θύματά της. Δεν θα επιτραπεί λοιπόν σε κανέναν να την μετατρέψει σε ένα αντιπροσωπευτικό σώμα που θα αγωνίζεται για τα δικαιώματα και τα συμφέροντα των Παλαιστινίων. Για να αποφύγουν την θανάσιμη παγίδα που στήνεται για αυτήν και για τον παλαιστινιακό λαό, η Χαμάς θα πρέπει είτε να ξεπουληθεί είτε να πέσει.

Η Χαμάς έπραξε σωστά όταν εγκατέλειψε την εκστρατεία των επιθέσεων αυτοκτονίας εναντίον των ισραηλινών πολιτών, όταν τήρησε μια διαρκή και εκούσια ανακωχή και όταν εντάχθηκε στις πολιτικές διαδικασίες. Θα πρέπει όμως τώρα να εγκαταλείψει την προσπάθεια της να κρατηθεί από το ναυάγιο των αδύναμων και απαξιωμένων θεσμών του Όσλο. Αντιθέτως, θα πρέπει να στρέψει την σημαντική δημοτικότητά της, τις οργανωτικές της ικανότητες καθώς και την αυξανόμενη νομιμοποίησή της σε μια συνομική εκστρατεία πολιτικής αντίστασης και δικαιωμάτων, κινητοποιούμενη μαζί με άλλα κομμάτια της παλαιστινιακής και διεθνούς κοινωνίας των πολιτών ενάντια σε κάθε πτυχή της ισραηλινής αποικιοκρατίας και του ισραηλινού ρατσισμού. Αυτό είναι το μόνο πράγμα που δεν έχει δοκιμαστεί ακόμα και το μοναδικό που μπορεί να παράσχει μια ελπίδα για διέξοδο από το σκοτεινό τούνελ.