Πέμπτη 8 Δεκεμβρίου 2005

H πολιτική του Ισραήλ στη μετά-Σαρόν εποχή

Άρθρο του Michael Warschawski στο Alternative Information Center
8 Δεκέμβρη 2005
Ακούγοντας και διαβάζοντας τα τοπικά και διεθνή ΜΜΕ, σχηματίζει κανείς την εντύπωση ότι το εγκεφαλικό επεισόδιο που έστειλε τον ισραηλινό πρωθυπουργό Αριέλ Σαρόν εκτός πολιτικής σκηνής, θα έχει σχεδόν το ίδιο αποτέλεσμα με εκείνες τις δυο σφαίρες που τερμάτισαν τη ζωή του φίλου και προκατόχου του, Γιτζάκ Ράμπιν - το τέλος της ειρηνευτικής διαδικασίας.
Η δολοφονία του Ράμπιν τερμάτισε τη διαδικασία του Όσλο, το εγκεφαλικό του Αριέλ Σαρόν μπορεί να σταματήσει, έτσι μας λένε, τα βήματα που κάνει το Ισραήλ προς μια ισραηλινό-παλαιστινιακή ειρήνη, και τα οποία ξεκίνησαν με την αναδίπλωση του Ισραήλ από τη Λωρίδα της Γάζας και τη διάλυση μερικών μικρών εποικισμών. Ακόμη και μερικοί παλαιστίνιοι επίσημοι εκφράζουν την ανησυχία τους για το πολιτικό μέλλον χωρίς τον Αριέλ Σαρόν.
Αυτός ο παγιωμένος τρόπος αποτίμησης των γεγονότων δεν θα μπορούσε να απέχει περισσότερο από την αλήθεια. Ο Σαρόν δεν υπήρξε ποτέ, ούτε κι ο ίδιος ισχυριζόταν ποτέ ότι είναι, ένας άνθρωπος της ειρήνης. Ποτέ δεν σκόπευε να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με την παλαιστινιακή ηγεσία, ούτε βέβαια να φτάσει σε κάποιον "έντιμο συμβιβασμό" ικανό να τερματίσει αυτή την διαμάχη που κρατά έναν αιώνα τώρα.
Το αντίθετο: οποιαδήποτε ειλικρινής αξιολόγηση των λόγων και των συνεντεύξεων του Αριέλ Σαρόν τα τελευταία 35 χρόνια - και ιδίως από το 2001 οπότε ανέλαβε την πρωθυπουργία του Ισραήλ - αποκαλύπτει ένα εξαιρετικά συνεκτικό πολιτικό όραμα, που απορρίπτει ρητά την πιθανότητα ειρήνευσης μεταξύ του Ισραήλ και των Αράβων. Στην πραγματικότητα, ο Σαρόν είναι ο μόνος ισραηλινός ηγέτης, με την εξαίρεση του Δαβίδ Μπεν Γκουριόν, που έχει ένα ολοκληρωμένο πολιτικό όραμα - ένα παγκόσμιο και μακροχρόνιο εθνικό σχέδιο - που μπορεί να συνοψιστεί σε τέσσερις βασικούς άξονες:
  • Ο πόλεμος του 1948 δεν έχει τελειώσει. Τα τελικά σύνορα του Ισραήλ δεν μπορούν να οριστικοποιηθούν ακόμα και τουλάχιστον για τα επόμενα πενήντα (sic) χρόνια.
  • Για τα επόμενα πενήντα χρόνια, η προτεραιότητα του Ισραήλ είναι να δημιουργήσει μια εβραϊκή πληθυσμιακή συνέχεια από τη Μεσόγειο θάλασσα ως τον Ιορδάνη Ποταμό, μέσα από μία ατέλειωτη σειρά εποικισμών.
  • Για να διατηρηθεί η εβραϊκή, δημογραφικά, φύση του Ισραήλ, οι Παλαιστίνιοι πρέπει να κρατηθούν εκτός Ισραηλινού Κράτους, μέσω της εκδίωξής τους ("Η Ιορδανία είναι το κράτος των Παλαιστινίων") ή του εγκλεισμού τους σε "ινδιάνικους καταυλισμούς" (καντόνια), τα οποία, αν θέλουν, οι Παλαιστίνιοι μπορούν να τα αποκαλούν "παλαιστινιακό κράτος".
  • Καμιά αραβική χώρα δεν θα κάνει ποτέ (ή, τουλάχιστον, τα επόμενα πενήντα χρόνια) ειρήνη με το Ισραήλ, και καθώς δεν έχουμε (το κράτος του Ισραήλ) ούτε και θα αποκτήσουμε, κανέναν σύμμαχο, η δημιουργία αυτού του "παλαιστινιακού κράτους", τα σύνορα και τα προνόμια του θα αποφασιστούν μονόπλευρα από την κυβέρνηση του Ισραήλ.
Η "μονομερής αποχώρηση του Ισραήλ από τη Λωρίδα της Γάζας" υποτίθεται ότι θα αποτελούσε το πρώτο βήμα αυτού του μακροπρόθεσμου στρατηγικού σχεδίου. Μετά τις ερχόμενες εκλογές, ο Σαρόν σκόπευε να πάρει κι άλλες μονομερείς πρωτοβουλίες: μια αποφασιστική επέκταση των εποικισμών μαζί με αποχωρήσεις από περιοχές με υψηλή συγκέντρωση παλαιστινιακών πληθυσμών.
Όντως, ο Σαρόν είχε σχέδιο. Αλλά θα ήταν γελοίο να το ονομάσουμε "ειρηνευτικό σχέδιο". Υποτίθεται πως θα ήταν ένα ισραηλινό σχέδιο, που θα επιβαλλόταν μονομερώς στους Παλαιστίνιους. Με το τέλος της εποχής Σαρόν, νομιμοποιείται κανείς να αναρωτιέται αν αυτό το σχέδιο θα εξακολουθήσει να αντιπροσωπεύει το στρατηγικό πλαίσιο των κινήσεων του Ισραήλ. Αν και η εξαφάνιση του Σαρόν από την ισραηλινή πολιτική σκηνή δεν είναι, κατά κανέναν τρόπο, το τέλος μιας νέας ειρηνευτικής διαδικασίας, δεν σημαίνει ότι, στην τρέχουσα πολιτική συγκυρία, η ασθένεια του πρέπει να θεωρείται γεγονός ελάσσονος σημασίας. Είναι, στην πραγματικότητα, ένας αληθινός σεισμός: ποτέ, από τον καιρό του Μπεν Χουριόν και μετά, δεν έχει ένα πρόσωπο μονοπωλήσει τόσο πολύ την ισραηλινή πολιτική σκηνή, ούτε έχει υπάρξει άλλος πολιτικός που να έχει αποσπάσει τέτοια πλειοψηφία του εκλογικού σώματος (μετά την αποτυχία του Εχούντ Μπάρακ).
Ο Σαρόν ήταν ο μόνος ηγέτης που μπόρεσε να εγκαταλείψει το κόμμα όπου άνηκε και μερικές εβδομάδες αργότερα να ιδρύσει ένα νέο - το Καντίμα - που προβλέπεται να αποσπάσει περισσότερες ψήφους από όσες θα πάρουν μαζί το Λικούντ και οι Εργατικοί.
Για την πλειονότητα των Ισραηλινών, ο Σαρόν ενσάρκωνε τη νέα κοινωνική συμφωνία που θα βασιζόταν στην "ασφάλεια" και σε αυτό που πίστευαν ότι θα είναι "μονόπλευρες ειρηνευτικές πρωτοβουλίες". Το πρόβλημα του Καντίμα είναι ότι είναι ένα προσωποπαγές κόμμα, μια δομή με σκοπό να δώσει στον Αριέλ Σαρόν - και μόνο σ’ αυτόν - τα μέσα για να εφαρμόσει την πολιτική του. Δεν έχει αρχές, δεν έχει πρόγραμμα, και χωρίς τον Σαρόν δεν είναι παρά μια μάζωξη λιποτακτών από την ισραηλινή πολιτική σκηνή - από την άκρα δεξιά ως τον αριστερό Σιωνισμό.
Δεδομένου του χρόνου των επόμενων εκλογών, που έχει οριστεί να διεξαχθούν στο τέλος του Μάρτη, η ηγεσία του Καντίμα έχει ελάχιστο χρόνο μπροστά της για να διαμορφώσει πολιτικό προφίλ και ηγετική ομάδα ικανή να πείσει τους ισραηλινούς ψηφοφόρους ότι έχει την ικανότητα να εφαρμόσει την πολιτική του Σαρόν χωρίς τον Σαρόν. Κάποιοι εκ των ηγετών του Καντίμα ετοιμάζουν ήδη την επιστροφή στα κόμματα από τα οποία προήλθαν, εξέλιξη που κάνει τόσο τον Νετανιάχου (Λικούντ) όσο και τον Αμίρ Πέρετζ (Εργατικοί) να χαμογελούν. Αλλά τόσο ο Πέρετζ όσο και ο Νετανιάχου θα πρέπει να ξανασχεδιάσουν την πολιτική τους ατζέντα για να κερδίσουν ξανά τις μάζες των ψηφοφόρων που θα υποστήριζαν τον Αριέλ Σαρόν στις προσεχείς εκλογές. Κι αυτό δεν είναι καθόλου εύκολο.
Εν συντομία, η ισραηλινή πολιτική σκηνή βρίσκεται σε μια, χωρίς προηγούμενο, καμπή, και κανείς δεν τολμά να προβλέψει τι θα συμβεί την επόμενη μέρα των εκλογών: ποιος θα σχηματίσει κυβέρνηση, ποιος συνασπισμός θα δημιουργηθεί, ακόμα και ποιος θα ανήκει σε ποιο κόμμα.
Έχουν λόγους οι παλαιστίνοι να είναι ευχαριστημένοι από μια τέτοια ανακατωσούρα; Όπως είπε κι ένας παλαιστίνιος ομιλητής πριν από μερικές ημέρες " ...όταν κάποιος ισραηλινός πρωθυπουργός δεν ξέρει τι να κάνει, έχει πάντα την επιλογή της σκλήρυνσης της καταπίεσης του παλαιστινιακού λαού...".
Φυσικά, δεν υπάρχει λόγος να στενοχωριέται κανείς: ο Αριέλ Σαρόν θα είναι ένας ακόμη από τους πολλούς εγκληματίες πολέμου που πέθαναν χωρίς να παρουσιαστούν ενώπιον ενός διεθνούς δικαστηρίου για να αποδοθεί δικαιοσύνη. Τα θύματά του δεν θα τον δουν να κρίνεται για τα εγκλήματα που διέπραξε τα τελευταία πενήντα χρόνια.