Τι αποκάλυψε η έρευνα του Al Jazeera για τα ισραηλινά εγκλήματα πολέμου στη Γάζα

Των Richard Sanders και  Al Jazeera Investigative Unit (I-Unit), πηγή: aljazeera.com, 3 Οκτωβρίου 2024

Όταν οι ισραηλινοί στρατιώτες εισέβαλαν στη Γάζα ,μετά από τρεις βδομάδες αεροπορικών επιθέσεων που ακολούθησαν την 7^η Οκτωβρίου, πήραν μαζί και τα κινητά τους. «Ζούμε σε μια τεχνολογική εποχή και αυτό που βλέπουμε έχει μείνει ως η πρώτη γενοκτονία της ιστορίας σε ζωντανή μετάδοση» είπε η Παλαιστίνια συγγραφέας  Susan Abulhawa στην ερευνητική ομάδα του Al Jazeera (I-Unit).

Από τότε, και μέσα στον χρόνο που πέρασε, οι ισραηλινοί στρατιώτες έχουν δημοσιεύσει χιλιάδες βίντεο και φωτογραφίες στο Instagram, Facebook, TikTok και YouTube. Αυτά τα βίντεο και φωτογραφίες αποτελούν τη βάση για το φιλμ της I-Unit, η οποία ερευνά τα ισραηλινά εγκλήματα πολέμου μέσα από τις αποδείξεις που οι ίδιοι οι ισραηλινοί στρατιώτες έχουν δημοσιεύσει. Πρόκειται «για ένα θησαυρό που σπάνια συναντάς …για τον οποίον οι εισαγγελείς θα τρίβουν τα χέρια τους» σύμφωνα με τον Rodney Dixon, ειδικό στο διεθνές δίκαιο.

Πως πραγματοποιήθηκε η έρευνα;

Όσο οι δημοσιογράφοι της Δύσης προσπαθούσαν να παρουσιάσουν τον πόλεμο στη Γάζα ως μια περίπλοκη κατάσταση και με διαφορετικές αποχρώσεις, οι αναρτήσεις από ισραηλινούς στρατιώτες που πλημμύριζαν τα κοινωνικά δίκτυα, δείχνουν πως μόνο περίπλοκο δεν ήταν γι’ αυτούς. Η I-Unit αποφάσισε να ερευνήσει αυτές τις δημοσιεύσεις

Η ομάδα περίμενε να αφιερώσει αρκετούς πόρους στον γεωεντοπισμό –με τη χρήση δορυφορικών χαρτών και άλλων μέσων για να ταυτοποιήσει συγκεκριμένες περιοχές- και να χρησιμοποιήσει λογισμικό αναγνώρισης προσώπου που θα διέτρεχε το δίκτυο για να αναγνωρίσει τους στρατιώτες στις  φωτογραφίες και στα βίντεο. Αυτό που είδε όμως είναι πως στις περισσότερες αναρτήσεις, οι στρατιώτες ανέβαζαν υλικό με το όνομα τους σε δημόσιες πλατφόρμες και συχνά έδιναν λεπτομέρειες για το που και πότε έλαβαν μέρος τα περιστατικά. Η I-Unit ξεκίνησε να συλλέγει αυτά τα βίντεο και τις φωτογραφίες, δημιουργώντας μια βάση δεδομένων με πάνω από 2,500 λογαριασμών κοινωνικής δικτύωσης.

Έδειξε το υλικό σε αρκετούς στρατιωτικούς ειδικούς και ειδικούς στα ανθρώπινα δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένων των Dixon, Charlie Herbert, στρατηγό εν αποστρατεία του βρετανικού στρατού και τον Bill Van Esveld, βοηθό διευθυντή του Middle East and North Africa at Human Rights Watch. Επιπλέον συνεργάστηκε με επιτόπιες ομάδες για να καταγράψουν τις μαρτυρίες και χρησιμοποίησε το υλικό από τα ισραηλινά drones που είχε συγκεντρώσει το Al Jazeera Arabic.

Τι βρέθηκε από την έρευνα;

Οι συμπεριφορές που φαίνονται στα βίντεο και τις φωτογραφίες ποικίλουν από χυδαία αστεία και στρατιώτες να πυροβολούν σε συρτάρια με γυναικεία εσώρουχα μέχρι η δολοφονία άμαχου πληθυσμού.

Είναι στο χέρι των εισαγγελέων να αποφασίσουν την ενοχή ή όχι των στρατιωτών, όμως και ο Dixon και ο Van Esveld είπαν στο Al Jazeera ότι πολλά από τα περιστατικά που έχουν καταγραφεί έχουν τεκμηριωθεί από διεθνείς ερευνητές. Το περισσότερο υλικό εμπίπτει σε μια από τις τρεις κατηγορίες: αυθαίρετες καταστροφές, κακομεταχείριση των κρατουμένων και χρήση ανθρώπινων ασπίδων. Και οι τρεις κατηγορίες μπορούν να αποτελέσουν παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου και εγκλήματα πολέμου σύμφωνα με το διεθνές ποινικό δικαστήριο.

Αυθαίρετες καταστροφές

Τα βίντεο δείχνουν συχνά στρατιώτες να σπάνε και να καταστρέφουν περιουσίες. Άλλα δείχνουν να βάζουν φωτιά σε σπίτια. Το πιο συχνό εύρημα είναι η ανατίναξη κτιρίων. «Το γεγονός ότι είναι σε θέση να γεμίζουν εκρηκτικά αυτά τα κτίρια, φανερώνει ξεκάθαρα πως δεν υπάρχει υπαρκτή απειλή μέσα σε αυτά», είπε ο Herbert στο Al Jazeera. «Δεν υπάρχει καμία δικαιολογία στο να καταστρέφεις υποδομές όταν ο εχθρός δεν είναι εκεί», είπε ο Van Esveld. «Δεν μπορείς να τριγυρνάς απρόβλεπτα και να καταστρέφεις χωρίς λόγο περιουσίες αμάχων. Απαγορεύεται. Και αν το κάνεις συχνά, είναι έγκλημα πολέμου».

Τι λέει το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο για την καταστροφή περιουσιών; Το άρθρο 8(2)(a)(iv) του Καταστατικού της Ρώμης απαγορεύει «εκτενείς καταστροφές και εκμετάλλευση της περιουσίας όταν δεν δικαιολογούνται από στρατιωτική αναγκαιότητα και γίνονται παράνομα και αθέμιτα».

Κακοποίηση κρατουμένων

Ορισμένα από τα βίντεο δείχνουν μεγάλο αριθμό κρατούμενων να είναι γυμνοί με τα εσώρουχα τους, να κρατούνται σε στάσεις που προκαλούν άγχος και να τους κοροϊδεύουν επειδή λερώθηκαν πάνω τους. Ένα βίντεο δείχνει γυμνούς και ημίγυμνους κρατουμένους, δεμένους με κλειστά τα μάτια, να τους κλωτσάνε και να τους σέρνουν στο έδαφος. Σε ένα άλλο, ένας γάλλο-ισραηλινός στρατιώτης καταγράφει έναν κρατούμενο που τον έσερναν πίσω από ένα φορτηγό και λέει «κοιτάξτε, θα σας δείξω την πλάτη του. Θα πεθάνετε στα γέλια. Τον έχουν βασανίσει».

«Τα βασανιστήρια είναι ένα από τα πιο σημαντικά διεθνή εγκλήματα. Πολύ συχνά όμως, είναι δύσκολο να βρεθούν αποδείξεις. Αυτό το υλικό όπου άτομα παραδέχονται στην κάμερα ότι έχουν συμμετάσχει σε βασανισμό, θα είναι πολύ χρήσιμο σε κάθε ερευνητή ή εισαγγελέα», είπε ο Dixon στο Al Jazeera.

Τα βίντεο των στρατιωτών έρχονται να συμπληρώσουν οι μαρτυρίες των αυτοπτών μαρτύρων που συνέλεξε η ομάδα της I-Unit στην Γάζα. Το φιλμ περιλαμβάνει τρεις λογαριασμούς με ξυλοδαρμούς και κακοποίηση. «Πήραν τον γιο μου, τον μεγαλύτερο, που μόλις είχε παντρευτεί», είπε ο Abu Amer. «Τον βασάνιζαν. Άκουγα τις κραυγές του όση ώρα τον έπνιγαν και τον χτύπαγαν στο διπλανό δωμάτιο. Δεν μπορούσαμε να κάνουμε τίποτα γιατί μας σημάδευαν με τα όπλα τους. Δεν μπορούσαμε να κουνηθούμε». Ο Abu Amer λέει ότι ο στρατιώτης είπε στον γιο του «τίποτα δεν μας εμποδίζει από το να σε σκοτώσουμε. Μπορούμε να σας σκοτώσουμε όλους. Είναι φυσιολογικό. Κανείς δεν θα μας σταματήσει και κανείς δεν θα μας κατηγορήσει».

Επίσης, έχουν κακοποιηθεί και γυναίκες. Η Hadeel Dahdouh είπε ότι ένας στρατιώτης την κλώτσησε στο στομάχι. «Με χτύπησε στην πλάτη με το όπλο του και στο κεφάλι με κάτι μεταλλικό που κράταγε στο χέρι του. Του είπα να χαλαρώσει τις χειροπέδες, αλλά τις έδεσε πιο σφιχτά». Ένας άλλος Παλαιστίνιος της Γάζας, ο Fadi Bakr, είπε ότι ένας στρατιώτης τον ανάγκασε να ξαπλώσει πάνω σε ένα πτώμα σε αποσύνθεση, απειλώντας τον ότι θα τον εκτελέσει. Αργότερα, στο κέντρο κράτησης Sde Teiman στο νότιο Ισραήλ, είπε ότι είδε φρουρούς να χρησιμοποιούν έναν σκύλο για να βιάσουν έναν συγκρατούμενο του.

Τι λέει το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο για την καταστροφή περιουσιών; Το άρθρο 8 (2)(a)(ii του Καταστατικού της Ρώμης απαγορεύει «τον βασανισμό ή την απάνθρωπη μεταχείριση, συμπεριλαμβανομένων των βιολογικών πειραμάτων». Το άρθρο 8 (2)(b)(xxi) απαγορεύει «να διαπράττονται προσβολές ενάντια στην προσωπική αξιοπρέπεια και ειδικά η εξευτελιστική και ταπεινωτική μεταχείριση».

Ανθρώπινες ασπίδες

Η I-Unit πήρε συνέντευξη από έξι ανθρώπους που κατέθεσαν ότι χρησιμοποιήθηκαν ως ανθρώπινες ασπίδες από τα ισραηλινά στρατεύματα. Ο Abu Amer περιγράφει πως κατά την διάρκεια συγκρούσεων ανάμεσα σε ισραηλινούς στρατιώτες και παλαιστίνιους μαχητές, οι ισραηλινοί «πήραν εμάς τους άντρες και μας έβαλαν κοντά στο μπαλκόνι. Ακούμπησαν τα όπλα τους στα κεφάλια μας και πυροβολούσαν τους νεαρούς από την απέναντι πλευρά». Είπε πως αναγκάστηκε να ψάξει το κτίριο για παγιδευμένα πτώματα και ενέδρες ενώ ο στρατιώτης τον παρακολουθούσε από το μπαλκόνι με το αυτόματο. «Είπε: δοκίμασε οτιδήποτε και σε σκότωσα».

Το υλικό που συγκεντρώθηκε από το Al Jazeera, υποστηρίζει το γεγονός αυτό. Δείχνει έναν κρατούμενο να εξαναγκάζεται να ερευνήσει ένα άδειο κτίριο ενώ τον παρακολούθησε ένα drone. Διαφορετικό υλικό δείχνει να φορούν κάμερα σε αιματοβαμμένους κρατούμενους για να μπαίνουν σε κτίρια που δεν είχαν ακόμα ασφαλίσει τα στρατεύματα.  Μια φωτογραφία που πάρθηκε από ισραηλινό στρατιώτη στη πόλη της Γάζας τον Νοέμβριο και αναρτήθηκε δημόσια, δείχνει δύο κρατούμενους να περπατάν μπροστά από ένα τανκ με ένα έναν στρατιώτη πίσω τους. Σε μια συνέντευξη, ο ένας εκ των δύο περιγράφει πώς εξαναγκάστηκαν και χρησιμοποιήθηκαν ως ανθρώπινες ασπίδες. Στο νοσοκομείο Nasser στην Khan Younis τον Φεβρουάριο ένας νεαρός εξαναγκάστηκε να δράσει ως αγγελιοφόρος των ισραηλινών, διατάσσοντας εκτοπισμένους ανθρώπους να αδειάσουν το κτίριο. Ο άντρας μετά δολοφονήθηκε από έναν ελεύθερο σκοπευτή μπροστά στη μητέρα του.

Το να χρησιμοποιείς τους ανθρώπους να φέρνουν εις πέρας στρατιωτικές επιχειρήσεις είναι «με πολλούς τρόπους ο ορισμός του να χρησιμοποιείς τους ανθρώπους ως ασπίδες», εξηγεί ο Dixon. Η I-Unit πήρε συνέντευξη από τη μητέρα του θύματος και άλλους μάρτυρες.

Τι λέει το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο για τις ανθρώπινες ασπίδες; Το άρθρο 8 (2)(b)(xxiii) του Καταστατικού της Ρώμης απαγορεύει «να χρησιμοποιείται η παρουσία άμαχου πληθυσμού ή άλλου προστατευόμενου ατόμου για να καταστούν συγκεκριμένα σημεία, περιοχές ή στρατιωτικές δυνάμεις απροσπέλαστες σε στρατιωτικές επιχειρήσεις».

Υπάρχουν συγκεκριμένες μονάδες που εμφανίζονται ευδιάκριτα στις φωτογραφίες και τα βίντεο;

Το Τάγμα Μηχανικού 8219 –γνωστό και ως κομάντο Gadhan – φαίνεται ευδιάκριτα στα βίντεο που έχουν αναρτηθεί δημόσια. Κατέστρεψε εκατοντάδες κτίρια στη πόλη της Γάζας και στη συνέχεια προχώρησε νότια στη Λωρίδα, όπου από τις 28 Δεκεμβρίου έως τις 9 Ιουνίου, κατέστρεψε ολοσχερώς την Khirbet Khuza’a, μια πόλη 13.000 κατοίκων, κοντά στον φράχτη που χωρίζει τη Γάζα από το Ισραήλ.

Ο επικεφαλής του τρίτου λόχου του τάγματος 8219 Chai Roe Cohen, ανάρτησε στις 7 Ιανουαρίου στο Instagram «καταστρέψαμε ένα ολόκληρο χωρίο ως εκδίκηση για ότι έκαναν στο κιμπούτς Nir Oz στις 7 Οκτωβρίου». Το Nir Oz βρίσκεται ακριβώς στην απέναντι πλευρά του φράχτη και δέχθηκε επίθεση στις 7 Οκτωβρίου με το ένα τέταρτο των κατοίκων του να σκοτώθηκε ή να αιχμαλωτίστηκε.

«Η ρητορική εκδίκησης που έχουμε ακούσει από τους ισραηλινούς στρατιώτες είναι ενοχλητικής. Οι φρικαλεότητες δεν δικαιολογούν φρικαλεότητες», είπε ο Van Esveld στο Al Jazeera. Το Τάγμα 8219 ήταν υπό τη διοίκηση του Λοχαγού Col Meir Duvdevani κατά τη διάρκεια των επιθέσεων στη Γάζα. «Το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο θα ερευνήσει τους ανωτέρους στην ιεραρχία διοίκησης και οι αποδείξεις που προέρχονται απευθείας από διοικητές για τις εντολές που έδωσαν και ο τρόπος που διατάζουν και ελέγχουν τα στρατεύματα, θα είναι ζωτικής σημασίας», είπε ο Dixon.

Η I-Unit έλεγξε εξονυχιστικά ένα βίντεο που αναρτήθηκε δημόσια από έναν στρατιώτη, τον Shalom Gilbert, μέλος του Τάγματος Αλεξιπτωτιστών 202. Το βίντεο δείχνει τρεις άοπλους άνδρες να σκοτώνονται από ελεύθερους σκοπευτές. «Επειδή ένας πολίτης περπατάει σε μια περιοχή που γίνονται συγκρούσεις, δεν δικαιολογεί την πράξη. Αν είχε εμπλακεί στις εχθροπραξίες τη συγκεκριμένη στιγμή, τότε χάνει την ιδιότητα του άμαχου πληθυσμού. Μπορεί  να στοχοποιηθεί. Τότε όμως πρέπει να αποδείξεις ότι αποτελούσε απειλή για σένα. Πιθανά είναι ένα θέμα που το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο να θέλει να το εξετάσει.

Το Τάγμα 202 περιλαμβάνει μια ομάδα ελεύθερων σκοπευτών, γνωστή ως Ομάδα Φάντασμα, με 21 στρατιώτες.

Δυτική συνενοχή

Αυτή τη στιγμή, η ισραηλινή κυβέρνηση ερευνάτε για γενοκτονία από το Διεθνές Ποινικό Δίκαιο. Το γεγονός αυτό αυξάνει τις πιθανότητες να ασκηθούν πιθανά κατηγορίες και σε όποια άλλη χώρα έχει βοηθήσει  στην διεξαγωγή του πολέμου το Ισραήλ.

Από το 2019 έως το 2023, το 69% των ισραηλινών όπλων προέρχεται από τις ΗΠΑ και το 30% από την Γερμανία. Και οι δύο χώρες εξακολουθούν να εξοπλίζουν το Ισραήλ, αν και ο γερμανικός εξοπλισμός έχει μειωθεί από την αρχή του έτους.

Το φιλμ παρουσιάζει ρεπορτάζ από το Declassified UK, που φανερώνει το κεντρικό ρόλο που έχει παίξει η βρετανική βάση στο Ακρωτήρι της Κύπρου. Οι βρετανοί πραγματοποιούν αναγνωριστικές πτήσεις πάνω από τη Γάζα από τις αρχές Δεκεμβρίου, υποτίθεται για να διευκολύνουν την διάσωση των ισραηλινών ομήρων. Στο φιλμ ο Matt Kennard επιχειρηματολογεί γιατί «δεν εξηγούνται οι πτήσεις». Υπήρξαν μόνο «δύο βρετανοί όμηροι στη Γάζα. Μέχρι τον Μάρτιο υπάρχει υλικό παρακολούθησης1000 ωρών.

Τα αεροπλάνα R1 Shadow που χρησιμοποιεί η Βρετανία έχουν την δυνατότητα εντοπισμού στόχου. «Όταν σε μια σύγκρουση αρχίσεις να δρας σε ένα επίπεδο που το δυναμικό επί εδάφους που μάχεται, χρησιμοποιεί τις πληροφορίες σου στην μάχη, ίσως να αποτελείς μέρος της σύγκρουσης», εξηγεί ο Van Esveld. Και προσθέτει «αν συνεχίσεις να γνωρίζεις και συνεχίζεις να εξοπλίζεις με όπλα ή στοχευμένες πληροφορίες, παρόλο που ξέρεις ποιο θα είναι το αποτέλεσμα, μια κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τότε είσαι συνένοχος. Άρα το να αρνείσαι ότι δεν είσαι βαθιά μπλεγμένος σε ότι συμβαίνει στη Γάζα, αρχίζει να εξανεμίζεται».

Η I-Unit ρώτησε το Ηνωμένο Βασίλειο για τις πτήσεις παρακολούθησης. Μας απάντησε ότι «το ΗΒ δεν συμμετέχει στη σύγκρουση Ισραήλ-Χαμάς. Από θέμα αρχής, προσφέρουμε πληροφορίες στους συμμάχους μας που είμαστε σίγουροι ότι θα αξιοποιηθούν σε συμφωνία με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο. Οι μόνες πληροφορίες που παρέχουμε στις ισραηλινές αρχές είναι όσες σχετίζονται με την διάσωση των ομήρων». Και καταλήγει «προτεραιότητα μας είναι η κατάπαυση πυρός στη Γάζα ώστε να απελευθερωθούν οι όμηροι, να προστατευθεί ο άμαχος πληθυσμός και να εισρεύσει η ανθρωπιστική βοήθεια».