Ο "Ήσυχος Αμερικανός"

του Uri Avnery, Πηγή : The Palestine Chronicle 11 Γενάρη 2010

Ο «Ήσυχος Αμερικανός» ήταν ο ήρωας του Graham Grin, στο βιβλίο του για τον πρώτο πόλεμο του Βιετνάμ με την Γαλλία. Ήταν ένας νεαρός και αφελής Αμερικανός, γιος ενός καθηγητή, που είχε φοιτήσει στο Χάρβαρντ, ένας ιδεολόγος με τις αγνότερες προθέσεις. Όταν τον έστειλαν στο Βιετνάμ, ήθελε να βοηθήσει τους γηγενείς να ξεπεράσουν δύο κακά, όπως τα έβλεπε αυτός: την Γαλλική αποικιοκρατία και τον Κομμουνισμό. Χωρίς να ξέρει απολύτως τίποτα για την χώρα στην οποία βρισκόταν, έφερε την καταστροφή. Το βιβλίο τελειώνει με μια σφαγή, αποτέλεσμα των λανθασμένων προσπαθειών του, αναδεικνύοντας το παλιό ρητό «ο δρόμος για τη κόλαση, είναι στρωμένος με καλές προθέσεις».

Έχουν περάσει 54 χρόνια από όταν γράφτηκε το βιβλίο, αλλά φαίνεται πως ο «Ήσυχος Αμερικανός» δεν έχει αλλάξει και πολύ έκτοτε. Παραμένει ιδεολόγος (τουλάχιστον αυτό πιστεύει για τον εαυτό του), ακόμα θέλει να λυτρώσει τους ξένους και απομακρυσμένους λαούς, χωρίς να ξέρει τίποτα γι’ αυτούς και ακόμα προκαλεί τρομερές καταστροφές: στο Ιράκ, το Αφγανιστάν και τώρα, όπως φαίνεται, και στην Υεμένη.

Το παράδειγμα του Ιράκ είναι το πιο απλό. Οι Αμερικανοί στρατιώτες στάλθηκαν εκεί για να ρίξουν το τυραννικό καθεστώς του Sadam Hussein. Υπήρχαν βέβαια και άλλοι, λιγότεροι αλτρουιστικοί λόγοι, όπως το να πάρουν τον έλεγχο των Ιρακινών πετρελαιοπηγών και να εγκαταστήσουν μια αμερικάνικη φρουρά στην καρδιά της πετρελαιοπαραγωγού Μέσης Ανατολής. Στο αμερικανικό κοινό όμως, παρουσιάστηκε σαν μια ιδεαλιστική επιχείρηση με σκοπό την ανατροπή ενός αιμοδιψούς δικτάτορα, που απειλούσε τον κόσμο με πυρηνικές βόμβες. Αυτό έγινε πριν έξι χρόνια και ο πόλεμος ακόμα συνεχίζεται. Ο Barak Obama, που εξ’ αρχής εναντιώθηκε στον πόλεμο υποσχέθηκε να απομακρύνει τους Αμερικανούς στρατιώτες. Εν τω μεταξύ, και παρ’ όλες τις συζητήσεις, δεν έχει γίνει τίποτα. Γιατί; Επειδή αυτοί που πραγματικά παίρνουν τις αποφάσεις στην Ουάσιγκτον, δεν έχουν ιδέα για την χώρα που ήθελαν να απελευθερώσουν, για να ζήσουν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα.

Το Ιράκ ήταν εξ’ αρχής ένα τεχνητό, κατασκευασμένο κράτος. Οι Βρετανοί κόλλησαν μεταξύ τους αρκετές περιφέρειες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, για να ταιριάξουν στα αποικιοκρατικά τους συμφέροντα. Έστεψαν βασιλιά έναν Σουνίτη Άραβα για να βασιλέψει στους Κούρδους, που δεν είναι Άραβες, και στους Σιίτες, που δεν είναι Σουνίτες. Το μόνο που εμπόδισε αυτό το κράτος να καταρρεύσει, ήταν μια διάδοχη σειρά δικτατόρων, κάθε ένας χειρότερος από τον προηγούμενο.

Οι εγκέφαλοι των σχεδιασμών στην Ουάσιγκτον, δεν ενδιαφέρθηκαν για την ιστορία, τη γεωγραφία ή τη δημογραφική κατανομή της χώρας, στην οποία εισέβαλλαν με τόση βία. Από την δική τους οπτική γωνία, ήταν αρκετά απλό: να ανατρέψουν τον τύραννο, να ιδρύσουν μια δημοκρατία κατά τα αμερικανικά πρότυπα, να διεξάγουν ελεύθερες εκλογές και όλα τα άλλα θα έβρισκαν τον δρόμο τους.

Αντίθετα με τις προσδοκίες τους, δεν τους περίμεναν με λουλούδια στην αγκαλιά. Ούτε βρήκαν την φοβερή ατομική βόμβα του Saddam. Σαν τον ταύρο σε υαλοπωλείο, διέλυσαν τα πάντα, κατέστρεψαν την χώρα και βρέθηκαν κολλημένοι στον βάλτο. Μετά από χρόνια αιματηρών, στρατιωτικών επιχειρήσεων που δεν οδήγησαν πουθενά, βρήκαν ένα προσωρινό γιατρικό. Στα κομμάτια η ιδεολογία, οι υψηλοί στόχοι και όλα τα στρατιωτικά καθεστώτα. Τώρα απλώς εξαγοράζουν τους αρχηγούς των φυλών, που αποτελούν και την πραγματικότητα στο Ιράκ. Ο «Ήσυχος Αμερικανός» δεν έχει την παραμικρή ιδέα πώς να ξεφύγει από κει. Ξέρει πως αν φύγει, η χώρα θα διαλυθεί από το αμοιβαίο αιματοκύλισμα.

Δύο χρόνια πριν το Ιράκ, οι Αμερικανοί εισέβαλλαν στο Αφγανιστάν. Γιατί; Επειδή μια οργάνωση, με το όνομα η Αλ-Κάιντα (Η Βάση) ανέλαβε την ευθύνη για την επίθεση στους Δίδυμους Πύργους στην Νέα Υόρκη. Οι αρχηγοί της Αλ Κάιντα, βρίσκονταν στο Αφγανιστάν. Τα κέντρα εκπαίδευσής τους βρίσκονταν εκεί. Για τους Αμερικανούς, τα πάντα ήταν ξεκάθαρα. Δεν υπήρχε λόγος για δεύτερη σκέψη (για την ακρίβεια, δεν υπήρχε λόγος για καμία σκέψη).

Αν ήξεραν έστω και λίγα πράγματα για τη χώρα, στην οποία ετοιμάζονταν να επιτεθούν, ίσως να είχαν κάποιους ενδοιασμούς. Το Αφγανιστάν γινόταν πάντα το νεκροταφείο όλων των εισβολέων. Ελάχιστες αυτοκρατορίες έχουν δραπετεύσει από εκεί, κι αυτές με την ουρά στα σκέλια. Αντίθετα με το επίπεδο Ιράκ, το Αφγανιστάν είναι μια χώρα γεμάτη βουνά, ένας παράδεισος για τους αντάρτες. Είναι η πατρίδα για πολλούς διαφορετικούς λαούς και για αμέτρητες φυλές, που η καθεμιά παλεύει άγρια για την ανεξαρτησία της

Οι εγκέφαλοι των σχεδιασμών της Ουάσιγκτον, δεν ενδιαφέρθηκαν γι’ αυτό. Γι’ αυτούς φαίνεται ότι όλες οι χώρες είναι το ίδιο, όπως και όλες οι κοινωνίες. Έτσι και στο Αφγανιστάν, θα πρέπει να καθιερωθεί η αμερικανικού τύπου δημοκρατία, να γίνουν ελεύθερες και δίκαιες εκλογές και μετά, ως δια μαγείας, όλα θα τακτοποιηθούν.

Ο ταύρος μπήκε στο υαλοπωλείο χωρίς να χτυπήσει την πόρτα και πέτυχε μια θορυβώδη νίκη. Οι δυνάμεις της αεροπορίας κατάφεραν ισχυρό πλήγμα, ο στρατός κατάκτησε εδάφη χωρίς προβλήματα, η Αλ Κάιντα εξαφανίστηκε σαν φάντασμα και οι Ταλιμπάν εκδιώχθηκαν. Οι γυναίκες μπορούν ξανά να εμφανίζονται στους δρόμους, χωρίς να καλύπτουν το πρόσωπο τους, τα κορίτσια μπορούν να πηγαίνουν σχολείο, τα χωράφια με το όπιο άνθισαν ξανά, όπως και οι προστάτες της Ουάσιγκτον στην Καμπούλ. Παρόλα αυτά, ο πόλεμος συνεχίζεται. Χρόνο με τον χρόνο, ο αριθμός των Αμερικανών που σκοτώνονται, αυξάνεται ασταμάτητα. Για ποιο λόγο; Κανένας δεν ξέρει. Λες και ο πόλεμος απέκτησε δική του ζωή, χωρίς σκοπό και αιτία.

Ένας Αμερικανός θα μπορούσε να αναρωτηθεί: τι στην ευχή κάνουμε εκεί; Ο άμεσος στόχος, η εξαφάνιση της Αλ Κάιντα από το Αφγανιστάν, προφανώς έχει επιτευχθεί. Η Αλ Κάιντα δεν είναι πια εκεί- αν υπήρξε ποτέ.

Κάποτε είχα γράψει ότι η Αλ Κάιντα είναι μια εφεύρεση της Αμερικής και ότι το Χόλυγουντ έχει στείλει τον Osama bin Laden, για να παίξει έναν ρόλο. Είναι απλά πολύ καλός για να είναι αληθινός. Αυτό φυσικά ήταν μια υπερβολή, αλλά όχι απόλυτα. Οι ΗΠΑ πάντα χρειάζονται έναν παγκόσμιο εχθρό. Παλιά ήταν ο διεθνής κομμουνισμός, του οποίου οι πράκτορες κρυβόντουσαν πίσω από κάθε δέντρο και κάτω από κάθε πέτρα. Αλλά η Σοβιετική Ένωση και οι ευνοούμενοί της, κατέρρευσαν. Άρα έπρεπε να βρεθεί επειγόντως ένας εχθρός που θα κάλυπτε το κενό. Και αυτός βρέθηκε στο σχήμα του ιερού πολέμου της Αλ Κάιντα. Η εξάρθρωση της «παγκόσμιας τρομοκρατίας», έγινε ο απόλυτος στόχος της Αμερικής.

Ο στόχος αυτός είναι μια ανοησία. Η τρομοκρατία δεν είναι τίποτα άλλο παρά ένα όργανο πολέμου. Χρησιμοποιείται από οργανώσεις, που διαφέρουν κατά πολύ μεταξύ τους, οι οποίες πολεμούν σε εντελώς διαφορετικές χώρες, για τελείως διαφορετικούς σκοπούς. Ο πόλεμος κατά της «παγκόσμιας τρομοκρατίας», είναι έναν πόλεμο κατά του «παγκόσμιου πυροβολικού» ή του «παγκόσμιου ναυτικού». Ένα παγκόσμιο κίνημα που καθοδηγείτε από τον Osama bin Laden, απλά δεν υπάρχει. Χάρη στους Αμερικανούς, η Αλ Κάιντα έγινε αναγνωρισμένη φίρμα στην αντάρτικη αγορά, όπως τα McDonald και ο Armani στον κόσμο των fast food και της μόδας αντίστοιχα. Κάθε στρατιωτική, ισλαμική οργάνωση μπορεί να οικειοποιηθεί το όνομα, χωρίς καν να ζητήσει την άδεια του Bin Laden. Όλα τα αμερικανόθρεφτα καθεστώτα, που συνήθιζαν να χαρακτηρίζουν τους εχθρούς τους «κομμουνιστές» για να έχουν την βοήθεια των ΗΠΑ, τώρα τους λένε «τρομοκράτες της Αλ Κάιντα».

Κανείς δεν ξέρει που βρίσκεται ο Bin Laden- αν υπάρχει- και δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι είναι στο Αφγανιστάν. Κάποιοι πιστεύουν ότι βρίσκεται στο γειτονικό Πακιστάν. Αλλά ακόμα και αν κρύβεται στο Αφγανιστάν, πως δικαιολογείται ο θάνατος χιλιάδων ανθρώπων, μόνο και μόνο για να πιαστεί ένας άνθρωπος;

Κάποιοι θα πουν: εντάξει, δεν υπάρχει ο Bin Laden. Αλλά πρέπει να αποτρέψουμε την επιστροφή των Ταλιμπάν. Μα γιατί; Τι δουλεία έχουν οι ΗΠΑ στο ποιος κυβερνάει το Αφγανιστάν; Μπορεί κάποιος να απεχθάνεται τους θρησκευτικά φανατισμένους γενικά και τους Ταλιμπάν ειδικά, αλλά είναι αυτός λόγος για έναν πόλεμο που δεν σταματάει ποτέ; Αν οι Αφγανοί προτιμούν τους Ταλιμπάν από τους διακινητές οποίου που ελέγχουν την Καμπούλ, αυτό είναι δικό τους θέμα. Και από ότι φαίνεται, αυτό θέλουν, αν κρίνουμε από το γεγονός ότι οι Ταλιμπάν ανακτούν τον έλεγχο του μεγαλύτερου μέρουςτης χώρας. Αυτός δεν είναι λόγος για έναν πόλεμο τύπου Βιετνάμ.

Πώς όμως θα φύγουν από κει οι Αμερικάνοι; Ο Obama δεν ξέρει. Στην προεκλογική του εκστρατεία, υποσχέθηκε, με την ειλικρίνεια του υποψηφίου, να διευρύνει τον πόλεμο εκεί, σαν έναν συμβιβασμό επειδή έχασαν στο Ιράκ. Τώρα έχει κολλήσει σε δύο πολέμους και από ότι φαίνεται, θα ακολουθήσει και τρίτος.

Τις τελευταίες ημέρες, ακούγεται όλό και πιο συχνά το όνομα της Υεμένης: ένα δεύτερο Αφγανιστάν, ένα τρίτο Βιετνάμ. Ο ταύρος θέλει να μπει και σ’ άλλο υαλοπωλείο. Και αυτή την φορά, πάλι δεν τον ενδιαφέρουν τα γυαλικά.

Ξέρω πολύ λίγα πράγματα για την Υεμένη, αλλά αρκετά για να καταλάβω πως μόνο ένας τρελός θα ήθελε να μπλέξει εκεί. Πρόκειται για ένα ακόμα τεχνητό, κατασκευασμένο κράτος, με δύο διαφορετικά τμήματα-τη χώρα της Sanna στον Βορά και τον (πρώην βρετανικό) Νότο. Η χώρα στην πλειοψηφία της είναι ορεινή και κυβερνάται από πολεμοχαρείς φυλές που φρουρούν την ανεξαρτησίας τους. Όπως και το Αφγανιστάν, είναι η ιδανική χώρα για ανταρτοπόλεμο. Υπάρχει επίσης και εκεί μια οργάνωση που έχει υιοθετήσει το όνομα «Αλ Κάιντα της αραβικής χερσονήσου» (μετά την συνένωση των ένοπλων της Υεμένης με τους αδελφούς τους της Σαουδικής Αραβίας). Αλλά οι αρχηγοί της ενδιαφέρονται περισσότερο για τις δολοπλοκίες και τις μάχες ανάμεσα στις φυλές ή κατά της «κεντρικής» κυβέρνησης, παρά για την παγκόσμια επανάσταση, μια πραγματικότητα με ιστορία χιλιάδων χρόνων. Μόνο ένας εντελώς ηλίθιος θα ήθελε να βρεθεί εκεί.

Το όνομα Υεμένη σημαίνει «η χώρα στα δεξιά» (αν κάποιος κοιτάξει τη Μέκκα από τη Δύση, θα δει την Υεμένη στα δεξιά και την Συρία στα αριστερά). Η δεξιά πλευρά συμβολίζει επίσης την ευτυχία και γι’ αυτό η Υεμένη συνδέεται με την λέξη al Yaman, που στα αραβικά σημαίνει «είμαι ευτυχισμένος». Οι Ρωμαίοι την έλεγαν «η Χαρούμενη Αραβία», γιατί ήταν πλούσια από το εμπόριο μπαχαρικών. (Επί τη ευκαιρία, ο Obama ίσως ενδιαφέρεται να μάθει πως ένας ακόμα ηγέτης υπερδύναμης, ο αυτοκράτορας Αύγουστος Καίσαρας, προσπάθησε κάποτε να κατακτήσει την Υεμένη και κατατροπώθηκε).

Αν ο «Ήσυχος Αμερικανός», με τη συνηθισμένη μείξη ιδεαλισμού και άγνοιας, αποφασίσει να φέρει τη δημοκρατία και όλα τα αγαθά της στην Υεμένη, θα σημαίνει το τέλος της ευτυχίας. Οι Αμερικάνοι θα βουλιάξουν σε ένα ακόμα τέλμα, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι θα πεθάνουν και όλα θα οδηγήσουν σε καταστροφή.

Το πρόβλημα μάλλον βρίσκεται –μεταξύ άλλων– και στην αρχιτεκτονική της Ουάσιγκτον. Η πόλη είναι γεμάτη από τεράστια κτίρια, που στεγάζονται τα υπουργεία και τα γραφεία της μοναδικής υπερδύναμης στον πλανήτη. Οι άνθρωποι που εργάζονται εκεί, αισθάνονται την τεράστια δύναμη της αυτοκρατορίας τους. Κοιτούν τους αρχηγούς των φυλών στο Αφγανιστάν και την Υεμένη, όπως ο ρινόκερος κοιτάει τα μυρμήγκια που περπατούν στα πόδια του. Ο ρινόκερος περπατάει από πάνω τους χωρίς να προσέχει, αλλά τα μυρμήγκια επιβιώνουν.

Τελικά, ο «Ήσυχος Αμερικανός» μοιάζει με τον Μεφιστοφελή του Φάουστ, που έλεγε για τον εαυτό του ότι «προσπαθεί να κάνει κακό, αλλά πάντα καταλήγει να κάνει τα ο καλό». Μόνο που είναι ακριβώς το αντίθετο.