Ποιό είναι το επόμενο βήμα για τους Παλαιστίνιους;

της Ghada Karmi, Πηγή: www.bitterlemons.org/issue/pal2.php 23 Νοέμβρη 2009

Η Ghada Karmi είναι ερευνήτρια στο Ινστιτούτο Αραβικών και Ισλαμικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Exeter στο Ηνωμένο Βασίλειο, και συγγραφέας του βιβλίου "Παντρεμένη με έναν άλλον άντρα: Το δίλημμα του Ισραήλ στην Παλαιστίνη".

Η Παλαιστινιακή ιστορία βρίσκεται σε ένα από τα πιο σοβαρά και σημαντικά σταυροδρόμια της. Οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις που άρχισαν με τις συμφωνίες του Όσλο το 1993 βρίσκονται στο τέλος. Ακόμα και οι πιο ένθερμοι υποστηρικτές της ειρηνευτικής διαδικασίας με το Ισραήλ έχουν παραιτηθεί και υιοθετούν θέσεις που απειλούν να διαταράξουν το βολικό status quo της "ειρηνευτικής διαδικασίας". Η ανακοίνωση του Παλαιστίνιου προέδρου ότι δεν θα επιδιώξει την επανεκλογή του, και το πρόσφατο αίτημα για αναγνώριση από τον ΟΗΕ Παλαιστινιακού Κράτους στα εδάφη του 1967 αποτελούν παραδείγματα αυτής της τάσης. Είναι πια αδύνατο ακόμη και για την πιο εύκαμπτη παλαιστινιακή ηγεσία να αγνοήσει τη στρατηγική του Ισραήλ που «αρπάζει καθώς συνομιλεί», να αγνοήσει τον αμείλικτο εποικισμό των κατεχόμενων εδαφών, ο οποίος διπλασιάστηκε μετά τη συμφωνία του Όσλο και είναι όλο και πιο απροκάλυπτος και επιθετικός. Ο παλαιστινιακός ελιγμός, αξιοποιώντας την υποτιθέμενη δυσαρέσκεια των ΗΠΑ για την Ισραηλινή αδιαλλαξία σχετικά με την ανέγερση εποικισμών, είναι σαφές ότι σχεδιάστηκε για να ταρακουνήσει την αδράνεια της διεθνούς κοινότητας.

Είναι ασαφές αν αυτό θα μπορέσει να σηματοδοτήσει την έναρξη μιας διαδικασίας περισσότερο ευνοϊκής για τους Παλαιστίνιους. Μέχρι στιγμής, υπάρχουν ανάμεικτες ενδείξεις. Δυτικοί ηγέτες αντέδρασαν καλώντας τον Αμπάς να παραμείνει και να ξαναρχίσει τις διαπραγματεύσεις με το Ισραήλ. Οι ΗΠΑ έχουν προσφέρει ακόμη και διάφορα «κίνητρα» - περισσότερα όπλα για τις δυνάμεις ασφαλείας, απελευθέρωση των 400 κρατουμένων της Φατάχ, και επέκταση του ελέγχου ασφαλείας της ΠΑ στην Περιοχή Β και εν μέρει στην Περιοχή C. Το Ισραήλ είπε ότι θα εξετάσει δεκάμηνο μορατόριουμ των εποικισμών ως άλλο ένα κίνητρο. Την ίδια στιγμή, τόσο οι ΗΠΑ όσο και η ΕΕ απέρριψαν το παλαιστινιακό αίτημα για αναγνώριση ως «πρόωρο», παρά την ευρεία ενθάρρυνση δημοσιογράφων, ΜΚΟ και ακτιβιστών. Το Ισραήλ δήλωσε ότι "ανησυχεί", αλλά ο Πρόεδρος του πρότεινε παλαιστινιακό κράτος με προσωρινά σύνορα.

Ίσως αυτές οι αντιδράσεις αποτελούν κάποια μορφή έγκαιρης αντίδρασης προς τον παλαιστινιακό ελιγμό. Σε κάθε περίπτωση, Αμπάς μέχρι σήμερα εμμένει στη θέση του, κάτι που πιθανά θα επιφέρει περισσότερα θετικά αποτελέσματα. Αλλά ας υποθέσουμε ότι αυτή η Παλαιστινιακή τακτική καταφέρει να πετύχει την έναρξη των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων από καλύτερη βάση. Και μετά; Τι γίνεται στο απώτερο μέλλον; Σε συζητήσεις που είχα στη Ραμάλα αυτή την εβδομάδα, μου έκανε μεγάλη εντύπωση η ποικιλία των απόψεων και ιδεών σχετικά με τρόπους εξόδου από το σημερινό αδιέξοδο. Οι περισσότερες από αυτές, ωστόσο, αποτελούν στρατηγικές για ενδιάμεσες λύσεις χωρίς ένα όραμα για τον απώτερο στόχο μιας ειρηνικής διευθέτησης. Η συναίνεση για τη λύση των δύο κρατών, η οποία ήταν σχεδόν καθολική, έχει κλονιστεί από την πραγματικότητα της ισραηλινής επέκταση των εποικισμών, αλλά οι εναλλακτικές λύσεις δεν έχουν ισχυροποιηθεί. Το μόνο κοινό σημείο σε όλες τις απόψεις είναι ότι περαιτέρω διαπραγματεύσεις με το Ισραήλ στην παρούσα βάση είναι μάταιες. Στις 19 Νοέμβρη, ο Marwan Barghouti κάλεσε από κελί του για λαϊκή αντίσταση απέναντι στις ειρηνευτικές συνομιλίες που περιγράφει ως "καταδικασμένες" και βρήκε μεγάλη απήχηση.

Μέσα στην τρέχουσα πολιτική σύγχυση, οι άνθρωποι ψάχνουν για λύσεις. Οι κύριες τάσεις που συνάντησα μπορούν να συνοψιστούν ως εξής: αργά βήματα για την επιδίωξη ενός παλαιστινιακού κράτους, όσο και αν είναι απατηλό, ή εγκατάλειψη της ιδέας για κάτι ριζικά διαφορετικό. Στο φάσμα μεταξύ των δύο αυτών απόψεων υπάρχουν διάφορες ιδέες για επιβίωση στο σημερινό αδιέξοδο και ελπίδα για το καλύτερο.

Επικεφαλής στο πρώτο στρατόπεδο κυρίως βρίσκεται η κυβέρνηση του Σαλάμ Φαγιάντ με το διετές πρόγραμμα της για οικονομική ανάπτυξη και οικοδόμηση του κράτους. Η γλώσσα που χρησιμοποιεί, γλώσσα της «χρηστής διακυβέρνησης, της λογοδοσίας και της διαφάνειας» είναι οικείνα στους μαθητές των χρόνων του Όσλο, όταν οι προετοιμασίες για τη δημιουργία κράτους βρίσκονταν στο ζενίθ τους. Απτόητη από την έκδηλη αποτυχία αυτής της διαδικασίας, η σημερινή κυβέρνηση της Παλαιστινιακής Αρχής θεωρεί ότι περαιτέρω προσπάθεια προς την ίδια κατεύθυνση θα μπορέσουν να αποφέρουν καλύτερα αποτελέσματα. Με άλλα λόγια, η επιμέλεια ανταμείβεται και, με τη γενναιόδωρη διεθνή χρηματοδότηση, θα μπορούσε να προκύψει ένα κυρίαρχο κράτος.

Αντίθετα, το άλλο στρατόπεδο, που αποτελείται από διάφορους πολιτικούς αναλυτές, διανοούμενους και ακτιβιστές, πιστεύει πως η Παλαιστινιακή Αρχή, η οποία απέτυχε να προσφέρει τίποτα σημαντικό σε 18 χρόνια, θα πρέπει να διαλυθεί. Ορισμένοι, όπως ο πολιτικός Ahmad Qatamesh, προτείνει μια ΠΑ με περιορισμένο εγχώριο ρόλο για τη διαχείριση κοινωνικών ζητημάτων όπως η υγεία και η εκπαίδευση, και μια αναγεννημένη και πιο ενωτική Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) που θα ασχολείται με την πολιτική. Άλλοι συνηγορούν υπέρ πιο ριζοσπαστικών προσεγγίσεων: Χωρίς ΠΑ να μεσολαβεί μεταξύ του Ισραήλ και των Παλαιστινίων στα κατεχόμενα, μια εκστρατεία πολιτικής αντίστασης κατά του Ισραηλινού απαρτχάιντ θα διεξαχθεί σε όλα τα κατεχόμενα εδάφη. Αυτό θα μπορούσε, μέσα σε ένα εύλογο διάστημα, να οδηγήσει στη δημιουργία ενός ενιαίου κράτους στο Ισραήλ-Παλαιστίνη. Περισσότερες άμεσες εκκλήσεις για τη λύση του ενός κράτους ακούγονται όλο και περισσότερο δεδομένης της πρακτικής αδυναμίας των δύο κρατών.

Οι διαφορές απόψεων και η ζύμωση ιδεών αποτελούν ενδείξεις ότι σε αυτή την κρίσιμη φάση στην ιστορία της Παλαιστίνης, αυτό που χρειάζεται δεν είναι μια ειρηνευτική διαδικασία με καλύτερους όρους, αλλά μια πανεθνική συζήτηση για το μέλλον. Το βάθεμα του χάσματος ανάμεσα στους "έξω" και στους "μέσα" που βλέπω εδώ, είναι η πιο επικίνδυνη απειλή για το μέλλον αυτό. Η πρόκληση που αντιμετωπίζουν οι Παλαιστίνιοι τους αφορά όλους και όχι μόνο το ένα τρίτο που ζει υπό ισραηλινή κατοχή. Κάθε πολιτική απόφαση, τώρα, πρέπει να περιλαμβάνει τη Φατάχ και της Χαμάς, τους πρόσφυγες και τους εξόριστους. Γι 'αυτό κάποιοι από εμάς ζητούν επειγόντως μια διεθνή συνάντηση των παλαιστίνιων ηγετών για την επεξεργασία της καλύτερης λύσης πριν να είναι πολύ αργά. Δεν πρέπει να επιτρέψουμε να κερδίσει το Ισραήλ, το οποίο εργάστηκε σκληρά για να κατακερματιστούν οι Παλαιστινίοι και υποβαθμιστεί η υπόθεσή τους σε διαπραγμάτευση για ποσοστά της γης στη Δυτική Όχθη.