Πηγή: The Palestinian Grassroots Anti-Apartheid Wall Campaign Νοέμβρης 2009
Η περίοδος της συγκομιδής ελιάς ήταν παραδοσιακά μια εορταστική περίοδος, που περίμεναν οι Παλαιστίνιοι κάθε χρόνο με ανυπομονησία. Αυτές οι μέρες όμως, μετατράπηκαν σε μέρες φόβου και αγωνίας, αφού οι δυνάμεις κατοχής μπορούν να κάνουν ότι και όποτε θέλουν.
Η φετινή συγκομιδή ήταν πολύ φτωχή σε σύγκριση με την περσινή χρονιά και σε συνδυασμό με τα χαμηλά ποσοστά βροχόπτωσης και τον ζεστό καιρό, οι πολιτικές της κατοχής έπαιξαν σημαντικό ρόλο σε αυτό. Τα ελαιόδεντρα είχαν πολύ λιγότερους καρπούς, αφού οι αγρότες έχουν διωχθεί από την γη τους και δεν τους επιτρέπεται να την οργώνουν και να την συντηρούν. Οι έποικοι που έβαζαν φωτιές, οι μπουλντόζες και τα απόβλητα που έρεαν από τους εποικισμούς προς τα χωράφια, συνέβαλλαν επίσης στην εξασθένηση των δέντρων.
Οι αγρότες σε όλη την Δυτική Όχθη δέχθηκαν επιθέσεις και καταστροφές στην ιδιοκτησία τους και αποκλείστηκαν από την γη τους. Αυτοί που επηρεάστηκαν περισσότερο ήταν όσοι έχουν χωράφια που έχουν απομονωθεί μέσα από το Τείχος. Οι δυνάμεις κατοχής κατέβαλαν προσπάθειες για να καταστείλουν όλες τις παραδόσεις που σχετίζονται με την συγκομιδή ελιάς, όπως για παράδειγμα στο χωριό Salem, όπου οι στρατιώτες εμπόδιζαν τους κάτοικους να ανάβουν φωτιά για το τσάι τους μέσα στα χωράφια, ένα έθιμο που κρατάει χρόνια και γίνεται καθημερινά κατά την διάρκεια της συγκομιδής.
Φέτος πολλοί χωρικοί δέχτηκαν επιθέσεις με αποτέλεσμα να υπάρχουν πολλοί τραυματίες, ενώ ο Mohammed Abdrahman Quariq από το χωριό Awarta, κοντά στην Ναμπλούς, μαρτύρησε.
Η μάχη με τους εποικισμούς συνεχίστηκε και αυτή την χρονιά και οι στρατιώτες κατοχής προσπάθησαν σε συγκεκριμένες περιοχές να μην παραβρίσκονται οι διεθνείς παρατηρητές, ενώ εντάθηκαν τα περιοριστικά μέτρα πρόσβασης για όσους είχαν κτήματα πίσω από το Τείχος.
Η μάχη με τους εποικισμούς
Όπως και τις προηγούμενες χρονιές, οι έποικοι συνέχισαν τις επιθέσεις στους αγρότες και έβαζαν φωτιά στα δέντρα κατά την περίοδο της συγκομιδής. Όπως φαίνεται, αυτές οι επιθέσεις είχαν οργανωθεί εκ των προτέρων. Σε αρκετούς εποικισμούς είχαν μοιραστεί φυλλάδια πριν την περίοδο των ελιών που καλούσαν τους έποικους να εμποδίζουν δραστικά τους Παλαιστίνιους στην συγκομιδή. Κάποια φυλλάδια μάλιστα προέτρεπαν τους έποικους να αρπάζουν τις κάμερες των διεθνών ώστε να μην δοθεί αρνητική δημοσιότητα από κινηματογραφημένα περιστατικά επιθέσεων. Οι αγρότες αντιμετώπισαν επιπλέον δυσκολίες από την επέκταση των εποικισμών, ειδικά στις περιφέρειες Ramallah και Salfit, όπου φύτρωσαν καινούρια φυλάκια στις καλλιεργήσιμες εκτάσεις. Στο χωριό al-Mughayir, οι κάτοικοι κατάφεραν να εμποδίσουν μια τέτοια επέκταση, βάζοντας φωτιά στις σκηνές που έστησαν οι έποικοι για να στήσουν το καινούριο φυλάκιο.
Οι έποικοι επίσης άρπαζαν τα γεωργικά μηχανήματα των χωρικών με την δικαιολογία ότι απαγορεύεται η δουλειά στον Τομέα Γ. Οι χωρικοί, για να πάρουν πίσω τα μηχανήματα τους, έπρεπε να πληρώσουν υψηλά πρόστιμα -από 3 έως 5 χιλιάδες σέκελ- στον στρατό κατοχής. Για παράδειγμα, ο Ibrahim Radaideh, αγρότης από το Ramon, ανατολικά της Ραμάλα, έχασε τα μηχανήματα του όταν επιχείρησε να ανοίξει ένα πηγάδι στο κτήμα του.
Αυστηρότερα μέτρα για την έκδοση αδειών
Φέτος ήταν η πρώτη χρονιά που η πολιτική αδειοδότησης εφαρμόστηκε για όλες τις εκτάσεις της Δυτικής Όχθης που βρίσκονται πίσω από το Τείχος. Παλιά υπήρχε περίπτωση να πάει κάποιος στην γη του ύστερα από συνεννόηση με το Ισραηλινό Περιφερειακό Γραφείο Συντονισμού (DCO). Φέτος όμως, ήταν απαραίτητη η έκδοση άδειας για τις εκτάσεις πίσω από το Τείχος και ο συντονισμός ασφάλειας για περιοχές παρακείμενες σε εποικισμούς και φυλάκια, στο Τείχος και σε στρατιωτικές βάσεις.
Το σύστημα αδειών είναι ένα ακόμα βήμα για τον οριστικό ξεριζωμό των ανθρώπων και τελικά καταλήγει σε μια στρατηγική που αποκλείει την πρόσβαση στα εδάφη. Η πιο κοινή πρακτική είναι να μην εκδίδονται ακόμα και οι πιο απλές άδειες. Για παράδειγμα, στο χωρίο Rantis, κατατέθηκαν 30 αιτήσεις για έκδοση αδειών και τελικά εγκρίθηκε η μία. Παρόμοια περιστατικά συμβαίνουν σε πολλά χωριά.
Εκτός από την κραυγαλέα περίπτωση άρνησης, οι αρχές κατοχής έχουν επινοήσει διάφορους τρόπους για να αποτρέψουν την είσοδο των Παλαιστινίων στην γη τους, ενώ άφηναν να εννοηθεί στους εξωτερικούς παρατηρητές πως η είσοδος στην πραγματικότητα επιτρεπόταν. Μία βασική τακτική τους, ήταν να εκδίδουν κατά κόρον άδειες σε χωριά που δεν τις χρειάζονταν και την ίδια στιγμή να περιορίζουν τις άδειες σε χωριά που είχαν μεγάλες εκτάσεις πίσω από το Τείχος. Για παράδειγμα, φέτος εκδόθηκαν 442 άδειες για το al-Zawiya, που το 30% των εδαφών βρίσκονται πίσω από το Τείχος, ενώ για το χωριό Masha , με το 80% των εδαφών απομονωμένων από το Τείχος, εκδόθηκαν 236 άδειες. Οι αρχές εξέδιδαν άδειες που δεν ίσχυαν ή σε ανθρώπους ανίκανους για εργασία. Αυτή την χρονιά το DCO εξέδωσε άδειες σε Παλαιστίνιους που δούλευαν στα κατεχόμενα του '48 και δεν είχαν δική τους γη πίσω από το Τείχος. Συχνά, εκδίδουν άδειες μόνο στα ηλικιωμένα μέλη της οικογένειας και όχι στα νεώτερα που μπορούν να μαζέψουν τις ελιές.
Ακόμα και όταν οι άδειες εγκρίνονται για τα σωστά άτομα, μπορούν να βρεθούν άλλα εμπόδια στον δρόμο τους. Σε κάποιες περιπτώσεις, οι άδειες δίνονται για σημεία πρόσβασης που βρίσκονται μακριά από το χωριό. Για παράδειγμα, οι κάτοικοι του al-'Arqa μπορεί να πήραν άδεια, αλλά δεν μπορούσαν να περάσουν από την είσοδο του χωριού τους. Έπρεπε να πάνε στο χωριό Tura, μισή ώρα μακριά.
Οι κανονισμοί συχνά αλλάζουν ώστε να επιτρέπεται η είσοδος όλο και σε λιγότερους. Στην περιοχή Tulkarm και ενώ οι άδειες ίσχυαν για όλα τα μέλη της οικογένειας, τώρα πρέπει ο κάθε αγρότης, να έχει ατομική άδεια
Απομάκρυνση των διεθνών από «περιοχές επαφής»
Οι διεθνείς παρατηρητές που συνόδευαν τους αγρότες, συχνά απομακρύνονταν από την περιοχή που ήταν παρόντες στρατιώτες και Παλαιστίνιο. Τους εξανάγκαζαν να φύγουν με τη βία, ή τους ανέκριναν για τους λόγους παρουσίας τους στην περιοχή και της συμμετοχή τους στην συγκομιδή.
Jenin
Στην Jenin, πολλοί χωρικοί είχαν δυσκολία στο να φτάσουν στα χωράφια τους. Στα ανατολικά χωρία al 'Arqa ,Anin, Zabda, Nazlat Ziyad, και al-Tiba, οι άδειες που εκδόθηκαν ήταν πολύ λίγες. Στο Anin, μόνο το 28% αυτών που κατέθεσαν αίτηση, τελικά την πήραν. Όσοι πήραν άδεια για την συγκομιδή, ήλπιζαν πως θα μπορούσαν να εκμεταλλευτούν την περίσταση και να κλαδέψουν ή να ρίξουν λίπασμα στην γη τους. Οι δυνάμεις κατοχής όμως δεν τους το επέτρεψαν. Οι κάτοικοι στο χωριό Tura al-Gharbiya είχαν παρόμοια προβλήματα καθώς εγκρίθηκε μόνο το 1/3 των αδειών, ενώ στο χωριό Zabuba μόνο 15 αγρότες κατάφεραν να φτάσουν στην γη τους.
Nablus
Όπως και την προηγούμενη χρονιά, έτσι και φέτος ο αριθμός των επιθέσεων από έποικους και στρατό στην περιοχή της Nablus, ήταν ιδιαίτερα υψηλός. Το χωριό Burin ήταν αυτό που χτυπήθηκε περισσότερο. Με την προστασία του στρατού, οι έποικοι του Yitzhar, έβαλαν φωτιά με το φως της ημέρας, καταστρέφοντας 2.000 δέντρα. Σε άλλο περιστατικό, έποικοι έκοψαν 81 δέντρα που άνηκαν στον Akram 'Amran, κάτοικο του Burin. Οι κάτοικοι, λόγω των συνεχών επιθέσεων, χτυπημάτων και κλοπών, αναγκάστηκαν να μαζεύουν τις ελιές στα κρυφά.
Στο al-Lubban, δεκάδες έποικοι από το Eli και το Shifot Rahel, έβαλαν φωτιά σε έκταση 10.000 m2 και σε πολλές περιπτώσεις επιτέθηκαν στους χωρικούς κατά την διάρκεια της συγκομιδής. Παρόμοια περιστατικά συνέβησαν στο Jalud, όπου οι έποικοι χτύπαγαν τους χωρικούς και τους εμπόδιζαν να πλησιάσουν στην γη τους.
Σε πολλές περιπτώσεις, στρατιώτες επιτίθονταν στους χωρικούς μαζί με τους έποικους. Στο Qaryut, μια ομάδα έποικων έριχνε πέτρες στους αγρότες που προσπαθούσαν να φτάσουν στα χωράφια τους και ο στρατός επενέβη υπέρ των εποίκων και άρχισε να ρίχνει δακρυγόνα, με αποτέλεσμα να τραυματιστούν οχτώ Παλαιστίνιοι. Ένας τραυματίστηκε στο μάτι από χτύπημα έποικου και άλλος χτυπήθηκε στο στήθος από στρατιώτη. Τόσο στο Qaryut όσο και στο al-Lubban, οι στρατιώτες απαγόρευαν στους χωρικούς να μαζέψουν ελιές, παρόλο τον «συντονισμό ασφάλειας».
Το χωριό Awarta φέτος χτυπήθηκε περισσότερο από κάθε άλλη χρονιά. Οι έποικοι του Itamar έκαψαν 70-80.000 m2,καταστρέφοντας 250 δέντρα. Οι κάτοικοι αναφέρουν επίσης ότι μια μέρα ανακάλυψαν πως πολλά από τα πιο ώριμα δέντρα τους είχαν ξεριζωθεί. Αυτόπτες μάρτυρες λένε πως έποικοι από το Safi Sharon, είχαν φυτέψει μεγάλα δέντρα και πιστεύουν ότι είναι αυτά που ξερίζωσαν από το Awarta.
Κατά την διάρκεια της συγκομιδής, ο Mohammed Abdulrahmen Qawariq από το 'Awarta, σκοτώθηκε όταν αναποδογύρισε το αυτοκίνητο τους. Αυτόπτες μάρτυρες είδαν ένα στρατιωτικό τζιπ να κυνηγάει το αυτοκίνητο του Mohammed και στρατιώτες να τον σημαδεύουν με τα όπλα τους. Αυτό προκάλεσε την ανατροπή του αυτοκινήτου του, τινάζοντας τον 20 μέτρα μακριά. Οι μάρτυρες λένε πως οι στρατιώτες πλησίασαν τον άντρα και άρχισαν να τον χτυπάνε. Ήταν όμως φανερό ότι ο άντρας είχε πεθάνει ακαριαία και οι παρευρισκόμενοι άρχισαν να φωνάζουν στους στρατιώτες. Αυτοί απάντησαν πως είδαν το τροχαίο και ήρθαν να βοηθήσουν τον τραυματία.
Qalqilya
Οι επιθέσεις από έποικους ήταν επίσης μεγάλο πρόβλημα στην Qalqilya. Έποικοι από το Kedumim έκαψαν περίπου 500 δέντρα στο Immatin και στο Jit. Σε μια περίπτωση, οι έποικοι εισέβαλλαν στα χωράφια στις 3 η ώρα το πρωί και έβαλαν φωτιά. Οι κάτοικοι κάλεσαν αμέσως την πυροσβεστική και πρόλαβαν την φωτιά πριν εξαπλωθεί στο χωριό. Οι έποικοι όμως πήγαν στο χωριό στις 11 το πρωί., όταν οι χωρικοί ήταν στην συγκομιδή και έβαλαν περισσότερες φωτιές. Οι κάτοικοι του Immatin μάχονται καιρό ενάντια των εποίκων, οι οποίοι προσπαθούν να φτιάξουν ένα φυλάκιο σε ένα παλιό κτίριο του ιορδανικού στρατού, με αποτέλεσμα να έχουν τραυματισθεί αρκετοί, ιδίως νέοι. Επίσης κάηκαν 100 δέντρα στο Kufr Qaddum.
Στο Jayyus, οι κάτοικοι αντιμετώπισαν περιορισμούς στην πρόσβαση. Πολύωροι έλεγχοι καθυστερούσαν τους αγρότες και τους κράταγαν στις πύλες για ώρες. Οι στρατιώτες δεν ενημέρωναν για τις ώρες που θα άνοιγαν οι πύλες το βράδυ, εξαναγκάζοντας τους κατοίκους να περιμένουν μέχρι να αποφασίσουν να τους ανοίξουν. Επιπλέον δεν επέτρεπαν στους αγρότες να έχουν μαζί τους κλαδευτήρια ή άλλο εξοπλισμό.
Στο χωρίο Azzun 'Atma, το οποίο είναι περικυκλωμένο από το Τείχος, ο Ahmad Mohammed Sulieman Amr κι οι 7 αδερφοί του έκαναν αίτηση για να πάρουν άδεια, η οποία απορρίφθηκε χωρίς δικαιολογία. Δεν τους επιτράπηκε η είσοδος στον έκτασης 16.000m2 ελαιώνα τους. Το ίδιο συνέβηκε και στον Hani Mohammed Abdullah Amr, που φέτος δεν του επιτράπηκε η πρόσβαση στην γη του. Τέλος, οι έποικοι του γειτονικού εποικισμού Sha'are Tiqwa έκαψαν 15.000 m2.
Salfit
Δεκάδες χωριά αντιμετώπισαν προβλήματα φέτος. Σε πολλά δεν επιτράπηκε η πρόσβαση στην γη τους. Στα χωριά al-Zawiya, Kafr al-Dik, Bani Hasn και Iskak, στρατιώτες και έποικοι εμπόδιζαν τους χωρικούς να μπουν στα χωράφια τους για πολλές μέρες, ανεξάρτητα από την προηγούμενη συμφωνία που είχαν κάνει. Σε μια περίπτωση, στο χωρίο Deir Istiya, οι στρατιώτες εμπόδισαν δύο οικογένειες από το μάζεμα ελιών, εξαναγκάζοντας τα παιδιά να παραμείνουν ακίνητα και με τα χέρια στο κεφάλι χωρίς κανέναν λόγο. Στην Jamma'in, οι στρατιώτες έκλειναν τις εισόδους που βρίσκονταν στον κυρίως δρόμο που χρησιμοποιούν οι Παλαιστίνιοι για να πηγαίνουν τα τρακτέρ στα χωράφια.
Οι κάτοικοι της Iskaka λένε πως ένα βράδυ, μετά την συγκομιδή, άφησαν δίπλα στον δρόμο σακιά γεμάτα ελιές για να πάνε σπίτια τους. Ανήμποροι να τα μεταφέρουν όλα, άφησαν μερικά με σκοπό να γυρίσουν να πάρουν τα υπόλοιπα. Οι στρατιώτες κατάσχεσαν τα σακιά με το πρόσχημα ότι οι Παλαιστίνιοι τα είχαν πετάξει και δεν τα ήθελαν.
Οι χωρικοί έχουν έρθει επίσης αντιμέτωποι με νέες κατασκευές εποικισμών. Στην Masha, o Asmir Ibrahim Saleh πήρε άδεια για να μαζέψει τις ελιές του και συνειδητοποίησε με έκπληξη ότι η γη του είχε ισοπεδωθεί για ένα υπό κατασκευή φυλάκιο. Και άλλες εκτάσεις που ανήκουν σε κατοίκους του χωριού, κοντά στο Ez Efrayim, ισοπεδώθηκαν. Στο χωριό Haris, απαγορεύτηκε η πρόσβαση στον Saleh Shamlayi του οποίου η γη έχει ισοπεδωθεί και καταπατηθεί από λυόμενα σπίτια. Στο Turmus'ayya, οι έποικοι έστησαν φυλάκιο και έκοψαν τα δέντρα των χωρικών. Οι ιδιοκτήτες δηλώνουν ότι δεν έμαθαν για το κόψιμο των δέντρων παρά μόνο την μέρα της συγκομιδής, γιατί τους είχε απαγορευτεί η πρόσβαση. Η μόλυνση είναι επίσης ένας σοβαρός παράγοντας. Στο Bani Hasn, τα απόβλητα του εποικισμού Revava καταλήγουν στην γη του Mohammed Sa'id Riyan. Στο Burqin, οι έποικοι ρίχνουν εσκεμμένα τοξικά απόβλητα στις αγροκαλλιέργειες και τα δέντρα. Υπάρχουν επίσης αναφορές για κάποιος έποικους από τον Ariel που εκτρέφουν άλογα στα απομονωμένα χωράφια και προκαλούν ζημιές στα δέντρα.
Ραμάλα
Οι έποικοι ευθύνονται και για τις επιθέσεις σε χωριά στην περιοχή της Ramallah. Έποικοι του Doley επιτέθηκαν στους ελαιώνες του χωριού Deir 'Ammar, χαράσσοντας με μεγάλα μαχαίρια 190 ελαιόδεντρα, απείλησαν με όπλα αγρότες από το χωριό Ayn Qinya και τους εξανάγκασαν να εγκαταλείψουν τα χτήματα τους.
Στο al-Mughayir, έποικοι από τον Shifut Rahil ξερίζωσαν 50 δέντρα που βρίσκονταν κοντά στο φυλάκιο Adi Ad που χτίστηκε πριν λίγο καιρό. Επίσης έκοψαν και άλλα 47, δέντρα που άνηκαν στον Hasan Abu Aliya. Σε ένα άλλο επεισόδιο, ξερίζωσαν εκατοντάδες δέντρα, γεγονός που οδήγησε σε σύγκρουση των χωρικών με τους εισβολείς. Μετά από 6 ώρες εμφανίστηκαν οι στρατιώτες και ανάγκασαν τους χωρικούς σε υποχώρηση. Σε μια άλλη διένεξη, οι κάτοικοι του al-Mughayir ήρθαν αντιμέτωποι με τους έποικους που προσπαθούσαν να στήσουν ένα φυλάκιο σε έδαφος του χωριού. Οι στρατιώτες εμφανίστηκαν πάλι, αλλά οι χωρικοί κατάφεραν να βάλουν φωτιά στις σκηνές που είναι και το πρώτο στάδιο ίδρυση ενός φυλακίου.
Στα χωριά Saffa και Ni'lin, απαγορεύτηκε για πρώτη φορά η συγκομιδή πίσω από το Τείχος. Ένας αγρότης από την Saffa, που είχε άδεια, ανακάλυψε ότι ένας έποικος είχε αρπάξει την γη του και έσπερνε σιτάρι. Στο παρελθόν, ο έποικος είχε προσπαθήσει να εξαγοράσει την γη για 1.500.000 σέκελ, αλλά ο αγρότης είχε αρνηθεί.
Βηθλεέμ
Στην περιοχή Wadi Ahmed, δυτικά της Βηθλεέμ, οι στρατιώτες εμπόδισαν του αγρότες να πάνε στην γη τους και να μαζέψουν τις ελιές. Οι κάτοικοι πήγαιναν προς τα κτήματα τους όταν ξαφνικά συνάντησαν τις δυνάμεις κατοχής που είχαν κλείσει το δρόμο με συρματόπλεγμα και πύλη. Τους ζητήθηκε να γυρίσουν πίσω με πρόσχημα το ότι δεν είχαν την κατάλληλη άδεια. Όταν οι αγρότες, που συνοδεύονταν από διεθνείς, εξήγησαν ότι δεν χρειάζονται άδειες, οι φυλακές άρχισαν να φωνάζουν, λέγοντας αυτή τη φορά πως αφού φέτος δεν υπάρχει μεγάλη σοδειά, δεν υπήρχε και λόγος να περάσουν. Όταν οι αγρότες αρνήθηκαν να φύγουν, οι στρατιώτες χρησιμοποίησαν βία και συνέλαβαν τον 42χρονο Abu Srour, ενώ προσπάθησαν να αρπάξουν τις κάμερες των παρευρισκόμενων.
Χεβρώνα
Όπως συμβαίνει χρόνια τώρα, οι κάτοικοι της Χεβρώνα, που συχνά συνοδεύονται από διεθνείς ακτιβιστές, αντιστέκονται στις επιθέσεις των εποίκων. Οι έποικοι πετάνε πέτρες στους αγρότες, τους απειλούν και σε πολλές περιπτώσεις τους κλέβουν τις ελιές. Στην γειτονιά Wadi al Hussein, στα δυτικά σύνορα με τον εποικισμό Kirya Arba, ομάδα εποίκων επιτέθηκε στους αγρότες, έκλεψε γεμάτα σακιά με ελιές που μόλις είχαν μαζέψει και στην συνέχεια τις έλιωσαν. Συχνά μαζί με τους έποικους έρχεται ο στρατός ή η αστυνομία και απειλεί με συλλήψεις τους χωρικούς και τους διεθνείς.
Το ίδιο σκηνικό και στα γύρω χωριά: στη Tarqumiya, ο Mohammed Yusif 'Awda δέχθηκε επίθεση ενώ πήγαινε στο κτήμα του και μαζί με άλλους χωρικούς και εμποδίστηκαν από το να πλησιάσουν μια περιοχή 700.000 m2. Στο al-Sumu', έποικοι από το Otni'el έδιωξαν τους χωρικούς που μάζευαν ελιές, πετώντας τους πέτρες και μεταλλικά αντικείμενα και στη συνέχεια κατέστρεψαν τα αυτοκίνητα των χωρικών που ήταν παρκαρισμένα εκεί κοντά.
Ανατολικά της Χεβρώνα, στα χωριά γύρω από το Dura, έποικοι μαζί με στρατιώτες έδιωξαν αγρότες από την γη τους και συνέλαβαν δύο διεθνείς και δύο Παλαιστίνιους. Στο Fuqeiqis, οι έποικοι του Negohot έκοψαν μεγάλο αριθμό δέντρων. Σε ένα άλλο χωριό, δυτικά του Dura, οι δυνάμεις κατοχής, εφάρμοσαν ένα περίεργο μέτρο στους χωρικούς, απαγορεύοντας σε οποιοδήποτε να περάσει πίσω από το Τείχος εκτός και αν ερχόταν καβάλα σε κάποιο ζώο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου