Χρειάστηκε να περάσουν 22 χρόνια από τη δολοφονία του Παλαιστίνιου σκιτσογράφου Naji al-Ali, για να κυκλοφορήσει τον περασμένο Ιούλιο στα αγγλικά μια έστω και μικρή συλλογή 100 σκίτσων, από τα περισσότερα από 40.000 του σκιτσογράφου που ταυτίστηκε όσο ίσως κανένας άλλος, με τη φωνή του Παλαιστιιακού λαού.
Ο χαρακτηριστικός του ήρωας ο Handala εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1969. Πρόκειται για ένα δεκάχρονο αγόρι της Παλαιστίνης –όπως 10χρονος ήταν και ο al-Ali όταν διώχτηκε από τη γενέτειρά του– και θα παραμείνει 10χρονος μέχρι να καταφέρει να γυρίσει στην πατρίδα του. Δεν είναι όμορφος ή καλοταϊσμένος, αλλά ξυπόλυτος και ρακένδυτος όπως τα παιδιά των προσφυγικών στρατοπέδων. Στέκεται πάντα με την πλάτη γυρισμένη στον αναγνώστη και τα χέρια δεμένα πίσω από την πλάτη συμβολίζοντας σύμφωνα με τον δημιουργό του την απόρριψη των αμερικανόφερτων λύσεων, και παραμένει σιωπηλός μάρτυρας των όσων υποφέρει η Παλαιστίνη, της αγριότητας και της πολιτικής προδοσίας. Πρόκειται για έναν ήρωα που παραμένει και σήμερα επίκαιρο σύμβολο της συλλογικής οδύνης αλλά και του ακλόνητου αγώνα του Παλαιστινιακού λαού.
Το βιβλίο χωρίζεται σε πέντε κεφάλαια (Παλαιστίνη, ανθρώπινα δικαιώματα, αμερικάνικη κυριαρχία, πετρέλαιο και Αραβική συνέργια, ειρηνευτική διαδικασία και Αντίσταση) και την εισαγωγή έχει γράψει ο σκιτσογράφος Joe Sacco –δημιουργός του κόμικ «Palestine» που κυκλοφορεί και στα ελληνικά– που θεωρείται κατά κάποιο τρόπο κληρονόμος του Naji al-Ali.
Η δουλειά του Naji al-Ali είναι τόσο δυνατή όσο μπορεί κανείς να φανταστεί για έναν σκιτσογράφο του οποίου η φωνή ήταν τόσο απειλητική για τους ισχυρούς ώστε έπρεπε να φιμωθεί με σφαίρες. Δεν υπάρχουν αστεία σκίτσα, ούτε καν από την άποψη του σαρκασμού. Στη δουλειά του Al-Ali κυριαρχούν ο αιματηρός αγώνας, ακρωτηριασμένα σώματα παιδιών, διάτρητα από σφαίρες πτώματα και άνθρωποι που θρηνούν κάτω από έναν βαρύ ουρανό. Στον κόσμο του Hanthala συχνά είναι βαθιά σκοτεινή νύχτα, χωρίς αστέρια παρά μόνο με ένα μισοφέγγαρο. Τα σώματα και τα τοπία μεταμορφώνονται σουρεαλιστικά σε σφαίρες, κλειδιά, συρματοπλέγματα και βόμβες. Οι ηγέτες του Αραβικού κόσμου εμφανίζονται σαν λιπαροί διεφθαρμένοι γυμνοσάλιαγκες και οι ισραηλινοί σαν δαιμόνια βαμπίρ. Ο επαναλαμβανόμενος εκπρόσωπος του Άραβα αγρότη η εργάτη που μετατρέπεται σε μαχητή, μαχαιρώνεται, κρεμιέται και πυροβολείται, μπροστά στα μάτια ενός μικρού αγοριού που παρακολουθεί συνήθως σιωπηλά. Πρόκειται για ένα κλάμα που βγαίνει βαθιά μέσα από την ψυχή, ένα κλάμα μπροστά στη φρίκη, αλλά και μια παράσταση ανυποχώρητου σθένους.
Στη δουλειά του al-Ali συνοψίζεται με μια απλή, ενιαία, χωρίς λόγια κι όμως εντυπωσιακή ανάλυση η καταστολή του αραβικού λαού από τους Άραβες κυβερνήτες, η εξάρτηση τους από το πετρέλαιο και το προσκύνημα των ΗΠΑ. Ο μέσος Άραβας (Παλαιστίνιος, Λιβανέζος, ή άλλος), άντρας ή γυναίκα, που αδυνατίζει και πεθαίνει από την πείνα, βρίσκεται αντιμέτωπος με εχθρούς που συνεργάζονται μεταξύ τους: οι ΗΠΑ, οι Ισραηλινοί στρατιώτες και οι ηγέτες – τα «μεγάλα ψάρια» – του Αραβικού κόσμου (ντυμένοι είτε παραδοσιακά ή με δυτικά κοστούμια) που πάντα προδίδουν τον απαραίτητο για να κερδηθεί η Παλαιστίνη ένοπλο αγώνα.
Με τις εικόνες του ο al-Ali καταφέρνει επίσης να ξεσκεπάσει με έναν σύντομο και εύκολο τρόπο μερικούς από τους πιο συνηθισμένους Δυτικούς μύθους σχετικά με την ιστορία και τον αγώνα της Παλαιστίνης. Για παράδειγμα, επισημαίνει με διάφορους τρόπους πως τα ανθρώπινα δικαιώματα και η δημοκρατία ήταν κομμάτι των Παλαιστινιακών διεκδικήσεων από την αρχή του αγώνα τους. Ή ακόμα κάνει σαφές πως η αντίσταση στους εποικισμούς δεν είναι καινούργια ή πρόσφατη υπόθεση. Χρονολογείται από τη δεκαετία του ’70 και από την αρχή αναγνωρίζεται από τον al-Ali σαν εμπόδιο στην ειρηνευτική διαδικασία. Όσο αφορά τα Αραβικά κράτη και τους ηγέτες της PLO μας κάνει σαφές ότι στην πραγματικότητα δεν είναι «μετριοπαθείς» αλλά συνθηκολόγοι, που εδώ και πολλές δεκαετίες, υποτάσσονται πάρα πολύ εύκολα στις αμερικανικές και ισραηλινές απαιτήσεις.
Γεννημένος στη Γαλιλαία το 1936 ή το 1937 στο χωριό Al-Shajara κοντά στη Ναζαρέτ της Γαλιλαίας και μετά τη Nakba (καταστροφή) του 1948 – όταν οι Εβραίοι «καθάρισαν τη Γη της Επαγγελίας» από τους ντόπιους κατοίκους της– εγκαταστάθηκε μαζί με την οικογένειά του στο προσφυγικό στρατόπεδο Ain-al-Helwe στη Σιδώνα του Λιβάνου. Άρχισε να σκιτσάρει, «για να εκφραστεί πολιτικά» όπως ο ίδιος μας πληροφορεί, κατά τη διάρκεια της κράτησής του στις Λιβανέζικες φυλακές Το ταλέντο του ανακάλυψε ο ποιητής Ghassan Kanfani σε μια επίσκεψή του στο στρατόπεδο στα τέλη της δεκαετίας του ’50, κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψής του στο στρατόπεδο. Στις αρχές της δεκαετίας του ’60 έφυγε για το Κουβέιτ προκειμένου να εργαστεί στο περιοδικό Al-Taliah και γύρισε στη Βηρυτό το 1971, όπου και δούλεψε στην εφημερίδα Al-Safir περίοδο που ο ίδιος περιγράφει ως την καλύτερη και πιο παραγωγική της ζωής του. «Εκεί περικυκλωμένος από τη βία μιας σειράς στρατών και τελικά από την ισραηλινή εισβολή, τα έβλεπα όλα καθημερινά με την πένα μου. Δεν φοβήθηκα ούτε στιγμή, δεν απελπίστηκα, δεν παραδόθηκα». Το 1982 κατά τη διάρκεια της ισραηλινής εισβολής στον Λίβανο έγινε μάρτυρας των τρομακτικών σφαγών στα στρατόπεδα Σάμπρα και Σατίλα και εγκατέλειψε τον Λίβανο με προορισμό ξανά το Κουβέιτ από το οποίο διώχτηκε το 1985 για πολιτικούς λόγους.
Κατέφυγε στο Λονδίνο και συνέχισε να εργάζεται για την Κουβεϊιανή εφημερίδα Al-Qabas έξω από τα γραφεία της οποίας δολοφονήθηκε σε ηλικία 51 ετών στις 22 Ιούλη του 1987 περίοδο που στην Παλαιστίνη ξεκινούσε η πρώτη Ιντιφάντα. Όπως αναφέρει το BBC, είχε δεχτεί πάνω από 100 απειλές για τη ζωή του στη διάρκεια της καριέρας του, ενώ συνάδελφός του στην εφημερίδα αποκάλυψε πως στα μέσα Ιούνη είχε δεχτεί τηλεφώνημα από υψηλόβαθμο στέλεχος της PLO που του ζήτησε να «διορθώσει την συμπεριφορά του». «Μη λες τίποτα ενάντια σε έντιμους ανθρώπους» φέρεται να του είπε «αλλιώς θα σε συμμορφώσουμε», προειδοποίηση που ο al-Ali αγνόησε δημοσιεύοντας νέο σατυρικό σκίτσο για τον Αραφάτ στις 24 Ιούνη.
Μια μεγάλη συλλογή σκίτσων του υπάρχει στη διεύθυνση http://najialali.com/drawings
Πηγές: www.paltelegraph.com, www.najialali.com, www.en.wikipedia.org, www.news.bbc.co.uk
Αναρτήσεις
