Η νίκη της Χαμάς στις νομοθετικές (βουλευτικές) εκλογές της Παλαιστινιακής Αρχής έκανε τους πάντες να αναρωτιούνται "και τώρα"; Η απάντηση, και το αν το αποτέλεσμα πρέπει να θεωρηθεί θετικό ή αρνητικό, εξαρτάται από το ποιος κάνει την ερώτηση.
Αν και η επιτυχία της Χαμάς πλησίαζε με δύναμη, η κλίμακα της νίκης χαρακτηρίστηκε ευρέως ως "σοκ". Διάφοροι παράγοντες εξηγούν τη δραματική άνοδο της Χαμάς, συμπεριλαμβανομένης της αποκάλυψης και της απέχθειας για τη διαφθορά, τον κυνισμό και την έλλειψη στρατηγικής της Φατάχ η οποία κυριάρχησε στο Παλαιστινιακό κίνημα για δεκαετίες και είχε αλαζονικά φτάσει στο σημείο να βλέπει τον εαυτό της ως τον φυσικό και αδιαμφισβήτητο ηγέτη.
Το αποτέλεσμα των εκλογών δεν είναι απόλυτα αναπάντεχο ωστόσο, και προοιωνίστηκε από πρόσφατα γεγονότα. Πάρτε για παράδειγμα την πόλη Καλκιλίγια στα βόρεια της Δυτικής Όχθης. Περιτριγυρισμένοι από ισραηλινούς εποικισμούς και πλέον ολοκληρωτικά περιτοιχισμένοι από ένα τσιμεντένιο τείχος, οι πέντε χιλιάδες κάτοικοι της πόλης είναι φυλακισμένοι σε ένα τεράστιο γκέτο υπό ισραηλινό έλεγχο. Για πολλά χρόνια το δημοτικό συμβούλιο της Καλκιλίγια ελέγχονταν από τη Φατάχ αλλά μετά την ανέγερση του Τείχους, οι ψηφοφόροι των περσινών δημοτικών εκλογών έδωσαν όλες τις έδρες του δημοτικού συμβουλίου στη Χαμάς. Το φαινόμενο της Καλκιλίγια διαδόθηκε στις κατεχόμενες περιοχές, με τη Χαμάς να φαίνεται να κερδίζει όλες τις έδρες σε γεωγραφική βάση. Επομένως η επιτυχία της Χαμάς αποτελεί τόσο έκφραση της αποφασιστικότητας των Παλαιστινίων να αντισταθούν στις προσπάθειες του Ισραήλ να τους πιέσει να παραδοθούν, όσο και της απόρριψης της Φατάχ. Συμπυκνώνει τη σύγκρουση στα πιο ουσιώδη συστατικά της: υπάρχει κατοχή και υπάρχει αντίσταση.
Για τους υπό κατοχή Παλαιστίνιους, δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο τι θα σημάνει η νίκη της Χαμάς. Συνηθίζεται πλέον να μιλάμε για Παλαιστινιακή "κυβέρνηση" που προκύπτει από εκλογικά αποτελέσματα, σαν να ήταν ήδη η Παλαιστίνη κυρίαρχο και ανεξάρτητο κράτος. Αλλά αν το πρώτο καθήκον μιας κυβέρνησης είναι να προστατεύει τις ζωές του λαού της, την ελευθερία και την περιουσία τους, τότε η Παλαιστινιακή Αρχή δεν θα άξιζε ποτέ να ονομαστεί κυβέρνηση. Από την ίδρυσή της δεν στάθηκε ικανή να προστατέψει τους Παλαιστινίους από τις καθημερινές δολοφονικές επιθέσεις του ισραηλινού στρατού στην καρδιά των πόλεων και των προσφυγικών καταυλισμών τους, ή να εμποδίσει έστω και ένα ντουνάμ γης να κατασχεθεί από τους εποίκους, ούτε να περισώσει έστω κι ένα μοναδικό δείγμα από τα περισσότερα από ένα εκατομμύρια δέντρα που ξεριζώθηκαν από το Ισραήλ τα τελευταία δέκα χρόνια. Αντ' αυτού κατά τη θεώρηση του Ισραήλ, η Παλαιστινιακή Αρχή έπρεπε να διαλύσει την Παλαιστινιακή αντίσταση για να καταστήσει τα κατεχόμενα εδάφη ασφαλή για τη συνεχιζόμενη ισραηλινή αποικιοποίηση. Η Χαμάς οπωσδήποτε δεν θα επιτρέψει να συνεχιστεί αυτό, αλλά το αν θα είναι σε θέση να μετασχηματίσει την Αρχή σε όπλο του αγώνα ενάντια στο Ισραήλ δεν είναι σε καμία περίπτωση δεδομένο. Η Χαμάς η οποία έγινε μάρτυρας μιας μονομερούς εκεχειρίας με το Ισραήλ για ένα χρόνο, έστειλε το μήνυμα ότι θέλει να συνεχίσει αν το Ισραήλ "ανταποκριθεί". Το κίνημα ξεκάθαρα πιστεύει ότι μπορεί να κάνει μια τέτοια προσφορά από θέση ισχύος και αποτελεί στρατηγικό πλεονέκτημα να αφήνει μετέωρο το πότε και το πώς ενδέχεται να αναλάβει πλήρη ένοπλη αντίσταση.
Στελέχη των υπηρεσιών ασφαλείας της Παλαιστινιακής Αρχής η οποία διοικείται από τη Φατάχ ενδέχεται να μην είναι πρόθυμα να τεθούν υπό την εξουσία μιας αρχής διοικούμενης από τη Χαμάς, γεγονός που θα οδηγήσει σε κατάρρευση της εναπομείνουσας δομής της Παλαιστινιακής Αρχής, ή ακόμη και στη διάσπασή της σε ιδιωτικούς στρατούς. Το Ισραήλ και οι Ηνωμένες Πολιτείες που αρνούνται να δεχτούν το αποτέλεσμα των εκλογών μπορεί να διαβλέπουν συμφέρουσα την ενίσχυση μιας τέτοιας εσωτερικής σύγκρουσης. Το Ισραήλ το πιθανότερο είναι να χρησιμοποιήσει τη νίκη της Χαμάς ως επιπλέον πρόσχημα για να σκληρύνει την καταπίεση και να επιταχύνει τη μονομερή εγκατάσταση τειχών και εποικισμών στη Δυτική Όχθη, με σκοπό να υφαρπάξει τις περισσότερες κατά το δυνατό εκτάσεις γης με τον μικρότερο αριθμό Παλαιστινίων. Τέτοιου είδους εξελίξεις εντείνουν τους κινδύνους δραματικής κλιμάκωσης της ισραηλινοπαλαιστινιακής βίας.
Όσο για την πλειονότητα των Παλαιστινίων, οι οποίοι ζουν ως πρόσφυγες και εξόριστοι στη διασπορά, σταδιακά αποκλείστηκαν και περιθωριοποιήθηκαν από τις προσπάθειες επίλυσης της σύγκρουσης. Ενώ οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους, με τη βοήθεια του ΟΗΕ, έκαναν τα αδύνατα δυνατά προκειμένου να επιτραπεί στους Ιρακινούς "ευρισκόμενους έξω από τη χώρα ψηφοφόρους" να συμμετέχουν στις εκλογές αυτής της χώρας, οι ίδιες δυνάμεις δεν έδειξαν κανένα ενδιαφέρον να δώσουν φωνή στους Παλαιστινίους πρόσφυγες. Η Φατάχ, η οποία πολλοί Παλαιστίνιοι πρόσφυγες υποψιάζονταν ότι θα ξεπούλαγε τα δικαιώματά τους σε μια ειρηνευτική συμφωνία με το Ισραήλ, προφανώς δεν είχε κανένα κίνητρο να ζητήσει αυτή τη συμμετοχή. Μένει να φανεί αν η Χαμάς, γεννημένη στη Γάζα όπου το 90% του πληθυσμού είναι πρόσφυγες, θα είναι σε θέση να αρθρώσει μια πολιτική ατζέντα που θα ανταποκρίνεται στα προβλήματα της διασποράς.
Όσο για την πλειονότητα των Παλαιστινίων, οι οποίοι ζουν ως πρόσφυγες και εξόριστοι στη διασπορά, σταδιακά αποκλείστηκαν και περιθωριοποιήθηκαν από τις προσπάθειες επίλυσης της σύγκρουσης. Ενώ οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους, με τη βοήθεια του ΟΗΕ, έκαναν τα αδύνατα δυνατά προκειμένου να επιτραπεί στους Ιρακινούς "ευρισκόμενους έξω από τη χώρα ψηφοφόρους" να συμμετέχουν στις εκλογές αυτής της χώρας, οι ίδιες δυνάμεις δεν έδειξαν κανένα ενδιαφέρον να δώσουν φωνή στους Παλαιστινίους πρόσφυγες. Η Φατάχ, η οποία πολλοί Παλαιστίνιοι πρόσφυγες υποψιάζονταν ότι θα ξεπούλαγε τα δικαιώματά τους σε μια ειρηνευτική συμφωνία με το Ισραήλ, προφανώς δεν είχε κανένα κίνητρο να ζητήσει αυτή τη συμμετοχή. Μένει να φανεί αν η Χαμάς, γεννημένη στη Γάζα όπου το 90% του πληθυσμού είναι πρόσφυγες, θα είναι σε θέση να αρθρώσει μια πολιτική ατζέντα που θα ανταποκρίνεται στα προβλήματα της διασποράς.
Για τη "διεθνή κοινότητα" -ιδιαίτερα το "Κουαρτέτο" που αποτελείται από τις ΗΠΑ, την Ε.Ε., τη Ρωσία και τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ Κόφι Ανάν- το αποτέλεσμα των εκλογών συνιστά μεγάλο αποτροπιασμό. Αυτοί και η κλίκα των ικανοποιητικά χρηματοδοτούμενων ΜΚΟ και των επιστημονικών επιτελείων που παράγουν τόσο μεγάλο μέρος των ιδεολογικών τους γελοιοτήτων, έχουν οικοδομήσει την προσέγγισή τους πάνω στη θεώρηση ότι η Παλαιστινιακή "αναθεώρηση" αντί να είναι ο τερματισμός της Ισραηλινής κατοχής, είναι ο τρόπος επίλυσης της σύγκρουσης. Ενώ κατ' όνομα δεσμεύονται σε μια λύση δύο κρατών, αυτές οι δυνάμεις έσυραν την διοικούμενη από τη Φατάχ Παλαιστινιακή Αρχή σε ένα ατελείωτο παιχνίδι, όπου οι Παλαιστίνιοι πρέπει να υπερπηδήσουν εμπόδια για να αποδείξουν ότι αξίζουν να τους αποδοθούν τα θεμελιώδη δικαιώματά τους, ενώ την ίδια στιγμή καμία πίεση δεν ασκήθηκε στο Ισραήλ να σταματήσει την αρπαγή γης και την επέκταση των εποικισμών. Αυτή η βιομηχανία ειρηνευτικών διαδικασιών επέλεξε να χαιρετίσει την τακτική αποχώρηση των 8 χιλιάδων εποίκων από τη Γάζα το περασμένο καλοκαίρι, ενώ αγνοεί τον πολύ μεγαλύτερο αριθμό Ισραηλινών εποίκων που εξακολουθεί να ξεφυτρώνει σε όλη την επικράτεια της Δυτικής Όχθης ουσιαστικά καθιστώντας τη λύση των δύο κρατών ανέφικτη.
Ο πρωταρχικός σκοπός του παιχνιδιού αυτού είναι να μην φέρει μια δίκαιη και διαρκή ειρήνη, αλλά απλά να απαλλάξει τους παίκτες από την κατηγορία πως δεν κάνουν τίποτα για να λύσουν μια σύγκρουση που παραμένει στο διαρκές επίκεντρο της ντόπιας και παγκόσμιας ανησυχίας. Μια πραγματική ειρηνευτική προσπάθεια θα απαιτούσε την αντιπαράθεση με το Ισραήλ και το να καταστεί το Ισραήλ υπόλογο για τις πράξεις του, κάτι που κανένα από τα μέλη του Κουαρτέτου δεν έχει την πολιτική θέληση να πράξει. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Φατάχ ήταν απόλυτα συνένοχη στο παιχνίδι, στο οποίο είχε γίνει τόσο δέσμια όσο και αναπόσπαστος εταίρος. Για ποιον άλλο λόγο θα είχαν οι Ηνωμένες Πολιτείες καταβάλει απεγνωσμένες προσπάθειες να ενισχύσουν τη Φατάχ ξοδεύοντας εκατομμύρια δολάρια σε προγράμματα τους τελευταίους μήνες, προγράμματα σχεδιασμένα να εξαγοράσουν ψήφους, και για ποιον άλλο λόγο θα απειλούσε η Ε.Ε. να κόψει τη βοήθεια αν οι Παλαιστίνιοι υπερψήφιζαν τη Χαμάς; Οι περισσότεροι Παλαιστίνιοι μπορούσαν να δουν καθαρά ότι ύστερα από χρόνια διαπραγματεύσεων και δισεκατομμύρια δολάρια ξένης βοήθειας είναι φτωχότεροι και λιγότερο ελεύθεροι από ποτέ, καθώς έχει κατασχεθεί μεγάλο τμήμα της γης τους. Δεν αποτελεί έκπληξη που αυτού του είδους η δωροδοκία και ο εκβιασμός δεν είχε καμία δύναμη πάνω τους και προφανώς είχε τα αντίστροφα αποτελέσματα, να ενισχύσει την υποστήριξη της Χαμάς.
Η νίκη της Χαμάς τραβάει το χαλί κάτω απ' τα πόδια του σχεδίου να μετατοπιστεί η αιτία της σύγκρουσης από την Ισραηλινή αποικιοκρατία στις Παλαιστινιακές εσωτερικές παθογένειες. Η βιομηχανία των ειρηνευτικών διαδικασιών δεν θα υποχωρήσει εύκολα, ωστόσο, και θα πιέσει τώρα τη Χαμάς να ενεργήσει "υπεύθυνα" και να "μετριάσει" τις θέσεις της, το οποίο ουσιαστικά σημαίνει να εγκαταλείψει όλες τις μορφές αντίστασης και να υιοθετήσει τον υπάκουο και συνένοχο ρόλο που έπαιζε πριν η Φατάχ.
Το άμεσο αίτημα των ΗΠΑ η Χαμάς "να αναγνωρίσει το Ισραήλ" είναι σαν να γυρίζει το ρολόι πίσω 25 χρόνια όταν το ίδιο αυτό αίτημα ήταν το άλλοθι για να αγνοηθεί και να αποκλειστεί η Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (ΟΑΠ) από τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις. Αλλά όπως παρατήρησε η Χαμάς, όλες οι υποχωρήσεις της ΟΑΠ σ' αυτά τα αιτήματα δεν οδήγησαν σε καμιά χαλάρωση της μέγγενης του Ισραήλ ή σε καμιά υποχώρηση της υποστήριξης των ΗΠΑ προς το Ισραήλ. Η Χαμάς είναι μάλλον απίθανο να συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις των ΗΠΑ, και ακόμα κι αν το έκανε, απλά θα γεννούσε νέες ομάδες αντίστασης που θα ανταποκρίνονταν στη χειροτέρευση των συνθηκών που επιφέρει η κατοχή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δεν επιτρέπονται νέα σχόλια.