Κυριακή 11 Ιανουαρίου 2009

Να επιστρέψουμε στους Παλαιστίνιους την πατρίδα που τους κλέψαμε

Συνέντευξη του Gillad Atzmon
που πήρε η Ματούλα Κουστένη για την "Ελευθεροτυπία", 11 Γενάρη 2009

Γεννήθηκε στο Ισραήλ, υπηρέτησε στο στρατό, πολέμησε στις αρχές της δεκαετίας του '80 στον πόλεμο με τον Λίβανο. Κι όμως, σήμερα, χάρη στις απόψεις του αποτελεί κόκκινο πανί για τους απανταχού συμπατριώτες του. Σπούδασε φιλοσοφία, άρχισε να διδάσκει, αλλά κατέληξε ένας από τους πιο δημοφιλείς και τολμηρούς τζαζίστες της γενιάς του. Αγαπά την παραδοσιακή μουσική και τους ήχους της Ανατολής, της Βόρειας Αφρικής, της Ανατολικής Ευρώπης, αλλά συχνά βουτά σε ηλεκτρονικά μονοπάτια. Παίζει όλα τα είδη σαξόφωνου αλλά πειραματίζεται με το κλαρινέτο, το ζουρνά και το φλάουτο.
Αυτός είναι ο διάσημος μουσικός της τζαζ, συγγραφέας και ακτιβιστής Γκίλαντ Ατζμον που το Σάββατο θα πάρει μέρος στην ολοήμερη γιορτή της τζαζ στο Μέγαρο Μουσικής. Ένας δημιουργός γεμάτος αντιθέσεις. Κυρίως, όμως, είναι εκείνος που κάθε του λέξη, κίνηση, πρωτοβουλία προκαλεί την οργή της κυβέρνησης του Ισραήλ.
Ελεύθερος στοχαστής
Εδώ και χρόνια ο Ατζμον αυτοεξορίστηκε στο Λονδίνο. Δηλώνει την αμέριστη υποστήριξή του στην παλαιστινιακή πλευρά, έχει επανειλημμένα προκαλέσει με τις αντι-σιωνιστικές του απόψεις, έχει επιτεθεί στους συμπατριώτες του διανοούμενους -όπως τον συγγραφέα Αμος Οζ. Όσο, δε, για το συγκρότημά του, το βάφτισε «The Orient House», παραπέμποντας στην Παλαιστινιακή Αρχή της Ανατολικής Ιερουσαλήμ. Στο παρελθόν τον έχουμε ακούσει στο «Χαφ Νόουτ», ενώ στα ελληνικά κυκλοφορεί το βιβλίο του «Οδηγός για μπερδεμένους» (εκδόσεις «Εξάντας»). Στο Μέγαρο θα παρουσιάσει αποσπάσματα κυρίως από το τελευταίο του άλμπουμ με τίτλο «Refuge», στο οποίο άλλη μια φορά «μπλέκει» την τζαζ με την έθνικ.
Σε όλα τα υπόλοιπα είναι πολύ πιο ξεκάθαρος και σαφής:
-Ξεκινήσατε σπουδάζοντας φιλοσοφία. Στη μουσική πώς και αποφασίσατε να αφιερωθείτε;
«Όταν διαπίστωσα ότι το επάγγελμα του "ακαδημαϊκού" περιορίζεται να διδάσκεις τους νέους τα κείμενα που έγραψαν κάποτε άλλοι, συνειδητοποίησα ότι δεν είναι καθόλου δημιουργική δουλειά. Έτσι αποφάσισα να ασχοληθώ με τη μουσική, να γράφω και να φιλοσοφώ για τον εαυτό μου και να ψάχνω το νόημα της ζωής όποτε έχω ελεύθερο χρόνο. Και πράγματι νιώθω υπέροχα με την απόφασή μου. Είμαι ένας ελεύθερος στοχαστής».
-Αυτές τις μέρες ο παλαιστινιακός λαός δοκιμάζεται πολύ σκληρά από τις ισραηλινές επιχειρήσεις. Πώς νιώθετε;
«Νιώθω ρημαγμένος και καθόλου έκπληκτος. Γνωρίζετε ότι υποστηρίζω κάθε μορφή αντίστασης από μέρους των Παλαιστινίων. Άλλωστε, όσο θυμάμαι τον εαυτό μου οι πολιτικές πρωτοβουλίες του Ισραήλ ήταν καταδικασμένες να οδηγούν πάντα σε τραγικές συνέπειες. Ο στόχος του σιωνισμού ήταν να εξασφαλίσει έναν πολιτισμένο τρόπο ζωής για τους εβραίους. Αλλά απέτυχε παταγωδώς. Η βιαιότητα με την οποία αντιδρά το Ισραήλ αγγίζει τα όρια της κτηνωδίας, αφού οδηγεί σε πολιτικές ξεκληρίσματος. Τάσσομαι στο πλευρό των Παλαιστινίων με όλη μου την καρδιά. Ονειρεύομαι ένα παλαιστινιακό κράτος μεταξύ της Μεσογείου και του Ιορδάνη ποταμού. Η ισραηλινή βαρβαρότητα αποδεικνύει ότι δεν χωρά εβραϊκό κράτος ούτε στην Παλαιστίνη ούτε πουθενά αλλού. Και ο λόγος είναι απλός: μια ταυτότητα η οποία στηρίζεται στην αντίληψη του "εκλεκτού" και στη φυλετική υπεροχή θέτει τον εαυτό της και το περιβάλλον της σε κίνδυνο».
-Και η τέχνη τι ρόλο μπορεί να παίξει τέτοιες στιγμές;
«Ο ρόλος της μουσικής όπως και των τεχνών είναι να αντιτίθενται στις μόδες και να αναζητούν την αυθεντική ομορφιά. Και η ομορφιά είναι που γεμίζει αρετή το ανθρώπινο γένος. Υπό το φως της ομορφιάς η ισραηλινή επιθετικότητα και η αμερικανική βαρβαρότητα μπορεί να καμφθούν».
-Πόσο δύσκολο ήταν για σας να εγκαταλείψετε τη γενέτειρά σας;
«Δεν ήταν και τόσο περίπλοκο. Στο κάτω κάτω ο εβραϊκός εποικισμός στην Παλαιστίνη είναι φαινόμενο των τελευταίων ετών. Υπάρχει ελάχιστη αυθεντικότητα στην ισραηλινή κουλτούρα. Όταν ένας Ισραηλινός επιμένει να είναι αυθεντικός τρώει χούμους και ορκίζεται στα αραβικά. Έτσι λοιπόν, όπως οποιοσδήποτε άλλος Ισραηλινός, δεν ήμουν στην πραγματικότητα μέλος της περιοχής. Η Παλαιστίνη είναι μια χώρα, ενώ το Ισραήλ είναι κράτος. Όταν μου λείπει η πατρίδα μου, δηλαδή η χώρα, πηγαίνω σε ένα παλαιστινιακό ή σε ένα λιβανέζικο εστιατόριο. Εναλλακτικά μπορώ να ορκιστώ στα παιδιά μου σε μια γλώσσα που στην πραγματικότητα δεν μιλώ: τα αραβικά».
-Τελικά, έχετε πρόβλημα με την εβραϊκή σας ταυτότητα ή την έχετε αρνηθεί;
«Κανένα πρόβλημα δεν έχω, γιατί έχω αρνηθεί και την εβραϊκή και την ισραηλινή μου ταυτότητα. Θεωρώ τον εαυτό μου έναν πρώην εβραίο, έναν πρώην Ισραηλινό. Υποθέτω ότι έχω εβραϊκά και ισραηλινά ίχνη στη συμπεριφορά μου, αλλά σκοπός μου είναι να τα πολεμήσω ένα προς ένα. Πολεμώ τον Ισραηλινό μέσα μου. Συγχρόνως, όμως, πρέπει να πω ότι δεν έχω πρόβλημα με τους εβραίους. Ίσα ίσα που με περιβάλλουν ορισμένοι εξαίρετοι. Κάποιοι μου μοιάζουν: είναι περήφανοι που μισούν μια πλευρά τους. Κάποιοι άλλοι είναι απλοί, καθημερινοί άνθρωποι που αγωνίζονται να αντεπεξέλθουν στο οικονομικό κραχ. Όμως, έχω αρκετά προβλήματα με την εβραϊκή πολιτική ταυτότητα. Είναι ρατσιστικά προσανατολισμένη και προφανώς απεχθάνομαι κάθε μορφή ρατσιστικής πολιτικής».
-Υπηρετήσατε τη στρατιωτική σας θητεία το 1982, την εποχή του πολέμου στον Λίβανο. Πώς ήταν αυτή η εμπειρία;
«Υπό μία έννοια ήμουν τυχερός που ήμουν εκεί. Τότε συνειδητοποίησα πως όλα όσα υποστήριζαν οι σιωνιστές δεν ήταν παρά μια φάρσα βασισμένη σε ψέματα και παραπλάνηση. Στον πόλεμο αυτό ξεκίνησα ένα προσωπικό ταξίδι, συνειδητοποιώντας την άμεση ευθύνη μου απέναντι στο παλαιστινιακό λαό και το παλαιστινιακό ζήτημα. Συνειδητοποίησα πως είχα πολύ λίγα κοινά με το εβραϊκό εθνικό σχέδιο».
-Γιατί υποστηρίζετε τον παλαιστινιακό λαό;
«Γιατί όλα είναι, καθαρά, ένα δικό μου λάθος. Είναι δική μου η ευθύνη να φέρω τους Παλαιστίνιους πίσω στην πατρίδα τους και στα σπίτια που τους έκλεψε ο παππούς μου, ο πατέρας μου και, δυστυχώς, εγώ».
-Ποια είναι η δική σας ιδανική λύση γι' αυτή την αέναη διαμάχη;
«Αποφεύγω με κάθε τρόπο τη συζήτηση περί επίλυσης του προβλήματος. Ωστόσο, πρέπει να παραδεχτώ πως παρακολουθώντας την ισραηλινή βαρβαρότητα στην περιοχή γίνεται μέσα μου απόλυτα σαφές ότι δεν υπάρχει χώρος για οποιαδήποτε εβραϊκή εθνική οντότητα στην περιοχή ή οπουδήποτε αλλού. Το ισραηλινό κράτος έχει καταφέρει να αποδείξει κατηγορηματικά πως το "αγαπώ τους γείτονές μου" απέχει πολύ από το να αποτελεί μια ισραηλινή συλλογική αξία».
-Μιλώντας πάντα τόσο ανοιχτά, δεν φοβηθήκατε ποτέ για τη ζωή σας;
«Έχω δεχτεί όλα αυτά τα χρόνια αρκετές απειλές, αλλά χωρίς ποτέ να συμβεί κάτι. Άλλωστε, τι κάνω; Υποστηρίζω τους Παλαιστίνιους που έχουν σφαγιαστεί και λιμοκτονούν. Θα ήταν εξαιρετικά αξιοθρήνητο εκ μέρους μου το να υπολογίζω τον εαυτό μου και να παραπονιέμαι για τους κινδύνους. Κάνω αυτό που πιστεύω. Και δεν διστάζω να πω την αλήθεια».
-Συνήθως ανταποκρίνεστε στις προκλήσεις ή απλώς τις αγνοείτε;
«Θα μπορούσα να ανταποκριθώ σε μια πρόκληση που έχει επιχειρηματολογία. Ωστόσο, αυτό δεν έχει συμβεί ποτέ. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει ούτε ένας σιωνιστής ή ψευδοσιωνιστής που θα τόλμαγε να με αντιμετωπίσει σε μια ανοιχτή αντιπαράθεση».
-Καθώς πολλοί σάς κριτικάρουν, εσείς θα συνεχίσετε να εκφράζετε τις απόψεις σας;
«Στην πραγματικότητα δεν είναι τόσο πολλοί και όλοι τους κατά κάποιο τρόπο λειτουργούν σε φυλετικά βασισμένους εβραϊκούς πολιτικούς πυρήνες. Πιστεύω ότι κάθε ιδέα ή σκέψη πρέπει να είναι ανοιχτή στην κριτική. Έτσι, είμαι ανοιχτός και θέλω να βλέπω το έργο μου να αποδομείται, ακόμα και να συντρίβεται. Ωστόσο, δεν έχω συναντήσει ακόμα καμία ουσιαστική κριτική με επιχειρήματα για τη σκέψη και τα κείμενά μου. Αντιθέτως, αυτό που βλέπω είναι μια ωμή και χυδαία προσπάθεια να με κάνουν να σιωπήσω με ψέματα και συκοφαντίες. Είμαι πολύ ευχαριστημένος, ακόμα και περήφανος, που οι ιδέες μου κυκλοφορούν ευρέως και μεταφράζονται σε πολλές γλώσσες, ανάμεσά τους και στην ελληνική. Πιστεύω ότι αυτό δεν θα αλλάξει όσο καταφέρνω να μιλάω με την καρδιά μου και να αποφεύγω να εμπλέκομαι σε πολιτικά σώματα και ιδρύματα. Έχω δύο μυστικά: Πρώτον, αντιθέτως με τους υπόλοιπους σχολιαστές του ζητήματος περιορίζω τον εαυτό μου στην γραπτή κριτική και στην αποδόμηση των ηθικών και ανθρωπιστικών ζητημάτων. Είναι πολύ εύκολο να καταστρέψεις έναν πολιτικό αλλά είναι πιθανώς αδύνατον να φιμώσεις έναν ουμανιστή. Δεύτερον, μπορώ να έχω χιούμορ».
-Πώς σας φάνηκε η εκλογή του Μπαράκ Ομπάμα;
«Δεν μπορώ να πω ότι κρατάω την αναπνοή μου. Ο άνθρωπος περιτριγυρίζεται από μερικούς φανατικούς σιωνιστές. Προσωπάρχης του είναι ο Ραμ Εμάνουελ, που στο παρελθόν είχε υπηρετήσει στον ισραηλινό στρατό και υπάρχουν υποψίες ότι είναι ισραηλινός πράκτορας. Ελπίζω ότι αργά ή γρήγορα ο Ομπάμα θα ξυπνήσει».
Το «σύγχρονο κακό»
-Σας έχω ακούσει να μιλάτε για το «σύγχρονο κακό». Ποιους εννοείτε;
«Το "σύγχρονο κακό" είναι ένα διανοουμενίστικο σύστημα που μας οδηγεί στο "βασίλειο του ανέκφραστου". Δηλαδή στη σιωπή. Θέλουμε να φωνάξουμε και κάτι πάντα μας περιορίζει, λέγοντας ότι η φωνή δεν συνάδει με την ηθική. "Σύγχρονο κακό" είναι η συνεχής κακοποίηση του παλαιστινιακού λαού μέσα από εθνοκαθάρσεις. Δύο εκατομμύρια εξαθλιωμένοι άνθρωποι απομονωμένοι, που πεινάνε, βομβαρδίζονται και ο πλανήτης δεν λέει κουβέντα. Και δεν φταίει μόνο το Ισραήλ γι' αυτή την κατάσταση. Είναι ο παγκόσμιος εβραϊσμός που υποστηρίζει θεσμικά το Ισραήλ. Είναι και οι διάφοροι Γούλφοβιτς που μας οδήγησαν στο Ιράκ και μετέτρεψαν την Αμερική και τη Βρετανία σε δύναμη πυρός για το Ισραήλ.
» Είναι επίσης όλος ο δυτικός κόσμος που δεν μπορεί να ορθώσει ανάστημα, παρ' όλο που παρακολουθεί τη Γάζα να γίνεται σκόνη. Γενικότερα το "σύγχρονο κακό" καταλύει κάθε δικαίωμα κριτικής. Απλώς παρακολουθούμε: το οικονομικό κραχ, την κατάρρευση της Λίμαν Μπράδερς, τον Γκρίνσπαν να "παραμυθιάζει" τους μικρομεσαίους Αμερικανούς, την απάτη των 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων... Είμαστε κατεστραμμένοι άνθρωποι και φοβόμαστε ακόμα και να ψιθυρίσουμε την παντοδυναμία των σιωνιστών. Στο όνομα της ορθότητας απέχουμε από την αλήθεια. Και το χειρότερο; Οι διαπιστώσεις μας μας ωθούν στη σιωπή. Αυτολογοκρινόμαστε από το φόβο μήπως και δεχτούμε τις επιπτώσεις. Γινόμαστε άθελά μας συνεργάτες των σιωνιστών. »Λες και αγνοούμε ότι η μοίρα μας θα μπορούσε να είναι ίδια με των Παλαιστινίων. Για χάρη της πολιτικής ορθότητας και της φιλελεύθερης ιδεολογίας χάσαμε τα βασικά ένστικτα της επιβίωσης. Ολα αυτά είναι για μένα το "σύγχρονο κακό" και δεν σας κρύβω ότι φοβάμαι πολύ. Διότι ξέρω πως όταν όλη αυτή η κατάσταση εκραγεί, κανείς μας δεν θα μπορεί να σταματήσει την παλίρροια της οργής».