ΒΙΒΛΙΑ: Μελέτες - Ιστορία

* Επιστρέφοντας στο Kafr Bir' im , ερευνητικό κέντρο BADIL , έκδοση του συλλόγου ΙΝΤΙΦΑΝΤΑ , 2007

Το χωριό Kafr Bir'im που οι Παλαιστίνιοι κάτοικοί του εκτοπίστηκαν το 1948, αποτελεί παράδειγμα του τι έπραξαν οι Παλαιστίνιοι εκτοπισθέντες για να επιστρέψουν στα χωριά τους, Αυτό το βιβλίο που εκδόθηκε σχεδόν εξήντα χρόνια από την Παλαιστινιακή "Nakba" (καταστροφή) του 1948, παρουσιάζει την ιστορία του παρατεταμένου αγώνα των ανθρώπων του Kafr Bir'im για την επιστροφή στο χωριό τους. Αφηγείται λεπτομερώς κομβικά γεγονότα, επιτυχίες, εμπόδια και αποτυχίες μέσα από τις προφορικές και γραπτές διηγήσεις των ίδιων των εκτοπισμένων.

* Το ισραηλινό λόμπι και η πολιτική των ΗΠΑ , J. Mearsheimer-S.Walt, ΘΥΡΑΘΕΝ , 2006

Τον Μάρτιο του 2006 οι δύο Αμερικανοί πανεπιστημιακοί καθηγητές Διεθνούς Πολιτικής, John Mearsheimer και Stiven Walt, δημοσίευσαν στο αγγλικό περιοδικό London Review of Βooks την εκτενή έκθεσή τους "The Israel Lobby" που έκανε πάταγο στις ΗΠΑ, πυροδοτώντας αλυσιδωτές αντιδράσεις που δεν έχουν κοπάσει, και δεν προβλέπεται να κοπάσουν στο μέλλον. Οι δύο επιστήμονες μίλησαν για τον παροιμιώδη "ελέφαντα μες στο δωμάτιο" ... που όλοι τον βλέπουν μα κανείς δεν μιλάει γι' αυτόν: για την χειραγώγηση της αμερικανικής κοινής γνώμης και της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ από το Εβραϊκό Λόμπι και τα ισραηλινά συμφέροντα. Ενθαρρυντικό, όσο και εντυπωσιακό, είναι το γεγονός ότι βρέθηκαν πολλοί επώνυμοι που τόλμησαν να υπερασπιστούν τους δύο καθηγητές από το μπαράζ των επιθέσεων που δέχτηκαν από τους ανθρώπους του "Λόμπι"...

* Η σύγχρονη ιστορία της Παλαιστίνης , Ilan Pappe, ΚΕΔΡΟΣ , 2007

Ο Ilan Pappe επιχειρεί μια ιστορική αφήγηση διατυπωμένη από την οπτική γωνία του ανθρωπισμού και όχι του εθνικισμού, του εθνοτισμού ή της θρησκείας. Λαμβάνει υπόψη του διάφορους παράγοντες, εξετάζοντας κριτικά τη μεταξύ τους διαπλοκή: τις πολιτικές ελίτ, τις θέσεις των κατώτερων κοινωνικά ομάδων, τις ενδοεθνικές συγκρούσεις, το ρόλο της Δύσης, τις διαδικασίες του εκσυγχρονισμού, της εκκοσμίκευσης και της πολιτικοποίησης και τις επιπτώσεις τους στη ζωή των κατοίκων της περιοχής. Με αφετηρία την Παλαιστίνη της ύστερης Οθωμανικής περιόδου αναφάρεται διεξοδικά στην καθοριστική εποχή της διχοτόμησης (α1948-1967), στο Μείζον Ισραήλ και στην κατεχόμενη Παλαιστίνη της περιόδου 1967-1987, για να σκιαγραφήσει εν κατακλείδι τις εξελίξεις μετά τη συμφωνία του Όσλο, καθώς και κάποιες παραμέτρους της μετά Αραφάτ εποχής και της διακυβέρνησης Σαρόν.

* Ισραήλ-Παλαιστίνη, μια γη-δύο έθνη 1948-2002 , Συλλογή άρθρων της Le Monde, ΜΕΛΑΝΙ , 2003

Ο Εβραϊκός εθνικισμός, πιο γνωστός ως σιωνισμός, έχει μια ιστορία περίπου εκατό ετών. Το ίδιο και ο αραβικός. Δύο επίφοβοι εχθροί, που γεννήθηκαν την ίδια εποχή και κατασκεύασαν την ταυτότητά τους βασισμένοι σε ένα εδαφικό όραμα, στην ανάδειξη της έννοιας του λαού, στη δύναμη της γλώσσας και στηριγμένοι στην ιστορία, τους μύθους και τα όνειρα. Σε όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα ο παναραβισμός και ο σιωνισμός έρχονται σε αντιπαράθεση, λιγότερο ή περισσότερο ειρηνικά ανάλογα με τις περιόδους, αλλά ουσιαστικά χωρίς ποτέ να εξετάζουν το ενδεχόμενο οικοδόμησης μιας σύνθετης οντότητας, πολυπολιτισμικής και πολυδογματικής. Ο καθένας ονειρεύεται ένα μεγάλο ομοιογενές κράτος από το οποίο ο άλλος βρίσκεται, πολιτικά τουλάχιστον, αποκλεισμένος. Σε αυτό το βιβλίο, που αποτελείται από άρθρα που δημοσιεύθηκαν στη γαλλική εφημερίδα "Le Monde", ο Yves Marc Ajchenbaum ανασυνθέτει την ιστορία αυτών των λαών που, από τη γένεση του κράτους του Ισραήλ το 1948, αγωνίζονται για την ίδια γη. Συνθέτει το πορτρέτο των εμπολέμων και παρουσιάζει τις διάφορες συγκρούσεις και τις απόπειρες διαπραγματεύσεων που ποτέ δεν ευοδώθηκαν.

* Ισραήλ-Παλαιστίνη, πώς να δώσουμε τέλος στον πόλεμο του 1948 , Τάνυα Ράϊνχαρτ, ΠΑΤΑΚΗΣ , 2003

Η Τάνυα Ράινχαρτ κάνει μια εις βάθος ανάλυση της ισραηλοπαλαιστινιακής διένεξης. Αναζητά τα αίτια της διαμάχης, αποδεικνύει ότι το Ισραήλ υπονομεύει με τις ενέργειές του τη Συμφωνία του Όσλο του 1993 και συνδέει την τρέχουσα κατάσταση με το κυνήγι μαγισσών που έχουν εξαπολύσει οι ΗΠΑ κατά της τρομοκρατίας.
«H ενημερωτική και καυστική ανάλυση της Tάνυα Pάινχαρτ δε θα μπορούσε να είναι πιο επίκαιρη. Πρέπει να τη διαβάσουν όλοι με προσοχή και να τη λάβουν σοβαρά υπόψη».Nόαμ Tσόμσκυ
«Το βιβλίο της Tάνυα Pάινχαρτ αποκαλύπτει την εξαπάτηση που υπέστησαν οι Παλαιστίνιοι, σε ορισμένες περιπτώσεις ακόμη και με τη συνέργεια της ίδιας τους της Αρχής».εφημ. “LE MONDE”
«Η συγκλονιστικότερη κριτική σήμερα για την πολιτική του Ισραήλ απέναντι στο λαό των Παλαιστινίων. Γραμμένο με αγωνία για την κρισιμότητα της κατάστασης και συνάμα με μοναδική ακρίβεια, αξίζει να διαβαστεί από όλους. Μακάρι να το διάβαζε και κάθε Αμερικανός, για την περίπτωση που από άγνοια υποστηρίζει την τριακονταπενταετή στρατιωτική κατοχή των Ισραηλινών». Edward W. Said

* Το δίκαιον του ισχυρότερου και το ισραηλινο-παλαιστινιακό , Ροβήρος Μανθούλης , ΙΑΝΟΣ

Οι Παλαιστίνιοι, οι Ισραηλινοί, με κάθε λεπτομέρεια, όλα τα γεγονότα όπως ιστορικά έχουν καταγραφεί, από τον συγγραφέα αυτού του βιβλίου, από το 1948, έτος ιδρύσεως του κράτους του Ισραήλ, μέχρι σήμερα. Τα κεφάλαια του βιβλίου- με υποδιαιρέσεις- είναι τα εξής: "Το δίκαιον του ισχυροτέρου", "Υστερόγραφο" (του Λιβάνου), "Λίβανος: Κοινή γνώμη", "Μια εβραϊκή συζήτηση για το Ισραήλ", "Data, Οι πρωθυπουργοί του Ισραήλ (1948-2006)" και "Μέση Ανατολή. Χρονολόγιο γεγονότων της σιωνιστικής περιόδου". "Το βιβλίο μου, πριν εκδοθεί", γράφει ο Ροβήρος Μανθούλης, "το έδειξα πρώτα σε τρεις Εβραίους φίλους μου, με τον κίνδυνο να τους χάσω. Ο πρώτος απόρησε που έγινα ξαφνικά... αντισημίτης και αραβόφιλος. Ο δεύτερος είπε μόνο: "Κι έτσι να είναι, η δημοκρατικότερη χώρα στον κόσμο, πάντως, είναι το Ισραήλ". Ο τρίτος μου ομολόγησε ότι από καιρό ήθελε να γίνει μέλος της εβραϊκής αντισιωνιστικής οργάνωσης Νατουρέι Κάρτα και τώρα αποφάσισε να το κάνει.

* Ανταπόκριση από τη Ραμάλα , Amira Hass , ΑΙΩΡΑ , 2005

Η Ισραηλινή δημοσιογράφος Αμίρα Χας, ανταποκρίτρια της εφημερίδας Χαάρετς, καταγράφει την καθημερινή ζωή και τα δεινά των Παλαιστινίων στα Κατεχόμενα Εδάφη, σε μια σειρά άρθρων της που δημοσιεύτηκαν από το 1997 ως το 2002. Εγκατεστημένη από το 1997 στη Ραμάλα (και νωρίτερα στη Γάζα), η Αμίρα Χας επέλεξε να ζήσει από κοντά τα δύσκολα χρόνια που ακολούθησαν τις συμφωνίες του Όσλο και τη δεύτερη Ιντιφάντα: "Ήθελα να δω τι σημαίνει να ζεις με απαγόρευση κυκλοφορίας, να ζει με το φόβο ενός στρατιώτη. Ήθελα να μάθω πώς είναι να είσαι Ισραηλινός υπό ισραηλινή κατοχή". Η ανεξάρτητη δημοσιογραφική δουλειά της την έχει αναδείξει σε εμβληματική μορφή της ισραηλοπαλαιστινιακής σύγκρουσης και της έχει εξασφαλίσει διεθνή αναγνώριση και αποδοχή.

* Το Ισραήλ και ο αγώνας των Παλαιστινίων για αυτοδιάθεση , Γκάς Χοροβιτς , ΔΙΕΘΝΕΣ ΒΗΜΑ , 2008

Κάτω από τον τίτλο «Το Ισραήλ και ο αγώνας των Παλαιστινίων για αυτοδιάθεση», του Γκας Χόροβιτς, συγκεντρώνονται κείμενα του κομμουνιστικού κινήματος στις ΗΠΑ μεταξύ 1971 και 2006, τα οποία είναι σχετικά -όπως σημειώνουν οι Ελληνες εκδότες- «με τον αγώνα του παλαιστινιακού λαού ενάντια στην εκδίωξη από τις εστίες του, που συντελέστηκε με την ίδρυση του καπιταλιστικού κράτους - εποίκων του Ισραήλ». Στο παράρτημα βρίσκουμε τη διακήρυξη του Κεντρικού Γραφείου των Εβραϊκών Παραρτημάτων του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ρωσίας (1920). Τα κείμενα του βιβλίου καταπιάνονται με τον αγώνα για μια δημοκρατική, κοσμική Παλαιστίνη, τοποθετώντας τον αγώνα αυτόν στο πλαίσιο της πάλης του εργαζόμενου λαού κατά της ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας και της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης στη Μέση Ανατολή και παγκόσμια.

* Οι Παλαιστίνιοι : από αγρότες επαναστάτες , Rosemary Sayigh , ΑΛΜΠΑΤΡΟΣ , 1981

Το «Οι Παλαιστίνιοι: Από αγρότες, επαναστάτες» δεν είναι επίσημη ιστορία, είναι «λαϊκή ιστορία». Δεν ασχολείται με μεγάλα γεγονότα ή ηγετικές φυσιογνωμίες, αλλά με τον τρόπο που βίωσε αυτά τα γεγονότα ο κοινός λαός και με τον τρόπο, με τον όποιο τα γεγονότα αυτά άλλαξαν τη ζωή των παλαιστινιακών εκείνων τάξεων — αγροτών, εργατών και μικροαστών — που δεν είχαν δυνατότητα προφύλαξης από τη Συμφορά του 1948.

Στα πολλά και διάφορα βιβλία που έχουν γραφτεί σχετικά με το παλαιστινιακό πρόβλημα, είτε από Σιωνιστές είτε από Άραβες, λείπουν οι φωνές του ίδιου του παλαιστινιακού λαού, ωστόσο, το σημερινό σκηνικό της Μέσης Ανατολής είναι αδιανόητο χωρίς αυτόν τον λαό.
Η αφήγηση της Ρόζμαρυ Σαγίγκ μας σκιαγραφεί πρώτα την παλαιστινιακή κοινωνία, όπως ήταν πριν από αυτό που τα μέλη της αποκαλούν «σιωνιστική εισβολή», μας περνάει μέσα από τη συμφορά του 1948, τα δεινά και τα μαρτύρια της εξορίας, και μας φέρνει ως την περίοδο που η παλαιστινιακή αντίσταση δημιούργησε κάποια νέα μορφή κοινωνικής δομής μέσα στα στρατόπεδα και μια ελπίδα για το μέλλον ανάμεσα σε ανθρώπους που δεν λένε πια πως είναι «τα υποζύγια της γης», αλλά πως «το καθετί στη ζωή μας είναι αγώνας».
Η μελέτη αυτή φιλοδοξεί να ανασυνθέσει ένα μικρό μέρος από τις εμπειρίες των Παλαιστινίων, που ήταν αγρότες ως το 1948. Έπειτα έγιναν πρόσφυγες και ξεπρόβαλαν πάλι μετά το 1967, ως μαχητές κι επαναστάτες.

* Παλαιστίνη-Ισραήλ Ειρήνη ή Απαρτχάιντ; Marwan Bishara, Λαγουδέρα 2002

O αραβο-ισραηλινός Marwan Bishara σημαντικός σχολιαστής για το Μεσανατολικό, εξηγεί τις βαθύτερες αιτίες και τις συνέπειες της δεύτερης Ιντιφάντα. Με βάση τις συμφωνίες του Όσλο το 1993, αποδεικνύει πως η «ασυμμετρία» ανάμεσα στους Παλαιστίνιους (τους υπό κατοχή) και τους Ισραηλινούς (τη δύναμη κατοχής), αγνοήθηκε από κείνους που «ευλόγησαν» τις διαπραγματεύσεις, δηλαδή τις Ηνωμένες Πολιτείες. Και πώς αυτή η διαδικασία μετάβασης της περιοχής σ' ένα νέο καθεστώς, συνέβαλε στην εγκαθίδρυση ενός συστήματος απαρτχάιντ και ουσιαστικής κατοχής. Ο συγγραφέας δείχνει ότι η ειρηνευτική διαδικασία ήταν καταδικασμένη να αποτύχει από την έναρξή της κιόλας, αντίθετα με την τότε στάση και την επιφανειακή αισιοδοξία της «Ανατολής». Από τις επισημότητες του Όσλο μέχρι τις ωμότητες στην πλατεία των Τζαμιών τον Σεπτέμβριο του 2000, οι επτά υπογεγραμμένες συμφωνίες οδήγησαν σε επτά χρόνια ευημερίας για τους Ισραηλινούς και επτά πέτρινα χρόνια για τους Παλαιστινίους.
Αλλά αντί να μεμψιμοιρεί για την αποτυχία της διαδικασίας ειρήνευσης, ο Marwan Bishara προσκαλεί τον αναγνώστη να στρέψει ψύχραιμα το βλέμμα στο παρελθόν

*Η νέα ιστορία του Ισραήλ, Ilan Greislammer, Καστανιώτης 2000

Ήρθε ο καιρός να γραφτεί η νέα Ιστορία του Ισραήλ. Μια νέα Ιστορία, αφού, από τότε που άνοιξαν τα αρχεία πάνω στα χρόνια ίδρυσης του κράτους, η ιστοριογραφική διαμάχη μαίνεται με πρωτόγνωρη ένταση: κάτω από ποιές συνθήκες η εθνική εβραϊκή εστία -το Γιτσούβ- ιδρύεται στην Παλαιστίνη το 19ο και τον 20ό αιώνα, σε μια ήδη κατοικημένη γη; Ποιά ήταν η στάση της ηγεσίας του Γιτσούβ απέναντι στη γενοκτονία των Εβραίων της Ευρώπης και στους επιζώντες; Ποιά ήταν η ακριβής φύση της διακήρυξης της Ανεξαρτησίας στις 15 Μαΐου 1948: αποσκοπούσε στην ίδρυση ενός αποκλειστικά εβραϊκού κράτους ή οι Αραβες και οι Παλαιστίνιοι θα είχαν τη θέση τους σ' αυτό; Το Ισραήλ μπορούσε να είναι ιουδαϊκό και δημοκρατικό και ταυτόχρονα να απορρίπτει το διαχωρισμό της θρησκείας από το κράτος; Αυτό το πρωτοποριακό και μοναδικό έργο επανασυνδέει την κρίση εθνικής ταυτότητας με την ιδιαιτερότητα του Ισραήλ: πώς να γράψει κανείς την Ιστορία ενός κράτους όταν Ιστορία και συλλογική μνήμη συγχέονται, όταν οι πρωταγωνιστές των γεγονότων γίνονται ιστορικοί, όταν οι ιστορικοί είναι ταυτόχρονα ερευνητές με επιστημονική υπευθυνότητα αλλά και πολίτες διψασμένοι για ειρήνη;