Ghassan Kanafani: Ο ηγέτης, ο συγγραφέας, ο μάρτυρας

Δείτε βίντεο για τη ζωή και το έργο του

Διαβάστε το διήγημα Γράμμα από τη Γάζα και συνέντευξη του Nassar Ibrahim για το έργο το όραμα και την κληρονομιά του Καναφάνι

Το κείμενο που ακολουθεί είναι μετάφραση από την ιστοσελίδα του Λαϊκού Μετώπου για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης: www.pflp.ps/english

Ο Ghassan Kanafani γεννήθηκε στην Acre το 1936. Η οικογένειά του εκδιώχθηκε από την Παλαιστίνη το 1948 από την σιωνιστική τρομοκρατία και εγκαταστάθηκε τελικά στη Δαμασκό. Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του, εργάστηκε σαν δάσκαλος και δημοσιογράφος, πρώτα στη Δαμασκό και μετά στο Κουβέιτ. Αργότερα μετακόμισε στη Βηρυτό και έγραψε για διάφορες εφημερίδες πριν ξεκινήσει -το 1969- την εβδομαδιαία εφημερίδα του PFLP, Al Hadaf,. Ήταν εκπρόσωπος τύπου του PFLP και μέλος του πολιτικού του γραφείου, καθώς επίσης και μεγάλος μυθιστοριογράφος και καλλιτέχνης του οποίου η τεράστια συνεισφορά δεν μπορεί να τονιστεί.

Στο ξεκίνημά του ο Kanafani ήταν ενεργό μέλος του Αραβικού Εθνικιστικού Κινήματος, που αποτέλεσε πρόδρομο του PFLP, αλλά αργότερα, μαζί με το σύντροφό του George Habash, έγινε μαρξιστής, πιστεύοντας ότι στα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι Παλαιστίνιοι δεν θα μπορούσε να δοθεί λύση χωρίς μια κοινωνική επανάσταση σε ολόκληρο τον αραβικό κόσμο.

Δολοφονήθηκε από τους σιωνιστές πράκτορες τον Ιούλιο του 1972, όταν εξερράγη το αυτοκίνητό του. Η αδελφή του έγραψε: "Το πρωί του Σαββάτου, 8 Ιουλίου του 1972, περίπου στις 10:30 πμ, η Lamees (ανιψιά του Kanafani) και ο θείος της πήγαιναν μαζί στη Βηρυτό. Ένα λεπτό μετά την αναχώρησή τους, ακούσαμε μια πολύ δυνατή έκρηξη που τράνταξε ολόκληρο το κτήριο. Αμέσως φοβηθήκαμε, αλλά ο φόβος μας ήταν για τον Ghassan και όχι για τη Lamees επειδή είχαμε ξεχάσει ότι ήταν μαζί του, και ξέραμε ότι ο Ghassan ήταν ο στόχος της έκρηξης. Τρέξαμε έξω, όλοι φωνάζοντας τον Ghassan και κανείς την Lamees. Η Lamees ήταν ακόμα ένα δεκαεπτάχρονο παιδί γεμάτο όρεξη για ζωή., αλλά ξέραμε ότι η ίδια είχε επιλέξει αυτόν τον δρόμο. Ακριβώς την προηγούμενη μέρα είχε ζητήσει από το θείο της να μειώσει τις επαναστατικές του δραστηριότητές και να συγκεντρωθεί περισσότερο στη συγγραφή. Του είχε πει: "οι ιστορίες σου είναι όμορφες," και εκείνος απάντησε: "Να επιστρέψω στο γράψιμο ιστοριών; Γράφω καλά επειδή πιστεύω σε έναν σκοπό, σε αρχές. Την ημέρα που θα εγκαταλείψω αυτές τις αρχές, οι ιστορίες μου θα γίνουν κενές. Εάν επρόκειτο να αφήσω πίσω τις αρχές μου, εσύ η ίδια δεν θα με σεβόσουν." Μπορούσε να πείσει το κορίτσι ότι ο αγώνας και η υπεράσπιση αρχών είναι αυτό που τελικά οδηγεί στην επιτυχία σε όλα".

Στα απομνημονεύματα που η σύζυγος του Ghassan Kanafani δημοσίευσε μετά το θάνατό του, έγραψε: "Η έμπνευσή του για να γράφει και να εργάζεται ακατάπαυστα ήταν ο Παλαιστινιακός και αραβικός αγώνας ... Ήταν ένας από εκείνους που πάλεψαν ειλικρινά για τη μετεξέλιξη του κινήματος αντίστασης από εθνικιστικό απελευθερωτικό κίνημα σε παναραβικό επαναστατικό σοσιαλιστικό κίνημα, του οποίου η απελευθέρωση της Παλαιστίνης θα αποτελούσε ζωτικής σημασίας συστατικό. Πάντα τόνιζε ότι το Παλαιστινιακό πρόβλημα δεν θα μπορούσε να λυθεί απομονωμένο από τη συνολική κοινωνική και πολιτική κατάσταση του αραβικού κόσμου."

Αυτή η τοποθέτηση αναπτύχθηκε φυσικά από την προσωπική εμπειρία του Kanafani. Στα δώδεκά του χρόνια βίωσε την τραυματική εμπειρία της προσφυγιάς, και έκτοτε έζησε ως εξόριστος σε διάφορες αραβικές χώρες, όχι πάντα νόμιμα. Ο λαός του διασκορπίστηκε, πολλοί από αυτούς ζούσαν σε προσφυγικά στρατόπεδα ή αγωνίζονταν να βγάλουν τα προς το ζην κάνοντας τις πιο ταπεινές δουλειές. Η μόνη τους ελπίδα ακουμπούσε στο μέλλον και τα παιδιά.

Ο ίδιος ο Kanafani, γράφει στο γιο του, συνοψίζοντας τι σημαίνει να είναι Παλαιστίνιος: "Σε άκουσα στο άλλο δωμάτιο που ρωτούσες τη μητέρα σου: "Μαμά, είμαι Παλαιστίνιος;" Όταν απάντησε "ναι" μια βαριά σιωπή απλώθηκε στο σπίτι. Ήταν σαν κάτι που κρεμόταν πάνω από τα κεφάλια μας να είχε πέσει, ο θόρυβός του ήταν εκρηκτικός και έπειτα - σιωπή. Μετά ... Σε άκουσα να κλαις. Δεν μπορούσα να κουνηθώ. Υπήρχε κάτι πέρα από την αντίληψή μου, που γεννιόταν στο διπλανό δωμάτιο μέσα στα μπερδεμένα αναφιλητά σου. Ήταν σαν ένα ευλογημένο χειρουργικό νυστέρι να άνοιγε το στήθος σου και να έβαζε εκεί την καρδιά που σου ανήκε ... Ήμουν ανίκανος να κινηθώ και να έρθω να δω τι συνέβαινε. Ήξερα, εντούτοις, ότι μια μακρινή πατρίδα γεννιόταν ξανά: οι λόφοι, οι ελαιώνες, οι νεκροί, τα σχισμένα και διπλωμένα λάβαρα, όλα γεννιούνταν στην καρδιά ενός άλλου παιδιού... Πιστεύεις ότι ένας άντρας μεγαλώνει σταδιακά; Όχι, γεννιέται ξαφνικά - μια λέξη, μια στιγμή, διαπερνά την καρδιά του σε έναν νέο κτύπο. Μια και μόνη σκηνή μπορεί να τον εκσφενδονίσει από το ανώτατο όριο της παιδικής ηλικίας, στην τραχύτητα του δρόμου."

"Σ' αυτούς που έφυγαν αλλά παραμένουν ακόμα σύντροφοι. Γνωρίζατε δύο δρόμους ση ζωή, και η ζωή ήξερε από εσάς μόνο έναν. Γνωρίζατε το δρόμο της υποταγής και τον αρνηθήκατε. Και γνωρίζατε το δρόμο της αντίστασης και τον περπατήσατε. Αυτό το δρόμο διαλέξατε να πάρετε. Και οι σύντροφοί σας προχωρούν μαζί σας."

Η ικανότητα του συντρόφου Kanafani να περιγράφει, πέρα από οποιαδήποτε σκιά αμφιβολίας, τις στερήσεις και τα βάσανα του λαού του, και να μετασχηματίζει μια ιδεολογία, μια πολιτική γραμμή σε λαϊκή λογοτεχνία τον μετέτρεψε σε σοβαρή απειλή για το σιωνισμό.

Το παρακάτω κείμενο είναι αποσπάσματα από κείμενο που έγραψε ο συνάδελφός του παλαιστίνιος συγγραφέας, S. Marwan, προς τιμήν του Kanafani και δημοσιεύτηκε στην Al Hadaf στις 22 Ιούλη 1972.

Ο ΑΓΩΝΑΣ ΤΩΝ ΚΑΤΑΠΙΕΣΜΕΝΩΝ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

"Ο ιμπεριαλισμός έχει απλώσει το σώμα του πάνω από τον κόσμο, το κεφάλι στην Ανατολική Ασία, η καρδιά στη Μέση Ανατολή, οι αρτηρίες φθάνουν στην Αφρική και τη Λατινική Αμερική. Οπουδήποτε χτυπήστε το, κάντε του ζημία, υπηρετείστε την παγκόσμια επανάσταση."
Ο ιμπεριαλισμός δεν είναι ένας μύθος ή μια λέξη που επαναλαμβάνεται από τα ειδησεογραφικά μέσα, μια ακίνητη εικόνα που δεν επενεργεί στην ανθρώπινη πραγματικότητα. Στην αντίληψη του Ghassan Kanafani είναι κινητό σώμα, ένα χταπόδι που αποικίζει και εκμεταλλεύεται, που εξαπλώνεται στον κόσμο μέσω των δυτικών μονοπωλιακών επιχειρήσεων.

Ο ιμπεριαλισμός εξαπολύει διάφορες μορφές επιθετικότητας ενάντια στις μάζες των ανθρώπων του μόχθου σ' όλο τον κόσμο και ιδιαίτερα στις υποανάπτυκτες χώρες.

Με βάση το σύνθημα: "Όλη τα τα γεγονότα στις μάζες", ανηρτημένο στην Al Hadaf, ο Ghassan Kanafani θέτει την καθαρή ευφυΐα του στην υπηρεσία των μαζών και των αντικειμενικών συμφερόντων της τάξης του που τον οδηγούν να δηλώσει: "Η επιθυμία για αλλαγή που σαρώνει τις αραβικές μάζες, πρέπει να πάρει ώθηση από μια ιδεολογική και πολιτική σαφήνεια, η οποία είναι απόλυτη. Κατά συνέπεια, η Al Hadaf αφιερώνεται στην υπηρεσία της επαναστατικής εναλλακτικής λύσης, δεδομένου ότι τα συμφέροντα των καταπιεσμένων τάξεων είναι τα ίδια με τους στόχους της επανάστασης. Παρουσιάζεται ως σύμμαχος όλων εκείνων που συνεχίζουν τον ένοπλο και πολιτικο-ιδεολογικό αγώνα για ένα απελευθερωμένο προοδευτικό έθνος."

Η φυσική βάση για τη διανοητική και καλλιτεχνική δουλειά του Ghassan ήταν η υπεράσπιση των συμφερόντων του κόσμου του μόχθου, όχι μόνο των Παλαιστίνιων, αλλά και των Αράβων και των καταπιεσμένων τάξεων όλου του κόσμου. Λόγω αυτής της θεμελιώδους βάσης που διαπερνούσε όλη του τη δουλειά, ο Ghassan Kanafani, ως μαρξιστής, ακολούθησε το μονοπάτι του ένοπλου αγώνα σαν το μόνο δρόμο για την υπεράσπιση των καταπιεσμένων.

Ήταν ο ίδιος μέρος τους. Έζησε και δοκίμασε τη φτώχεια που προκαλεί ο καπιταλισμός και ο ιμπεριαλισμός και παρέμεινε στις γραμμές των καταπιεσμένων μαζών, παρά τους πειρασμούς των καπιταλιστών και τις προσπάθειές τους να περικυκλώσουν τη δημοσιογραφική ζωή του. Παρέμεινε ένας ταπεινός άνθρωπος που δούλευε μέρα νύχτα για να βελτιώσει την ποιότητα της ανθρώπινης ζωής, παρά τις αντιξοότητες που επέβαλε η ιστορία.

Απευθυνόμενος σε μια ομάδα σπουδαστών, ο Ghassan είπε: "Στόχος της εκπαίδευσης είναι να διορθώσει την πορεία της ιστορίας. Γι' αυτό χρειάζεται να μελετάμε την ιστορία και να κατανοούμε τη διαλεκτική της, με σκοπό να χτίσουμε μια νέα ιστορική εποχή, στην οποία οι καταπιεσμένοι θα ζουν -μετά την απελευθέρωσή τους με επαναστατική βία- από την αντίφαση που τους γοήτευσε." Ο Ghassan Kanafani όχι μόνο είχε κατακτήσει τη γνώση του ιστορικού υλισμού, αλλά και τον εφάρμοσε στη δουλειά του. Η ιδέα στην οποία πίστεψε και έζησε γι' αυτήν παρουσιάζεται ξεκάθαρα σε όσα είπε και έγραψε. Η αρχική αντίφαση, είναι αυτή με τον ιμπεριαλισμό, το σιωνισμό και το ρατσισμό. Είναι μια διεθνής αντίφαση, και η μόνη λύση είναι να καταστραφούν αυτές οι απειλές από έναν ενωτικό και ακλόνητο οπλισμένο αγώνα. Ενθάρρυνε και αύξησε το πνεύμα του διεθνισμού μεταξύ όλων των ανθρώπων που γνώριζε ή απευθυνόταν.

Αυτή η πεποίθηση τον έκανε να απορρίψει όλους τους συμβιβασμούς, όλες τις αστικές ή διχαστικές λύσεις, που δεν συμπεριλαμβάνουν ή δεν ταιριάζουν με την υποστηριζόμενη άποψη και την ανάπτυξη της επανάστασης και τη μακριά πορεία προς την απελευθέρωση, που χτυπά τα συμφέροντα του ιμπεριαλισμού και ενοποιείται με τις μάζες. Σε ένα σχόλιο του για τον μάρτυρα Patrick Arguello είπε: "Ο μάρτυρας Patrick Arguello αποτελεί σύμβολο για το δίκαιο σκοπό μας και τον αγώνα για την επίτευξή του, έναν αγώνα χωρίς όρια. Σύμβολο για τις καταπιεσμένες και στερημένες μάζες, που αντιπροσωπεύονται από τον Oum Saad και πολλούς άλλους που προέρχονται από τα στρατόπεδα και όλα τα μέρη του Λιβάνου, και βάδισαν στην νεκρική πομπή του."

Σε συζητήσεις για τα ιμπεριαλιστικά αντιδραστικά σχέδια ενάντια στις επαναστατικές δυνάμεις, έλεγε: "Τα αποτελέσματα της ιμπεριαλιστικής επίθεσης θα κατευθυνθούν ενάντια στις καταπιεσμένες μάζες για να τις αποτρέψουν από την κινητοποίηση και την πάλη." Αυτή η θέση βασίστηκε στην ανάλυση της στάσης των αραβικών καθεστώτων και των καθεστώτων γενικά των υπανάπτυκτων χωρών, οι οποίες υποχωρούν κάτω από τα κτυπήματα του ιμπεριαλισμού.

Στα πλαίσια της διεθνούς επανάστασης, είπε: "Οι βιετναμέζοι επαναστάτες αγωνίζονται ενάντια στον ιμπεριαλισμό δεκάδες χρόνια. Θα μεταφέρουν την επανάστασή τους σε άλλα μέρη. Πρώτον επειδή η επανάστασή τους είναι διαρκής και δεύτερον επειδή είναι διεθνιστές ..." "Ο παλαιστινιακός σκοπός δεν είναι ένας σκοπός μόνο για τους Παλαιστίνιους, αλλά για κάθε επαναστάτη, οπουδήποτε κι αν βρίσκεται, ένας σκοπός των εκμεταλλευόμενων και καταπιεσμένων μαζών της εποχής μας."

Καθώς ο αγώνας του διεθνούς προλεταριάτου ενάντια στον ιμπεριαλισμό ήταν το κύριο ζήτημα για τον Ghassan Kanafani, οι συνωμότες που κρύβονται πίσω από τη δολοφονία του φοβήθηκαν την ξεκάθαρη και λογική αντιμετώπιση, που αποκαλύπτονταν στη δουλειά του μέσω των δυτικών ειδησεογραφικών μέσων. Αυτό οδήγησε τον ιμπεριαλισμό και τους αντιδραστικούς συμμάχους του να σταματήσουν την πένα που αρνιόταν να παραδοθεί στους πειρασμούς ή τις προειδοποιήσεις τους. Ο Ghassan Kanafani μετασχημάτισε το παλαιστινιακό και αραβικό ζήτημα, σε υιοθέτηση του αγώνα όλων των εκμεταλλευόμενων και καταπιεσμένων του πλανήτη.

Η δέσμευση του Ghassan θα παραμείνει ένα μνημείο για τις αγωνιζόμενες μάζες. Σε μια συνάντηση με το προσωπικό της Al Hadaf είπε: "Όλα σε αυτόν τον κόσμο μπορούν να κλαπούν, εκτός από ένα. Κι αυτό είναι η αγάπη του ανθρώπου για μια στέρεη δέσμευση, μια πεποίθηση ή έναν σκοπό."