Κάποιοι θα νόμιζαν πως μόνο οι ιστορικοί θα ενδιαφέρονταν να επανεξετάσουν τον πόλεμο του 1948 που δημιούργησε το Ισραήλ. Ακόμα και τώρα, οι συζητήσεις για το τι είναι αλήθεια ή μύθος από εκείνη την περίοδο εξακολουθούν να προκαλούν έντονα συναισθήματα. Πολλά εξαρτώνται από το πώς ανακατασκευάστηκαν εκείνα τα γεγονότα και γιατί το σοκ δεν έχει καταλαγιάσει. Οι ισραηλινοί φοβούνται, οι Παλαιστίνιοι λαχταρούν, να υπάρξει μια ξεκάθαρη εικόνα του παρελθόντος που θα φωτίσει το παρόν. Ίσως να επηρεάσει και τις προτεινόμενες λύσεις της διεθνούς κοινότητας για την επίλυση της σύγκρουσης. Γι’ αυτό και η ανακάλυψη ενός γράμματος από έναν ισραηλινό στρατιώτη του 1948 που περιγράφει λεπτομερώς αυτό που ίσως να ήταν και η μεγαλύτερη σφαγή του πολέμου -και είχε θάψει το Ισραήλ για πολύ καιρό- έχει μεγάλη ιστορική σημασία.
Η ανακάλυψη αυτή έρχεται λίγο μετά αφότου ο Υπουργός Άμυνας του Ισραήλ, Μοσέ Γιαλον, κατηγόρησε την ισραηλινή οργάνωση Breaking the Silence για «προδοσία», επειδή συγκέντρωνε αποδεικτικά στοιχεία από τους πληροφοριοδότες του στρατού για περιστατικά κακοποίησης.
Η δυτική αντίληψη του πολέμου του 1948 – αυτού που οι Παλαιστίνιοι ορίζουν ως Νάκμπα ή καταστροφή τους – κυριαρχείται από την αφήγηση του Ισραήλ. Λέγεται ότι ο ισραηλινός στρατός ακολουθεί έναν αυστηρό ηθικό κώδικα. Οι Παλαιστίνιοι έφυγαν όχι εξαιτίας των πράξεων του Ισραήλ αλλά λόγων των διαταγών των Αράβων ηγετών. Σύμφωνα με αυτή την απόδοση, ο μαζικός εκτοπισμός των Παλαιστίνων ήταν λάθος του αραβικού κόσμου και η λύση για τα εκατομμύρια προσφύγων του σήμερα, εναπόκειται στις χώρες φιλοξενίας τους.
Για δεκαετίες, η μόνη παραδεχτή αλήθεια για το Ισραήλ ήταν πως έγινε μία και μόνο σφαγή στα περίχωρα της Ιερουσαλήμ, στο Νταΐρ Γιασσίν. Το Ισραήλ ισχυρίζεται ότι η συγκεκριμένη θηριωδία ήταν η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα: μια ψεύτικη ομάδα παραστρατιωτικών σκότωσε πάνω από 100 χωρικούς, παραβιάζοντας τους ηθικούς κώδικες του Ισραήλ τις χαοτικές εβδομάδες που προηγήθηκαν πριν την ανακήρυξη του κράτους.
Οι παλαιστίνιοι γνώριζαν από πάντα για τις δεκάδες άλλες σφαγές αμάχων του 1948 που διεξήγαγε ο ισραηλινός στρατός. Η βαρβαρότητα, λένε, ήταν σκόπιμη για να τρομοκρατήσουν τον γηγενή πληθυσμό και να αναγκαστεί να φύγει. Αυτή η απόδοση της ιστορίας, θέτει υπεύθυνο το Ισραήλ να δεχτεί τους πρόσφυγες. Η ιστορία όμως γράφεται από τον νικητή.
Τις τελευταίες δεκαετίες, λίγοι γενναίοι διανοούμενοι έχουν ξεστρατίσει από την επίσημη εκδοχή. Στα τέλη της δεκαετίας του 1990, ένας φοιτητής από το Πανεπιστήμιο της Χάιφα συγκέντρωσε μαρτυρίες από πρώην στρατιώτες που επιβεβαίωναν ότι 200 Παλαιστίνιοι σφαγιάστηκαν στην Ταντούρα, νότια της Χάιφα. Όταν δημοσίευσε τα ευρήματα του, διαπομπεύθηκε και έχασε το πτυχίο του.
Μια δεκαετία αργότερα, ο ιστορικός Ίλαν Πάπε έγραψε ένα συγκλονιστικό βιβλίο «Η Εθνοκάθαρση της Παλαιστίνης», επιχειρηματολογώντας πως οι σφαγές σαν της Ταντούρα έγιναν σκόπιμα για να διώξουν τους Παλαιστίνιους. Αυτός όπως και άλλοι, τόνιζε τους προτεινόμενους τίτλους των στρατιωτικών επιχειρήσεων όπως «Σκούπα» και τις διαταγές προς τους στρατιώτες να «καθαρίσουν» τις περιοχές. Ο Πάπε σήμερα ζει σε ακαδημαϊκή εξορία στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Το μεγαλύτερο εμπόδιο για να αλλάξει η ισραηλινή και δυτική αντίληψη για το 1948, ήταν η έλλειψη ενός εγγράφου που ξεκάθαρα θα συνέδεε την πολιτική ηγεσία με τις σφαγές. Το Ισραήλ έκρυψε δεκάδες έγγραφα ακριβώς για να μην υπονομεύσουν την επίσημη αφήγηση.
Όμως τα πράγματα αλλάζουν σιγά-σιγά.
Πέρσι καταρρίφθηκε ένα ψέμα κρίσιμης σημασίας: ότι το Ισραήλ προέτρεψε πολλούς από τους 750.000 Παλαιστίνιους πρόσφυγες του 1948 να επιστρέψουν. Λίγο μετά τον διωγμό των Παλαιστινίων από την πόλη, ο Μπεν Γκιουριόν, ο πρώτος πρωθυπουργός του Ισραήλ, έστειλε επιστολή στην δημοτική αρχή της Χάιφα και απαιτούσε να εμποδιστεί οποιαδήποτε προσπάθεια επιστροφής.
Σήμερα, ένα άλλο γράμμα που βρήκε ο ισραηλινός ιστορικός Γιαΐρ Αουρόν και δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στα αγγλικά από την εφημερίδα Haaretz, πετάει στα σκουπίδια την ιδέα του ηθικού ισραηλινού στρατού. Γραμμένο από τον Σαμπτάι Καπλάν, στρατιώτη και δημοσιογράφο, το γράμμα επιβεβαιώνει τις υποψίες για μια σφαγή – που το Νταΐρ Γιασσίν ωχριά μπροστά της- στο Νταουαϊμέχ, κοντά στην Χεβρώνα. Στρατιώτες εκτέλεσαν εκατοντάδες άντρες, γυναίκες και παιδιά χωρίς να προβάλουν καμία αντίσταση.
Η σφαγή, κοντά στο τέλος του πολέμου, διεξήχθη από την αφρόκρεμα των στρατευμάτων υπό τις διαταγές του Γιτζάκ Σαντέχ. Είναι αυτός που ανέπτυξε το διάσημο δόγμα του ισραηλινού στρατού «η αγνότητα των όπλων».
Ο Καπλάν ισχυρίζεται ότι η σφαγή του Νταουαϊμέχ ήταν μέρος ενός «σχεδίου δίωξης και καταστροφής» με ένα σαφή στόχο: «Όσο λιγότεροι Άραβες μείνουν, τόσο το καλύτερο». Το γράμμα του Καπλάν στάλθηκε στα μυστικά υπόγεια, όπως και τόσα άλλα έγγραφα από το 1948 που οι αξιωματούχοι θεωρούσαν άκρως επικίνδυνα.
Σχεδόν επτά δεκαετίες μετά, την εποχή της 24ωρης ενημέρωσης και των κοινωνικών δικτύων, το Ισραήλ ακόμα προσπαθεί απεγνωσμένα να κρύψει τα σκοτεινά επεισόδια εκφοβίζοντας τους σημερινούς πληροφοριοδότες του στρατού.
Την περασμένη εβδομάδα, η κυβέρνηση του Νεντανιάχου ξεκίνησε έρευνα στο Breaking the Silence. Την Κυριακή ο Νεντανιάχου χαρακτήρισε την συλλογή των μαρτυριών από στρατιώτες «απαράδεκτη», αφήνοντας να εννοηθεί ότι ίσως προσπαθήσουν να κλείσουν την οργάνωση.
Δεν γίνεται να μην δούμε τον παραλληλισμό στις συγκαλύψεις του 1948 και σήμερα. Οι αποκαλύψεις του Breaking the Silence, ειδικά εκείνων που έχουν σχέση με τις ισραηλινές επιθέσεις στη Γάζα που άφησαν εκατοντάδες νεκρούς, φανερώνουν το ψέμα των ισραηλινών ισχυρισμών για ηθική συμπεριφορά του στρατού.
Στο γράμμα του από το 1948, ο Καπλάν σχολιάζει την αποτυχία της πολιτικής ηγεσίας να τιμωρήσει τους υπεύθυνους για τη σφαγή λέγοντας ότι «η αδράνεια είναι από μόνη της ενθάρρυνση».
Οι ισραηλινοί πολιτικοί ήλπιζαν τότε ότι οι Παλαιστίνιοι θα τρομοκρατηθούν γρήγορα. Δεκαετίες αργότερα, οι βαρβαρότητες συνεχίζονται – και έχουν την ίδια κατάληξη. Όμως το Ισραήλ πρέπει να αντιμετωπίσει τα γεγονότα: οι μέρες που μπορούσε να κρύψει τις κτηνωδίες του, τελειώνουν.