Το ζήτημα της εκπροσώπησης εξακολουθεί να τραβάει την προσοχή του παλαιστινιακού κοινού και να θεωρείτε επιτακτική ανάγκη. Στην μετά-Όσλο εποχή, αυτό αναφέρεται στο ρήγμα της Φατάχ και της Χαμάς, στις γενικές εκλογές και την Οργάνωση για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (ΟΑΠ). Τα τελευταία χρόνια, κυρίαρχα αγγλόγλωσσα σάιτς όπως το Jadaliyya και το al-Shabaka έχουν φιλοξενήσει συζητήσεις γύρω από τις βασικές αξίες της ΟΑΠ και του νομοθετικού σώματος, το Παλαιστινιακό Εθνικό Συμβούλιο (PNC). Αυτό το άρθρο θα ερευνήσει μερικές από τις πιο πρόσφατες συνεισφορές στην συζήτηση, με σκοπό να τονίσει τις κεντρικές ιδέες μερικών Παλαιστινίων διανοούμενων που είναι υπέρ ή κατά των εκλογών του PNC. Θα εξετάσω θέσεις που εκτέθηκαν στο στρογγυλό τραπέζι του al-Shabaka την 1η Μαΐου 2013 «μια ανοιχτή συζήτηση για την παλαιστινιακή εκπροσώπηση» και σε λιγότερη έκταση στο άρθρο του Jadaliyya «Στρογγυλό τραπέζι για την παλαιστινιακή διασπορά και την εκπροσώπηση» που δημοσιεύθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 2012. Επιπλέον, θα αναφερθώ σε μεμονωμένα άρθρα που ασχολήθηκαν με αυτό το ζήτημα τον τελευταίο χρόνο. Προκειμένου να αφήσουμε την «κρίση» πίσω μας, κύριο μέλημα των Παλαιστινίων είναι να αποφασίσουν και να καταστρώσουν μια πολιτική στρατηγική.
Το πρώτο PNC, «το κοινοβούλιο της εξορίας», συγκλήθηκε στην Ιερουσαλήμ το 1964. Από τη συνάντηση καθιερώθηκε ο Εθνικός Χάρτης που δημιούργησε το Βασικό Δίκαιο της ΟΑΠ και διαμόρφωσε την βάση για την πολιτική δομή του παλαιστινιακού λαού. Η ανασύσταση της ΟΑΠ το 1968 κέρδισε την λαϊκή νομιμοποίηση με το να περικλείσει τα παλαιστινιακά κόμματα, σωματεία και στρατιωτικές δυνάμεις. Ενώ η ΟΑΠ διατηρεί τον τίτλο ως «ο μόνος νόμιμος εκπρόσωπος του παλαιστινιακού λαού», αναγνωριζόμενη διεθνώς το 1974 μαζί με ένα ανεπίσημο καθεστώς παρατηρητή από τον ΟΗΕ, υποσκελίζεται διαρκώς από την Παλαιστινιακή Αρχή σε πρακτικά κι ουσιώδη θέματα. Ωστόσο, ακόμα και η υποανάπτυκτη μορφή της ΟΑΠ διατηρεί την νομιμότητα: «η αξιοπιστία της συνεχίζει, ακόμα και στα πιο αδύναμα σημεία της, να υπερτερεί της ΠΑ». Παρά την κληρονομιά της, το μόνο αντιπροσωπευτικό σώμα του παλαιστινιακού λαού βρίσκεται σε καθεστώς διάλυσης. Οι κριτικές στην ΟΑΠ γίνονται γύρω από την μη-αντιπροσωπευτικότητά της στην τρέχουσα πολιτική πραγματικότητα.
Στις δύο δεκαετίες διάβρωσης της υπεροχής της ΟΑΠ (από την έναρξη των «ειρηνευτικών διαδικασιών του Όσλο»), έγινε φανερό ότι η ΠΑ έχει ένα ασαφές σχέδιο απελευθερωτικής στρατηγικής. Επιπλέον η ΠΑ «εκπροσωπεί» διοικητικά μόνο ένα τμήμα του παλαιστινιακού λαού, που συρρικνώθηκε στα όρια της Δυτικής Όχθης, μετά το 2006 και την διαμάχη με την Χαμάς. Η αναβάθμιση του στάτους στον ΟΗΕ που κατατέθηκε από την ΠΑ (υπό το πρόσχημα της ΟΑΠ) στα τέλη του 2012, σηματοδοτεί ένα επιπρόσθετο βήμα που θολώνει το πεδίο εκπροσώπησης ανάμεσα στην ΠΑ και την ΟΑΠ, τόσο σε όρους πληθυσμού όσο και υπεροχής. Το αποτέλεσμα είναι δραματικό-αφήνοντας την μεγάλη πλειοψηφία των Παλαιστινίων παγκοσμίως χωρίς εκπροσώπηση. Όσο υπάρχει η πολιτική της μη-στρατηγικής, οι Παλαιστίνιοι του Ισραήλ εξακολουθούν να περιθωριοποιούνται, οι Παλαιστίνιοι στην Ιορδανία κινδυνεύουν να χάσουν την υπηκοότητα τους, οι Παλαιστίνιοι στον Λίβανο θα στερούνται τα βασικά δικαιώματα τους στο διηνεκές και οι Παλαιστίνιοι στη Συρία αντιμετωπίζουν το ενδεχόμενο μιας δεύτερης βίαιης εκτόπισης.
Έχοντας αυτά υπόψη και με σκοπό να ανακτηθεί η εκπροσώπηση, ανταποκρινόμενοι στο εθνικό κάλεσμα εγγραφής από Παλαιστινίους της διασποράς, φαίνεται πως το πρώτο βήμα είναι οι απευθείας εκλογές του PNC. Η εκστρατεία εγγραφής Παλαιστινίων είναι μια γνωστή πρωτοβουλία της κοινωνίας των πολιτών που θέλει να θέσει τις βάσεις για μια πιο συγκεκριμένη εκπροσώπηση του παλαιστινιακού πολιτικού σώματος. Υποστηρικτές της πρωτοβουλίας επιχειρηματολογούν λέγοντας πως οι απευθείας εκλογές του PNC και το κάλεσμα για μεταρρυθμίσεις είναι κοινός τόπος κι έχει εμπνευστεί από την αυτό-οργάνωση των Παλαιστινίων τις δεκαετίες 70 και 80.
Κριτικές για τις εκλογές του PNC εκφράζουν φόβους πως αν υπάρξει κάποιο λάθος στο όραμα της πρωτοβουλίας, θα αναπαραχθεί η τρέχουσα αντιδημοκρατική δομή, θα επιβεβαιώσει το στάτους κβο και θα αποτύχει η αληθινή μεταρρύθμιση της ΟΑΠ. Σε απάντηση αυτού, ο Karma Nabulsi, πρώην εκπρόσωπος της ΟΑΠ, με τίτλο «Παλαιστινιακές εγγραφές: Βάζοντας τις βάσεις και θέτοντας κατευθύνσεις», έγραψε στο Jadaliyya:
«Ο σκοπός της δημοκρατικής οργάνωσης και διεκδίκησης των εθνικών απελευθερωτικών θεσμών μας, είναι πιο απλός και προφανής από το να δημιουργήσουμε μια κυβέρνηση ή ένα κράτος: να προσδιορίσουμε για τους εαυτούς μας μαζί, συλλογικά την στρατηγική της απελευθέρωσης και της επιστροφής. Και μιας κι είναι η μοναδική αρχή που θέτει την λαϊκή κυριαρχία στο επίκεντρο, είναι και η πιο επαναστατική».
Μέσα στην κρίση εκπροσώπησης, το αίτημα του παλαιστινιακού λαού για ενότητα γίνεται ολοένα και πιο σημαντικό ενώ τραβάει την προσοχή της πολιτικής τάξης. Τη στιγμή που η ΟΑΠ είναι προς το παρόν μη αντιπροσωπευτική και δυσλειτουργική, υπάρχει μια στοιχειώδης συναίνεση ανάμεσα στους σχολιαστές των al-Shabaka και Jadaliyya ότι η ΟΑΠ μπορεί να ανοικοδομηθεί. Ωστόσο, η ερώτηση που τίθεται είναι αν οι Παλαιστίνιοι πρέπει να την ανοικοδομήσουν.
Η συζήτηση του al-Shabaka περιλαμβάνει οκτώ Παλαιστίνιους συγγραφείς, ακαδημαϊκούς και ακτιβιστές που σχολίασαν την παραπάνω ερώτηση. Το έναυσμα για την συζήτηση της 1ης Μαΐου δόθηκε από την εργασία του Osama Khalil, ακαδημαϊκού στο Πανεπιστήμιο των Συρακουσών όπου αμφισβητεί το κάλεσμα για άμεσες εκλογές στο PNC. Για τον Khalil «η περιορισμένη αποτελεσματικότητα του PNC πριν και μετά το Όσλο, εγείρει ερωτήματα για την προοπτική μεταρρύθμισης ενός τέτοιου σώματος». Θέματα όπως οι εξουσίες της Εκτελεστικής Επιτροπής του PNC στον προϋπολογισμό, στην εσωτερική κι εξωτερική πολιτική, λέει πως συνιστούν αθεράπευτους θεσμικούς περιορισμούς. Ενώ η ΟΑΠ και το PNC έχουν δεχτεί κριτική ότι δεν είναι αντιπροσωπευτικά ή αρκετά αντιπροσωπευτικά, το επιχείρημα του Khalil παρουσιάζει τον θεσμό ως εργαλείο για την αυτοεξυπηρέτηση διαφόρων ομάδων παρά σαν τον «μόνο εκπρόσωπο του παλαιστινιακού λαού». Σύμφωνα με τα λόγια του «το καθεστώς των Παλαιστινίων πολιτικών παραμένει ζοφερό και κανένα από τα υπάρχοντα κόμματα προσφέρει ένα πειστικό όραμα για το μέλλον. Σε ένα μεγάλο μέρος αυτό οφείλεται γιατί δεν αντιπροσωπεύουν το μέλλον των Παλαιστινίων αλλά το παρελθόν». Ο Khalil υποστηρίζει πως οι Παλαιστίνιοι πρέπει να εγκαταλείψουν την ΟΑΠ μαζί με την παράνομη ηγεσία του και να δημιουργηθεί ένα εναλλακτικό σώμα προκειμένου να εκπροσωπηθούν πραγματικά.
Ο Khalil παρουσιάζει ένα σκέλος της παλαιστινιακής πολιτικής σκέψης που διαφοροποιείτε από την προϋπόθεση πως η ΟΑΠ μπορεί να εκπροσωπήσει όλους τους Παλαιστίνιους. Αντί αυτού, οι υποστηρικτές αυτής της άποψης θεωρούν πως το ψευδό-καθεστώς της ΠΑ είναι αποτέλεσμα της διάσπασης της ΟΑΠ. Ένα από τα επιχειρήματα είναι πως η ΟΑΠ από το 1968 δικαιολογεί την παράνομη κυριαρχία της Φατάχ και περιθωριοποιεί άλλες ιδεολογίες, γι’ αυτό «περιείχε τους σπόρους της αποτυχίας από την γέννηση της», όπως έγραψε ο Seif Da’na. Το επιχείρημα τους, μας οδηγεί σε ένα σενάριο όπου η συνήθης κατάχρηση στην πορεία την ΟΑΠ την αποκλείει ως εργαλείο μεταρρύθμισης και εκπροσώπησης.
Εναλλακτικά, άλλοι προειδοποιούν πως η πλήρης απόρριψη της ΟΑΠ χωρίς την παρουσίαση βιώσιμων εναλλακτικών, συνεισφέρει στην διατήρηση της ΠΑ και την ημικατάσταση κράτους. Ο Hani al Masri, διευθυντής του Massarat, λέει πως «πρέπει να δούμε τις προοπτικές της ΟΑΠ και να εξαντλήσουμε κάθε πιθανό μέσο για να την αναστήσουμε, ενώ παράλληλα θα προωθούμε νέα κινήματα και δυνάμεις». Συγκρίνοντας το παρών κίνημα με αυτό του 1968, όταν τα πολιτικά κόμματα κέρδισαν τον έλεγχο του θεσμού από την παραδοσιακή παλαιστινιακή ελίτ, ο Al Masri εικάζει πως οι αρχηγοί του σήμερα θα είναι ή μέρος ή εμπόδιο στην οικοδόμηση της ΟΑΠ «εκείνη την χρονιά, τα κόμματα της παλαιστινιακής επανάστασης ξανάφτιαξαν της ΟΑΠ, που είχε αρχικά δημιουργηθεί για να απαντήσει στις ανάγκες των επίσημων αραβικών καθεστώτων παρά στις ανάγκες και τις προτεραιότητες του παλαιστινιακού λαού».
Ο πολιτικός ακτιβιστής Ajr Harb, παίρνει ξεκάθαρη θέση υπέρ της επιδίωξης του οράματος για μια δημοκρατική μεταρρύθμιση της ΟΑΠ, λέγοντας ότι «η μεταρρύθμιση μπορεί να έρθει με την επαναστατικοποίηση της ίδιας της ΟΑΠ κι όχι με το να φτιάξουμε ένα ακόμα σώμα». Ο Harb περιγράφει την ΠΑ ως τεχνικά ξεχωριστή από την ΟΑΠ, αλλά με ρόλους που προκαλούν διαρροές και με μια αποτελεσματική εκπροσώπηση διάσπασης. Επιπλέον, λέει πως ένα νέο σώμα, εναλλακτικό της ΟΑΠ, θα επιδείνωνε τον διχασμό της παλαιστινιακής αντιπροσώπευσης. Επεκτείνοντας την σκέψη στον ισχυρισμό του, και σε απάντηση στον Osama Khalil, γράφει:
«Ένα από τα βασικά επιχειρήματα του khalil για την αποποίηση της ΟΑΠ είναι πως τα μέλη του PNC επιλέγονται με ποσόστωση και τα πολιτικά κόμματα είναι από μόνα τους αντιδημοκρατικά και δεν λογοδοτούν. Ωστόσο, ο συγγραφέας τείνει να προσπερνάει τον τεράστιο αριθμό Παλαιστινίων που ανήκουν στα κόμματα. Πως οραματίζεται τα μέλη που έχουν δεθεί μέσα στο πλαίσιο των κομμάτων να αμφισβητούν την εξουσία της ηγεσίας τους σε ένα τόσο σημαντικό ζήτημα; Με το να αλλάξει πρόσωπο και όνομα η οργάνωση, θα γίνουν πιο δημοκρατικοί; Το πρόβλημα δεν είναι η δομή και ο θεσμός εκπροσώπησης, αλλά κυρίως η κατανόηση των ανθρώπων στο τι σημαίνει εξουσία. Πρέπει να δουλέψουμε για να αλλάξουμε τους εαυτούς μας, ως μονάδες που ζούμε σε μια κοινωνία βασιζόμενη στην αντίσταση και παράλληλα να αλλάξουμε το σώμα που μας ενώνει όλους».
Είναι δύσκολο να φανταστούμε ότι θα επιτύχουμε τον άγραφο πίνακα που αναφέρει ο Khalil: «Οι παλαιστίνιοι πρέπει να χτίσουν το κίνημα μόνοι τους από το μηδέν». Αντί να απορρίπτουμε επιλογές που βασίζονται στις αδυναμίες, είναι πιο υπεύθυνο και αξιοθαύμαστο να σχεδιάζουμε βασιζόμενοι στις δυνατότητες της παλαιστινιακής κοινότητας. Στο όραμα του Harb, το να μεταλλαχτεί η δομή της ΟΑΠ πριν τις εκλογές του PNC είναι μια εποικοδομητική προσέγγιση. Αναφέρεται στην αλλαγή του Χάρτη της ΟΑΠ ως ιδανικό επόμενο βήμα.
Το αποτέλεσμα αυτής της συζήτησης βγαίνει μέσα από την διεξοδική εξερεύνηση των επιχειρημάτων που στέκονται σκεπτικά στην χρησιμότητα της ΟΑΠ. Ουσιαστικά για τους συγγραφείς, η συμμετοχή είναι κοινός στόχος για να προωθηθεί ο παλαιστινιακός σκοπός και να μπει ένα βασικό πλαίσιο ώστε η σύγκρουση με το Ισραήλ να είναι ένας απελευθερωτικός αγώνας κι όχι μια μάχη για τα σύνορα. Από το φάσμα των απόψεων, μπορούμε να αναγνωρίσουμε συγκεκριμένα πλαίσια σκέψης. Για παράδειγμα, τρεις από τους οκτώ συμμετέχοντες στην συζήτηση του Al Shabaka είναι ρητά υπέρ των εκλογών στο PNC ενώ ένας είναι ρητά αντίθετος. Δεν υπήρξε ούτε μια φωνή που να παρουσιάζει πως οι Παλαιστίνιοι δεν αντιμετωπίζουν κρίση εκπροσώπησης. Επιπλέον κανένας σχολιαστής δεν αμφισβήτησε την εγγραφή των Παλαιστινίων στους εκλογικούς καταλόγους.
Συνολικά, οι συζητήσεις προσθέτουν στην ανάλυση σχετικά με την ΟΑΠ και τις εκλογές του PNC, παρέχοντας ένα σταθερό βήμα για να προχωρήσει μπροστά. Ελπίζω πως αυτές οι συζητήσεις θα παρακινήσουν τους Παλαιστίνιους που ενδιαφέρονται για την πολιτική να βελτιώσουν την σκέψη τους στο ζήτημα της εκλογικής εκπροσώπησης και να αποφύγουν να αναμασούν τις ίδιες κουβέντες και στο μέλλον. Η σκέψη πάνω στην χρησιμότητα της ΟΑΠ είναι αναγκαία, αλλά δεν πρέπει να υποτιμούν την πρόοδο, ειδικά όταν υπάρχει ένα παγωμένο εθνικό απελευθερωτικό κίνημα και τη στιγμή που οι Παλαιστίνιοι αντιμετωπίζουν καθημερινά απαγορεύσεις στα πολιτικά τους δικαιώματα. Χωρίς σχέδιο εξόδου από αυτή την περίοδο περιορισμένης εκπροσώπησης, η απόρριψη της ΟΑΠ εμπεριέχει το ρίσκο να αναδυθεί μια πιο αντιδημοκρατική ΠΑ.
Επιπλέον, οι ακαδημαϊκές συζητήσεις θα πρέπει να ακολουθούν τα βήματα της κοινωνίας, ειδικά των πιο περιθωριοποιημένων κομματιών της που θέτουν την ανάγκη για άμεσες εκλογές στο PNC. Διαφορετικά, η ανεξάρτητη τάξη της διανόησης κινδυνεύει να γίνει απορριπτική κι άσχετη, μια στάση που εύκολα χειραγωγείται από την δυνατή ελίτ. Ο ρόλος των ακαδημαϊκών, διανοούμενων και συγγραφέων είναι να εξυπηρετεί το παλαιστινιακό πολιτικό σώμα μέσα από την δέσμευση να το καθοδηγεί μακριά από τις θεωρητικές παγίδες, στο μέσο μιας εντεινόμενης αποικιοκρατίας, με επιδεινούμενες συνθήκες στα κράτη φιλοξενίας όπως η Συρία και την θεσμοθέτηση μιας νεοφιλελεύθερης και μη αντιπροσωπευτικής ΠΑ. Μια παλαιστινιακή πολιτική στρατηγική απαιτεί εποικοδομητική κριτική, δημιουργική επίλυση των προβλημάτων και συγκέντρωση ανθρώπινου δυναμικού που θα ξεπεράσει τις πιεστικές συνθήκες που δημιουργεί η συνεχιζόμενη νάκμπα. Οι μελλοντικές προσπάθειες έχουν την ευκαιρία να προσανατολιστούν σε συζητήσεις που να απευθύνονται στην πλειοψηφία των Παλαιστινίων. Η αρχή της ένταξης είναι ουσιώδης προκειμένου να αφήσουμε πίσω μας το κλισέ της «κρίσης εκπροσώπησης».
Αναρτήσεις
