Το πρόβλημα των Παλαιστινίων προσφύγων δημιουργήθηκε ως αποτέλεσμα των δύο πολέμων (Al-Nakba το 1948 και An-Naksa το 1967), των σφαγών και άλλων επιθέσεων που διαπράχθηκαν από τις εβραϊκές τρομοκρατικές οργανώσεις, όπως η Haganah, Irgun και Stern. Μετά τον πόλεμο του 1948, η Υπηρεσία Συμβιβασμού των ΗΕ υπολόγισε ότι 726.000 Παλαιστίνιοι (το 75% του Αραβικού πληθυσμού της Παλαιστίνης) είχαν εκδιωχθεί ή είχαν αναγκαστεί να φύγουν έξω από τα σύνορα αυτού που έγινε Ισραήλ (πρόσφυγες του 1948), ενώ 32.000 παρέμειναν εντός των γραμμών εκεχειρίας. Περίπου 531 χωριά και πόλεις καταστράφηκαν ή κατοικήθηκαν από Εβραίους. Η συνολική απώλεια κατεστραμμένης ή δημευμένης γης υπολογίζεται σε 209 δις. δολάρια. Επιπλέον των προσφύγων, υπάρχουν και οι «εσωτερικά μετακινούμενοι» Παλαιστίνιοι, που εκδιώχθηκαν από τα χωριά τους –τα οποία βρίσκονταν σε αυτό που έγινε το Ισραήλ- κατά την διάρκεια του πολέμου του 1948. Στο τέλος του πολέμου, αριθμούσαν περί 30-40.000, που δεν τους επιτρεπόταν η επιστροφή στα σπίτια τους και τέθηκαν υπό στρατιωτική οδηγία για να διευκολυνθεί η δήμευση της γης τους. Μέχρι σήμερα, το Ισραήλ δεν αναγνωρίζει τους εσωτερικά μετακινούμενους Παλαιστίνιους, που ο αριθμός τους (μαζί με τους απόγονους) εκτιμάται σε 263.000-300.000 (Badil Center, Bethlehem).
Ως επακόλουθο του πολέμου του 1948, η Γενική Συνέλευση των ΗΕ (Ψηφ. 302 IV) στις 8 Δεκεμβρίου 1949, ίδρυσε τον Οργανισμό Ανακούφισης και Εργασίας για τους Παλαιστίνιους πρόσφυγες των ΗΕ (UNRWA), για την κάλυψη των ανθρωπιστικών αναγκών των προσφύγων. Το 1950, υπήρχαν 914.221 εγγεγραμμένοι πρόσφυγες στον UNRWA. Το 1952, η κυβέρνηση του Ισραήλ κατάφερε να αποκρατικοποιήσει τις περιουσίες των Παλαιστινίων που είχαν φύγει ή εκδιωχθεί, με την υιοθέτηση του Νόμου περί Εθνικότητας. Οι παρουσίες τους κατασχέθηκαν και τελικά μεταφέρθηκαν στην κυριότητα του κράτους του Ισραήλ.
Κατά την διάρκεια του πολέμου του 1967, περίπου 300.000 Παλαιστίνιοι μετακινήθηκαν από την Δυτική Όχθη και την Γάζα (μετακινούμενοι του 1967), συμπεριλαμβανομένων περίπου 175.000 εγγεγραμμένων προσφύγων του UNRWA, που έγιναν πρόσφυγες για δεύτερη φορά.
Σήμερα, το σύνολο του πληθυσμού των προσφύγων του 1948, εκτιμάται στα 7 εκατ, συμπεριλαμβανομένων 4,6 εκατ εγγεγραμμένων του UNRWA, 1,5 εκατ μη εγγεγραμμένων (είτε γιατί δεν καταγράφηκαν ή γιατί δεν έχρηζαν βοήθειας την περίοδο που έγιναν πρόσφυγες). Επιπροσθέτως, υπάρχουν 350.000 εσωτερικώς μετακινούμενων (του 1948) και περίπου 950.000 εκδιωγμένων του 1967 (Τμήμα Διαπραγματεύσεων της ΟΑΠ, Παλαιστίνιοι πρόσφυγες, Μάιος 2008).
Περίπου το 70% των Παλαιστινίων παγκοσμίως, είναι πρόσφυγες, αποτελώντας τον μεγαλύτερο προσφυγικό πληθυσμό στον κόσμο. Περίπου οι μισοί από αυτούς στερούνται εθνικότητας. Η μεγαλύτερη πλειοψηφία των προσφύγων ζουν στα Κατεχόμενα Παλαιστινιακά Εδάφη ή σε γειτονικές χώρες.
ΕΓΓΕΓΡΑΜΜΕΝΟΙ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ UNRWA (ΙΟΥΝΙΟΣ 2008)
Κάντε "κλικ" στον πίνακα για να διαβάζεται
(1) Οι αριθμοί της Δυτικής Όχθης εμπεριέχονταν στους αριθμούς της Ιορδανίας, μέχρι το 1967
(2) Δεν περιλαμβάνονται 45.800 άτομα που δέχτηκαν βοήθεια εντός του Ισραήλ από τον UNRWA μέχρι το 1952
(3) Τρεις γειτονιές στο Amman, Zarqa και Madaba θεωρούνται από τον UNRWA «ανεπίσημοι» καταυλισμοί
Πηγή: UNRWA σε αριθμούς, Ιούνιος 2008
Μετά το Όσλο, όλοι οι καταυλισμοί στην Δυτική Όχθη και την Γάζα, εκτός από τον Shu’fat RC στην Ιερουσαλήμ, πέρασαν στον έλεγχο της ΠΑ, αλλά η συνολική μοίρα των προσφύγων παραμένει ένα από τα πιο περίπλοκα ζητήματα που περιμένει την λύση στα πλαίσια των συζητήσεων για την «τελική λύση» ανάμεσα στην ΟΑΠ/ΠΑ και το Ισραήλ. Το 2000, στο Camp David, το Ισραήλ αρνήθηκε να συζητήσει τα δικαιώματα των Παλαιστινίων προσφύγων, επιχειρηματολογώντας ότι δεν φέρει ευθύνη για το πρόβλημα των προσφύγων ή για την λύση του. Στις μεταγενέστερες ομιλίες της Taba (Ιανουάριος ,2001), το Ισραήλ συνέχιζε να πιέζει για παραίτηση του δικαιώματος επιστροφής, ενώ ένα χρόνο μετά, η Πρωτοβουλία για Ειρήνη των Αράβων κάλεσε για μια «δίκαιη λύση του προβλήματος των Παλαιστινίων προσφύγων» που θα βασίζεται στο Ψήφισμα 194 της Γενικής Συνέλευσης των ΗΕ, το οποίο αναγνωρίζει το δικαίωμα των προσφύγων να επαναπατριστούν ή να λάβουν αποζημιώσεις και έχει επαναβεβαιωθεί πάνω από 110 φορές έως σήμερα. Ωστόσο, το Ισραήλ συνεχίζει να αμφισβητεί την νομιμότητα του αιτήματος των Παλαιστινίων, που βασίζεται στο Ψηφ 194 και αρνείται τον επαναπατρισμό των προσφύγων, ακόμα και αν κατά την είσοδο του στον ΟΗΕ το 1949 ήταν προϋπόθεση να δεχτεί τα Ψηφίσματα των ΗΕ, μαζί και το 194!
Το Δικαίωμα του Επαναπατρισμού συμπεριλήφθηκε στην Παγκόσμια Διακήρυξη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στις 10 Δεκεμβρίου 1948 (Αρ. 13 92)), στη Διεθνή Συνθήκη για την Εξάλειψη όλων των μορφών Ρατσιστικών Διακρίσεων στις 21 Δεκεμβρίου 1965 (Αρ 5(d)(ii)) και στη Διεθνή Συνθήκη Ατομικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων, στις 16 Δεκεμβρίου 1966 (Αρ 12 (4)) και έχει εφαρμοστεί στις περιπτώσεις των προσφύγων της Βοσνίας, του Ανατολικού Τιμόρ, του Κοσσόβου και της Ρουάντα.
Ενώ το Ισραήλ απορρίπτει το «δικαίωμα επαναπατρισμού», λόγω της δημογραφικής απειλής για το Εβραϊκό Κράτος και θέλει να επιλύσει το πρόβλημα με την μετεγκατάσταση τους σε άλλες Αραβικές χώρες, οι διεθνείς προσπάθειες να βελτιώσουν τις συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων και η περιορισμένη επανεισαγωγή τους βασίζεται σε ανθρωπιστικούς παράγοντες, οι Παλαιστίνιοι απαιτούν τα δικαιώματα τους σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, δηλαδή -εκτός του δικαιώματος επιστροφής- την ανάληψη της ευθύνης του Ισραήλ στην δημιουργία και συντήρηση του προσφυγικού ζητήματος, την αποκατάσταση των περιουσιών των προσφύγων, πλήρη αποζημίωση γι’ αυτές τις περιουσίες (στις περιπτώσεις που δεν είναι δυνατή η αποκατάσταση ή οι πρόσφυγες προτιμούν την αποζημίωση) και αποζημιώσεις για την μακρόχρονη μετακίνηση και τα δεινά των προσφύγων.
ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΤΩΝ ΕΓΓΕΓΡΑΜΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΤΟΥ UNRWA ΑΝΑ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΑΙ ΚΑΤΑΥΛΙΣΜΟ
Κάντε "κλικ" στους πίνακες για να διαβάζονται
* Επιπλέον των παραπάνω στοιχείων, υπάρχουν 4.500 πρόσφυγες που δεν προέρχονται από την Γάζα και κατανεμήθηκαν στους καταυλισμούς της Δυτικής Όχθης
** Ο de facto πληθυσμός των καταυλισμών είναι πολύ υψηλότερος καθώς πολύ πρόσφυγες και μη-πρόσφυγες μετακινήθηκαν προς τους καταυλισμούς τα τελευταία χρόνια, για να μην χάσουν τα δικαιώματα κατοικίας στην Ιερουσαλήμ.
Προτεινόμενες πηγές έρευνας
http://www.prc.org.uk/ (Palestinian Return Center, London) http://al-awda.org/
http://www.arts.mcgill.ca/mepp/new_prrn/ (c/o McGill University) http://www.pcrp.org
http://web.amnesty.org/library/Index/ENGMDE180102007 (Lebanon) http://www.forcedmigration.org/guides/fmo043/
http://www.plands.org/index.htm http://www.unhcr.org/home.html
Abu Sitta, Salman. From Refugees to Citizens at Home. London: Palestine Land Society and Palestinian Return Center, Sept. 2001.
Boqai, Nihad & Terry Rempel (eds.). Survey of Palestinian Refugees and Internally Displaced Persons 2003. Bethlehem BADIL
Resource Center for Palestinian Residency & Refugee Rights, 2005.
Brynen, Rex and Roula El-Rifai (eds.). Palestinian Refugees: Challenges of Repatriation and Development, I.B. Tauris/IDRC, 2007.
Fischbach, Michael R. Records of Dispossession, New York: Colombia University Press, 2003.
Morris, Benny. The Birth of the Palestinian Refugee Problem, 1947-1949. New York: Cambridge University Press, 1987.
Palestinian Refugee Compensation. Washington, DC: Center for Policy Analysis on Palestine, Information Paper No. 3, 1995.
Palestinian Refugees: Their Problem and Future. Washington, DC: Center for Policy Analysis on Palestine, October 1994.
Pappe, Ilan. The Ethnic Cleansing of Palestine. Oxford, 2006.
PASSIA. Palestinian Refugees Special Bulletin. Jerusalem, 2004 (available at www.passia.org).
Peretz, Don. Palestinian Refugees and the Middle East Peace Process. Washington, D.C.: US Institute of Peace, 1993.
PLO Negotiations Affairs Department, Palestinian Refugees, May 2008.
Right of Return. Palestine-Israel Journal, Vol. 9, No. 2, 2002.
Sayigh, Rosemary. Too Many Enemies – The Palestinian Experience in Lebanon. London: Zed Books, 1994.
Shiblak, A. & U. Davis.. Civil and Citizenship Rights of Palestinian Refugees. Monograph Series No 1, Ramallah: Shaml, 1996.
Sondergaard, Elna. Closing the Gaps, Handbook on Protection of Palestinian Refugees in States Signatories to the 1951 Refugee
Convention. Bethlehem BADIL Resource Center for Palestinian Residency & Refugee Rights, 2005.
Survey of Palestinian Refugees and Internally Displaced Persons – 2002. Bethlehem: Badil, 2002.
Takkenberg, Lex. The Status of Palestinian Refugees in International Law. Oxford: Clarendon Press, 1998.
Tamari, S. Palestinian Refugee Negotiations: From Madrid to Oslo II. Washington, DC: Institute for Palestine Studies, 1996.
Zureik, Elia. Palestinian Refugees and the Peace Process. Washington, DC: Institute for Palestine Studies, 1996.
Αναρτήσεις
