Το άπιαστο όνειρο της Παλαιστίνης

του Yousef Munayyer, εκτελεστικού διευθυντή του Παλαιστινιακού Κέντρου Πηγή: http://sabbah.biz/mt/archives/ 6 Φλεβάρη 2010

Πρόσφατα έλαβα ένα πολύ εντυπωσιακό πολύχρωμο φυλλάδιο, τυπωμένο σε ακριβό χαρτί, που διαφημίζει ένα αναπτυξιακό πρόγραμμα. Το φιλόδοξο αυτό σχέδιο αφορά τη δημιουργία στη Δυτική Όχθη μιας καινούριας παλαιστινιακής πόλης με το όνομα «Rawabi». (Φωτ: Σχέδιο για το πως θα μοιάζει η πόλη όταν ολοκληρωθεί)

Οι γυαλιστερές εικόνες του φυλλαδίου, δεν δείχνουν την Παλαιστίνη που ξέρω. Οι μπουλντόζες δεν κατεδαφίζουν σπίτια, αλλά σκάβουν θεμέλια για καινούργιες οικοδομές. Η Παλαιστινιακή ελίτ παρουσιάζεται σε πολυτελείς αίθουσες, μαζί με τους διεθνείς συνεργάτες της. Τα άσπρα, συμμετρικά κτίρια, χαρακτηριστικά στους λόφους των ισραηλινών εποικισμών, αποτελούν τώρα το μοντέλο της μελλοντικής ανάπτυξης.

Η πόλη σχεδιάστηκε για κοσμικούς, δυτικούς επενδυτές. Οι γυναίκες στις φωτογραφίες, δεν φορούν το παραδοσιακό μαντήλι που αποτελεί κοινό χαρακτηριστικό των Παλαιστινίων γυναικών και η πιο μακριά γενειάδα που μπορεί να δει κανείς στις φωτογραφίες, ανήκει σε έναν Ορθόδοξο Χριστιανό ιερέα. Το φυλλάδιο παρουσιάζει μια Παλαιστίνη χωρίς κατοχή, ανεξάρτητη και ικανή για ασφαλείς επενδύσεις.

Η πραγματικότητα όμως είναι τελείως διαφορετική. Το Ισραήλ κατέχει την Δυτική Όχθη και έχει αποκλείσει την Γάζα, ενώ συνεχίζει να ελέγχει την Δυτική Όχθη μέσω των σημείων ελέγχων (checkpoint) και των μπλόκων στους δρόμους, που συχνά κλείνουν αυθαίρετα. Το νερό εξουσιάζεται από την τάξη των εποίκων, η οποία χρησιμοποιεί και τους δρόμους που είναι μόνο για Εβραίους.

Η Ραουάμπι ίσως και να μην πετύχει. Η τοποθεσία είναι περικυκλωμένη από ισραηλινούς εποικισμούς και οι δρόμοι που θα την ενώνουν με άλλες πόλεις, δεν έχουν εγκριθεί ακόμα από την απόλυτη αρχή της περιοχής, την ισραηλινή κυβέρνηση. Αλλά από μόνη της, η πόλη δεν είναι προβληματική. Ο μεγαλύτερος κίνδυνος μάλλον, είναι η αυξανόμενη και φαντασιόπληκτη συζήτηση, που δίνει έμφαση στην ανάπτυξη πριν την ανεξαρτησία της Παλαιστίνης. Αυτό φαίνεται και στο νέο έγγραφο της Παλαιστινιακής Αρχής (ΠΑ) με τίτλο «Παλαιστίνη: Πηγαίνοντας μπροστά», που αφορά τους διάφορους θεσμούς που θέλει να αναπτύξει η ΠΑ «για την ίδρυση Παλαιστινιακού Κράτους στα επόμενα δύο χρόνια».

Αλλά, παίρνοντας υπόψη τις πραγματικότητες της κατοχής, τις ίδιες πραγματικότητες που αγνοεί το λαμπερό φυλλάδιο της Ραουάμπι, εύλογα κάποιος μπορεί να αναρωτηθεί: «Πηγαίνοντας μπροστά προς που ακριβώς;» Με τη μικρή διαφοροποίηση του πολιτικού μετώπου, με την επιδείνωση από την επέκταση των εποικισμών, με τις κατεδαφίσεις σπιτιών στην Αραβική Ανατολική Ιερουσαλήμ και τις ισραηλινές δηλώσεις περί διατήρησης των εποικισμών στην Δυτική Όχθη και του ελέγχου της κοιλάδας του Ιορδάνη, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι αυτές οι συνθήκες θα δώσουν μια ώθηση προς τα μπροστά. Απεναντίας, οι αναπτυξιακές πρωτοβουλίες, στο πραγματικό πολιτικό επίπεδο, ωθούν τους Παλαιστίνιους σε τρεις κατευθύνσεις καμία από τις οποίες δεν είναι προς την απελευθέρωση από την κατοχή:

1. Νάρκωση – Η ιστορία της ανάπτυξης προσωρινά κατευνάζει τους Παλαιστίνιους που ζουν για τόσο πολύ καιρό κάτω από κατοχή. Οι επιτυχημένες ιστορίες για ανάπτυξη, αυξήσεις στους μισθούς, πτώση της ανεργίας και η θέα νέων κτιρίων που φτιάχνονται στο κέντρο της πόλης, απομακρύνει τους ανθρώπους από την απελπισία. Το Ισραήλ διευκολύνει αυτή την κατάσταση, μέχρι του σημείου που δεν απειλείται η ασφάλεια του, παραχωρώντας περιορισμένο πεδίο ανάπτυξης στις Παλαιστινιακές πόλεις της Δυτικής Όχθης. Η ασήμαντη οικονομική επιτυχία, δημιουργεί ελπίδες στους Παλαιστίνιους για ένα καλύτερο μέλλον, ανεξάρτητα από την ύπαρξη της κατοχής. Οι μάζες των Παλαιστινίων έχουν συντριβεί, από την στιγμή που φτάνουν στο σημείο να υποκύπτουν στην ψευδή επιλογή ανάμεσα στην μέτρια ποιότητα ζωής και την πολιτική ελευθερία και αυτοδιάθεση.

2.Εξάρτηση – Ενώ τα περισσότερα κράτη θέλουν να αποβάλλουν την κατάρα της εξάρτησης, οι πρωτοβουλίες της ΠΑ για θεσμική εδραίωση, εκθέτουν την μελλοντική οικονομία στον κίνδυνο της διαρκούς εξάρτησης. Ήδη η οικονομία της Δυτικής Όχθης εξαρτάται σοβαρά από το Ισραήλ. Διαφοροποιημένη με αφύσικο τρόπο από αυτό που ιστορικά ήταν μια οικονομία, η Δυτική Όχθη θα εξαρτάται και στο μέλλον από το Ισραήλ. Χωρίς να φαίνεται στον ορίζοντα ένα εφικτό κράτος που θα οδηγήσει στην ανεξαρτησία της οικονομίας της Παλαιστίνης μέσα από πολιτικές, η παλαιστινιακή ανάπτυξη θα χτυπήσει αναπόφευκτα στον τοίχο που έχουν φτιάξει τα ισραηλινά συμφέροντα.
Επιπλέον, το έγγραφο σημειώνει πως η εκτέλεση αυτών των σχεδίων απαιτεί μεγάλες εξωτερικές επενδύσεις. Μόνο το 25% του κόστους έχει ήδη χρηματοδοτηθεί, ενώ το 51% περιμένει τους ξένους χορηγούς και επενδυτές. Τα διεθνή χρήματα όμως πάνε μαζί με διεθνή δεσμά. Για ένα έθνος που προσπαθεί για την απελευθέρωση του, το να θυσιάσει την οικονομική του ανεξαρτησία που αναμφίβολα θα επηρεάσει την πολιτική ανεξαρτησία του, θα δυσκολέψει τον αγώνα για μια δίκαιη λύση του παλαιστινιακού ζητήματος. Οποιοδήποτε κράτος δέχεται μεγάλη εξωτερική βοήθεια για την δημιουργία των εσωτερικών του θεσμών, θα πρέπει να ανησυχεί για την μελλοντική του εξάρτηση. Για την –χωρίς κράτος– Παλαιστίνη, η ανησυχία θα πρέπει να είναι ακόμα μεγαλύτερη.

3. Διαχωρισμός – Το σχέδιο περιλαμβάνει μια σημαντική και δυσδιάκριτη σημείωση που αφορά στην Γάζα. Τα σχέδια για ανάπτυξη της Γάζας θα εφαρμοστούν «αφού η Παλαιστινιακή Εθνική Αρχή θα έχει τη δυνατότητα να το κάνει». Μέχρι να βρεθεί μια πολιτική λύση στην διαίρεση της Παλαιστίνης, τα αναπτυξιακά σχέδια θα εφαρμοστούν στην Δυτική Όχθη και όχι στην Γάζα. Καθώς μια τέτοια λύση φαίνεται μακρινή και η διατήρηση της διαίρεσης της Παλαιστίνης εξυπηρετεί τα ισραηλινά συμφέροντα που αποτελούν και την κυρίαρχη δύναμη, είναι απίθανο οποιαδήποτε αλλαγή στην Γάζα να πλησιάζει. Έτσι, ο σκελετός της ανάπτυξης ευνοεί την αύξηση του χάσματος στην ποιότητα ζωής ανάμεσα στους Παλαιστίνιους της Δυτικής Όχθης και εκείνους της Γάζας, όπως επίσης και το χάσμα ανάμεσα σε μια μικρή ελίτ της επιχειρηματικής τάξης, που θα επωφεληθεί από κάποια προγράμματα και στην πλειοψηφία των Παλαιστινίων. Οι οικονομικές ανισότητες θα επηρεάσουν τον πολιτικό και πολιτισμικό διάλογο, αφού οι Παλαιστίνιοι της Δυτικής Όχθης θα προσπαθούν να ζήσουν ενώ της Γάζας, θα προσπαθούν να επιβιώσουν.

Η ανάπτυξη δεν είναι κακό πράγμα. Κάθε έθνος προσβλέπει στην ανάπτυξη και την οικοδόμηση των πολιτικών, οικονομικών και πολιτιστικών θεσμών του. Ωστόσο, μια παλαιστινιακή εθνική στρατηγική ανάπτυξης, που αγνοεί το πλαίσιο της κατοχής και διαχωρίζεται από τον αγώνα για ανεξαρτησία, δεν είναι μόνο αφελής και ανεύθυνη, αλλά κρύβει και κινδύνους για το μέλλον της Παλαιστίνης και του λαού της.